Morgunblaðið - 03.09.1968, Page 12
1»
t’
12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. SEPT. 196«
Þjóðleikhúsið:
MARCEL MARCEAU
Kynningaratriði: Pierre Verry
Marcel Marceau í einu af gervum Bips.
FYRIR rúmum tveimur árum
gisti ísland fyrsta sinni helzti
snillingur látbragðslistar (mímu-
leiks) í heiminum nú, Frakkinn
, Marcel Marceau, og bauð gest-
um Þjóðleikhússins uppá úrval
úr þeim mímuþáttum sem hann
hafði skapað á liðnum áratug.
Vöktu sýningar hans mikla og
verðskuldaða aðdáun, enda á
list mímunnar greiðan aðgang
að öllum sem njóta vilja; hún er
hvorki bundin landamærum né
þjóðtungum. Að vísu má segja,
að í flestum tilvikum gangi
míman útfrá kunnugleik
áhorfandans á „fyrirmynd-
inni“ eða því sem skír-
skotað er til. Þegar listamaður-
inn sýnir okkur t.d. „Almenn-
ingsgarð" eða „Luna-skemmti-
: garð“, glæðir það bæði skilning
j og ánægju áhorfandams að þekkja
þessi fyrirbæri úr daglegu lífi.
i Því eigum við Íslendingar ekki
*■ að fagna heimafyrir, en könn-
i umst að sjálfsögðu við þau úr
S kvikmyndum eða ferðalögum er-
lendis, aukþess sem sjálf túlkun
listamannsins felur í sér marg-
háttaða skírskotun til almennra
mennskra viðbragða.
Marcel Marceau er nú kominn
til landsins öðru sinni, og hóf
Þjóðleikhúsið vetrardagskrána
með þvi að bjóða uppá fjórar
sýningar meistarans um helg-
ina.
Efnisskráin var svipuð og fyr-
ir tveimur árum, sex almenn
atriði fyrir hlé og átta myndir úr
lífi Bips eftir hlé. Bip er per-
sóna sem Marceau hefur skapað
með hliðsjón af Pierrot og
Chaplin þöglu kvikmyndanna, og
hefur hann sífellt verið að auka
nýjum dráttum í mynd hans tvo
síðustu áratugi.
Þrjú af sex atriðum á fyrri-
hluta efnisskráriinnar sýndi
Marceau hér einnig vorið 1966:
„Loftfimleikamanninn“ (sem þá
var einfaldlega nefndur „Fim-
leikamaðurinjm"), „Almennings-
garðinn“ og „Æsku, fullorðinsár,
elli og dauða“. Síðastnefnda atr-
iðið er nokkurakonar mímuljóð
sem í örfáum hendingum leiðir
okkur fyrir sjónir vegferð
mannsins úr móðurkviði til
grafar; þar er einfaldleikinn al-
valdur, hver andrá hlaðin merk-
ingu, hver minnsta hreyfing
hnitmiðuð og þaulhugsuð, svip-
brigðin með ólíkindum; „blekk-
ing“ leiksviðsins einsog hún get-
ur orðið máttugust. „Loftfim-
leikamaðurinn“ var grátblægileg
skrýtla um raunir og sigra
manns sem sýna vill afl sitt og
jafnvægislistir. í „Almennings-
garðinum" brá Marceau upp
„hópmynd“ þar sem sviðið fyllt-
ist raunverulega af sundurleit-
ustu persónum einsog fyrir
töfra.
Hin atriðin þrjú fyrir hlé voru
ný af nálinni, og þótti mér mest
koma til atriðis sem Marceau
nefnir einfaldlega „Hendurnar".
Þar túlkaði hann með höndun-
um einum saman hugblæ tón-
verks sem leikið var. „Sköpun
heimsins" var frumleg „endur-
sögn“ á sköpunarsögu Biiblíunn-
ar, ákaflega plastísk og myn/-
ræn. í „Luna-skemmtigarði“
(greinilega það sem við mund-
um kalla Tívoli) dró Marceau
upp margbreytilega og mjög
skemmtilega mynd af raunum
manns í Tivoli-garði, og var
atriðið í speglasalnum snjallast,
því þar skapaði listamaðuirinn
bókstaflega þrívítt rúm á leik-
sviðinu með hnitmiðuðum
handahreyfingum.
