Morgunblaðið - 22.11.1968, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 22. NÓVEMBER 1968
Matthías Bjarnason í útvarpsumrœðunum í gœrkvöldi:
Stöndum saman og sigrumst
á erfiðleikunum
— Cengisbreytingin stuðlar að aukinni
fjölbreytni í útflutningi
— Starfrœksla útgerðar og fiskvinnslu
undirstaða nœgrar atvinnu
MATTHÍAS Bjarnason, alþm.
sagði í ræðu sinni í útvarps-
umræðunum í gærkvöldi að
útflutningsverðmæti þjóð-
arinnar hefði lækkað úr 6047
milljónum kr. 1966 í 4204
millj. 1967 og hefði enn dreg-
izt saman á þessu ári miðað
við sama gengi.
Matthías Bjarnason sagði
að þessar tölur sýndu hve
vandamálin væru í raun og
veru alvarleg, enda hefði
verið svo komið að stór hluti
útflutningsfyrirtækjanna var
stöðvaður eða u.þ.b. að stöðv-
ast. í fiskiðnaði eru áföll
hraðfrystihúsanna lang geig-
vænlegust og skreiðarfram-
leiðslan hefur að verulegu
leyti lagzt niður vegna sölu-
vandræða. Síldveiðar hafa
dregizt stórkostlega saman.
Matthías Bjarnason sagði,
að með nýrri gengisskráningu
væri mögulegt að auka fjöl-
breyttni útflutningsins bæði
með nýjum greinum á sviði
fiskiðnaðar og annars iðnað-
ar, sem fengi nú ólíkt betri
samkeppnisaðstöðu á erlend-
um mörkuðum.
í lok ræðu sinnar sagði
Matthías Bjarnason, að ef
þjóðin stæði saman mundi
takast að sigrast á erfiðleik-
unum og vonandi yrði þess
ekki langt að bíða að lífskjör
þjóðarinnar færu batnandi á
ný. Hér fer á eftir kafli úr
ræðu Matthíasar Bjarnason-
ar:
Útflutningsverðmæti þjóðarinn
'ar var á árinu 1966 6 milljarðar
og 47 milljón krónur, en á árinu
tl967 íækkaði útflutningsverð-
mætið niður í 4 milljarða og tvö
ihundruð og fjórar milljónir kr.
teða um 1 milljarð 848 milljónir
tkróna. Á árinu 1968 er áætlað
að útflutningsverðmætið verði
tum 4 milljarðar og 500 milljónir
tkróna. Ef gengi krónunnar hefði
tekki verið breytit á sl. ári þá
imyndi þessi upphæð nema í út-
iflutningi 1968 3 milljörðum og
600 milljónum króna. Þessar töl-
tur sýna bezt hvað vandamálin
eru í raun og veru alLvarlag. Svo
ivar komið að stór hluti útflutn-
ingsfyrirtækja var stöðvaður eða
tum það bil að stöðvast og þarf
engan að undra eftir slík áföll
isem við höfum orðið fyrir og
enginn hefur ráðið við. Erfið-
leikar sjávarútvegsins eru al-
•mennt miklir en þó nokkuð mis-
munandi eftir hinum ýmsu grein
um. í fiskiðnaði eru áföll hrað-
frystiihúsamm’a llainig geiigvænlegust
og skreiðarframleiðsla hefur að
verulegu leyti lagzt niður vegna
söluvandræða. Síldveiðar hafa
dregizt stórkostlega saman á síð-
asta ári en út yfir hefur tekið
4 þessu ári. Afkoma fólks og
framleiðslufyrirtækja er nokkuð
misjöfn eftir landshlutum. Aust-
firðir ihafa orðið fyrir einna
þyngsta áfallinu vegna síldveið-
anuia. Víða á Norðurlandi hefur
lagazt með aflabrögð á þessu ári
en þar hefur afli verið lakastur
á undanförnum árum. Á SV-
ilandi og við Faxaflóa hefur á-
standið hvað afla snertir verið
skárra en annars staðar. Við
iBreiðafjörð hefur mjög dregið
úr afla, en á Vestfjörðum eru
iþessir erfiðleikar mestir og þar
ihefur orðið mikill samdráttur
•vegna gífurlegrar minnkunar á
afla sem sennilega á helat rót
iSína að rekja til óvenju slæmrar
■veðráttu á síðustu tveimur ver-
tíðum, þó. einkum á þessu ári.
