Morgunblaðið - 02.02.1968, Blaðsíða 23

MORGUN*lLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. FEBRÚAR 1968
23
Árni G. Eylands:

IMargs þarf búið við
STÖRFIN eru mörg og sækjast mis-
jafnlega. Þó er mjög um breytt,
hve margt vinnst nú léttar og betur
en áður var, búvélarnar og tækni
veldur þar mestu um, Stærst er
hvað heyskapurinn vinnst nú léttar
en áður. Á einu sviði vorverkanna
gengur þó heldur d-ræmt að bæta
vinnutæknina svo að vel sé. Það að
koma búfjáráburðinum úr haug-
húsi á völl, eða í flög. Enn þykir
það erfitt verk, og það sem verra
er heldur ófýsilegt. En þetta er
verk sem verður að vinnast. Það
talar sínu máli, er fram koma hinar
fáránlegustu tillögur um þessa hluti
svo sem „að losa sig við “mykj-
una með því að veita henni I bæjar
lækinn eða ána. Slíkt hefir heyrst,
og það jafnvel á ólíklegustu stöð-
um. Um þetta barf ekki að ræða.
Fjöldi bænda hefir þó komist upp
á allgóða tækni við að koma bú-
fjáráburðinum út. Er fljótt að nefna
traktorsskófluna. Með traktor sem
ustu tækni við flutning og dreif-
ingu áburðar.
Stefnt er að því að gera mykju
og hland, hæfilega blandað vatni,
að fljótandi áburði, sem geymist
í lokuðum mykjuhúsum eða þróm.
Úr þessum geymslum er hinum
fljótandi áburði dælt i belgvagna
til útkeyrslu. Belgvagnarnir eru oft
búnir mikilvirkum dreifitækjum
sem alla jafna eru knúin frá tengi-
drifi traktorsins, sem dregur vagn-
inn.
Margvíslegar tilraunir og rann-
sóknir eru nú gerðar til þess að
móta þessa aðferð við hirðingu,
geymslu og notkun áburðar, og
tækni við framkvæmdir og vinnu
þar að lútandi. Sérstaklega standa
Svíar framarlega i því að taka
þetta allt föstum rannsóknartökum
En ekki getur þessi tækni talist
fullmótuð enn sem komið er.
Hið einfaldasta og ódýrasta að
stofnkostnaði mun vera að hafa af-
andi áburðar, og hin nýju tæki til
þess að koma áburðinum á völl,
verði tekin upp hér á landi senn
hvað líður, sérstaklega á stærri bú-
um, og jafnvel einnig þar sem bú
eru minni, enda verði þar um sam-
starf og nágranna-samvinnu að
ræða.
Enn er fullsnemmt að benda á
ákveðnar búvélar í þessu sambandi
en það eru dælur og belgvagnar
og tæki til þess að hræra áburðinn
í þrónum, svo að hann verði sem
jafnastur til dælingar. Mál þetta er
að miklu leyti byggingarfræðilegt
og þannig utan við svið og tak-
mörk þessara búvélabréfa.
Mykjudreifari — Rokdreifari
Fyrri grein
Enginn bóndi ætti að ráðast I
framkvæmdir á þessu sviði, nema
að undangenginni athugun og að
fengnumh aldgóðum upplýsingum.
En það er áreiðanlega kominn tími
til þess að ráðamenn afli slíkra
upplýsinga staðhæfi þær við aðstæð
ur hér á landi, hagi bænda og rækt
unarhætti. Að því fengnu mun ekki
standa á framgjörnum bændmu að
ráðast í framkvæmdir og notfæra
sér þau vinnufríðindi, sem hin nýja
tækni má veita.
Frumatriði hinnar nýju tækni er
að blanda nægilega miklu, en ekki
of miklu, af vatni í mykjuna, og
að fá dælur sem duga við að dæla
fljótandi mykju. En vel má hugsa
sér að nota hinar stærri gerðir
mykjudreifara af Guffen- (og
„Rotaspreader") -gerð, til að aka
fljótandi mykju á völl, í stað dýr-
ari belgvagna.
Eins er að minnast í þessu sam-
bandi, þar eð það á einmig við þá
tækni, sem bændur eru farnir að
nota sér við búfjáráburðinn. Þótt
það sé óneitanlega hagkvæmt og
girnilegt að nota sem stórvirkust
tæki við þessi áburðarstörf, við að
bera á tún og vinna á þeim, getur
þess verið þörf að gæta hófs um
stærð og þunnga tækjanna, sem tek
in eru í notkun. Taka verður tillit
til þess, að tún þola oft illa þunga
umferð á vorin, og geta orðið fyrir
stórskemmdum af þeim ástæðum.
