Morgunblaðið - 03.09.1968, Qupperneq 14
. 14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. SEPT. 1908
Utgefandi
Framk væmdas t j óri
Ritstjórar
Ritstjórnarfuiltrói
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Askriftargjald kr 120.00
t lausasölu.
Hf Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
SigurSur Bjarnason frá Vigur
Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjöm Guðmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4^80.
á mánuði innanlands.
Kr. 7.00 eintakið.
LANDHEL GISMALIÐ
TIMeð lögum um vísindalega
verndun fiskimiða land-
grunnsins, sem sett voru ár-
ið 1948, mörkuðu íslending-
ar stefnu sína í landhelgis-
málum. Og á grundvelli
þeirra laga hafa unnizt þeir
sigrar í landhelgismálinu,
sem allir þekkja. Útfærsla
landhelginnar í fjórar sjó-
„ mílur 1952 og sigurinn í
deilunni við Breta 1961 er
þeir viðurkenndu 12 sjómíl-
urnar og með samkomulagi
reyndist unnt að færa út þýð
ingarmiklar grunnlínur.
Hinn 1. sept. 1958 gaf Lúð-
vík Jósepsson þáverandi
sjávarútvegsmálaráðherra út
reglugerð um 12 sjómílna
fiskveiðilandhelgi. Aðdrag-
andinn að því máli var með
endemum. Vinstri stjórnin,
sem þá sat við völd, hafði
riðað til falls margsinnis, ein
mitt út af þessu máli. Hver
hendin var uppi á móti ann-
arri og undirbúningur máls-
ins með þeim hætti, að ekki
leyndi sér, að annað vakti
fyrir sjávarútvegsmálaráð-
herra og kommúnistum en að
koma málinu heilu í höfn.
' Þeir kepptu beinlínis að því
að árekstrar yrðu og átök
við bandalagsþjóðir okkar.
Fyrir sérstaka hæfni og dugn
að landhelgisgæzlunnar tókst
þó að afstýra átökum, sem
hæglega hefðu getað leitt til
blóðsúthellinga, og smám
saman varð ljóst að Bretar
hlutu að tapa þorskastríðinu
svonefnda.
Vinstri stjórnin hrökklað-
ist líka frá völdum, svo að
kommúnistar höfðu upp frá
því engin áhrif á landhelgis-
málið og gátu ekki spillt fyr-
ir því, að íslendingar ynnu
þann sigur, sem þeir kepptu
að. Og loks tókst að ná hinu
þýðingarmikla samkomulagi
við Breta, einkum fyrir til-
stuðlan Ólafs Thors, sem
ræddi málið við Macmillan,
þáv. forsætisráðherra Breta,
er hann átti leið hér um.
Samkomulagið við Breta
var í því fólgið, að þeir við-
urkenndu 12 sjómílurnar og
einnig þýðingarmikla út-
færslu grunnlína, langt um
fram það, sem fyrirhugað
var 1. sept. 1958. Þeir fengu
að vísu takmarkaðar heim-
ildir í 3 ár til að veiða á
vissum svæðum innan land-
helginnar, og töldu stjórnar-
andstæðingar það mikinn
undanslátt, en sá tími rann
skjótt á enda og íslendingar
sátu einir að landhelgi sinni.
Nú er því haldið fram af
stjórnarandstæðingum, að
íslendingar hafi fómað ein-
hverjum réttindum með
samningunum við Breta og
Tíminn segir sl. sunnudag,
að við höfum afsalað okkur
„hinum einhliða rétti til út-
færslu fiskveiðilandhelginn-
ar“. Sannleikurinn er sá, að
íslendingar afsöluðu sér eng-
um rétti. Þeir lýstu því bein-
línis yfir í samkomulaginu
við Breta, að þeir mundu
halda áfram að vinna að því
að friða landgrunnið allt, en
þeir áréttuðu að vísu að þeir
ætluðu að fara að alþjóða-
lögum héðan í frá eins og
hingað til og væru fúsir til
að hlýta úrskurði alþjóða-
dómstóls. Enginn hefur lagt
meiri áherzlu á nauðsyn þess
að haga aðgerðum í land-
helgismálum á þann veg, að
við séum ætíð reiðubúnir til
að leggja málefni okkar fyr-
ir alþjóðadóm en einmitt nú-
verandi formaður Framsókn-
arflokksins, Ólafur Jóhann-
esson, lagaprófessor. Engu
eru því líkara en að Tíminn
sé beinlínis að ráðast vísvit-
andi á formann Framsóknar-
flokksins. Og hins er einnig
að gæta, að blaðið er að
leggja hugsanlegum and-
stæðingum okkar í landhelg-
ismálum í framtíðinni vopn-
in upp í hendurnar, þegar
það segir að við höfum afsal-
að okkur rétti.
Annars er ofur einfalt að
gera sér grein fyrir því,
hvort íslendingar sigruðu
með samkomulaginu við
Breta eða afsöluðu sér rétti,
því að á tveimur Genfarráð-
stefnum börðumst við fyrir
því að fá 12 sjómílur viður-
kenndar sem fiskveiðiland-
helgi og öll íslenzka þjóðin
stóð að baki þeim tilraunum.
