Morgunblaðið - 02.02.1968, Blaðsíða 20

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. FEBRÚAR 1968
at
Sauðfjárræktin
í BÚNAÐARRITINNU 1965 er
að finna athyglisverða grein eftir
Halldór Pálsson, búnaðarmála-
stjóra um búnaðarhætti á Nýja
Sjálandi.
Það sem ég vil gera hér að
umræðuefni er sú nýbreytni þar
að halda sauðfé á ræktuðu landi
í rammlega girtum hólfum. Það
ætti við hjá okkur.
Hér eru tilvitnanir í grein dr.
Halldórs: „Rannsóknir hafa leitt
í ljós að unnt eT að hafa mun
fleira búfé á hverjum hektara
lands, en áður var venja. Hag-
kvæmast hefir reynzt að full-
beita löndin, svo að ekkert af
gróðrinum fari til spillis. Þetta
gildir sérstaklega um allt áborið
land. Rannsóknir hafa sýnt að
búfé skilar jörðinni 80% af þeim
jurtanærandi efnum, sem það
tekur af landinu með beitinni.
Búfjáráburðurinn eykur mjög
frjósemi landsins.
„ . . . . tvennt er þó sameigin-
legt hjá öllum fjárbændum. Það
eru vandaðar girðingar og vel
vandir hundar. sem hvorttveggja
léttir mjög fjárhirðingu“.
„Landið á hálendisjörðum ber
sjaldan meira en 1 kind á ha.,
og oft minna. Á láglendinu eru
jarðirnar minni, oft frá 100 til
600. ha að stærð. Þar ber landið
2—18 kindur á ha. eftir ræktun-
arástandi þess og eðliskostum.
Á lálendinu er landinu skipt í
rnörg hóif“.
„Sauðfjárbændum á láglendinu
og oft upp í fjallaræturnar má
skipta í tvo meginhópa, þá mörgu
sem framleiða lömb til slátrunar,
og þá fáu, sem rækta kynbótafé
og framleiða hrúta handa öllum
öðrum fjárbændum landsins“.
„Einn fjárhirðir annast um
1000 ær að meðaltali. Flest þess-
ara búa hafa ar.naðhvort um 1000
ær eða 2000. Lambafjöldi til
nytja er frá 80—-130 eftir hverjar
100 ær“.
„ . . . . Af framangreindu sést
að fjárbændur Nýja Sjálands
fylgja yfirleitt ekki hámarksaf-
urðastefnu í sauðfjárrækt“.
„Allt beitiland á láglendinu er
ræktað“.
„Flestir lálendisbændur hafa
dálítið af holdanautum með
fénu“.
„Fjárbændur leggja . höfuð-
áherzlu á að nytja vel landi“.
„Þegar lömbin eru vanin und-
an í desember, eru þau, eem ekki
eru orðin nógu þroskuð til slátr-
unar látin í beztu hólfin til að
fita þau, en ærnar látnar í lak-
ari hólfin“.
tekjur af holdanautgripum".
Margt fleira athyglisvert er í
umræddri greín.
Land til sauðbeitar er nærri
því betra, að það sé þýft og óslétt
og grýtt. Það þarf lítið fyrir
að hafa, til að koma því í rækt,
annað en girða, og ræsta fram,
þar sem vatnsagi er eða bleyta,
svo og að bera áburð á hrjóstur,
meðan þær eru að gróa.
Með aðfluttu fóðri til gjafar í
hagleysu mun landið ræktast
með áburði frá fénu. Einhvern
tilbúinn áburð mun þó alltaf
þurfa til að knýja fram sprettu
síðari hluta sumars. Féð þarf að
hafa svo þétt að allt gras nýtist.
Áburðarþörf landbúnaðar mun
eitthvað aukast, við að stunda
sauðbúskap í ræktuðum gerðum,
nema sauðfjárrækt verði tak-
mörkuð. Það væri framlag til að
bæta jarðveg úthagans og breyta
íslandi í gróðursælt land. Van-
höld á sauðfé yrðu líka minni
en áður.
