Morgunblaðið - 27.01.1968, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. JANTTAR 196«
A URSUTALEIKNUM I MONTEVIDEO
Eftir sr. Robert Jack
URUGUAY er fyrir norðan
Argentínu og hinumegin við La
Plata ána og er höfuðborg þess
Montevideo. Sagan segir að sjó-
maður nokkur um borð í skipi
Magellans á 16. öld hrópaði ,mont
vid eu“-ég sé f jall. En það sem
hann horfði á var í rauninni að-
eins hæð sem nú heitir E1 Cerro
því engin fjöll eru á suður
ströndinni. Fjarlægðin milli Bu-
enos Aires og Montevideo er um
300 kílómetrar. Ég vissi um tvær
leiðir til Montevideo: á flugvél
og á loftpúðabát. Hinir Skotarn-
ir, sem ætluðu á knattspyrnu-
leik pöntuðu far á flugvél. Við
hjónin ætluðum með bátnum og
með því móti sjá eitthvað af
löndunum beggja megin við ána.
Til þess að panta farseðla
skrapp ég í skrifstofu Kruger
og þar, í fyrsta skipti hitti ég
Christian Faber, sem ég hefi get-
ið um og er fyrrverandi Kaup-
mannahafnarbúi. Faber er al-
vörugefinn maður og velnorr-
ænn. Hann, ásamt fjöldskyldu
sinni, hefur búið í Buenos Aires
í rúmlega 18 ár. Hann hafði
heyrt getið um mig frá Hans
Kruger og var hinn vingjarn-
legasti. Við töluðum dálítið lengi
um daginn og veginn og líf í
Buenos Aires þangað til hann
tók upp litla bók úr skúffu í
skrifborði sínu og byrjaði að
lesa rólega úr henni. Ég var
undrandi því að málið, sem
hann mælti var forníslenzka.
Hann hætti og rétti mér bók-
ina. Hún var Völuspá, og leið
ekki á löngu þar til ég komst
að raun um að þessi bók var
nokkurskonar Biblía Christian
Faber.
f bókinni voru skýringar á
þýzku. En þær nægðu ekki Fab
er. Hann hafði margar eigin
skoðanir um innihald bókarinn-
ar, sem því miður vinnst hvorki
tími né rúm til að segja frá.
En hann lítur á Óðin meðal
annars, sem forföður allra nor-
rænna manna. Hann lítur á fs-
land sem mestu menningarþjóð
heims. Hér í skrifstofu á hliðar-
götu í stærstu borg Suður-
Ameríku hitti ég íslandsvin. í
miklum hita var það eins og
fersk norðan gola. En þótt að
við værum með vegabrefaáritan
ir frá Hjalta Björnssyni, ræðis-
manni Uruguay í Reykjavík,
vildi hlutaðeigandi ekki viður-
kenna þær og þar með var
bátsferðinni lokið. Mér gramd-
ist þessi neitun og sagði ég Fab-
er að ég færi til Montevideo
einn. Hann brosti og sagði ekk-
ert við því. En í stað þess að
við lentum bæði í vandræðum
var Faber svo elskulegur að
bjóða konu minni í bíltúr um
borgina, og að því loknu dvaldi
hún í góðu yfirlæti heima hjá
honum og fjöldskyldu hans.
Það er satt að fæst orð bera
minnsta ábyrgð. Klukkan var
sex árdegis, er ég sýndi vega-
bréfið mitt með áritun Hjalta
hjá útlendingaeftirlitinu á flug-
stöðinni í Montevideo. Maður-
inn horfði gaumgæfilega á það
og síðan á mig Hann mælti ekki
eitt einasta orð heldur rétti mér
vegabréfið, en ég gekk út úr
stöðinni í glampandi sólskin og
hita. Ég hafði farið með fyrstu
flugvél dagsins frá Buenos Aires
og beið fyrir utan flugstöðina
þangað til hinir félagarnir komu
um níu leytið og þá fórum við
allir í rútubíl til borgarinnar.
