Morgunblaðið - 02.02.1968, Blaðsíða 18

18
MORGTjNBL'AÐTÐ; FöSTUDAGUR 2. FEBRÖAR' T968’ ’' *
- SJÁVARTJTV.
Fram. aí bls. 17
Auk þessa stunduðu veiðar að
einhverju ráði um 500 opnir vél-
bátar.
Þróun verðlags. Ekki verður
rætt hér ítarlega tun verðlags-
þróunina í helztu markaðslönd-
um okkar. Hún hefur verið nær
stöðugt umræðuefni í fréttum
og manna á meðal. Lækkun sú
sem varð á verði frysts fisks á
Bandaríkjamarkaði á árinu 1966
hélt áfram á f. hl. árs 1967. Síð-
ar hefur nokkúð rofað til hvað
blokkfrystan fisk snertir, en
verð á öðrum frystum fiski hef-
ur ekki rétt við. Er því miður
ekki ástæða til bjartsýni í þessu
efni. Aðrir markaðir hafa einnig
valdið vonbrigðum, ekki sízt í
Sovétríkjunum.
Um verðlag og útflutning á
skreið virðist ekki . að tala á
meðan stríðsástand ríkir í Níg-
eríu, nema hið tiltölulega litla
magn, sem fer á ítalíumarkað.
Er áætlað, að skreiðarbirgðir um
áramótin síðustu hafi numið um
6.700 lestum. Er óþarfi að rekja,
e'nda augljósir þeir erfiðleikar,
sem af þessu hafa stafað.
Verðbreytingar á mjöli og
lýsi voru jafnvel enn snarpari
en á freðfiski. Miðað við hæsta
og lægsta verð á mjöli varð
lækkun 36% og samskonar sam-
anbuiður á lýsi sýnir meira en
50% verðfall. Enda þótt meðal
verðbreytingar á framleiðslu
okkar hafi orðið eitthvað minni,
sköpuðust miklir erfiðleikar fyr-
ir mjöl- og lýsisiðnaðinn. Voru
verksmiðjurnar reknar með tapi
meginhluta síldarvertíðarinnar.
Verð á saltfiski hélzt hinsvegar
gott á árinu, einkum á stórfiski.
Að nokkru leyti má segja hi'ð
sama um saltsíld.
Allt þetta hefur að sjálfsögðu
haft sín áhrif á fiskverðið innan
lands. Að venju var fiskverð
fyrir þorskveiðarnar ákveðið í
upphafi ársins. Þrátt fyrir verð-
fall á freðfiski var verðið ákveð-
ið svo til óbreytt frá árinu 1966.
Sérstakur ver'ðtryggingarsjóður
hljóp undir bagga með frysti-
húsunum, ásamt ýmsum öðrum
opinberum aðgerðum.
Bræðslusíldarverð fylgdi hins-
vegar meira breytingum á mark
aðsverði afurðanna, þó alls ekki
að öllu leyti. Var það ákveðið
miklum mun lægra en á árinu
1966. Verðlækkun, ásamt minni
síldarafla, gerði það a’ð verkum,
að landað verðmæti síldaraflans
lækkaði um meira en helming
frá árinu 1966. Er áætlað, að
verðmæti síldaraflans hafi num-
ið rúmlega 600 milljónum króna
á árinu.
Heildarverðmæti sjávaraflans
á sl. ári er áætlað um 2000 millj.
króna borið saman við tæplega
2.800 milljónir á árinu 1966.
Hagnýting fiskaflans. Eftir-
greind tafla sýnir hagnýtingu
fiskafurða til loka okt. sl. árs og
samanburð vfð árið 1966.
1967 1966
A. Þorskafli Lestir Lestir
Frysting .... 156.189 154.194
Söltun 66.468 81.071
Herzla 58.019 52.479
Niðursuða .. 17 27
Mjölvinnsla . 2.157 2.023
Innl. neyzla . 6.744 9.474
ísfiskur .... 21.128 22.670
Reyking .... 2 14
B. Síld og loðna
Frysting .... 8.265 10.109
Söltun 28.355 58.474
Niðursuða — 336
Mjölvinnsla . 447.218 679.928
Innl. neyzla . 9 —
Landað erl. . 14.794 1.225
C. Humar og rækja
Frysting .... 3.713 4.946
Niðursuða . . 13 13
Innl. neyzla . — 6
D. Annar afli
Frysting .... — 1
Isfiskur .... 105 —
Eins og glöggt kemur í
ljós hafa orðið nokkrar breyt-
ingar á hagnýtingu þorskaflans.