Og ýmis augljós hagnaður er við
það að halda fénu í ræktuðum
gerðum. Vinna við hirðingu yrði
minni. Hmar erfiðu smala-
mennskur væru úr sögunni. Nú
getum við varla notað fjár-
hunda til neins, nema að gera
styggð. í afgirtum hólfum mætti
kenna þeim að sækja féð, og
jafnvel að halda því á beit.
Þó er það augljós á'vinningur
að geta allan ársins hring
fylgzt með fénu og líðan þess,
svo að segja hverri kind.
Búnaðarmálastjóri segir hlut-
laust og drengilega frá því að á
Nýja Sjálandi er ekki fylgt
stefnu hámarksafurða, enda þótt
hann sjálfur fylgi öðrum skóla.
Og hann er hrifinn af hinum
miklu afköstum Ný-Sjálendinga.
Það væri ofraun að ætla
hverjum manni að hirða 1000 ær
hér á landi. Því veidur hið mikla
vetrarríki og umstang sem því
fylgir. Nær væri að miða af-
köstin vð lambafjölda. Ám sem
koma eiga upp 2 eða 3 lömbum
þarf að sýna meiri natni. En með
því að slaka aðeins á stefnu há-
marksafurða mætti stórlega létta
störf við sauðfjárrækt.
Hvert einasta sauðbú ætti ekki
að þurfa að vera sérstakt kyn-
bótabú. Hinar endalausu sýn-
ingar eru varla annað en til-
gangslaust dútl eða sport. Ef
það telst nauðsynlegt, væri betra
að skylda menn til að nota hrúta
frá viðurkenndum kynbótabúum.
Þegar féð er komið í fasta
vörslu, er mikið handfjatl líka
óþarfi. Glöggur fjármaður getur
fylgst með líðan þess án þess að
vera alltaf að vigta það, hverja
einustu kind.
Það er óþarfi að byggja
vönduð fjárhús. Vetur getur
verið harður í skozka Hálend-
inu ekki síður en á íslandi. Þar
eru engin hús yfir sauðfé. í
vetrarhörkum er fénu gefið úti
á gaddinn, sem þó er varla hag-
nýt meðferð á fóðri. Heimild mín
er The Farming Year eftr J. A.
Scott útg. Langmans. Þetta er
réttlætt svo, að sauðkindin sé
harðgerð skepna sem vel þoli
útivist og kulda. En við kúld og
innistöðu sé eins og hún missi
eitthvað af eðli sínu, verði löt
og veikluð. Vönduð fjárhús eru
að sjálfsögðu góð hjá okkur, því
við byggjum ekki sauðfjárrækt
á hlífðarlausum útigangi. En ef
byggja þarf ný hús í gerðunum
er hægt að komast af með ódýr-
ari skýli.
Afréttabeit er mikil rányrkja
og svo er einnig um skipulags-
lausa beit í heimahögum. Áburð-
ur frá skepnunum fer meira og
minna til spillis.
Við ættum að hætta að sleppa
fé á afrétt. Afréttinn ætti að
taka til landgræðslu og græða
þar upp við. Ágangur sauðfjár
spillir þeim. Og vonlaust er að
viður vaxi, meðan skepnurnar
valsa um allt.
Stundum nýtist beit afrétt-
anna i'lla. Heimfúst fé stendur í
svelti við girðingar, þó góðir
hagar séu fjær. Annað fé ráfar
upp á gróðurlaus öræfin og í
hagleysur. Mest brögð eru að
þessu í óhagstæðri veðréttu.
Þetta eru iM endalok frá góðri
vetrarfóðrun.
Alvarlegasta atriðið er þó
smithætta við að láta fé úr heil-
um sveitum, eða landshlutum,
ganga saman.
Hvað skeður ef sýki á borð við
munn og klaufaveiki kemur upp
á afrétti?
Ég vona að þeirri spurningu
þurfi aldrei að svara.
Mæðiiveikin kostaði mikið.
Hún hefði ekki þurft að gera
usla, og hefði ekki gert það, ef
fé hefði ekki gengið saman milli
bæja.