Leiðin var hin fegursta og eftir
hinni löngu götu Rambla, sem
liggur meðfram ánni og breiðri
sandfjöru hennar. En þess skal
geta hér að þótt La Plata sé
á, er hún reyndar stór og breið-
ur sjór og sér maður ekki land
á milli. Eftir að við höfðum skil-
ið við bílinn fórum við tveir á
kaffihús og fengum okkur Kaffi
a letchi, kaffi og heita mjólk
og ólystugt'brauð með kjöti. Að
því loknu gengum við rakleiðis
Á knattspyrnuvelli í Montevideo. Tveir að byrja að rífast (S. Aeríkumenn).
niður að Rambla veginum og
sandfjörunni. Þar var ágætt að
vera í sólinni og sátum við þar
saman að spjalla. Það var liðin
stund og þá heyrðum við manns-
rödd og snerum okkur við strax
við. Fyrir aftan okkur stóð mað-
ur, auðsjáanlega suður-amerísk-
ur, virðulegur, sennilega um sex
tugt.
Hann ávarpaði okkur á ensku
og settist hjá okkur. Hann tjáði
okkur að bæði afi hans og amma
hefðu verið ensk og setzt að í
Montevideo um aldamótin. Hann
Þóttist vita að við værum Skot-
ar,komnir til að sjá stóra knatt-
spyrnuleikinn, en ef við kærð-
um okkur um myndi hann fús-
lega sýna okkur gasstöðina, sem
hann væri forstjóri fyrir og
stæði skammt frá. Þá benti
hann á stóra byggingu við
fjöruna uim fimm hundruð meitra
frá. Við þágum þetta góða boð.
Forstjórinn hét Alfonso og var
hann hinn bezti fylgdarmaður
og fræddi hann okkur mikið um
Uruguay og höfðuborg þess.
Auk þess sýndi hann okkur gas
stöðina og kynnti okkur fyrir
nokkrum mönnum þar. Hann
hafði ánægju af að vita, að ég
kæmi frá íslandi, en hann hafði
aldrei séð snjó á æfinni og bað
mig um að lýsa landinu kalda,
sem ég gerði eftir beztu getu.
Við fengum að þvo okkur við
útivask og eftir hressingu.sem
hann veitti, settumst við þrír
niður við gamlan bát í fjörunni
og skiptumst á spurningum um
Uruguay og ísland.
Allt sem stöðvarstjórinn sagði
um land sitt reyndist vera rétt,
enn fremur var hann vel lesinn
maður og góður í ensku. í Urugu
ay eru hæstu árstekjur á mann
í allri Suður-Ameríku, eða. kr.
31,050.00. f landinu eru rétt rúm
lega 2.000.000 fbúa og Ihelming
urinn á heima í Montevideo. Inn
flytjendur eru velkomnir, því að
landið vantar fleira fólk. Þótt
landið sé katólskt, að minnsta
kosti að nafninu til, ríkir mikil
andúð á kirkjunni. Jóladagur-
inn heitir ekki lengur því nafni
heldur ”fjöldskyldudagur“ og
páskavikan heitir nú ”ferða-
mannavikan". Sjúkrasamlagið í
Uruguay nær til fjöldans, elli-
styrkurinn mikill og getur hver
sem vill hætt störfum eftir þrjá
tíu ára þjónustu á fullum laun-
um. En stöðvarstjórinn virtist
vera raunsæismaður, því hann
brosandi við: ”Auðvitað kostar
þetta allt saman mikið og erum
við á tréfótum! Uruguay er að-
allega landbúnaðarland og þar
sem ull og gærur hafa lækkað
í verði eigum við við marga erf-
iðleika að etja.“ Ég skildi vel
hvað hann átti við. Um stund
sátum við þegjandi og horfðum
út yfir breiða ána dökka því að
vatn í La plata er morlitað.