Er sú helzt, að minna magn hef-
ur farið til söltunar en meira til
verkunar í skreið. Frysting jókst
og nokkuð þrátt fyrir minni
heildarafla.
Um hagnýtingu síldaraflans
gegnir nokkuð öðru máli. Sök-
um fjarlægðar á miðin hófst
söltun austanlands og norðan
ekki að nokkru ráði fyrr en
langt var liðið á haustið og síld-
in tekin að færast nær landi.
Sköpuðust ýmis vandamáli í því
sambandi, bæði vegna fólkseklu
og þess hversu erfitt er að verka
síld í salt eftir að kalt er orðið
í ve'ðri. Þá höfðu ógæftimar sín
áhrif. Tókst ekki að salta uppí
gerða samninga. Nokkuð var
saltað af Suðurlandssíld, er kom
fram á haustið.
Til söltunar fóru alls 53.480
lestir á árinu en 64.602 lestir ár-
ið 1966.
Mjög mikilvægt er, að okkur
takist að finna leiðir til að hag-
nýta síldaraflann í salt að því
marki sem markaðirnir framast
leyfa. Á árinu 1966 nam fram-
leiðsluverðmæti saltsíldar tæp-
lega 600 milljónum króna eða
rúmlega 10% heildarframleiðslu
verðmætis sjávarafurða. Má af
þessum tölum sjá hvað í húfi
er.
Á sl. sumri fóru fram ýmsar
rannsóknir í þessu skyni, m.a.
hjá Rannsóknarstofnun fiskiðn-
aðarins. Átti síldarútvegsnefnd
þar einnig hlut að máli. Þá
gerðu ýmsir einstaklingar til-
raunir um borð í skipum sínum.
Var síldin ýmist ísuð, sjókæld,
söltuð heil eða á venjulegan
hátt. Munu niðurstöður rann-
sóknanna liggja fyrir innan tíð-
ar. —
Lokaorð. Enda þótt ári'ð 1967
hafi verið erfitt, má það ekki
draga úr okkur kjarkinn. Finna
verður lausn vandamálanna, því
að á því veltur afkoma þjóðar-
innar. Sjálfsagt eru ekki til þau
meðul, sem leysa allan vanda og
allra vanda. Til þess er þróunin
of ör og samkeppnin of hörð.
Islenzkur sjávarútvegur er nú
betur búinn tækjum og öðrum
afkastamiklum útbúnaði en
nokkru sinni fyrr, þótt þar með
sé ekki sagt, að við getum tekið
l'ífinu með ró eða slakað á ár-
vekni okkar. En þessi uppbygg-
ing á samt að gera honum bet-
ur kleift að mæta áföllum eins
og þeim sem við áttum við að
glíma á sl. ári. Ef kröfum til
sjávarútvegsins er stillt í hóf, og
eðlileg sjóðamyndun þar með
gerð möguleg, er miklum mun
líklegra, að sjávarútvegsfyrir-
tæki geti mætt sveiflum í afla-
brögðum og verðlagi af eigin
rammleik.
Ef okkur á að takast að halda
í horfinu og halda þeim sessi,
sem vi'ð nú skipum á meðal fisk
veiðiþjóða sýnist mér, að efling
rannsókna á sviði fiskveiða, þ.m.
taldar haf- og fiskirannsóknir,
veiðarfæra- og veiðitæknirann-
sóknir, svo og á sviði fiskiðnað-
ar, sé það atriði, sem við verð-
um að leggja hvað mesta á-
herzlu á í náinni framtfð. Með
innlendri rannsóknarstarfsemi
getur hugsanlega komið inn-
lend framleiðsla á veiðarfærum
og veiðitækjum öðrum, svo og
skipasmíðar i ríkari mælí en nú
er. Er ekki með öllu vansalaust,
að jafnmikil fiskveiðiþjóð og við
erum, skulum vera nær algjörir
þiggjendur þess tækni. og véi-
búnaðar, sem við notum við
veiðarnar.
Kristján Vernharðsson 1. velstjori var að vinna við að
stilla aðalvélina, en hún e
- TVÖ NÝ SKIP
Framhald af bls. 5.
— Já, það má segja svo.
