Morgunblaðið - 23.02.1969, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. FEBRÚAR 1969.
17
Ánægja yfir
verkfallslokum
AlTnenn ánægja ríkir yfir því,
að takast skyldi að binda endi
á verkfallið á ftskibátaflotanum.
Ýmsir þeir, sem yfirleitt láta
slík mál sig litlu skipta, hafa nú
lagt lykkju á leið sína, í því
skyni að þakka ríkisstjórn og
meirihluta Alþingis fyrir að
binda endi á verkfallið með þeim
hætti, sem gert var. Svo sem
verða vill, segja raunar sumir,
að þetta hefði átt að gera löngu
fyrr. Þeir, sem á þann veg tala,
eru þó ekki nógu kunnugir öll-
um málavöxtum. Til slíkrar lög-
þvingunar má ekki grípa, fyrr
en í sfðustu lög. Hér stóð svo á,
að þeir sem bezt fylgdust með,

Á Reykjavíkurtjörn á fögrum vetrardegi. — Ljósm. A. Jolhnsen.
* ~ + + + + m~ m— i~ — — ’" — f*
REYKJAVÍKURBRÉF 1
T mirmrrt/irrTir V V
.Laugardagur 22. feb
héldu lengst af, að samkomulag
væri á næstu grösum. Sjálf deilu-
etfnin virtust og vera þess eðlis,
að með góðvild á báða bóga ætti
að mega leysa þau skjótlega. Út
af fyrir sig var skiljanleg gremja
hlutarsjómanna yfir setningu
sjávarútvegslaganna í desember,
því að í fljótu bragði er hægt að
túlka þau svo, að þau gangi á
rétt hlutarmanna. Að betur at-
huguðu máli, fer því þó fjarri,
áð svo sé. Hið athyglisverðasta
við deiluna var og einmitt það,
að þótt ýmsir legðu á það mikið
kapp að telja sjómönnum trú
um, að þeir hefðu verið beittir
ranglæti og að sjávarútvegslögin
yrði að gera að engu, þá voru
samningaumleitanir á báða bóga
ætfð innan ramma þeirra. Nauð-
syn setningar sjávarúbvegslag-
anna var grundvöllur samninga-
umleitana frá upphafi, alveg
gagnstætt því, sem sumir alþing-
ismenn og áróðurskempur höfðu
haldið að verða mundi.
„Mig klígjaði við“
En úr því að nauðsyn sjávar-
útvegslaganna var viðurkennd,
og deilt var um smáræði miðað
við sjálft meginatriði'ð, af hverju
gekk þá jafn illa og raun bar
vitni að koma sáttum á? Gengis-
fellingin og setning sjávarútvegs
laganna var forsenda fyrir því,
að hér yrði stunduð nokkur út-
gerð fyrst um sinn. En þótt þeirri
forsendu væri fullnægt, þá var
að sjálfsögðu ekki allur vandi
þar með úr sögunni. Að þessu
sinni sem ella, urðu útvegsmenn
annars vegar að meta hvern auka
kostnað þeir gætu tekið á sig á
þeim grundvelli, er nú hefur
veri’ð lagður, og sjómenn hins-
vegar að meta sínar lágmarks-
kröfur. E.t.v. vegna þess að allir
gerðu sér grein fyrir mjög tak-
markaðri greiðslugetu útgerðar-
innar, þá var lögð því meiri
áherzla á minniháttar deiluefni,
sem áður höfðu verið látin sitja
á hakanum. Sú samningsgerð tók
ótrúlega langan tíma, en báðir
aðilar vildu ljúka henni áður en
lengra væri haldið. Þá hófst
langt þóf um lífeyrissjó'ðinn. En
jafnskjótt og því var lokið, tókst
fyrir forgöngu ríkisstjórnarinnar
að ná samkomulagi á milli út-
vegsmanna og sjómanna um mat-
argreiðslurnar. Hér er sagt á
milli útvegsmanna og sjó-
manna, og er það af ráðnum hug
gert, því að þótt samningur væri
að lokum einungis gerður við
hásetana, töldu kunnugir, að yfir
mennirnir hefðu út af fyrir sig
einnig getað fallist á þessa lausn
matar-deilunnar. En þá stóð enn
eitthvað eftir á milli yfirmanna
og útvegsmanna, etthva’ð, sem
mjög erfitt var að festa hendur
á. E.t.v. er nokkurrar skýringar
á því að leita í framkomu þess
manns, sem á Alþingi lét sér
hvað tíðræddast um deiluna.
