Morgunblaðið - 29.03.1969, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. MARZ 1969
15
Stefna Framsóknarmanna leiðir
i innflutningshafta
— sagði Ólafur Björnsson í þingrœðu
í VIKUNNI urðu allmiklar
umræður í Efri deild Al-
þingis um frv. Framsóknar-
manna um Atvinnumálastofn
un. Við umræður um þetta
mál sl. fimmtudag flutti
Ólafur Björnsson ræðu, þar
sem hann færði rök að því
að næði þetta frv. fram að
ganga mundi það leiða til
innflutningshafta. Fer hér á
eftir kafli úr ræðu Ólafs
BjÖrnssonar:
Ólafur Björnsson: Framsókn-
armenn telja að ég hafi varið
miklum hluta framsöguræðu
minnar sl. þriðjudag til þess að
glíma við drauga og vandamál
sem aðeins heyrðu til fortíðinni
þegar ég ræddi um innflutnings-
höftin og framkvæmd þeirra. Eg
myndi nú mjög fagna því, ef
það væri rétt, að Framsóknar-
menn væru orðnir svo fráhverf-
ir haftafyrirkomulaginu að til-
efnislaust sé að ræða það í sam-
bandi við frv. það sem hér ligg-
ur fyrir, en bæði sjálft frv. og
margt sem komið héfur fram í
ræðum þeim sem hér hafa verið
fluttar mælir því miður, að mínu
áliti, gegn því að svo sé. í frv.
er þó beinlínis gert ráð fyrir því,
að heimiluð séu bein innflutn-
ingsbönn, að vísu tímabundið, en
það eru innflutningshöft og breyt
ir það engu, þótt kallað sé hinu
fína nafni stjórn gjaldeyrismála.
Vakir e.t.v. fyrir Framsóknar-
mönnum að tryggja með þv, eitt
hvað betri framkvæmd haftanna
en var hér áður fyrr en í fram-
kvæmdinni hygg ég að þetta fyr
irkomulag hljóti óhjákvæmilega
að hníga í sama farið og þá var,
og skai ég í örfáum orðum færa
rök fyrir þeirri skoðun minni.
Ég viðurkenni í framsöguræðu
minni að inn á við hefði þetta
fyrirkomulag innflutningshaft-
anna, sem lagt er til í frv., vissa
kosti miðað við gamla leyfaút-
hlutunarfyrirkomulagið, en gagn
vart viðskiptalöndum okkar hygg
ég, að þetta yrði þó enn óvin-
sælla í framkvæmd, þar sem því
yrði þó frekar unað að innflutn-
ingurinn yrði takmarkaður en ef
hann yrði bannaður með öllu. Ti]
lengdar gæti heldur ekki orðið
neinn gjaldeyrissparnaður af
slíku fyrirkomulagi, heldur að-
eins meiri sveiflur í innflutningn
um frá einum tíma til annars,
þannig að á þeim tímum sem inn
flutningur hinna bönnuðu vara
væri leyfður myndi verzlanir
byrgja sig upp fyrir banntímann
og þá auðvitað gengið út frá því
að við það verði staðið að inn-
flutningshömlurnar séu aðeins
tímabundnar. Það má og telja
víst, að ef þetta yrði gert þá
myndu bæði innflytjendur og not
endur þess varnings sem banna
ætti koma knékrjúpandi til stjórn
valda og segja sem svo; við skilj
um vel að innflutning þurfi að
takmarka sökum gjaldeyrisskorts
en að leggja á algjört innflutn-
ingsbann, það er ekki hægt,
en yrði komið á móts við þær
óskir væri auðvitað gamla hafta-
kerfið komið á að nýju. Raunar
Ólafur Björnsson
átti Ólafur Jóhannesson líka erf-
itt með að vera sjálfum sér fylli
lega samkvæmur þegar hann
nefndi það sem rök fyrir slík-
um innflutningsbönnum að með
þeim væri hægt að veita inn-
lendum iðnaði vernd. Ef raun-
verulega aðeins er um tíma-

Úr rœðu Ásgeirs Péturssonar um
þingsályktunartillögu hans um
hagnýtingu jarðhita
og vatnsaflið er
og olía
Jarðhitinn
kol okkar
Ásgeir Pétursson flytur tillögu
til þingsályktunar á Alþingi um
hagnýtingu jarðhita. Felst í til-
lögunni áskorun til ríkisstjóm-
arinnar um að hefjast skipuleg-
ar fræðilegrar rannsóknar á því
á hvern hátt jarðhiti verði bezt
hagnýttur m.a. til garðyrkju í
Iandinu.
