Morgunblaðið - 10.12.1969, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 10. DESEMBER 1009
11
Dr. Matthías Jónasson:
Skólasjónvarp
á skökkum stað
HINN 20. nóv. s.l. birti dagblað-
ið Tíminm viðtal við hir. Bene-
dikt Gröndal, formaimn út-
varpsráðs og forstöðuima.nm
fræðsiiumyindaisaifnis ríkiisinis. í
viðtalinu skýrir Bemedikit frá
því, að í ráði sé að hefj a skóla-
sjónvarp hér á landii haustið
1970. Skóliasjónivarpið eigi fyrst
uim sinn að takm.arkast við eð'l-
isfræði, en í þeirri grein sé
áformiað að hefja kenirasliu með
■nýju sniði nœsta hauist. „Við höf
uim sjónivarpskerfið og viljum
nota það, en ég tiei, að við eig-
um að byrja smiátt mieð eina
grein og þreifa okkiur síðan
áfram og sjá, hvað af þessu hent
air okkair aðstæðum og aufca það
síðam eftir efraum og ástæðuim“.
Tveim dögum síðar tekur Al-
þýðuiblaðið undir þetta í lieiðara
síniuim.
„Ætliunin er að temgja þetta
fyrsta skóiasjón-varp kenmislu í
eðlis- og efnafræði, en uim þess-
ar miutndiir er einimitt verið að
gera veigamikiar breytiragar á
kennsliu í þeirri grein á bairraa-
og gaginfræðaiskóLaiSitigi. Sjón-
va.r pske nmisian gæti orðið til
þess að auðvelda þá breytimig/u
mikið og veitt bæði nememduim
og kenrauruim þeirra ómietamilega
aðstoð við að laga sig að hinu
breytta kemnisJlufyrirkomiuilagi í
greirairani" (Allþb. 22. raóv.)
Þetta hljómiair vel oig mélið er
í sjál'fu sér svo þýðinigarmlikiið',
að vert er að gefa því náinn
gaiuim, Hiiras vega.r væri illlia af
stað farið, ef menn, að líitt ait-
huguðu máli, sættu siig við sýnd
arliausm.
Sveinbjöm Björnsson eðliis-
fræðiragur vakti fyrstur manma
máls á þvi (Meranitairraál 1966),
hve rrajög kenmsliu í eðÍ!Ísifræ.ðli
og efnafræðd er ábótavamt í ís-
lienzk'i'im Uiragiraga- og gaign-
fræðaskólum og hversu lairagt is-
lenzkir uiraglin.gar stamda í þess-
uim greirauim að baki jafnöldr-
uim sí'raum í norsibuim og dönsk-
uim skóliuma. Síðan starfaði raefnd
uindi-r forsæti Sveinbjamiar að
endurskoðuin námsefnis og
keranisliu í þesauim greirauim oig
lagði fraim áætlium uim nýja skip
am þeirra mála. Menmitamáiaráð-
herra samþykktd áætltum þessa
og síðan befur verið um.raið
skipuilega að undirbúnimigi fram
kvæmdariranar. Haustið 1970
miuniu námskeið verða haldin
fyrir væratairal'ega kenraara í þesis
uim greirauim, bæði frá bairmia- og
uir.gliragaskóliuim. Er gert ráð fyr
ir að 115 keraraarar sæki nám-
skeiðin., en það er heiimimiguir
þesis keranairafjölda, sem ætlað
er að aranast keranislu í eðl’is-
og efraafræði í 11 og 12 ára
bekkjuim ba.rnas'kóla og á uiragl-
ingastigirau. Að því búmu á hin
raýjia keranisia sjállf að hefjast.
Af þessu rraá sjá, að hér er
u.m stórmál að ræða. Hér er
efrat tii miikils átaks, sem germ
þarf, ef við eigum ekki um ald-
ur að verða eftirbátar fl'esbra
þjóða í efndsvísinduim, tækni og
aJllri hagnýtiragu þeirra, m.a. í
þágu iðraaðariras. í suraraudagser
iradi, sem ég fllutti í rifcisú.tvarp-
ið síðastliðiran vetur, varaði ég
við að láta þessa þýðiragarmiklu
áætiuin emd'a í ein.hverri sýndar-
lausn; ég bemti rra.a. á þá hættu,
að í námisstkrá skóliairaraa, sem
þegar væri ofhlaðim, virtist ekki
eiga að rým,a til fyrir hdniu nýja
námsefni; þannig gætu hin góðu
áform runindð út á eyðisamd
sýndarnámisinis.