Mismunandi jarðlag túnánna getur
valdið, að sitt eigi við á hverjum
stað, og miklu getur varðað, að
þungir mykjudreifarar séu búnir
hjólbörðum af heppilegri gerð. Hér
er bóndans, sem þekkir túnið sitt,
að vega og velja hið vænlegasta.
Hann má ekki einblína á stærðina
eina og afköst við bestu skilyrði,
hann þarf líka að bera á túnið
sitt, þegar miður vel viðrar, svo
að túnið getur verið viðkvæmt fyr-
ir áverkum“.
Þannig komst ég að orði í bréfa-
skóla-bréfinu í árslok 1966, en nú
þarf við að bæta. Kem ég að því
í annari grein um þetta sama efni.
Mykjudreifari, Guffen
búinn er traktorskóflu er mykjunni
mokað i mykjudreifara, í honum
er mykjunni ekið á völlinn og henni
dreift um leið, og við það er trakt-
orinn líka notaður bæði við drátt
og dreifingu. Hin síðari ár er völ
á mykjudreifurum sem henta all-
vel við hvort tveggja, mikilvirkan
flutning og dreifingu.
En mikið vill meira, meiri tækni,
léttari verk og þrifalegri.
Hér ber margt til, og er sér-
staklega að nefna nýja byggingar-
hætti og annarlega frá því sem ver-
ið hefir algengast undanfarið. Nú
verður margur bóndinn að miða
tæknitök sín við mykjuna við það
sem koma skal fremur en við það
sem nú þykir allgott. Um þetta
skrifaði ég nokkuð, í bréfum um
Búvélar, sem bréfaskóli SÍS og
ASÍ tók í notkun í ársbyrjun 1966.
Þau bréf munu ekki koma nema
mjög fáum bændum í hendur, held
ég að því sé ekki fjarri lagi að
taka hér upp aftur sumt af því
sem í hlutaðeigandi bréfi segir um
þetta.
Það sem koma skal.
Af því, sem nú skeður út um
löndin á sviði búnaðar, sérstaklega
þvi er kemur til bygginga yfir
mjólkurkýr og aðra nautgripi, má
gera ráð fyrir miklum breytingum
varðandi hirðingu áburðar, flutning
hans úr áburðargeymslu á völl og
meðferð alla. Er stefnt að því
tvennu, að gera fjósverkin sem ein
földust og fyrirhafnarminnst og um
leið þrifaleg, og að beita fullkomn-
kastamikla forardælu við áburðar-
geymsluna — haughúsforina. Með
henni er hinum fljótandi áburði
dælt í belgvagninn, sem er útbúinn
með „venjulegum" forardreifara,
sem vér könnumst við frá eldri
einfaldari tækni, venjulega eins-
konar speldisdreifara. Gallinn við
þennan vélbúnað er, að dreifibreidd
in er lítil og að dreifingin vill
verða ójöfn.Magnið, sem dreifist
á hvern lengdarmetra, sem ekið er,
minnkar eftir því sem minnkar í
belgvagninum. En við þetta má þó
una, ef ekki er mikið í efni. Aðal-
vandinn er þá að velja sér forar-
dælu, sem dælir jafnt nokkuð þykk
sem þunnu.
Næsta stig er að búa forvagninn
— belgvagninn — dreifitækjum,
sem eru vélvirk og í aflsambandi
við tengidrif traktorsins, venjulega
tæki af miðflóttaaflsgerð sem dreifa
hinum fljótandi áburði vítt og vel.
En þó vill hið sama loða við, að
magnið sem dreifist á flatarein-
ingu hverja verður minna þegar
lækkar í belgvagninum. Samt eru
þetta mikil og góð vinnubrögð.
Loks er að nefna hina fyllstu
tækni og um leið dýrustu að stofn-
kostnaði: Belgvagninn er búinn
dælu, sem gerir hvort tveggja, að
dæla úr haughúsforinni upp í belg-
vagninn heima við og dæla hinum
fljótandi áburði úr belgvagninum
með miklu afli og þrýstingi gegn-
um dreifitæki, þegar út á túnið eða
akurinn er komið.
Eigi dreg ég í efa, að ný bygg-
ingartækni, miðuð við notkun fljót-
Sr. Pétur Magnússon:
Fyrirspurn
Útsala
Útsalan heldur áfram atf fullum krafti.
Enn er hægt að gera góð kaup.