Það þarf fleiri fóðureiningax til
að framleiða kindakjöt en aðrar
kjöttegundir. Ný-Sjálendingar
vinna þann mismun upp með
verðmikilli ull. Til þess að sauð-
fjárrækt sé arðsöm þarf féð að
vera vel ullað. En þá eru heldur
engin vandkvæði á því að fé sé
fóðrað á töðu og töðuvelli.
Árið 1961 fengu láglendsbænduT
í Nýja-Sjálandi sem svaraði til
ísl. kr. 180—200 fyrir lambið að
jafnaði og um kr. 150—180 fyrir
ull af á (Búnaðarritið). Ullin er
mikil-1 hluti sauðfjárafurða.
ísl. jarðvegur er orðinn svo
ófrjór og magur, að ég álít rán-
yrkju fásinnu, jafnvel þó ekki sé
um annað en sumarbeit að ræða,
og jafnvel þó einhverjum áburði
sé dreift á afréttina af handa
hófi. Áburður til sumarbeitar
nýtist betur á tún en afrétti.
Afrétturinn þarfnast vissulega
aburðar. En það ætti að vera
áfangi til að breyta afréttinum
framlag ti‘l landgræðslu. Fyrsti
í frjósamt land og skóglendi.
í útvarpsumræðum á nýársdag
virtust leiðandi menn þar vera
sammála um að aukning kvik-
fjár og fólksfjölgun mundi nokk-
uð fylgjast að, það sem eftir er
aldarinnar. Með öðrum orðum.
Þeir búast varla við adðvænleg-
um útflutningi kvikfjárafurða
næstu 30 til 40 árin.
Vikið var að ylrækt sem lík-
legri til útflutnings, einkum
blómarækt.
Ég held að búnaðarmálastjóri
hafi haft forspá um þetta allt.
Hann spáði líka stóraukinni jarð-
rækt. Það voru orðin, sem mér
þótti vænst um.
Nú er ræktað land 1 þús. km2.
Við þurfum að rækta 1 þús. km2
í viðbót. Og þá höfum við nóg
ræktað land til að framfleyta
öllum núverandi búfénáði á rækt
uðu landi. Þetta er mitt álit, og
ég get rökstutt það.
Þó kvikfénaði fjölgi um helm-
ing, þurfum við ekki nema 4
þús. km2 af ræktuðu landi til
að framfleyta honum. Við getum
friðað alla afrétti, án þess að
þrengja að landbúnaði. Og um
sumt er það hagstæðara búskap-
arlag, en skipulagslaus rányrkja.
Eftir munu nú vera á íslandi
5 til 6 þús. km2 af landi með
góðum jarðvegi. Á því landi eig-
um vfð að reka landbúnað okk-
ar næstu hálfa öld og rækta’ það
vel.
Allt annað land eigum við að
friða og græða það upp, eftir
því sem orka og efni leyfa.
Þar er um að ræða 20 þús km2
af samfelldu gróðurlendi, mögru
og ófrjóu að mestu, og aðra 20
þús. km2, ýmist með slitróttri
grasrót eða graslaust, og eyði-
mörk hálendisins að auki.
Við þurfum áð örfa grasvöxt
úthaga með áburði og græða
auðnir. En grasið verður að falla
til jarðarinnar sem sina til þess
að mynda góðan grassvörð og
mylda jarðveginn. Á einstöku
blettum mætti eflaust heyja.
Og ofurkapp þarf að leggja
á að gróðursetja birki og kjarr.
Eftir hálfa öld ættu stór land-
flæmi að vera þakin vöxnum
skógi me'ð frjóum jarðvegi.
Hér er ekki um skýjaborgir að
ræða. Það sem þarf er samhug-
ur og hetjulegt framtak.