Því bæri þess vegna m.jög að
fagna, ef sjóravarpið gæti anra-
azt ákveð.inm þátt kennslum.nar í
eðlisfræði og efraiaifiræði. Það er
efiiaiuist skyrasa'mdegt, eiras og
Beraedi'kt Gröndad leiggu'r il, að
byrja aðeins með eiraa grein, En
ef skólasjóravarp tekur til starfa
og því er ætlað ákveðið hkit-
verk í kenraisluinini, þá má það
ekki skjóta séir undan að haiga
sendingum sirauim þamtndg, að
þær fad'ii eðl'ilega inra í karirasiu
skólaras sjálfs, svo að al'l'ir raem-
endiur hafi sörrau tök á að nj óta
þeirra.
Þessi kraf'a er svo sjáifsögð,
að ég hefði ekki miramzt á hana
raema vegna þess, að formiaðuir
útvarpsráðs tekur skýrt fram,
að þararaig mumi því ekki verða
hagað.
„Þetta skólasjóravarp kemiur
reyradar til með að ná tdil aflira,
sem sjóravairp hafa, því við get-
um ekki stra-x serat það beiimf
inn í skólaistofurraa'r, heldur
verðuir að senda það þanraig, að
börnin geti horft á það heima
hjá sér að kvöldliagi, eða þegar
bezt þykir herata" (Tímaiviðtail-
ið).
Með þæsairi takmörkium er
notagildd skólasj óravarpsiras
skert geysiil'S'ga, svo að það verð
ur að litlu gaigirai við lauisn' fram
an,greinds kemrasiluv'a'nd'a, Skail
ég nú leiða nokkur rök að því.
1. Formaður útvairpsráðs seg-
ir, að skálasjónvarpið miumi ná
til ailra, ssm sjóravairp hafa. Lát
um svo hei'ta í bild. En ’hvað um
þaiu heimiiSi, sem ekki hafa sjón-
varp? Eig'a þeirra börm að
missa af kenragjumind?
2. Og hvað um kenmiairamm? Eif
banm á að geta hagnýtt skóíia-
sjón,varps.efnið, t.d. eðlisfræðil'eg
ar tilraunir i kenrasiliu s'tnrj:, veitt
á því niáraiari skýringar og teraigt
það áfraimihaldandi ken'.náu,
þamf harara að hafla horft og
hlýtt á sj ónvarpskennisilura.a.
Hefir hamm nokkurt viðtæki og
getuir hanm látið binda sig þanm
ig utan vinmutíma? Kemin.araihóp
ui'inin, sem þessi kerarasla smiertir
beinMnds, er 2—3 hiumdruð
miararas. Það er þarflaiuist að
telja u,pp erfiðledka, sem þessari
Skipan hltytu að fýllgj'a.
3. En hugum aiftiuir að börra-
unum sjálfumri. Verða þau aJit'af
viðlátin? Þó að sjónvarpsvið-
tækd sé á hekrailli, h'lýtur að-
sbaða barna til að rajóta skSpu-
iegra.r sjóravairpaikenirasillu í heima
búsuim að verða æði miisjöfn,
Eh'gin kemnslia kemiur að .gaigná,
raerraa nemiandiran hlýði á haraa
ótruflaður. SjónvaTpskemnisl'a er
þar engin umdamitekning. Húra
yrði því notadiLtil á barramörgu
heimiii í þröragum húsakymraum.
Hér væri því stoflraað til m.ik-
ilis misréttis í raámsaðstöðu. f
skólaistofunrai aiftuir á móti sitja
adilir á jafn háum bekk.
4. Þá er kvöldið ekki beld
u,r góðiur tiíirmi fyrir börn og uragl
inga að læra. Verajudega eru
þau þrieytt eftir sfcóladag og
lexíudesbur. Notikura tidirauraia í
kenmisliu heimtar vökudia at'hygli
og skarpa álykbuiraargáflu, að
öðrutm kosbi reyradst húra gagns-
Mtdd. Því að nerraeradiur eiga ekki
að læra tilraumdina, eira® og ung-
menrai lærdr verk við að sjá það
ura.raið. Þeim er ætliað að diraga
af henrai ályktiura uim reglu eða
lögmáíL, sam hafi meira eða
miiniraa víðtiækt gildi.