"Hvernig var það með herskip-
ið þýzka, Graf Spree“? spurði
ég, ”Var ekki orustan mikla hér
á La Plata?“ ”Jú“ svaraði stöðv
arstjórinn ”ég man vel eftir
henni og horfði á skothríðina
frá gasstöðinni. Aumingja skip-
stjórinn sökkti skipi sínu af ótta
víð Breta, sem léku á hann, og
sennilega af skömm og hræðslu
við Hitler drap hann sig í hót-
eli í Buenos Aires“. „En hvað
um hina skipsmennina?" spurði
ég. ”Ja, þeir kunnu að lifa“.

Ain Tiger í Buenos Aires
svaraði Alfonso ”Ég veit að
flestir þeirra giftu sig bæði
hérna og í Agentínu, og ég held
að flestir séu ennþá á þessum
slóðum“.
Á þessu opna svæði var hit-
inn nú orðinn fullmikill og vild
um við komast upp í bæ til að
vera í skugga stórra býgginga.
Það var þesevegna, að við
kvöddum stöðvarstjórann og
þökkuðum honum fyrir allt. Eftir
hálftíma vorum við komnir á
Plaza Winston Churchill.
Uruguay hefur lengi verið
vinaþjóð Bretlands og er lýð-
ræði þar í landi. Grundvöllur
alls lífs í Uruguay er frelsi og
ótti við það að týna því. José
Battle y Ordófiez er frelsis- og
umbótahetja þjóðarinnar. Hann
lézt árið 1929 aldraður maður.
Hann barðist á móti kommún-
isma og trúði því af hjartans
sannfæringu að rétt þjóðfélags-
þróun myndi eyða stéttarskipt-
ingu betur og fljótara en Marx-
ismi. Það var hann, sem lagði
grundvöll að hinu víðtæka trygg
ingarkerfi ríkisins og kom því
til leiðar að ríkinu væri skylt
að sjá fyrir þegnunum, þegar
starfskraftar þeirra væru á þrot
um. Nafn José Battle y Ordófiez
er haldið í heiðri um allt Urug
uay.
Knattspyrna er meir en í-
þrótt í Uruguay. Hún er dýrkuð.
Hún er eins og dýpsta trú. Allar
byggingar voru fánum skreyttar
og bar mikið á skozkum fánum
Uruguayum er illa við Argen-
tínumenn og er það af pólitísk-
um ástæðum: einræði og lýðræði
semur aldrei vel.
Við fengum okkur svaladrykk
á matsöluhúsi við torgið og
héldum afram að Plaza Inde-
pendencé og að Vittoria Palace
hóteli, þar sem við ætluðum að
borða með skozka liðinu, sem
hélt þar til. Skólabróðir minn er
framkvæmdastjori Glasgow Cel-
tic, og ætlaði eg að spjalla dá-
lítið við hann á undan matn-
um. En það var auðveldara sagt
en gert að komast inn í hótelið.
Mikill múgur Argentinumanna
stóð fyrir utan og heimtaði Cel-
tic liðið fram. Þegar við loksins
komumst inn í forstofu hússins
var varla hægt að hreyfa sig
fyrir fólki Þarna voru saman
komnir knattspyrnuforvígismenn
frá Ameríku og Evrópulöndum.
Allir leikmenn úr Penarole,
knattspyrnuliðinu sem vann
heimsmeistaratitilinn í fyrra og
sem tapaði fyrir Celtic í Glas-
gow fyrir stuttu, stóðu hver
með blómvönd í hendi til að
afhenda Skotunum. Mér var
bent á Pelé hinn heimsfræga
kappa frá Brasilíu og vildi ég
endilega ná tali af honum. Ég
náði í háskólanema, sem -afði
beðið mig um Celtic merki, þeg-
ar ég kom inn um dyrnar, og bað
ég hann að túlka fyrir mig. Hann
gerði það gegn því að fá merk-
ið. Pelé er aðlaðandi ungur mað-
ur, og gat ég því miður aðeins
spurt hann þriggja spurninga
því að í þessum mikla mann-
fjölda var hann eftirsóttur af
fjölda blaðamanna. Fyrst spurði
ég hann, hvernig hann héldi að
leikurinn myndi fara. Hann svar
aði því til, að hann héldi að
Skozka liðið myndi sigra vegna
þess - að leikmenn þess væru
miklu fljótari en þeir í Racing
Club Argentínu. Því næst spurði
ég Pelé hvort hann hyggðist
fara til að leika með liði í Ev-
rópu. Nei, hann var á móti því.