ÍUndanfarna mánuði hefur verið
unnið að framkvæmd ítarlegrar
rannsóknar á afkomu atvinnu-
vegamna og á hvem háitt sé hægt
iað leysa vandamál þeirra og
•koma í veg fyrir atvinnuleysi.
Stjórnarflokkarnir hafa kynnt
sér ýtarlega öll þessi gögn og all
ar tillögur þar að lúitamdi. Að
vandlega athuguðu máli og mið-
að við stærð þessa vamdaimáts
hefur verið farin sú leið að skrá
nýtt gengi íslenzkrar krónu til
þess að bæta rekstursstöðu allra
greina útflutningsins og á þann
hátt reynt að tryggja eðlilegan
rekstur. Með nýrri gengisskrán-
ingu er mögulegt að auka fjöl-
breytni útflutningsins, bæði hvað
snertir nýjar greinar á sviði fisk
ðnaðar og annars iðnaðar sem fær
nú ólíkt betri samkeppnisaðstöðu
fyrir sínar vörur á erlendum
mörkuðum. Gengisbreytingin
styrkir aðstöðu innlends iðnaðar
og gerir aðstöðu hans sterkari I
samkeppninni við innfluttar iðn
aðarvörur. Innlendar skipabygg-
ingar hafa nú fengið samkeppnis
aðstöðu við erlendar skipasmíða
stöðvar með gengisbreytingunni
og þeirri ákvörðun sem ríkis-
stjórnin tók í byrjun þessa árs
að hækka lán til skipa sem byggð
eru innanlands úr 75% í 85%.
Þetta ætti að verða til þess að
Vantraust
var fellt -
AÐ LOKINNI útvarpsumræðu I
gærkvöld um vantrauststillögu
stjórnarandstæðinga á ríkisstjórn
ina, fór fram atkvæðagreiðsla
um tillöguna. Var tillagan felld
með 32 atkvæðum gegn 28, að
viðhöfðu nafnakallL
stórauka verkefni málmiðnaðar-
inis, en þar hefur saimdráibtar orð
ið meira vart en í flestum öðr-
um iðnaðargreinum. Gengisbreyt
ingin og þær ráðstafanir sem
fylgja í kjölfar hennar eru við
það miðaðar að bæta rekstrarað- !
stöðu útflutningsatvinnuveganna. !
Hins vegar er það ótvírætt að
efnahagur margra útflutningsfyr
irtækja er mjög illa kominn
vegna tapreksturs á undanförn-
um árum. Það er þess vegna
brýn nauðsyn að jafnhliða bættri
rekstursaðstöðu verði efnahags-
vandamál þessara aðila tekin til
bráðrar úrlausnar og lagt kapp
á að þeim fyrirt.ælk jum sem þegar
hafa orðið að stöðva rekstur sinn
eða eru af þessum sökum kom-
in að því að stöðva hann verði
gert kleift að komast í gang, því
stöðvun fyrirtækja leiðir til sam
dráttar í framleiðslu og minnk-
andi gjaldeyrisöflunar sem veld
Framhald á bls. 17
Nýr sendiherra Noregs
NYSKIPAÐUR sendherra Nor-
egs, Au>gust Chriistian Móhr, arn-
bassador, afhemti í dag forseta ís-
íand'S trúrua'ðarbréf sitt í skrif-
iitofu forseta í Alþingisihúsinu,
að viðstöddum uitanríkisráð-
herra. Síðdegis þágu sendifherr-
ann og 'koma hiarus heknboð for-
setaihjónanna aið Bessasiböðum
ásamit nokkruim fleiri igestum.
