Morgunblaðið - 27.02.1970, Blaðsíða 16

16
MORGUJNFBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. FEBRÚAR H970

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfuiltriii
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald kr. 165.00
1 lausasölu
H.f. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthias Johannessen.
Eyjóifur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Ámi Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Srmi 10-100.
Aðaistræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
kr. .10.00 eintakið.
NORÐURLANDAFLUG
LOFTLEIÐA
í næstunni hefjast samn-
ingaviðræður milli ís-
lands og þriggja Norðurland-
anna, Noregs, Danmerkur og
Svíþjóðar, um ýmis atriði
varðandi lendingarrétt Loft-
leiða í þessum löndum. ís-
lendingar telja þessar samn-
ingaviðræður mjög þýðingar-
miklar, ekki sízt í ljósi þess,
að mikill og alvarlegur sam-
dráttur hefur orðið í flugi
Loftleiða til þessara landa.
Sú var tíðin, að hluti far-
þega til og frá Norðurlönd-
unum í heildarfarþegaflutn-
ingum Loftleiða var mjög
mikill eða um 83% 1953, en
á sl. ári voru þessir farþegar
aðeins rúmlega 10% af heild-
arfarþegafjölda Loftleiða. Ef
litið er á farþegafjöldann,
sem Loftleiðir hafa flutt til
og frá Norðurlöndunum, kem
ur í ljós, að þeim hefur fækk-
að stórlega. Árið 1963 fluttu
Loftleiðir rúmlega 19 þúsund
farþega á þessari flugleið, en
á sl. ári aðeins rúmlega 9000
farþega.
Þessi mikli samdráttur í
farþegaflutningum Loftleiða
til og frá Skandinavíu er bein
afleiðing þess, að Norður-
löndin þrjú, sem standa að
S A S - samsteypunni hafa
stöðugt þrengt að Loft-
leiðum og flugi félagsins til
þessara landa. Þrátt fyrir
það, að Loftleiðir hafi notað
flugvélar á þessari flugleið,
sem standa langt að baki þot-
unum, sem nú eru almennt í
notkun, hefur fargjaldamis-
munurinn farið stöðugt lækk-
andi og er nú orðinn svo lít-
ill, að hann getur litlu sem
engu máli skipt fyrir yfir-
gnæfandi meirihluta farþega.
Jafnframt hefur Loftleiðum
verið þröngur stakkur skor-
inn með ákvæðum um tak-
markaðan farþegafjölda í
hverri flugferð bæði að vetri
og sumri.
íslendingar líta þessa þró-
un mjög alvarlegum augum.
Við eigum mikil og góð sam-
skipti við Norðurlandaþjóð-
irnar og þ.á.m. mikil við-
skipti, sem um langt árabil
hafa verið þeim mun hag-
stæðari en okkur, þar sem við
höfum keypt mun meira af
þessum þjóðum en þær af
okkur. Loftleiðir gegna mjög
þýðingarmiklu hlutverki í at-
vinnu- og efnahagslífi íslend-
inga. Á síðasta ári námu
heildartekjur félagsins um
tveimur milljörðum króna og
starf smannafjöldi félagsins á
íslandi er milli 700-—800
manns auk þeirra íslendinga,
sem starfa fyrir félagið er-
lendis. Það er því mjög mik-
ið í húfi fyrir íslendinga, að
starfsemi Loftleiða geti hald-
ið áfram með eðlilegum
hætti.
Frá sjónarmiði íslendinga
er ekki hægt að líta á loft-
ferðasamninga milli Norður-
landanna frá viðskiptalegu
sjónarmiði eingöngu. Hér er
einnig um pólitískt mál að
ræða. Áframhaldandi sjálf-
stæður rekstur íslenzku flug-
félaganna er stórmál í augum
íslendinga. Þeir hagsmunir,
sem hér er um að ræða,
skipta okkur miklu, en hinar
fjölmennari þjóðir á hinum
Norðurlöndunum tiltölulega
mun minna máli. Þess vegna
vænta íslendingar þess, að
Norðurlöndin taki jákvæða
afstöðu í þeim samningavið-
ræðum, sem hefjast innan tíð-
ar um þessi mál. Mikilvægi
þess fyrir íslendinga verður
seint ofmetið.
Sáifræðideild skóla
ITm allmörg ár hefur starf-
^ að í Fræðsluskrifstofu
Reykjavíkur sérstök deild,
Sálfræðideild skóla, undir
forstöðu Jónasar Pálssonar,
sálfræðings. Sálfræðideild
skóla fær til meðferðar börn
og unglinga, sem eiga við ein-
hver óvenjuleg vandamál að
etja, sem oft stafa af sálræn-
um ástæðum. Leikur enginn
vafi á því, að Sálfræðideildin
hefur unnið mikið og merkt
starf og átt sinn þátt í því að
varðveita sálarheill barna og
unglinga.