Eftir að útvegsmaður, sem náið
hafði fylgst með samingaumleit-
unum, hafði af áheyrendabekk, á
Alþingi heyrt eina af langlokum
Lúðviks Jósefssonar, varð hon-
um að orði:
„Eftir það, sem ég var búinn
að heyra í þessum manni utan
þings, klígja'ði mig við að hlusta
á ræðu hans nú.“
„Tiboð64 varð að
„málamiðlun44
Aldrei fór það á milli mála, að
varaþingmaður kommúnista, sem
sæti átti í samninganefnd skip-
stjóra, var allra manna ákafastur
í að hindra samninga. Það var
sá hinn sami, sem sleppti því
út úr sér, að Lúðvík biði uppi á
Kringlu, „reiðubúinn til að taka
við.“ Þa'ð var að ráðum slíkra
manna, sem einn þeirra, er þó
hafði a.m.k. um skeið reynt að
koma samningum á, sagði eftir
fall miðlunartillögu sáttasemjara,
að nú yrði að hefja samninga
alveg frá grunni, þ.e. sleppa
öllu því, sem miðað hafði í sam-
komulagsátt í nærri fjögurra
vikna þófi. Þrátt fyrir þessa
skýlausu yfirlýsingu, hafði Lúð-
vík Jósefsson geð í sér til að
halda því fram á Alþin/gi, a'ð ef
fallist hefði verið á 500 króna
mánaðaiþóknun til tveggja yfir-
manna á hverjum bát, þá hefði
verið hægt að ná samningum um
síðustu helgi. Þessi fullyrðing
braut ekki einungis algjörlega í
bága við ótvíræða yfirlýsingu
talsmanns yfirmanna í sjónvarp-
inu, heldur var öllum vitað, að
málið varð ekki leyst á þann
hátt, þegar vegna þess að með
slíku hefðu bæði vélstjórar og
sjómenn talið á rétt sinn gengið.
En það voru fleiri en Lúðvík
Jósefsson og línukommar, sem
léku tveim skjöldum. Framsókn-
armenn voru litlu eða engu betri
allt þangað til almenningsálitið
knúði þá til kúvendingar á síð-
ustu stundu. Á sínum tíma
reyndi, málgagn Framsóknar að
gera miðlunartillögu sáttasemj-
ara tortryggilega og kallaði hana
staðfastlega „tilboð." Valda-
mikill Framsóknarmaður í hópi
vélstjóra kom m.a.s. á þingpalla
og hafði þar í frammi hróp og
köll, þegar hann sá að hans ljóti
leikur var tapaður. Slíkir út-
sendarar áttu bersýnilega drjúg-
an þátt í því að villa um fyrir
félögum sínum, mörmum, sem
margir höfðu verið burtu lang-
dvölum og þekktu þess vegna
ekki aðstæður og ástand í at-
vinnu- og efnahagsmálum eins
og skyldi.
Hjáseta
Framsóknar
Allt fram undir síðustu helgi
fór ekki á milli mála, að Tíminn
reyndi að ýta undir óbilgirni,
raunar á báða bóga en ekki sízt
á meðal verkfallsmanna. Höfuð-
áhugamál Framsóknar var þá,
eins og undanfarinn áratug, að
halda svo á, að ríkisstjórnin yrði
að segja af sér. Hinn dagfars-
prú'ði og rólegi formaður Fram-
sóknar lét hafa eftir sér heil-
síðu fyrirsögn á mest áberandi
stað Tímans um þetta sáluhjálpar
áhugaefni sitt. En um helgina
skipti skyndilega um. Þegar rík-
isstjórnin lagði frumvarp sitt um
lögfesting sáttatillögunnar fram
á Alþingi, þá varð það skjótlega
bert, að Framsókn haíði ekki
kjark til þess að snúast í móti.