Nú er nóg tadið, þóbt leraigja
rnætti. þessa skrá. Með henrad vil
ég alils ekki rmæla gegn _ starf-
ræksdu skólaisjóravarps. Ég tel
einmitt, að þess bíði mikiilvægt
hliutverk í skól'akenra.sl'urarad. En
það verður að beiiraa skóllasjón-
varpi til norraerada á þeim vett-
varagi, sam námi og keninislu er
miaiikaðiur, skólanium. Aðeiras þar
mun það geta rækt hlutverk sitt
svo að gagnd verði.
í fyrrnefndiu viðtadá greindr
Benedikt Gröndad réttilega miifldi
almeninirar sj óravarpsfræðsl'u t.d.
ker.inialiu í þýzku, sem er ætluð
hverjum ssm villl og mienra geta
hilýtt á eða ekki hlýtt á, rétt
eiras og hverjum sýndst, og hirais
vegar keraraslu í skóiajjóravarpi
— „í ákveðrauim greir.um í
ákveðraum skóliuim, og ætti, ef
rétt væri (leturbr. miíra), að
seradia beimt inn í skÆasbofium-
ar.“ Af þessari rétJbu aðgreira-,
iragu þarf að draiga réfta ályfct-
ura. Ef sjónvarpskenmisila er ætl
uð skól'atraemendum sérstakliega,
verður að aerada hairaa beint inra
í Skólanra og húra, verður að fadda
eðliltega ihn í þá kerainstliu, sem
hanra. veitir. Aðeiras þar eir hæigt
að veita öllum nemendum við-
uraandi'skiíyrði til að njóta sjóra
varpskemraslurairaar. Flestir skól-
ar ihafa sad sem rúmar tvo
bekki eða fleiri í sæti. Þar á
sjóravarpsviðtæki sikiólarais að
vera, þar eiga nem.endur ásamt
kenraaina síniuim í hllubaðeiigandd
grein að horfa og hliusta á hinra
tiil'teknia ken.n.sluþátt sjón.vairps
iras, en að því lokrau tengir keran
ari sjónvarpsefnið við áfram-
hall'dandi kennsdlu síraa, skýrir
raánar tilraundr, ef gerð'ar vonu
og gengur úr skugga um að
eiranig hirair seinfæru skifllji þær
ályktanir, sem aif ndðurstöðtun-
um ber að draiga.
Á ölliu þessu bumraia að verða
örðugleikar, sem jafraara fyiigja
keraraslu. Nem.endur miurau eftir
sem áður verða miisj'afnir aðgáf
uim, áhuiga og skylduraekini. Vita
sikudd þurfa ken.raairar að þreifa
sig áfnaim með beztu hagn.ýtirag
þessa raýja tækis, — ekki hvar
nemeradur eigi að vera, þegar
keninislara fer f-raim, því að sá
staður er frá byrjura skóldinra og
eraginn araraar, heddiur hvernig
þessi aðfemigna kennela verði
hagandlegaet fedld inra í og sam-
ræmd keraraslu- og raámisstarfi
inraan skóllamis. Kenirasluisjón-
varp í heimaihúsum yrðd öldum
þorana raemend'a notaliauist, bæð'i
vegraa slæmrar aðstöðu og mds-
jafnrar ástunduinar, og myradd
jiaifiravel gera ke'ranialluiaðstöðlu, í
Sbólas'tofutnrad mddíiliu örðugri en
hún er nú.
Fbnrélðam'enin sjónivarpsins
eiga því aðleins tveggja kosta
kosta völ í þessu miáli: Að beiraia
berarasluiþáttum sánum beint iran
í Skólamtn sjáifara. Hér væri til
m'ifciLs að vinraia og ástæðiuiiauist
að honfa í smámurad við fraim-
kvæmdiraa. En, ef þeir telja sig
þessa ekfci umfcpmina, ætti að
fresta þeissari fyrirætlura, þarag-
að tdl betur blæs og frE.mfcvæmd
in getur borið tiiæbiaðan ár-
amgur

y

U
%

6
o
fimm
til
1
sófi
*■#

****
2
náttu
til
rum
3
120x200cm, fýrir
tvo
einn
J Laugavegi 31
18 simi 11122