Sálfræðideild skóla í
Fræðsluskrifstofu Reykjavík-
ur er aðeins eitt dæmi um
það forystuhlutverk, sem
Reykjavíkurborg hefur tekið
að sér í skólamálum. Skóla-
menn úti á landsbyggðinni
kvarta sáran undan því, að
engin samsvarandi stofnun
er til, sem þjóni þörfum
landsbyggðarinnar í þessum
efnum. Er þó augljóst, að
svipuð vandamál koma upp
þar og þá einkar mikilvægt
að hægt sé að veita bömum
og unglingum rétta meðferð
og það sem fyrst.
Það er tvímælalaust full
ástæða til, að yfirvöld
menntamála í landinu taki
þessi mál til rækilegrar at-
hugunar. Vegna þess starfs,
sem unnið hefur verið á veg-
um Reykjavíkurborgar að
þessum málum er á traustari
grunni að byggja en ella. En
þörfin er mjög brýn fyrir að-
gerðir af hálfu ríkisvaldsins,
sem hinar dreifðari byggðir
geta notið góðs af.
3Q
ÞAÐ
ER
SV0
MARGT...
EFTIR ÓLA TYNES
MIÐ litla konimnigsríki Laos, befur ver-
ið mjög í fréttum að umdanförnu vegnia
ininrásar Norður-Viietniam, ag harðra
bardagia sem fylgt hafa í kjölfar þeirrar
ininrásar. Margir hafa áhyggjur af að
Laas kunnd að verða nýtt Vietnam. For-
sendumiar eru þær söimiu, stríðfð í Viiet-
nam hófsit einnig mieð inrnrás kommún-
ista í Sulður-Vietnam.
Menn bíða spenntir eftir að vita hver
verða viðbrögð Banidaríkjaininia. Komm-
úmiistar völdu tímanin vel. Bandarikin
eru stríðsþreytt, og þegar loks er verið
að draga úr bardögium í Vietnam ag
flytja banidarísika hermenn hedm þaðam,
má mikið gangia á til að þaiu sendi hier-
rnenn út í annan slíkan 'hildarleik. Þetta
treysta Rússar á ag stappa því stálinu
í uimdirséta síma, ef áætlandr þeirra stand
as/t koma þeir til með atð haf a svo til
frjálsar hend.ur í Aislíu niæstu árin. Og
þeir miunu áreáðanlega niata sér þann
tíma til frekari lanidvinninigia.
Og hivers vegna Laos? Landið er lítið
ag fátækt, aðeins einn af hverjum fjór-
um íbúamima kann að lesa ag mieðal-
tekjur á ári eru um 50 dollarar. Komm-
úmistar ætla sér áreiðanlegia ekiki að
mennta þjóðina betiur ag bætia kjör henin
ar. Til að skilja tilgang innrásarinnar
þarf að líta á lamdiakortið. Laas á landa-
mæri að Kíma, Burmia, Thailandi, Kam-
bódíu, Suður-Vietniam ag Nor'ður-Viet-
nam.
Landið er þanmig tþvalin miðstöð til
ininrása í eða liðsflutndnga milli þeasara
landa, allt eftir því hvort þau aðihyllast
kamimúniisma eða ekki.
Og hver er srvo forsagan?
Það hefur verið barizt í La«s svo til
frá loikium síðari he-knissityirjialdarinniar.
Það var þá sem Ho Ghi Minih setti sér
það takmark að refca Frakka út úr Indó-
kína, sem Laos tilheyrði, og taka sjálf-
ur völdin. Bardaigarnir voru afðallega
háðir í Vietnam, en breiddust út til La-
os 1953 þagar Ho Chi minlh sendi her-
sveitir síniar til aðstoðar skæruliðahreyf
iragunmi Patihet Lao.
Árið 1954 fékk svo Laios sjálfstæiði
ásamt Kambódlíu, með Genf arsamþykkt-
inirai sem ag skipti Vietaam í tvennt. Það
var samt lítið um frið í landinu, og árið
1960 lá við að í odda skærisrt mieð Barada
ríkjiamönraum og Rússum, sem stuiddu
hvor sinn aiðiiann. 1951 hófu kammiún-
istar sókn, með aðstoð vopraa ag þjálf-
ara frá Savétríkjunum, ag um sturad var
útlit fyrir að þeir næðiu öllu landirau á
sitt vald. Joton Keraniedy var þá forsieti,
ag hanra átti um þrjá kosti að velja:
Horfa aðgerðarlaus á mieðara kammún-
istar hertaakju landið, senda herlið til að
staðar eða reiyna nýja samniraga. Kenn-
edy kaus áJðaista kostinin, ag árið 1901
og 1962 var haldin fjórtán þjóða ráð-
stefna í Genf.
Árangurimm af þeim viiðræðum var
„Laas tilraiurain“, sem fólst í því að all-
ir utaniaðkomadi aðilair kölluðu heim her
lið sín og myraduð var saimisteypuistjórn.
Tilraunim bar eragan árangur.
Bamdaríkjameran kölluðu heim alla
sína 6666 hernaðarráðgjafa, en Norður-
Vietman heimkallaði aðeiras 40, ag skildi
6000 hermemn eftir.