Kvenblússur aðeins kr. 75.—, kjólar í miklu úrvali
aðeins kr. 98.—. Kvenskór aðeins kr. 148.— og margt
fleira.
rtlMIMHt
MIMIIIIHIIII
>11111111111111
UHHIHIIIHI id
IIHIHUIHHIIll
HHHHHHHHIf
IIIIHIIHIHlHll
UHIIHHHHHJ
'UHMHHHHI
'HHHIIIIIII
• HHIIíMHIHHHHIIHHHIIIHHHHHihmimm.
■ i.. •••>» i •• uuiiuuu....U|...IJMMMIHM.
■hhiiiHhih.
■ lllllHIHIIIH.
Aihhhiiihihh
■ iiHhihiiihih
■HIIIIIIIIIIIIHIi
Aihiiiiihiiihh
■hiiiiiiiihihh
■ 111111111111111*
■hihiiuuiii*
.........................AlllllHIHI'
•HIMHMHIHHUIUHIMUHUHHHHMHHUIHH'
Lækjargötu 4.
ERU forgöngiumenm, hægri-
handar-ævinitýrsins“ svonefnda,
fúsir á að beita sér fyrir því, að
eftirfarandi ákvæði verði, þegar
á þessu þingi, tekið upp í um-
ferðarlög ríkisins?:
Nú sannast fyrix xétti, að mað-
ur hefir ekið bifreið eða mótor-
hjóli undir áhrifum alkóhóls eða
annarra hliðstæðra deyfiiyfja,
og skal hann þá, hvort sem ölvun
hans hefir valdið árekstri eða
eigi, sviptur ökuleyfi í 5 ár, og
ævilangt, ef brotið er enduritek-
ið.,
Ástæður mínar til ofanritaðrar
fyrirspurnar eru þær, sem nú
ska.1 greina:
1) Þetta ákvæði ætti fyrix
löngu að vera komið inn í um-
ferðarlögin. Það er blátt áfram
ræfilsdómur af almenningi, að
láta áratugum saman, tiLtölulega
fámennum hóp kæruleysingja,
haldast uppi, að vinna ár.lega
stórspjöll á lífi samborgaranna
og eignum þeirra — og v-alda
stórfeldri hækku-n á vátrygg-
ingjagjöldum ökutækja.
2) Breyting til hægrihandar
akisturs, gerir þörfina fyrir svona
lagaákvæði stórum mun brýnni
en lella. Gera má ráð fyrir, að af
þeim mönnum, sem á undanförn-
um áratugum voru ölvaðir við
stýrið, hafi baxa ca. einn af
hverjum tíu valdið árekstri, það
sem oftast bjargaði á úrslita-
auginafolikinu var, að hendur og
fætur gerðu ósjálfrátt, sam-
kvæmt gamalli venju, það, sem
skynseminni láðist að fyrir-
skipa. — Eftir breytinguna má,
um alllangian tíma, gera ráð fyr-
ir, að þessi hlutföll snúist við —
gera ráð fyrir, að það verði níu
af hverjum tíu ölvuðum ökuþór-
um, sem valdi árekstri. — Og
þeir árekstrar munu margir hafa
dauðann í för með sér — að
minnsta kosti þegar hlu't eiga að
máH vagnar með vélina að alt-
an.
3) Menn hafa bent á reynslu
Svía. .Hún er sáraLítils virði fyr-
ir okkur. Yfirgnæfandi fjöldi
ökumanna í Svíþjóð hefir vanizt
svo að segja jöfnum höndum
hægri og vinstri handar akstri,
á árlegu flakki sínu ýmist heima
eða í Noregi, Finnlandi og öðr-
um nálægum löndum. Vinstri
h,andar akstur hefir því aldrei
orðið þeim eins venjubundinn og
okkur. — Það eru helzt hinir
önnum köfnu bændur úti í
sveitunum, sem hafa farið á mis
við hægri handar æfinguna. —
Og þaðan ,eru líka fregnirnar að
koma, þessa dagana, um
árekstrana og dauðaslysin.
4) í Svíþjóð er fjöldi veganna
einstefnubrautir. Hjá okkur eru
hinsvegar svo að segja allir ak-
vegir landsins tvístefnubrautir
— ekki einu sinni m,eð striki
eftir miðri brautinni. Gefur auga
leið, hvernig slikir vegir munu,
fyrstakastið eftir breytinguna
til hægri-aksturs, reynast öku-
þórum, með höfuð svo „hátt
uppi“, að það s'ér varla til jarðar
og ma.n ekki eftir neinu, sem
heitir hægri-akstur — og með
hendur og fætur, sem vilja, sam-
kvæmt gamalli venju, heldur
aka vinstra megin. — Það er
vissulega ekkert tilhlökkunar-
efni, að mæta, á okkar mjógirnis-
vegum, bíl undir svoleiðis stjórn
— það er .að segja fyrir þá, sem
fellur vel við lífið hérna meg-
in.