Og í þriðja lagi, spurði ég hvort
hann kæmist í fjárþröng, ef
hann hætti atvinnuknattspyrnu
á morgun. Hann hélt nú ekki,
hann væri vel stæður og ætti
í fjöldamörgum fyrirtækjum
bæði í Brasilíu og Evrópu.
Þegar ég sagði að lokum að
ég væri frá Islandia, horfði
hann á mig dálítið undrandi,
hafði sýnilega enga hugmynd
um það land.
Mér þótti þetta stutta viðtal
við Péle nokkurskonar ’scoop'
því að ég vissi seinna um nokkra
blaðamenn, sem gátu ekki rtáð
tali af honum þótt þeir reyndu
Ég fékk beztu máltíðina í Suð-
ur Ameríku í Victoria Palace
hótelinu. Var það ljúffeng skóg-
arfuglasúpa og „ómelett“ var
framleidd úr rjúpnaeggjum með
gorkúlum, ræktuðum í sérstök-
um sandgryfjum. Hún var
herramanns matur, og allt sam-
an kostaði lítið meira en kr.
100.00. Eftir matinn forum við
út úr hotelinu, og beint á móti
blasti Palacií Salvo við augum
okkar. Þessi stóra byggtng, 26
hæðir er forsætisráðuneyti lands
ins.
Blaðamenn, sjónvarpsmenn og
frægir íþróttamenn þyrptust út
úr hótelinu á leið á stóra leik-
völlinn, sem var byggður árið
1930 í sambandi við heimsmeist-
arakeppni í knattspyrnu og rúm
ar 80.000 áhorfendur alla í sæti
Ég talaði örlítið við Manning,
þekktan íþróttafréttaritara fyr-
ir Daily Mail í London, og
spurði hvernig hann héldi að
leikurinn myndi fara. Ég hefi
enga hugmynd", svaraði hann
og hélt áfram. Nei, Englending-
ar voru ekki hrifnir af því að
Glasgow Celtic vann í maílok
Evrópumeistaratitil í knatt-
spyrnu með því að sigra Inter
Milan í Portugal. Og öfund
þeirra snerist í gleði, þegar dóm-
arinn frá einræðisríkinu Paragu
ay lét ruddaskap Argentínu-
manna afskiptalausan, jafnvel
þótt Skotarnir þyrftu að þurrka
hráka þeirra af andlitum sínum,
og tóku að svara með hrinding-
um og handalögmálum.
Þess skal getið, að þegar Cel-
tic leikmenn komu aftur heim
til Glasgow lögðust fimm peirra
í rúmið með vírussjúkdóm, og
benti einhver óviðkomandi á það
að þessi veikindi stöfuðu af
hráka Argentínumannanna. Mál
ið hefur verið í rannsókn. Celtic
tapaði 1 mark gegn núlli. BBc
gladdist yfir því og Kenneth
Wolstenholme birti í sjónvarps-
þætti sínum allt það ‘Ijótasta1
sem Celtic hefði gert til að verj
ast andstæðingum sínum. Hann
sýndi ekki orsök og ástæðu fyr-
ir því. Hallur í Tímanum birti
eitthvað af þessum myndum Wol
stenholme. Hver elskar sér líkt?
Duncan, hinn mikilsvirti
rítstjóri stórblaðs brezka ‘Brit-
ish Week hefur nýlega dæmt
þessa framkomu BBC og Kenn-