Kammúnistar gerðu aldrei raeinia til-
raun til samvinmu í samsteypustjórninni
og yfirgáfu hania brátt fyrir fullit og
allt.
Síðan hefur veri'ð barizt fram og aft-
ur um landið era kammúniiistar haf a helm
irag þess á valdi sínu. Ef þeir halda
áfram sókn sinini raúraa, er auðvitað eims
líklegt að þeir nái því öllu.
----o-----
Það fer varla hjá því að þessir at-
burðir veki mienn til umihugsuraar um
hvað er í rauninmi að gerast í Asíu. Það
fróttnæm>asta þaðan hinigað til hefur ver
ilð stríð Bandiaríkjamianna í Vieitraam.
Menn hafa eiiniSkorðað sig við það, litið
bara á það sem sífellda bardaga ag miamm
fall, en látið vera að Skyggraast bak við
tjöldin ag athuiga hvers vegraa er verið
að berjast. Hvað Bandiarífcin sraertir eru
þau að reyrna að hiradra að kommún-
istar niái allri Asíu á sitt vald, og Rúss-
ar vinna aö sjálfsögðu leynt og ljóst að
hirau gagrastæða.
Komimúraistar eru ekki að heyj-a raeitt
frelsisstríð í Asíu, í rauniimni gieta þeir
ekki háð frelsisstríð neiins staðar tækni-
lega séð. Frelsd er einfaldlega ekki lið-
ur í þeirra stefniuskrá, eiras og bezt má
sjá í Savétríkjunum sjálfum, þar sem
nruenn eru faragelsaðir, sendir í þrælabúð-
ir eða lokiaðir irarai á geðveikratoælum
fyrir að vera á anraarri skoðura en stjórn-
in.
íslenzkir kiommúnistar, trúir sinni
kenniragu, hafa relkfð hatraimman áróð-
ur giegn Baradaríkjuraum yfirleitt, og sér-
staklega gegn stefniu þeirra í Vietnam.
Þeir hafa birt margar greiraar um að
Baradairíkj'amieran áusii sprenigjum yfir
örsniauðan, varniarlausara bændalýð í
Viefcraam.
Það eru úrræð'agóðir bæradur sem geta
háð stórorustur við þá þar, um leið ag
þeir halda 50 þúsurad miarana liði til árása
í Laois. Þeir hljóta að eiga arazi góðar
hrífur þarrua í Asíu.
Sanmleikiurinn er sá að í Vieitnam eiga
bandamemn í höggi við um 600 þúsumd
manma þrautþjálfaðan fastaher Nor'óur-
Vietraamis, sam befur í búru síniu full-
kamniusfcu hertseki sem Rússar fram-
leiða. Auk þess njóta Norður-Vietnam-
ar dyggilegrar aðlstoBiar sfcæruliðalhreyf-
iragarimnar Viet Corag.
Banidaríkjaimieran og Suður-Viietnam-
ar hafa gert allt sem í þeirra valdi stend
ur til að komiaist að viðunamdi samra-
inigum. Tilbað þeirra er í meginatriðum
ofur einfalt: Allir utaraaðkomianidi að-
ilar dragi heri sína til baika.
Það er kuraraara en frá þurfi a’ð segja
að kammúnistar hafa hafmað öllum frið-
artilboðum, ekki sízt því síðasitnefnda.
Þeir krefjast þesis að Bandiaríkira ög
bandameran þeirra dragi tafarlaust og
Skilyrðislaust síniar hersveitiir burt. —
Menra geta knyndað sér hverniig þá færi.
U

□c:
ísland, land forn-
sagna og eldfjalla
í FEBRÚARBLAÐI Geographic-
al magazine birtist grein eftir
Clifford Embleton um ísland og
á forsíðu blaðsins er litmynd frá
Siglufirði. Nefnist greinin Island
— land fomsagna og eldf jalla.
í igreininmi sem er skrey tt
fjöLda mymidia, bæði í litum ag
swant-íhvátumi, segir greiniairhiöif-
uradur frá veðráttu, myndura
iaradsiras, jairðhitaraum, jöklum ag
fleinu en miynidirraar eru tekraair
á ýimisum stöðium á ilaradiirau, it. d.
í Krísuvík, Rieykjiaivik, Hvera-
gerði, á Hveravölluim, Breiða-
merikurjökli og víðar.
í felbrúiarblaiði Geagraphioal
magazirae er, aiuk greimia'riraraar
um ísliarad, grein uim Vi-efcniaim,
grefim um Bretland ag einmiig
gneiiniar um ármiar Senegal og
N'iiger, sveitastönf og hveitiræikt.
Rafmagnsverk-
fræði við H.f.
í FRÉTT um nýjar námsbraut-
ir innan verkfræðideildar H.f. í
Mbl. í gær féll niður að deildar-
ráð leggur til að tekið verði upp
fjögurra ára nám í rafmagns-
Verkfræði (raforkufræði annars
vegar og fjarskiptaverkfræði
hins vegar) til BS prófs, auk
náms í bygginga-, véla- ag
skipaverkfræði eins og getið var
um í blaðinu í gær.