Morgunblaðið - 27.02.1970, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. FEBRÚAR 1070
17
VÆNTANLEGS fundar Willi
Stophs, forsætisráðherra A-
Þýzkalands, og Willy Brandts,
kanslara V-Þýzkalands, er
beðið með þo nokkurri eftir-
væntingu. Hér verður um
sögulegan fund að ræða, þar
sem þetta verða fyrstu við-
ræður stjórnarleiðtoga A-
og V-Þýzkalands. Hins vegar
er vafamál hvort viðræðurn-
ar beri ýkja mikinn árangur.
Embættismenn landanna munu
á mánudag hefja viðræður um
undirbúning fundarins, sem verð
ur væntanlega haldinn í ann-
arri eða þriðju viku marzmánað-
ar. Greinilega hefur komið fram,
að Brandt kanzlari vill að á
fundinum verði sem flest ágrein
ingsatriði tekin til meðferðar
sáttmála. Hins vegar er það skoð
un Ulbrichts, að fyrsta skrefið
verði að vera viðurkenning
Bonn-stjórnarinnar á Austur-
Þýzkalandi sem algerlega sjálf-
stæðu ríki. Á blaðamannafundi,
sem hann hélt í Austur-Berlín
í síðasta mánuði, kvað hann
þetta forsendu þess að Austur-
Þjóðverjar undirrituðu griðasátt
mála. Auk þess sagði hann, að
Austur-Þjóðverjar mundu ekki
undirrita slíkan samning fyrr en
Vestur-Þjóðverjar hefðu komizt
að svipuðu samkomulagi við
Sovétríkin. Hann fann ýmsa van
kanta á samkomulagi við Vest-
ur-Þjóðverja og nefndi sem
dæmi a ð gerð vestur-þýzka
þjóðfélagsins og skuldbindingar
Vestur-Þjóðverja við vestræn
ríki væru þröskuldur í vegi fyr
ir viðunandi samskiptum þýzku
ríkjanna. Hann gaf ennfremur í
Viðræður Brandts og Stophs
Sögulegur fundur ef af honum verður

Væntanlegur fundarstaður Brandts og Stophs: forsætisráðuneytið í Austur-Berlín.
og forðazt verði að viðræðurn
ar fjalli einvörðungu um
kröfu Austur-Þjóðverja, að
Bonn-stjórnin viðurkenni aust-
ur-þýzku stjórnina. Brandt kanzl
ari lagði á það áherzlu þegar
hann þekktist boð Stophs um að
heimsækja Austur-Berlín, að
hann setti engin fyrirfram skil-
yrði: „Við skulum reyna að
vinna að framgangi þess sem
sameinar okkur, láta það sem að
skilur okkur kyrrt liggja í bili
og stefna svo að því að halda
annan fund í Bonn,“ sagði
Brandt í svari sínu við boði
Stophs.
Það lofar hins vegar ekki
góðu um árangur væntanlegra
viðræðna, að Austur-Þjóðverjar
halda enn fast í kröfu sína um
stjórnmálalega viðurkenningu
og segja að það sé skilyrði þess
að sambúð Austur- og Vestur-
Þýzkalands batni. En í svari
sínu minntist Brandt ekki á
kröfu þá, er Stoph setti fram í
sínu bréfi um „þjóðréttarlega
viðurkenningu“, og heldur ekki
tillögu, sem kommúnistaleiðtog-
inn Walter Ulbricht hefur bor-
ið fram þess efnis, að stjórnirn-
ar í Bonn og Austur-Berlín geri
með sér svokallaðan „ríkjasátt-
mála“.
Skilyrði Ulbrichts
Brandt hefur margoft lýst því
yfir, að hann sé reiðubúinn til
viðræðna um allt, sem geti bætt
sambúð Austur- og Vestur-Þjóð-
verja, en að hans dómi er raun-
hæfast að ræða um gerð griða-
skyn, að Austur-Þjóðverjar
munidu krefja Vestuir-Þjóðverja
um 100.000 milljónir þýzkra
marka í skaðabætur fyrir aust-
ur-þýzka verkamenn, sem flúðu
vestur á bóginn áður en Berlín-
ar-múrinn var reistur 1961.
Það er þessi harða afstaða
Ulbrichts sem hefur gert að
verkum, að Vestur-Þjóðverjar
sjá að ekki blæs byrlega fyrir
væntanlegum viðræðum. Bonn-
stjórnin telur litla von til þess,
að nokkur áþreifanlegur árang-
ur náist nema ef vera kynni að
valdhafarnir í Moskvu skipi
austur-þýzku stjórninni að
breyta um stefnu. Þess vegna
hefur heimsókn Andrei Gromy-
kos, utanríkisráðherra Sovétríkj
anna, til Austur-Berlínar í þess
ari viku vakið mikla eftirtekt.
Viðræðurnar um undirbúning
væntanlegs fundar Stophs og
Brandts hefjast einmitt í þann
mund er heimsókn hans lýkur.