Eiginlega er ekki of snemmt
að ræða um beitiland í skógum,
þó þeir eigi langt í land. En ef
hægt verður að hafa þar sumar-
í GÆR voru umdirritaðir af
stjórn Kvenfélags Ásprestakalls
samningar um húsakaup Kvenfé-
lags Ásprestakalls 'hjá Aðalfast-
eignasölunni að Lauigavegi 96,
Reykjiavík. Kvenfélagið hefur
verið í miklu húsnæðishraki með
alla starfsemi sína fram að
þessu, og hefur helzt hitzt heima
hjá félagskonum, eða þá í fé-
Ronnsóknar-
styrkir FA0
MATVÆLA- og landbúnaðar-
stofnun Sameinuðu þjóðanna
(FAO) veitir árlega nokkra
rannsóknarstyrki, sem kenndir
eru við André Mayer. Hefur nú
verið auglýst eftir umsóknum
um styrki þá, sem til úthlutunar
koma á árinu 1968. Styrkirnir
eru bundir við það svið, sem
starfsemi stofnunarinnar tekur
til, þ.e. ýmsar greinar landbún-
aðar, skógrækt, fiiskveiðar og
matvælafræði, svo og hagfræði-
legar rannsóknir á þeim vett-
vangi.
Styrkirnir eru veittir til allt
að tveggja ára, og til greina get-
ur komið að framlengja það tíma
bil um 6 mánuði hið lengsta.
Fjárhæð styrkjanna er breytileg
eftir framfærslukostnaði í
hverju dvalarlandi, eða frá 150-
360 dollarar á mánuði, og er þá
við það miðað, að styrkurinn
nægi fyrir fæði, húsnæði og öðr
um nauðsynlegum útgjöldum.
Ferðakostnað fær styrkþegi og
greiddan. Taki hann með sér
fjölskyldu sína, verður hann hins
vegar að standa straum af öllum
kostnaði hennar vegna, bæði
ferða- og dvalarkostnaði.
Umsóknum um styrki þessa
skal 'komið til menntamálaráðu-
neytisins, Stjórnarráðshúsinu
við Lækjartong, fyrir 20. fébrúar
næstkomandi. Sérstök umsóknar-
eyðublöð fást í menntamálaráðu-
neytinu. Þar fást einnig nánari
upplýsingar um styrkina ásamt
skrá um rannsóknarverkefni,
sem FÁO hefur lýst sérstökum
áhuga á í sambandi við styrk-
veitingar að þessu sinni. Um-
sókn skulu fýlgja staðfest afrit
af prófskírteinum, svo og þrenn
meðmæli.
Það skal að lokum tekið fram,
að ekki er vitað fyrirfram, hvort
nokkur framangreindra styrkja
kemur í hlut íslands að þessu
sinni. Endanleg ákvörðun um val
styrkþega verður tekin í aðal-
stöðvum FAO og tilkynnt í vor.
(Frá menntamálaráðuneytinu)
beit, án þess skóginn saki, opnar
það svo til ótakmarkaða mögu-
leika kvikfjárræktar
Halldór Vilhjálmsson, Lagar-
felli, hefur þær fréttir, að í
Þýzkalandi eru skógar varðir
fyrir grasbítum, með því að úða
trén efnum sem lykta illa eða
eru bragðvond. Halldór hefir hér
merkilegt mál til athugunar. Ég
óska honum til hamingju me'ð
framfaramál.
Það væri fljótlegt að færa til
gerði eða girðingarhólf í birki-
skógi. Stofnarnir eru girðingar-
staurar. Og með því að snögg-
beita smáskákir þyrfti ekki að
verja nema lítinn hluta trjánna,
skógarins, í senn.
Grasrækt gegn uppblæstri er
ekki örugg nema landið sé kapp-
ræktað. Við höfum hvorki þörf
né getu, til að nytja meir en
4 til 6 þús. km2 ræktaðs lands,
túns á næstu áratugum.
Öruggasta og einasta ráðið til
a'ð forða frekari uppblæstri, er
að friða úthagann strax og reyna
að klæða hann viði. Það kostar
átak. En þegar skógurinn er vax-
inn úr grasi heldur hann áfram
að rækta landið.
Við friðum úthagann með því
að geyma búpeninginn í girtum
heimahögum og þá þarf engar
sérstakar skógargirðingar.
Karl Dúason.
lagsheimili Langholtssafnaðar,
svo að nú er merkum áfanga
náð. Til húsakaupanna hafa kon-
urnar notið aðstoðar sóknarnefnd
ar og bræðrafélagsins.