Genfarráðstefnunum lauk
án þess að 12 mílur væru sam
þykktar sem alþjóðalög, og
vissulegft ber nú að -fagna
því, vegna þess að með sam-
komulaginu við Breta náð-
um við 12 mílna landhelgi,
án þess að 12 mílur væru sam
þykkt sem alþjóðalög og
meira að segja lýstum við
því yfir í sjálfu samkomu-
laginu, að við mundum
halda áfram að færa út land
helgina.
Naumast er til svo heimsk-
ur maður, að hann geri sér
ekki grein fyrir því, hve
mikill árangur það er að fá
12 mílurnar samþykktar, án
þess að þar með sé ákveðið
að þær skuli gilda sem al-
þjóðalög og óheimilt að færa
landhelgina lengra út, í stað
þess, sem verið hefði, ef
stefna okkar á Genfarráð-
stefnunum hefði sigrað. Sam-
komulagið við Breta var því
einhver mesti stjórnmálasig-
GIOVANNI Guareschi er dauður.
Það eru ekki allir sem átta sig
á inafninu strax, en þegar því er
bætt við, að hann var höfundur
„Don Camillo", ranka fleiri við
sér. Því að Don Camillo er millj
ónum manna ógleymanleg per-
sóna, ekki síður en „Góði dátinn
Sveiík." Sagan uim Don Camillo
var þýdd á 32 tungur, fimm
milljón eintök voru gefin út af
bókinni, og svo bættist það ofaná,
að hún var kvikmynduð, og lék
snillingurinn Fernandel Camillo
prest og Cino Cer, kommúnista-
borgarstjórann. Og þetta varð
gamanmynd margra ára, af því
tagi.
Giovanni Guareschi græddi
tugi milljóna króna á Don Cam-
ililo. Hamm haifði dregið fram lífið
á blaðamiennskiu þangað til hann
lenti í fangabúðum á stríðsáruin-
um, og þegar hanin losnaði þaðam,
hélf hann slyppur og snaiuður
heim í fæðingarþorp sitt í Ron-
cole. Og þar fór hann að gefa
út lítið vlkiublað, sem hann
ikallaði „Settimanale". Hann skrif
aiði nær allt blaðið sjálfiur — og
teiíknaði mynd í það Mka. En
þetta Litiia blað hafði eignast
400.000 kaupendiur tveiim áruim
síðar. Guareschi leið sálarkvailir
þegar hann var að „uppgötva"
efini í blaðið, oig eitt aðfangadags-
kvöldið þegar hann var þunraius-
inn að ailri hugkvæmni, byrjaði
hamn á „Don Caimiillio“. Þetta varð
framihaldssaga í blaðinru og byrj-
uhitn varð vinsæl, svo að höf-
undinuim óx hugur. Og síðam var
ur, sem íslendingar hafa
unnið.
Stjórnarandstæðingar halda
því nú fram, að síðan sam-
komulagið við Breta var
gert, hafi ekkert verið unnið
í landhelgismálum. Þetta eru
vísvitandi ósannindi. Sér-
fræðingar okkar hafa á mörg
um ráðstefnum unnið að því
að auka skilning á nauðsyn
frekari útfærslu landhelg-
innar og þegar náð veruleg-
um árangri í því efni. Hins
vegar er að sjálfsögðu alltaf
álitamál, hvenær réttur tími
er til að hefjast handa um
framkvæmdir, og vissulega
væri meiri ástæða til þess,
að íslendingar reyndu að
sameina krafta sína og skoð-
anir í landhelgismálum en
að rokið sé upp með afgaml-
ar dylgjur um undanslátt og
svik í landhelgismáli, ósann-
indi, sem þjóðin hefur þegar
tvívegis kveðið upp dóm
sinn um. Er vissulega von-
andi að formaður Framsókn-
arflokksins reyni að koma
því til leiðar, að blað hans
sýni ofurlítið meiri ábyrgð-
artilfinningu í landhelgismál-
um en raunin varð á sl.
neðan.málisisaigiain, sem var að
mesfcu leyti óskrifuð þegar hún
byrjaði að komia út, gefin út sem
bók — þýdd á aðrar tung'Uir,
kvikmyndiuð — og varð heims-
firæg.