Hér fara á eftir kaflar úr
ræðu þingmannsins er hann mælti
fyrir tillögunni á fundi Sam-
einaðs-Alþingis:
Með flutningi tillögu þeirrar
um hagnýtingu jarðhita, sem hér
er til umræðu, hef ég leyft mér
að fara þess á leit við hátt-
virt Sþ. að það samþykki að
skora á ríkisstjórnina að hefja
skipulegar, fræðilegar rannsókn
ir á því, á 'hvern hátt jarðhiti
verði bezt hagnýttur m.a. tiil garð
yrkju í landinu.
Verði þá einkum kannað hvaða
efni reynist bezt til flutnings á
heitu vatni og til byggingar gróð
urhúsa, svo og verði kannað,
hvort unnt er að draga úr
kostnaði við byggingu húsanna
t.d. með samræmingu í bygging-
araðferðum og stærð gróðurhúsa,
smíði einstakra húshluta, og alls
tæknibúnaðar þeirra.
Þá er og lagt til að auka og
hagnýta þekkingu á jarðvegs-
fræði, áburðarþörf og gróður-
vali, á sviði þessa þáttar land-
búnaðar okkar.
Það er ljóst áð vatnsorkan og
jarðhitinn eru kol okkar og olía.
Þessi náttúruauðæfi eru enn að
litlu hagnýtt, einkum þó jarð-
hitinn, en stórátök eru nú gerð
til virkjunar vatnsfalla. Hins-
vegar er ljóst — og ekkert sýn-
ir okkur það betur en þróunin
í atvinnu- og efnahagsmálum
okkar, hve lífsnauðsynlegt það
er fyrir þjóðina, að fjölga at-
vinnugreinum, sem eru órviss-
ar.
Til þess að því marki verði
náð, verður að byggja á
tveim grundvallaratriðum:
Tækniþekkingu og fjármagni.
Mikið átak hefur verið gert til
þess að efla tækni- og verk-
þekkingu landsmanna og nú síð
ustu árin hefur þeirri skoðun
vaxið fylgi, að stórstígar fram-
farri um virkjanir vatnsfallanna
verða enn eigi framkvæmdar, án
þess að til fáist erlent fjármagn.
En þótt stórvirkjanir og kostn
aðarsöm stóriðja verði vissulega
forsenda bættrar. efnalhagsafkomu
eru þær ráðstafanir þó ekki ein-
hlítur til þess að tryggja nauð-
synlega fjöibreytni í atvinnu-
háttum okkar, a.m.k. ekki um
öll byggðarlög.
Jarðhitinn finnst víða um land
ið sem laus orka, þ.e. ekki er
þörf verulegra mannvirkja eða
mikils kostnaðar til þess að hag-
nýta hann til upphitunar húsa
eða til gróðurhúsa- og ylrækt-
] ar. Enn sem komið er er hann
einkum hagnýttur til silíkra þarfa
og er öllum ljóst hversu stór-
kostlegur gjaldeyrissparnaður er
þegar orðinn, við að hagnýta
jarðhita til upphitunar, og vissu
lega fjölgar stöðugt því fólki,
sem atvinnu sína byggir á garð
rækt, og hagnýtir þannig jarð-
hitann. Flatarmál þess gróður-
lendis, sem er undir gleri, fer
einnig vaxandi og neyzla gróð-
urhúsaafurða eykst, einkum nú
síðari árin. Þótt jarðhitinn renni
víða sjálfkrafa upp á yfirborð
ið og verði því auðveldlega hag-
nýttur, er alvitað að jarðhiti er
víða fyrir hendi neðanjarðar,
og finnst ekki né nýtist, nema
með borunum eða vísindalegum
mælingum.