Það er helzt að það hefur
staðið á ýmsum minni hlut-
um til þess að eðlileg verk-
þróun hefði getað verið af
fullum krafti .
Og þar með var Smári
flogi unnppr9 tg
floginn upp í mastrið til þess
að tengja toppljósið.
Á BRYGGJUNNI hittum við
Pétur Einarsson, en hann hef
ur séð um framkvæmdir fyrir
Stálvík á smíði Óskars Magn-
ússonar.
— Hvað hafa að jafnaði
unnð mangir menn í skipinu?
— Um 30 menn, en það
hefur verið unnið við bæði
skipin samhliða.
— Hvenær verður Eldey til
búin til veiða?
— Vonir standa til að Eld-
ey verði tillbúin á næstu vik-
um.
— Hefur staðið á nokkru
sérstöku við skipagerðina?
— Nei, yfirleitt hefur allt
verið fáanlegt og má segja að
allt hafi verið gert til þess
að geta lokið smíði skipanna
á sem stytztuim tíma. Ymsa
hluti befur þó þurft að kaupa
hér heima í smásölu og það
er mun dýrar heldur en ef
það kæmi beint erlendis frá.
En þetta eru innkaup í það
smáum stíl að það er vart
hægt er að panta það beint
hollenzk, 660 ha.
Smári Ilermannsson rafvirki
var hinn kátasti, hátt uppi, í
mastrinu.
frá verksmiðju. Eftir því sem
skipasmíðarnar vaxa á þetta
að verða auðveldara og ef
skipasmíða'stöðvar gætu sam
eina-st um innkaup á vissu
efni. þá væri hægara um vik
og byggingarkostnaður myndi
lækka, því að hér er um þús
undir af hlutum í hvert skip
að ræða.
Á. J.
Sjötugur í gœr:
Sigurjón Halldórsson
skipstjóri, Grundarfirði
NÁGRANNI minn og góður
kunningi, Sigurjón Halldórsson
útgerðarmaður og skipstjóri frá
Bár, er sjötugur í dag, og ekki
get ég tótið daginn Mða svo hjá
að ég biðji ekki Morgunblaðið
að geta stuttlega þessa afmælis.
Reyndar gæti karlinn alveg
eins verið tíu árunum yngri eft-
ir öllu útliti að dæma og enn
stundar hann sjó á bát sínum
til jafns við þá sem yngri eru
að árum. — Ekki þekki ég ætt-
ir Sigurjóns, nema það, að ég
veit hann er Snæfellingur og
mun hafa alið allan sinn aldu-r
hér í sveit. Hins ve.gar er hamn
víðkunnur sjósóknari og marg-
faldur aflakóngur hér í þessaxi
verstöð.
Snemma mun hugur Sigur-
jóns hafa staðið til sjósóknar og
mér hafa sagt memn af hans kyn
slóð, að hann hafi ekki verið
nema unglingur, þegar það kom
í ljós, að hann var flestum mönn
um fisknari og þess lætur Pét-
ur Hoffmann getið í sjálfsævi-
sögu sinni, að Sigurjón hafi ver-
ið með allra fremstu fiskimönn-
um, er þeir vorum saman á
skútu á skaki.
Eins og svo mörgum öðrum,
sem fæddust um og fyrir síð-
ustu aldamót, mun Mfið ekki
hafa farið neinum silkihönzk-
um um Sigurjón í æsku, en fyr-
ir dugnað sinn og þrautseiglu
komst hann yfir alla erfiðleika
og er fyrir löngu orðinn vel
efnalega sjálfstæður maður.
Hann hefur um langt árabil átt
sinn eigin bát og verið sjálfur
skipstjórinn. Meðeigandi hans í
mörg ár hefur verið Sigurður
Ágústsson, alþingiismaður í
Stykk'shólmi og síðar Hermann
sonur Sigurjóns. — Mun það
mála sannast, að útigerð þessi
hafi alltaf verið hin farsælasta
og þau árin fá, sem hún hefur
ekki skilað hagnaði. Hefur þar
farið saman óvenjuleg aflasæld
Sigurjóns, góð umgengni hans
og hirðusemi sona hans og amn-
arra, sem sjóiinn hafa stundað
með honum.
Kona S gurjóns er Björg Her-
mannsdót'tir, hlédræg og fáskipt-
in, en góður vinur vina sinna.