Húsið, sem er að Hólsvegi 17,
sem er um 100 ferm., á að nota
fyrir alla félagsstarfsemi innan
sóknarinnar, svo sem bræðrafé-
lagið, sóknarnefnd, unglingastarf
semi, kvenfélagið og spurninga-
börnin.
Stjórn Kvenfélags Áspresta-
kallis skipað frú Guðrúmi S. Jóns
dóttur, form. Guðmunda Peter-
sen, gjaldkeri, frú Anna Daníels-
sen, ritari frú Guðný Valberg,
varaform. og frú Rósa Guð-
mundsdóttir, meðstjómandi.
Þegar búið verður að byggja
kirkju og féla'gsheimili í Laugar-
ásnum, er meiningin að húseign
þessi verði seld og að fé það. er
fyrir hana fæst renni til kirkj-
unnar. Kvenfélagskonur kváðust
þegar eiga 40.000.00 kr. í sjóði til
þeirra framkvæmda.
Úrslit
í firmokeppni
ÚRSLIT í firmakeppni Bridge-
sambands íslands:
1. Sjóvá hf, spilari Stefán Stef-
ánsson, 333 stig.
2. Fasteignaval, Skólavörðu
stíg 3 A, spilari Jón Arason,
332 stig.
3. Rafbúð, Domum Medica, spil
ari Símon Símonarson, 322 st.
4. Bílasalan Borgartúni 1, spil-
ari Benedikt Jóhannsson,
314 ctig.
5. ísleifur Jónsson hf., spilari
Ásbjörn Jónsson, 3íll stig.
6. Islo, aðalverktakar, spilari
Lárus Karlsson, 311 stig.
7. Hansa hf., spilari Þorsteinn
Laufdal, 308 stig.
8. Samvinnutryggingar, spilari
Jón Stefánsson, 307 stig.
9. Trygging hf., spilari Reimar
Sigurðsson, 305 stig.
10. HárgreiðsluStofa Helgu Jó-
hannesdóttur, spilari Þor-
gerður Þórarinsdóttir, 305 st.
Fimm efstu Firmun og spilar-
arnir fá verðlaun.
- FRÚ PAULA
Framhald af bls. 15.
verðið þér að taka það ræki-
lega fram, að þetta er ekki
skoðun stjórnarinnar.“ S'vo
benti frúin enn á krossfest-
inguna og sagði: „Þetta er vit-
leysa. Þetta hefur aldrei
gerzt. Ég er sósíalisti og trúi
ekki, að þetta hafi gerzt. Það
gat ekki gerzt.“
„Sauðfjárbændur fá drjúgar
SVAR JI/IITT
EFTIR BILLY GRAHAM
Viljið þér gjöra svo vel að útskýra orðin „Guðs útvaldi
Iýður".
ÞEGAR við tölum um, að Israelsmenn séu útvalinn
lýður Guðs, er átt við, að þeir hafi verið kjörnir sér-
staklega af Guði. Ástæðan er ekki sú, að þeir séu
æðri þjóðflokkur en aðrir, heldur var þjóðin kjörin í
heild til þess að flytja orð Guðs og boðskap til heims-
ins. Guð sá, að þannig yrði unnt að koma orði hans
og boðskap áleiðis til mannanna. María var Israels-
kona. Hún var útvalin til þess að verða móðir
Drottins, ekki eingöngu vegna þjóðernis síns, heldur
og vegna þess, að í hjarta sínu galt hún þeirri köll-
un Guðs jáyrði að verða móðir frelsara heimsins.
Eftir daga Krists tóku menn um allan heim að trúa
fagnaðarerindinu. Páll sagði: „Ekki er greinarmun-
ur“, og Pétur sagði á hvítasunnudag: „Yður er ætl-
að fyrirheitið og börnum yðar og öllum þeim, sem í
fjarlægð eru.“
Ást Guðs og blessun takmarkast ekki við kynþætti,
heldur umvefur hann sérhvert Adamsbarn, Gyðing
jafnt sem útlending, elsku sinni. Nú eru þetta fagn-
aðartíðindin: „Sá, sem vill, hann komi.“
Samningar um husakaup kvenfé-
lugs Ásprestakalls undirritaðir