(Frá skrifstofu forseta ísliaind'3)
Ræktunarstefnan byggð á
raunsæi og framsýni
— Mun torða Faxaflóasvœðinu trá
mjólkurskorti í vetur
— sagði Steinþór Cestsson í útvarps-
umrœðum í gœrkvöldi
fjarlægum
STEINÞÓR Gestsson, alþm.,
sagði í ræðu sinni í útvarps-
umræðunum í gærkvöldi að í
tíð núverandi Iandbúnaðar-
ráðherra hefði allt kapp ver-
ið lagt á að gera landbúnað-
inn færari til þess að svara
kalli tímans um fjölbreyttari
framleiðslu til sölu á inn-
lendum markaði. Hann benti
á að á þessu tímabili hafa
tún stækkað um 40—50 þús.
hektara og muni þau nú vera
um 110—120 þús. ha. að
stærð.
Þessi stóraukna ræktun,
sagði Steinþór Gestsson, hef-
ur orðið þess valdandi að
þrátt fyrir óhagstætt tíðarfar
á sl. sumri og óvenjulega lé-
leg hey, sérstaklega á mjólk-
ursölusvæði Reykjavíkur,
mun trúlega heppnast að
forða þéttbýlinu við Faxa-
flóa frá mjólkurskorti í vetur
og þó því aðeins að unnt
verði að flytja mjólk milli
héraða eða frá
landshlutum.
Steinþór Gestsson sagði að af
þesisu mætti glöggt sjá að sú
örvun, sem löggjöf sfðari ára
hefði verið ræktunarmönnum,
hefði verið byggð á raunsæi og
framsýni og að stutt gæti verið
milli vöruskorts og offram-
leiðslu.
1 Sú löggjöf sem sett var um
'Stofnlánadeild landbúnaðarins
•1961 var hér mjög mikilvæg,
enda vel til hennar sitofnað, þar
■sem deildinni voru tryggðir
vaxtarmöguleikar með árlegum
•tekjum frá þændunum sjálfum
og ríkissjóði. Stofnlánadeildin á
því stóran hlut að þeirri hröðu
þróun í byggingum og vélvæð-
ihgu, sem hér hefur orðið á fá-
um árum. Sú þróun var algjör
forsenda þess, að full not yrðu
að hinum miklu ræktunarfram-
kvæmdum, sem ég lýsti áðan
hversu miklar hafa verið og
hverja þýðingu þær hafa haft.
Á þeim sjö árum sem liðin eru
frá því að Stofnlánadeildin var
efld, svo sem fyrr var lýst, hafa
lánveitingar numið hærri fjár-
hæð en samanlagðar fjárveiting-
ar frá upphafi til þesis tíma.
Talsmenn Alþýðuflokksins í útvarpsumrœðum:
Gengisfelling raunhæfasta lausnin
GYLFI Þ. Gíslason, menntamála
ráðherra, Eggert G. Þorsteinsson,
sjávarútvegsmálaráðherra, Bragi
Sigurjónsson og Benedikt Grön-
dal tóku þátt í útvarpsumræðum
um vantraust á ríkisstjómina af
háifu Alþýðuflokksins. Kom
fram í ræðum þeirra að gengis-
fellingin hefði verið mikið rædd
í Alþýðuflokknum áður en hún
var framkvæmd, og samstaða
hefði verið um, að í þeim efna-
hagserfiðleikum sem við ættum
nú við að stríða væri hún raun-
hæfasta leiðin.