Daginn eftir skýrði Tíminn og
ekki frá lögfestimgu „tilboðs"
eins eða annars, heldur „mála-
miðlunar". Þó að efni málsins sé
óbreytt, þá er hverju sinni valið
það orðalag, sem helzt á við
síbreytilega hentistefnu þessara
manna. Sá kvittur kom upp fyrir
umræðurnar á þingi sl. mánu-
dag, að laugardaginn þá á undan
hatfi nokkrir áhrifamiklir fylgis-
menn Framsóknar snúið sér til
flokksforystunnar og krafist
þess, að hún beitti sér fyrir lög-
festingu miðlunartillögunmar.
Hér skal ekkert sagt um sann-
indi þessarar sögu, hitt stendur
óhaggað, að allir Framsóknar-
menn sátu hjá. Einnig þeir, sem
höfðu áður með orðúm og at-
höfnum ýtt undir sem allra mesta
ósáttfýsi. Auðvitað er þa'ð lofs-
vert, þegar menn sjá að sér, en
æskilegra er, að til þvílíkrar sálu
bótar þurfi ekki ofurþunga al-
menningsálit, og þó enn æski-
legra, að með fylgi kjarkur til
að taka á sig fulla ábyrgð þess,
sem gera skal, en ekki reynt að
skjóta sér undan með hjásetu.
En einmitt hjásetan hefur orðið
Framsókn skálkaskjól í ótrúlega
mörgum meiriháttar málum
seinni árin.
„Puiiklarnir“, sem
aldrei heyrðust
Skoðanamunur er skiljanlegur.
Menn skipa sér í ólika flokka,
af því að þá greinir á um megin
atriði. En þá eiga menn a'ð hafa
kjark til þess að segja frá skoð-
unum sínum. Þeim ber að hafa
hug og dug til þess að taka af-
stöðu til hinna mest varðandi
mála. Ætíð er auðvirðilegt að
reyna að forða sjálfum sér með
því að sigla undir fölsku flaggi,
og ætla a'ð afla sér vinsælda með
því að helga sér málefni annarra.
Framsóknarmenn láta um þessar
mundir mikið yfir því, að þeir
hafi lagt fram heillegar og sam-
felldar tillögur um lausn efna-
hgsvandamálanna. Jafnframt er
öðru hvoru gefið í skyn, eða jafn-
vel sagt berum orðum, að þvílík
heilsteypt ráðagerð hafi verið
látin uppi af talsmönmum þeirra
í viðræðum stjórnmálaflokkanna
á sl. hausti og hefur í því sam-
bandi verið minnst á 12, 14 eða
jafnvel 16 punkta, er þeir
eigi að hafa sett fram. Ekki
skulu brig*ður á það bornar, að
einhverjar slíkar bollaleggingar
hafi þá verið í hugum talsmanna
Framsóknarflokksins og þeir
rætt þær við umfojóðendur sína.
Um það geta aðrir ekkert sagt.
Hitt er víst, að talsmenn stjórn-
arflokkanna fengu ekki að heyra
neina slíka punkta né nokkra heil
lega, samfellda ráðagerð Fram-
sóknar um lausn vandans. Því
furðulegra er að fitjað skuli upp
á slíku nokkrum mánuðum eftir
að viðtölunium lauk, þar sem þau
fóru fram í vinsamlegum anda og
lyktaði þannig, a'ð mönnum kom
saman um að engum væri til
góðs að rekja í opimberri frá-
sögn einstök atriði, sem fram
hefðu komið af hálfu aðila. Af-
staða hefði í umræðunum
verið tekin út frá forsendum,
sem ekki reyndust vera fyrir
hendi, og væri þess vegna alveg
villandi að fara að hæla sjálfum
sér af einstakri tillögugerð eða
herma einstök atri'ði hver upp á
annan. í þvílíkum viðrœðum
verða menn að geta talað í trún-
aði vítt og breitt og er öllum
fyrir beztu, að sá trúnaður sé
haldinn. Um viðræðurnar í haust
skal því ekki fjölyrt frekar,
nema því aðeins að brigður verði
bornar á sannindi þess, sem nú
hefur verið sagt og örugglega er
rétt.