Um þetta getur undirritaður
bezt borið, ég hetf verið næsti
ná'granni he/nnar sl. sextán ár
og það var ósjaldan fyrr á árum,
að við þurftum að leita til
Bjargar og það brást aldrei, að
hún veitti okkur aðstoð, ef ein-
hvers þurfti með. Björg og Sig-
urjón eiga fjóra sonu, sem alMr
eru giftir menn í Grumdarfirði,
Pétur vélstjóri, Halldór sjómað-
ur, Hermann sjómaður og Ágúst
bifreiðastjóri.
Sigurjón Haildórsson er mað-
ur yfiriætislaus og lætur ekki
mikið yfir afiabrögðum sínum.
Helzt er á honum að heyra að
hann hafi aldrei femgið bein úr
sjó, kannski í einar hjólbörur,
þegar bezt hefur iátið. Hitt mun
þó sanni nær, að fáir munu þeir
hér um sl'óðir, sem meiri afla
hafa á land borð og verulegan
þátt á Sigurjón í þeirri uppbygg
ingu, sem hér hefur átt sér stað
á undanförnum árum. Þetta vita
stéttarbræður hans og aðrir sam
borgarar og því var það fyrir
fáum árum, að sjómenn hér
heiðruðu þennan gamla garp á
hátíðisdegi sínum, sjómiannadeg-
inum.
Og enn stendur Sitgurjón við
stjórmvörnn og stýrir báti sín-
urn um sollinn sæ, og enn vilja
menn ekki vera annars staðar
fremur í skiprúmi, en hjá gamla
manninum. Það hefur verið
gæfa Si'gurjóns, að hafa alltaf
á svo löngum skipstjórnarferli,
skilað skipi og skþshöfn heilu
og höldnu í land og aldrei mun
svo mikið sem meiðzt hjá hon-
um maður. Það er og líka
skemmtilegur endir á óvenjulöng
um og farsælum ferli Sigurjóns
sem skipstjóra, að innan tíðar
fær hann í hendui- sonarsyn: sín
i um og alnafna þann stjórnvöl,
1 sem hann sjálfur hefur staðið
i svo lengi við með miklum ágæt-
um.
I E. M.
Framlag bænda til
Bændahailarinnar
LAGT hefur verið fram á Al-
þingi frumvarp um breytingu
á lögum um stofnun búnaðar-
málasjóðs sem landbúnaðar-
nefnd Neðri deildar flytur að
ósk landbúnaðarráðuneytisins. ]
Fjaliar frumvarpið um gjald af
söiuvörum bænda til Bænda- ■
hallarinnar og er lagt til að
það verði lækkað um helming,
eða í 14%, þar sem nú hefur
verið lögfest 14% að gjald af
söiuvörum bænda renni til
Bjargráðasjóðs íslands.
Bændur hafa um áraibil greitt
gjald til Bændahaliarinnar og á
Alþingi 1965 kom fram frum-
varp sem gerði ráð fyrir að
Bændahöllin fengi um 4 ár í við-
bót 14% gjald af framleiðsluvör- !
um bænda. í meðförum Alþingis
var sú breyting á gerð, að
ákvœðið var framlengt tii 2 ára,1
þ. e. fyriT árin 1966 og 1967. j
Nú hefur stjórn Bænda-
hall'arinnar fari'ð fram á það að
gjaldi úr Búnaðarmálasjóði
verði framlengt í 4 ár, en jatfn- '
framt lækkað um helming,
þannig að ekki aukist álögux á
bændur.
- SUMARIÐ ’37
Framhal'd af bls. 12.
Júgóslaviu, Tékkóslóvakíu, ír-
landi, ísrael, Belgíu og Hol-
landi. Það eru leikritið „Gull-
brúðkaup“ og' „Afmæli í
kirkjugarðinum“. Það síðast-
nefnda hefur verið þýtt á
frönsku og verður sennilega
bráðlega sýnt í franska útvarp
inu. Þá hefur finnska útvarp-
ið, sem þegar hefur fiutt þessi
tvö, beðið um „Herbergi til
leigu“ til þýðingar og flutn-
ings. Fiórða leikritið er Því
miður, fúr“.
Og nú er það ..Sumarið ’37“
sem við bíðum eftir á leik-
sviðinu í Iðnó. og sem þeir í
Leikfélaginu keppast við að
æfa.
E. Pá.