5) Á undanförnum áratugum
hefir eftirspurn þeirra, sem hafa
ekið á íslenzkum vegum, svo að
segja eingöngu verið eftir bilum
með stýrið vinstra megin. Þetta
stafar af því, að á landi, þar sem
vegirnir ganga að sér við öll
holræsi, og vegkantar eru yfir-
leitt ótryggir, • getur, í mjög
slæmu skyggni, komið sér vel
fyxir ökumanninn, að geta verið
með nefið svo að segja við veg-
kantinn. Eins er, þegar bílnum
er ekið í þoku og myrkri um við-
sjála fjallvegi landsins. — Meiri
hluti ökumanna, hérlendra, hefir
haft reynslu af þessu, og exu
gramir út af því, að fá ekki leng-
ur í friði að nota vagnana, eins
og hentar bezt samkvæmt ís-
lenzkum staðháttum. — Má gera
ráð fyrir, að þessir menn verði
ekki neitt brennandi í andanum,
fyrsta kastið, er þeir fara að æfa
nýju aðferðina við aksturinn,
heldur vinni að því með þeirri
ólund, sem alltaf fylgir því, þeg-
ar verið er að neyða menn til
að gera eitthvað^ sem þeir telja
vera grenj.andi vitleysu. — Mun
slíkt hugarástand ekki fallið til
til að auka næmið og viðbragðs-
flýtinn. — Og ekki mun það
bæta úr skák, ef reiðix ökumenn
grípa til þess óráðs, að drekka
úr sér fýluna, því að alkunna
er, að ef menn eru í ólund, er
þeir byrja að súpa á, verða þeir
oftast illa drukknir. — Er þarna
enn ein ástæðan, sem gerir að-
kallandi, að skotið sé algerlega
loku fyrir, að menn á vegum
Bakkusar, sitji við stýrið á bíl
eða mótorhjóli, eftir að hægri-
handar-aksturinn byrjar.
— Ég er ekki að benda á þetta
núna vegna þess, að ég ætli mér
að fara að hefja áróður gegn
breytingunni. Ég myndi að vísu
gera það, ef ég hefði nokkra trú
á því, að heilbrigð skynsemi
muni ráða úrslitum, við atkvæða
greiðsluna um frumvarpið, sem
nú liggur fyrir Alþingi, um fresit
un laganna um h.h. akstur og
þjóðaratkvæðagreiðslu um mál-
ið. En það hefi ég ekki. Ég held'
að hægri-handar-dellan muni
halda velli — þó að það sé æði
ankannalegt, að hún skyldi þurfa
að koma yfir okkur núna, þegar
við vorum svo skítblankir, að
við verðum að fara í nýja ráns-
ferð á hendur sparisjóðseigend-
um og fella krónu-ræfilinn. —
Ég er að benda á þetta til að
reyna að forða því, að þessi
bjálfalega breyting kosti okkur
meira af mannsH,fum en óhjá-
kvæmilegt er.
Ég þykist vita, að sumum
muni þykja dálítið harkalegt, að
vilja svipta þá menn ökuleyfi
ævilangt, sem hafa að vísu orð-
ið uppvísir að því, að vera ölvað
ir við stýrið, án þess þó, að hafa
valdið árekstri — og þá heldur
stinga upp á tukthúsinu. En það
myndi lítið gagna. Kærulítið
fólk er hætt að óttast það, þótt
því sé stungið í steininn dálítinn
tíma. Þetta fer allt fram í kyrr-
þey, og það er jafn bratt þegar
það kemur úr steininum og það
var áður — og jafn kærulítið.
Aliger svipting ökuleyfis, er það
eina, sem svoleiðis fólk óttast —
og getur haldið kæruleysi þess
í skefjum.
— Ég mun því halda fast við
fyrinspurn mína, til forgöngu-
manna um hægri-handar-akstur-
inn, hvort þeir séu fúsir á að
setja lagaákvæði, sem er væn-
legast til að fyrirbyggja, að'
mikið verði, eftir breytinguna,
á akvegum landsins af bílum,
með fy.llibyttu við stýrið og
manninn með ljáinn í næsta
sæti. — Ef svarið við fyrirspurn
minni verður neikvætt, vildi ég
mega bæta við annarri fyrir-
spurn um það, hvort ekki muni
þá vera timabært, að eitthvað
sé hugsað fyrir stækkun kirkju-
garða.