Allt f^rir stólana
En hvað sem var um afstöðu
Framsóknar í viðtölum við stjórn
arflokkanna á sl. hausti, þá er
víst, að forystumenn hennar hef-
ur skort kjark til þess að neita
því, að þeir hafa aldrei haft á
orði annað höfuðúrræði en geng-
islækkun eða einhverja aðra sam
bærilega ráðstöfun. Þessir marg-
reyndu menn vita hins vegar
öllum öðrum betur, að gengis-
lækkun með fullri óskertri ver'ð-
tryggingu launa er fyrirsjáanlega
dæmd til að mistakast. Sálar-
klofningur Framsóknar lýsir sér
enn einu sinni í því. þegar for-
maður hennar á annan bóginn
tvístígur í kringum viðurkenn-
ingu á nauðsyn gengislækkunar,
en heimtar í hinu orðinu óskerta
verðtryggingu launa. Þetta gerir
hann einmitt, þegar mest á ríður
að launþegar geri sér grein fyrir
óhjákvæmilegu samhengi orsaka
og afleiðinga í efnahagsmálum.
Þá fer þessi stillingarmaður af
stað, og hellir olíu í þann eld,
sem ábyrgðartilfinningin hlýtur
að segja honum, að hann eigi að
gera allt til a'ð slökkva. En löng-
unin til að koma stjórninni frá
og ryðjast sjálfir til valda, ber
allt annað ofurliði í hugum þess-
ara manna.
Skrítiiar
tilviljanir
Þeir gera sig og hvað eftir
annað broslega með málefna-
'hnupli, eins og þegar Tím-
inn sló því upp sem sérmáli
Framsóknar, að íslendingar ættu
að helga sér landgrunnið um-
hverfis landið. Aðstæður voru þó
þær, að Framsóknarmenn lögðu
fram tillögu um undirbúning lög-
gjafar um málið á sama fundi
og ríkisstjórnin lag’ði fram frum-
varp að þessari sömu löggjöf!
Sjálfsagt er hér um tilviljun að
ræða. Hitt er ólíklegt, að Fram-
sóknarmenn hafi heyrt um undir-
búning málsins og ætlað að
reyna að verða á undan til að
helga sér það. Trúlega er það
einnig tilviljun þótt skrítin sé,
þegar svipað atvik gerðist rétt
á eftir um samstarfsnefnd í orku
málum. Ríkisstjórnin hafði vik-
um saman látið vinna að málinu,
og hafði það með eðlilegum
hætti verið til meðferðar hjá
opinberum aðilum, þar sem Fram
sókn á innangengt. í sömu svif-
um og að því var komið, að
tilkynnt yrði um ráðstöfun stjórn
arinnar, þá ruku Framsóknar-
menn á Alþingi til oð fluttu
þingsályktunartillögu um málið.
Hlálegast af öllu, og með þeim
hætti, að tilviljun er alsendis úti
lokúð, var tillaga eins varaþings
manns Framsóknar á rannsókn
um vinnslu á perlusteini. Jón-
as Pétursson hafði borið fram
fyrirspurn um þetta efni og var
uimræða haifiin, en sivar ráðlheiTa
hafði dregist fram á sl. miðvikv-
dag. Á þessum sama fundi var
svo lögð fram tillaga Framsókn-
armannsins og gat hún ekki verið
í öðru skyni gerð en reyna að
festa nafn Framsóknar með ein-
hverjum hætti við þetta mál,
sem árum saman hefur verið til
rannsóknar. I einn stað kemur
hvort um er að ræða smátt eða
stórt, vinnubrögðin eru hvar-
vetna hin sömu.