Pilibuirimn sem í æsku hafði
gengið miilli blaðanna í Milamo til
að bjóða þeim smágreimair, var
orðinn heimsfrægur. En hanm var
eldheitur konungssinni og það
gat verið hæbtutegit, efcki aðeins
í veldistíð Mussolini heldur Mka
eftir stríðslokin. — Nú gerðist
það, að ítalskir fascisar fómu að
gefa út föilsuð bréf, sér til áróð-
urs. í þeim ftekki voru m.a.
nokkur bréf, sem tali'ð var að
Alcido de Gasperi, sem öil ár eftiir
stríð hefur staðið fraimaintega í
stjómmiáLum Itala, hefði skriifað,
og efni þeirra vair það, að hvetja
Vesturveldim til að gera sprengju-
árásir á Róm. Gasperi hafði
aldnei skrifað þessi bréf, en
Guaresohi biirti þau í simu út-
breidda vikublaði. Hvomt hamm
hefur brúað því að bréfin væru
ófölsuð, eða hvort hainn hefiuir
faL'Mð fyriir þeirri freistingu, að
birta gífurtíðimdi „uppá vom eða
f óvon sannleikains“, skal ósagt
Látið. — En svo mikið er víst, að
hamn var dæmidiur í f jórtán mán-
aði fangelsi fyr.ir birtingu fals-
bréfamma. Taiið er, að ef harnn
hefði beiðzt náðunar mundi hann
bafa fengið hana. En Guaresehi
vildi ekiki beygja odd af ofLæti
sínu — hann var frægasti riitlhöf-
uindur ítal.a það árið — og fór
í tufct'húsið.
sunnudag. Hitt skiptir
minnstu máli, hvað kommún
istar segja um það efni, þeir
hafa aldrei borið hagsmuni
íslands fyrir brjósti og gera
ekki enn.
EKKERT HEFUR
BREYTZT -
17" ommúnistar eru nú byrj-
“• aðir að skrifa sig frá at-
burðunum í Tékkóslóvakíu.
Það kemur berlega fram í
grein Gunnars Benedikts-
sonar í kommúnistablaðinu
sl. sunnudag. Hún hefst á
hálfkæringslegum skrifum
um innrásina í Tékkósló-
vakíu en síðan er því haldið
fram, að framferði kommún-
ista í Tékkóslóvakíu sé svo
sem ekkert verra en athafn-
ir Bandaríkjamanna hingað
og þangað um heimsbyggð-
ína. Þá kemur kafli um það,
hvers vegna kommúnistum
hafi ekki tekizt að finna
neina Kvislinga í Tékkósló-
vakíu og sett fram sú sér-
stæða kenning, að það sé
vegna þess að í Tékkósló-
— Þegar hann kom þaðan aft-
ur var hann gerbreyttur maður.
ALlir bjuggust við að nú mundi
hann skrifa logandi árásargrein-
ar í „Settimanale“. En þar kom
ekki eitt orð frá honum. Hann
var orðinn innhverfur og trúði
engum. Og hann hafði ekkert
gaman af blaðinu sínu lengur og
lét það hætta að koma út. Út-
gefendur með fullar hendur fjár
vildu kaupa það af honum, en
hann sinnti því ekki. Guareschi
hætti að skrifa greinar í önnur
blöð, og sömuleiðis að leggja út-
varpinu og sjónvarpinu tilefni.
Hann hætti að svara bréfum
fékk ekki avar við bréfum sín-
um til hans.
— Gaareschi hafði líklega
hugsað sér að fara að kenningu
Rousseaus um að „hverfa aftur
til náttúrunnar". Nú varði hann
stórfé til að kaupa jarðeignir í
nágrenni við fæðingarstað sinn
í Roncole. Hann varði milljón-
um króna . til að koma þessum
jörðum í rækt og keypti allar
nauðsynlegar landbúnaðarvélar.
En von bráðar mun hann hafia
reynt þa_ð, að búskapur borgar
sig illa í Italíu.
— En ítalskur iðnaður — var
ekki hægt að „betrumbæta“
hann? Guaresdhi safnaði að sér
félagsskap iðnaðarmanna í Ronc
ole, og viildi láta þá saimieiiniaisit
um að smíða „vandaðri vöru“,
en áður var til í landinu. List-
ræna vöru. En innan skamms
gafst hann upp á þessu. Hann
Framhald á bls. 15
vakíu sé „stéttlaust“ þjóð-
félag.
Kommúnistar hafa jafnan
haft þann hátt á, þegar þeir
standa frammi fyrir ofbeldis-
verkum, sem framin eru í
nafni sósíalisma, að þeir
byrja á því að harma „mis-
tökin“ og „skyssurnar“. Það
er fyrsti áfanginn í vöm
þeirra fyrir «fbeldisverkin.
Annar áfanginn er svo sá, að
einhverjir þekktir kommún-
istar ganga fram á ritvöllinn
og færa „rök“ að því að of-
beldisverkið sé ósköp svipað
og hitt stórveldið fremji við
og við. Og þriðji áfanginn er
svo sá, að ofbeldisverkið
gleymist og allt fellur í ljúfa
löð.
Þannig mun það fljótlega
koma í ljós, að kommúnista-
blaðið á íslandi hættir að
harma „mistökin“ í Tékkó-
slóvakíu, það heldur áfram
uppi lofsöng um dýrðarríki
sósíalismans í austri, for-
ustumenn kommúnistaflokks
ins á íslandi halda áfram að
eyða sumarleyfum sínum í
kommúnistaríkjunum austan
járntjalds. Ekkert hefur
gerzt. Ekkert hefur breytzt.