Gylfi Þ. GLsiason menntamála-
ráðherra sagði í ræðu sinni að
í lýðræðislegu þjóðfélagi hefði
stjórnarandstaðan skyldum að
gegna, en hérlendis hefðu stjórn-
arandstöðuflokkarnir brugðizt
þeirri skyldu og væru þeir van-
trausts verðir fyrir það. Þegar
þeir gerðu lítið úr afleiðingum
aflatregðu og verðfalls og segðu
að gjaldeyristekjur væru ekki
minni nú en 1962, sleppbu þeir að
ræða um þá hækkun sem orðið
hefði á framleiðslukostnaði og
launum innanlands gíðan. Ráð-
herra sagði að stjórnarandstæð-
ingar deildu einnig á ríkisstjórn-
ina fyrir að koma of seint með
úrræði sín. Það hefði verið
stefna ríkisstijórnarinnar að forð-
ast kjaraskerðingu í lengstu lög,
og nota gjaldeyrisvarasjóðinn til
að mæta áföllunum. Ásakanir
stjórnarandstæðiin'ga vænu í því
fólgnar að þeir hefðu viljað
halda í gjaldeyrisvarasjóðinn og
fá kjaraskerðinguna fyrr. í
þriðja lagi væri talað um að rík-
isstjórnin hefði enga leið séð
aðra en gengisfellinguna. Frá
upphafi hefðu allar mögulegar
leiðir verið kannaðar og gengis-
fellingarleiðin hefði verið valin
af því að hún þótti vænlegust
til að tryggja áframhaldandi at-
Framhald á bls. 17
Bændum hefur fækkað nokkuð
á þessum árum við það að jarðir,
sem flestar eru erfiðar til bú-
reksturs, hafa fallið úr ábúð og
lagzt undir næstu jarðir og bætt
þær upp. Við alla þessa þróun
hefur meðalbúið í landinu stækk
að á 10 árum frá því að vera
270 ærgildi í 400 ærgildi, eða
um 33%.
Það má því með sainini segja,
að íslenzkir bændur hafa ekki
flýtt sér hægt, heldur bafa þeiir
baignýtt sér þær la'gaisetnimigar,
sem ríkjsist'jórniin hefur beitt sér
fyrir að koma fraim till þeiss aið
auika haigkvæmmi í reikstri og
fraimleiðni í lanidbúmiaði ltil ha'gs-
bóta fyrir þjóðina í heild.
Þessi hraða uppbyggmg lamd-
búnaðairinis, jaifnit í ræktum,
byggimguim og tæ/kj'Uim, ihefur að
sjálfsögðu kosta® stórfé. Eitns og
ég hef þegar lýst, hafa tána-
sjóðirniir la/gt fraim stærtsita hlut-
anm. Bn bæmdur bafla mátt 'lieggja
fram æðiháar fjárhæðir í þessu
Skyni.
Síðusbu 2—3 ár hafa verið
áfallliasöm víða um lamid — og
vegna harðæris hafa ráðstöfun-
artekjur bænda óvíða verið svo
háair, að þeir hafi getað liagt fram
nægilega mikið fé tiil þessaira
frarrtkvæmd'a. Það er því tailið, að
á þeim hvíli nokkur þungi vegna
liausaskuldasöfnuinar.
Landbúnaðarriáðherm er niú aö
lába kanna það imá'l og að þeirri
könm'Uin lokinmi verður bekið til
athuiguniar, hverra úrbótia er þörf
í því efni.
Á árinu 1982 var lausaskuM-
um bænda breytt í föst lán og
gerðu menn sér vonir um að sú
ráðstöfun hefði bætt aðstöðu
bænida ti'l lemgri tíma.
En bændur notuðu sér ekki þá
fyrirgreiðslu í jafn ríkum mæli
og ætlað var, og mun ástæðan
hafa verið sú, að allt of margir
þeirra, sem þurftu á aðstoð að
halda, hlustuðu á og trúðu þeim
fullyrðingum Framsóknarmanna,
að fyrirgreiðsla Búnaðarbankans
væri haldlaus og óaðgengileg.
Fyrir þessar sakir notuðu
færri bændur en skyldi þá að-
stoð sem stóð mönnum til boða.
Við skulum vona, að færri
taki nú alvarlega úrtölunöldur
Framsóknarmanna, ef horfið
verður að því ráði, að
jafna afkomumöguleika bænda
með hliðstæðum ráðstöfunum.
Ég tel.að með þeim fáu svip
myndum, sem ég hef brugðið hér
upp af þróun landbúnaðarins á
síðastliðnum 9 árum, sannist, að
nú er sá atvinnuvegum mátt-
ugri að mæta áföllum en nokkru
simnii áður sakir þei'rrar ailhliða
uppbyggingar, sem þar hefur
orðið.