í heild sýndu atriðin fyrir hlé
fjölbreytnina í tækni og túlkun-
armöguleikum mímuleiks, og
var ekki sízt athyglisvert hve
mjög Marceau hneigist til tákn-
rænnar túlkunar í þessum þátt-
um.
Þættirnir átta eftir hlé voru
meir í ætt við þöglar kvikmynd-
ir Chaplins. Einsog flækingur
Chaplins er Bip gestur í veröld-
inni, veikgeðja og hrifnæmur,
en búinn þeim mannlegu klók-
indum sem gera hann ósigrandi,
þráttfyrir allt, og ómótstæðileg-
an í rómantík sinni og hug-
kvæmni.
Tvo af þáttunum sýndi
Marceau einnig fyrír tveimur
árum, „Bip í samkvæmi" og
„Bip leikur Davíð og Golíat“. Sá
síðarnefndi brá upp eftirminni-
legri mynd af „sjónhverfinga-
leikni“ Marceaus, en „Bip í sam-
kvæmi“ var hnyttin lýsing á til-
raun hans til að leika hlutverk
hins veraldarvana samkvæmis-
manns.
Af hinum þáttunum sex var
„Bip á sjó“ skemmtilegastur,
kannski vegna þess að efni hans
er kunnuglegast, og kom þar
hvað greini'legast fram frábært
vald Marceaus á hverri taug
líkamans. „Bip ástfanginn“ var
kankvís svipmynd af ófram-
færni einstæðingsins og dutt-
lumgum meinlegra atvika sem
hann snýst við af mennskri ráð-
snilld. „Bip fiðrildaveiðari" var
hjartnæmt og fínlegt atriði þar
sem Marceau sýndi enn lygi-
lega fimi handanna. „Bip hljóð-
færaleikari" var hnyttin- lýsing
á hljómsveitarmanni sem kemur
of seint á hljómleika, en lætur
það ekki á sig fá og heldur sínu
striki.
Nöfn tveggja þátta voru
greinilega rangþýdd, og má vera
að það hafi xuglað eimhverja
áhorfendur í ríminu. „Bip pró-
fessor í grasafræði" átti vitan-
lega að vera „Bip grasafræði-
kennari“, því hann er með
barnahóp útí náttúrunni, og
„Bip postulínskaupmaður" átti
að vera „Bip postulínssali", því
honum er einmitt sagt upp starfi
af kaupmanninum. Bæði þessi
atriði voru, hvort með sínum
hætti, ákaflega myndræn og
þrungin ísmeygilegri gaman-
semi.
Einsog fyrr segir er látbragðs-
leikur Marcels Marceaus fullur
af gáska og glettni, þó hann hafi
að vísu orðið alvarlegri og tákn-
rænni en hann var fyrir tólf ár-
um þegar ég sá hann fyrst, en
bakvið grínið er ævinlega skír-
skotun til dýpri mannlegra sann-
inda. Hvert atriði bregður ljósi
á tiltekna þætti í manneskjunni
og mannlífinu, og er ekki fjarri
sanni, að hjá Marceau komi
MÉR varð mikið um, er ég las
í Morgunblaðinu í da'g, 31. ágúst
opið bréf til stjórnarvalda frtá
foreldrum heyrnardaufra barna
um ástand í kennslu og aðbúð
þessara barna. Fór ég að hug-
leiða, hvort almennir borgarar
gætu tekið höndum saman og á
einlhvern hlátt flýtt fyrir aðgerð-
um í málinu. En rétt’ sem ég er
að hugsa um þetta, hringir sím-
inn. í símanum var kunningja-
kona mín, sem lika hafði verið
að lesa greinina og var hún í
sömu hugleiðingum og ég. Hún
bað mig nú að koma heim til
sín og ræða við sig málið. Gerði
ég það að bragði og áttum við
saman langt samtal. Að þvi
loknu sagði hún mér að hún
vildi leggja fram kr. 50.000.00
til hjálpar þessum börnum og
málinu til framgangs.