Slíka jarðhitaleit þarf að stór
efla. í Borgarfjarðarhéraði hafa
sýslunefndirnar látið slíka jarð-
fræðilega leit fara fram nú um
5 ára skeið, með tilstyrk raforku
málastjórnarinnar. Þær eru al-
menns eðlis, en geta síðar orðið
forsenda raunhæfra virkjana. En
þá þarf meira fé, en sýslunefnd-
ir ráða yfir.
Jarðhitaleit mun áreiðanlega
skila góðum vöxtum af því fé,
sem til hennar verður varið,
og mörgum bóndanum, sem öðr
um þykja vænkast hagur sinn,
hann fær heita uppsprettu í ná-
grenni sínu.
En erfið aðstaða þessa atvinnu
vegar er þó ekki öllum ljós.
Má í því efni benda á þá stað-
reynd að einatt er handahófs-
kennt hvernig gróðurlhús eru
óyggð, bæði að stærð og gerð,
enda liggja ekki fyrir nægilegar
uppl. um það hvaða byggingar-
efni séu haldbezt, veiti ákjósan-
lega einangrun og kunnugt er,
að nú eru gerðar tilraunir er-
lendis með ný gerviefni, sem bæði
munu bera meiri birtu og þola
bundnar ráðstafanir að ræða þá
rís ekki upp iðnaður í skjóli
þeirra, þannig að mér finnst það
ljóst, að hann hefur einmitt var
anleg innflutningsbönn í huga,
eða annað heldur en það sem
frv. eins og þær greinar þess sem
um þetta fjalla eru orðaðar ger-
ir ráð fyrir. Nei, ég held að þetta
fyrirkomulag, fyrir utan það að
það kæmi varla að neinu gagni,
yrði varla framkvæmanlegt þann
ig, að ef út á þessa braut yrði far
ið þá hlyti það að lenda í hinu
gamla fyrirkomulagi og ég efast
satt að segja um að flutnings-
menn hefðu sett þessar tillögur
um stjórn gjaldeyrismála á papp-
ír ef þeir hefðu hugsað út í það
hve örðugt hlýtur að verða að
framkvæma þær og að því leyti
sem það yrði hægt, leysir þetta
engan vanda.
Frv. um loðdýrarækt
lagt fram á Alþingi
— frá meirihluta Allsherjarnefndar
Efri deildar
MEIRIHLUTI Allsherjarnefndar
Efri deildar Alþingis hefur Iagt
fram frumvarp um loðdýrarækt.
í greinargerð frv. segir að Efna-
hagsstofnuninhafi gert lauslega
athugun á rekstri minkabús á ís-
Iandi og bendi niðurstaða þeirra
landi og bendi niðurstaða þeirr-
ar athugunar til að vænlegt sé
að gerð verði tilraun til minka-
ræktar hér á landi. Jafnframt er
bent á að íslendingar hafi mikla
möguleika til að afla ódýrs minka
fóðurs.
Undanfarin ár hafi fallið til
um 100-120 þúsund tonn af fisk
úrgangi, sem farið hefur í fiski-
mjölsvinnslu. Af þessum úrgangi
megi framleiða um 2-3 milljónir
skinna, ef öllu væri haldið til
haga, nýju, frystu eða í formi
fiskimjöls.
Þá segir ennfremur að eftir-
spurn eftir minkaskinnum hafi
aukizt um 100% í Bandaríkjun-
um sl. 10 ár og enn meira utan
Bandaríkjanna. Þrátt fyrir a-uk-
ið framboð hafi verðlag minka-
skinna verið tiltölulega stöðugt
og sé meðalverð skinna á Norður
löndunum nú talið um 1170 is-
lenzkar krónur.
í pdskaleyfi
PÁSKALEYFI alþingismanna
hófst í gær og kemur þingið
saman til fundar á ný miðviku-
daginn 10. apríl en deildarfundir
hefjast 11. apríl. Miklar annir
voru enn í þinginu í gær og var
stjórnarfrv. um aðgerðir r at-
vinnumálum afgreitt sem lög frá
Alþingi.
Ferðamálaráðstefna
ÁKVEÐIÐ hefur verið, að næsta
ferðamálaráðstefna verði haldin
föstudaginn og laugardaginn 16.