Gromyko í heimsókn
Líta má svo á, að vegna heim-
sóknar Gromykos geti Austur-
Þjóðverjar gengið til viðræðna
við Vestur-Þjóðverja með greini
legum stuðningi Rússa. Ef það
er rétt, mun það styrkja kröfu
Austur-Þjóðverja um að Bonn-
stjórnin veiti henni stjórnmála-
lega viðurkenningu. í viðræðun
um við Gromyko munu austur-
þýzkir ráðamenn ennfremur fá
vitneskju um viðræður Gromy-
kos í Moskvu við vestur-þýzka
ráðuneytisstjórann Egon Bahr,
persónulegan fulltrúa Brandts
kanslara. Lítið sem ekkert hef-
ur komið fram opinberlega um
viðræður Bahrs í Moskvu, en fá
ir vestrænir embættismenn hafa
átt eins ítarlegar viðræður við
sovézika uita'niríkiisráðlherrainin. —
Getum hefur verið að því leitt,
að Bahr og Gromyko hafi með-
al annars rætt um hugsanlega
leið til þess að koma í veg fyrir
að krafa Austur-Þjóðverja um
Rillkomna viðurkenningu verði til
þess að viðræður Austur- og
Vestur-Þjóðverja sigli í strand.
Til dæmis gæti komið til mála,
að vegna óljóss orðalags verði
Austur-Þjóðverjum gert kleift að
halda því fram að þeir hafi hlot
ið fulla viðurkenningu, en
Samningamenn Vestur-Þjóðverja í Moskvu: Allard og Bahr.
Bonn-stjórnin geti haldið því
fram, að um sérstaka tegund við
urkenningar sé að ræða.
Hvað sem þessu líður hafa
austur-þýzk blöð byrjað nýja
áróðursherferð gegn Vestur-
Þjóðverjum í sambandi við heim
sókn Gromykos. Þannig sagði
fréttastofan ADN til dæmis um
svar Brandts við boði Stophs, að
harma bæri að þar væri hvergi
miinmzít á rÆkjiasálttmál'a eða
stjórnmálalega viðurkenningu.
Fréttastofan hélt því fram, að
„viðurkenning væri lykilvanda-
mál, og að tillaga Bonn-stjórn-
arinnar um, að í þess stað verði
hafnar viðræður um griðasátt-
mála, væri óraunhæf. Slíkir
samningar hafa því aðeins gildi,
að þeir séu milli ríkja, sem við-
urkenna hvort annað,“ sagði
fréttastofan. Þá hefur „Neues
Deutschland“, aðalmálgagn aust
ur-þýzka kommúnistaflokksins,
sakað stjórn Brandts um að
halda áfram ,,hefndarstefnu“
fyrrverandi stjórna kristilegra
demókrata og megi sjá það á þvi
„fyrirfram skilyrði“ Vestur-
Þjóðverja (að viðuirkenmiinig á
austur-þýzku stjórninni verði
ekki rædd á fundi Stophs og
Brandts. Blaðið segir, að sé það
raunverulegur vilji Bonn-stjórn
arinnar að stuðla að friði og ör-
yggi, verði hún að falla frá
þessu fyrirfram skilyrði.
Stefna Brandts
Þrátt fyrir þessa ítrekun á
harðri afstöðu Austur-Þjóðverja
er Brandt kanslari trúaður á að
viðræðurnar við Stoph muni
reynast gagnlegar. Hann virðist
hallast að þeirri skoðun, að
Austur- og Vestur-Þjóðverjar
eigi við mörg svipuð vandamál
að etja. Hér sé um að ræða
vandamál nútímaiðnaðarþjóðfé-
lags, sem verði ekki leyst með
pólitískum kenningum. Þetta tel
ur hann góðs viti, þótt hann
taki fram, að þar með sé ekki
sagt, að Austur- og Vestur-
Þýzfkalaind miuni ntálgas't 'hvorit
anaiað af sjálfu séir.
Brandt telur, að viðræður um
gerð griðasáttmála geti orðið
gagnlegar, þar sem viðræðurnar
muni þá snúast um áþreifanlegt
efnd en verði jatfrafnaimit allhliðia,
þvi að komið verð inn á möng
vandamál. Hann segir, að griða-
sáttmáli ætti að grundvallast á
eftirtöldum meginatriðum: (1)
Bæði ríkin bera ábyrgð. á varð-
veizlu einingar þýzku þjóðar-
innar. Gagnvart hvort öðru geta
þau ekki verið erlend ríki. (2)
Ekkert misrétti má eiga sér stað.
Báðir aðilar verða að viður-
kenna sameiginleg landamæri.
(3) Hvort ríkið um sig verður
að ábyrgjast, að það muni ekki
reyna að breyta þjóðfélags-
skipulagi hins með valdi. (41
Bæði ríkin skulu keppa að raun
hæfu tæknilegu samstarfi (5)
Hafa verður í heiðri gildandi
réttindi og ábyrgð sigurvegar-
anna í síðari heimsstyrjöldinni
hvað Þýzkaland varðar (6) Yta
verður undir þá viðleitni fjór-
Framliald á ljls. 2«