Síðar talaði ég við skólastjóra
skólans fyrir heyrnardauf börn,
sem stendur uppi í haust með
þessa stóru viðbót af heyrnar-
daufum börnum, sem ættu að
fram ákveðið heimspekilegt
lífsviðhorf, líkt og hjá Chaplin,
sem geri list hans dýpri og var-
anlegri en venjulega hermilist.
í höndum Marceaus verður lát-
bragðsleikur fullgild og áhrifa-
rík tjáning mannlífsins, að sínu
leyti engu lítilvægari en dans
eða venjuleg leiklist, enda er nú
víða í leiklistarheiminum, ekki
sízt í Póllandi, lögð vaxandi rækt
við hreina líkamlega tjáningu í
leiklist.
Aðstoðarmaður Marceaus,
Pierre Verry, kynnti hvert atr-
iði á stílhreinan og frumlegan
hátt, sem átti sinn þátt í heildar-
mynd sýningarinnar.
Óþarft er að taka firam, að
áhorfendur tóku Marceau af ein-
lægum fögnuði með dynjandi
lófataki og jafnvel húrrahróp-
um, sem eru fremur sjaldheyrð
í íslenzkum leikhúsum.
Sigurður A. Magnússon.
fá skólavist nú þegar.
Eins og komið hefur fram, er
hvorki til húsnæði né kennslu-
tæki. Veruleg bót verður varla
á því ráðin á þessu hausti, en
vitanlega hljóta stjórnarvöld að
leysa húsnæðismálið og það sem
allra fyrst. En þá vantar kennslu
tæki og annan útbúnað.
Ég legg nú til að myndaður
verði sjóður til þess að komi
hér til hjálpar, með áðurnefnd-
um kr. 50.000.00 sem stofnfé.
Þekki ég þá íslendinga illa,
ef þeir verða ekki fljótir til fram
laga, þegar eitfhvað ákveðið er
hægt að gera til hjálpar.
Hinn dugmikli og ágæti skóla
stjóri, Brandur Jónsson er reiðu
búinn að veita málinu forustu
og taka á móti samskotum, og
stingur hann upp á að hann fái
með sér tvo menn, sem gætu þá
með honum myndað sjóðstjórn.
Væri annar kosinn af foreldrum
heyrnardaufra barna, en hinn
tilnefndur af menntamiálaráðu-
neytinu.
Ég legg nú fram þessa hug-
mynd til fjáröflunar almenn-
ingi til athugunar. Við viljum
öll seðia þá sem svangir eru. en
hvað þá um hið andlega hung-
ur, samband hinnar heyrnar-
daufu barna við umheiminn. Á
að loka þau úti frá því fyrir
líflstíð, eða veita þeim nú þá
hjálp, sem jafnframt þvi að
auðga líf þeirra óendanlega, ger
ir þau að fullgildum þjöðfélags-
þegnum sem munu margborga
aftur, það sem við nú gerum fyr
ir þau.
Aðalbjörg Sigurðardóttir.
hvers vegna
PARKET
*
Meðal annars af eftirtöldum óstæðum: 1) Verðið er
hagstætt 2) Áferðin er falleg 3) Þrif afar auðveld
4) Fer vel með fætur.
Parket má negla á grind, líma eða „leggja fljótandi"
á pappa.
Höfum fyrirliggjandi parket úr beyk?,eik og álmi.
(fyEGILL ARNASON
SLIPPFÉLAGSHÚSINU SÍMI14310
VÖRUAFGREIÐSLA: SKEIFAN 3 SIMI38370
'E nz iLXJisri
m
Rúllukragapeysurnar vinsælu frá Ladybird
í stærðum 4—12.
Terylene-buxur í stærðum 8—14.
ÁSKORUN