- 17. maí n.k. Að þessu sinni
verður ráðstefnan haldin að Hót
el Reynihlíð við Mývatn.
Dagskrá og aðrar upplýsingar
um ferðamálaráðstefnuna verða
kunngerðar síðar.
Ásgeir Pétursson
betur átök veðra en þau efni, sem
tíðast er að nota hér. Þá er
mikilvægt að rannsaka verðlag
slíkra byggingarefna sem víðast.
Þótt margir einstaklingar svo
og Garðyrkjuskólinn hafi að
megni reynt að kanna suma
þeirra þátta, sem að framan
greinir, brestur þó mjög á að
glögg fræðileg og fjárhagsleg
yfirsýn, sem þennan atvinnuveg
varðar, fáist.
Ur því virðist einsýnt að
bæta, með því að fela það þeirn
rannsóknarstofnunum atvinnu-
veganna, sem nú þegar eru starf
andi. Ekki er þörf neins nýs
aðila í þeim efnum, en þeim sem
fyrir eru, verður fengið verðugt
viðfangsefni.
En fleira þarf að kanna í þágu
þessa vaxandi atvinnuvegar. Er
það m.a. dreifing afurðanna og
varanleg geymsla þeirra, þegar
uppskera er mest. Kemur þar
bæði til ath. niðursuða og fryst-
ing. Mér er kunnugt um eina
gróðrarstöð, sem látin hefur sjóða
talsvert magn af tiltekinni upp-
skeru niður, og hefur reynslan
sýnt að þær afurðir hafa jafn-
an selzt upp og ekki verið unnt
að anna eftirspurninni, þar sem
þeir aðilar sem kaupa, en það
eru mest gisti- og veitingahús,
telja vöruna betri en erlenda og
verðið samkeppnisfært.
Þá er sennilegt að unnt sé
að koma við frystingu í öskj-
um eða öðrum umbúðum t.d. á
afurðum úr tómötum. Sú litla
reynsla, sem fengist hefur í þeim
efnum bendir til þess að þar
megi finna leiðir til margvíslegr
ar hagnýtingar uppskerunnar.
Það er áreiðanlega ómaksins
vert að kanna þessa hluti vand-
lega. Við erum stundum nokkuð
vanafastir í þessu landi, en meg-
um ekki að láta okkur sjást
yfir þær líkur, sem á því eru,
að hér geti vaxið upp nýr, arð-
bær og snar þáttur í þjóðaraf-
komunni.
Samfara þeim athugunum, sem
fyrr var bent á, þarf að fara
fram mjög nákvæm tæknileg at
hugun á því, hvernig bezt sé
að hafa sjálfvirkni um vökvun
og loftræstingu í gróðurhúsum.
Þau efni ráða miklu um magn
og gæði uppskerunnar.
Auðvitað eru það margir aðr-
ir þættir, sem þennan atvinnuveg
varða, sem kanna þarf, þótt ekki
verði 'hér allt upp talið.
En ekki má svo skiljast við
þennan tillöguflutning, að eigi
sé vakin athygli á því, að aukin
þekking á þessari atvinnugrein
ætti ekki einungis að geta leitt
til aukins magns afurða, heldur
einnig lækkaðs afurðarverðs.
Að efla þennan atvinnuveg
getur einnig haft talsvert félags
legt gildi í för með sér. Fjöl-
breytni í störfum sveitanna
vex og þeir sem ekki kjósa hinn
hefðbundna kvikfjárræktarbú-
skap, eiga sér þá völ annarra
tarfa, nýrra búgreina, eða vinnslu
afurða þeirra við ræktunarstöðv
ar. Það eykur á jafnvægi byggð
anna og verður strjálbýlinu til
eflingar. Má í því efni benda
á, að nýjar félagsheildir, smá-
þorp, hafa nú þegar myndast á
nokkrum stöðum í landinu, þar
sem hagnýting jarðhitans er í
senn atvinnugjafinn og forsenda
aukinnar byggðar. Ættu allir að
geta séð hvert gildi það heifur
fyrir búsetu okkar í landinu.