Morgunblaðið - 20.12.1970, Blaðsíða 11

MORGUNBíLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. DESEMBER 1970
11
Lífeyrissjóður bænda
Mikill áhugi hefur verið vak-
iíin hjá ýmsum stéttum þjóðfé-
lagsins um stofnun lífeyrissjóða.
Merkur áfangi á þeirri leið
var markaður í launasamning-
um i maímánuði 1969, er laun-
þegar innan A.S.Í. sömdu við
vinnuveitendur um stofnun líf-
eyrissjóða fyrir alla þá starfs-
hópa, sem þar eiga félagsrétt.
Jafnframt var samið um það
milli A.S.l. og ríkisvaldsins, að
aldraðir menn innan Alþýðusam
bandsins fengju sérstakan lif-
eyri frá ársbyrjun 1970, ef þeir
uppfylltu tiltekin skilyrði. Líf-
eyrir þessi yrði greiddur af At-
vinnuleysistryggingasjóði og
rikissjóði sameiginlega.
Nokkur áhugi hefur verið með
al bænda undanfarin 10 ár um
stofnun lífeyris.sjóðs fyrir þá og
Búnaðarþing 1969 kaus sérstaka
milliþinganefnd til að vinna að
undirbúningi málsins.
1 umræðum meðal bænda um
mál þetta hefur allmikið komið
fram, að bændur teldu sig tæp-
ast hafa fjárhagslegt bolmagn
til slíkrar sjóðsstofnunar, nema
jafnframt yrði aflétt öðrum
gjöldum, svo sem gjaldi til
Bæmidialh.alllarininiar og Stofnlána-
deildar landbúnaðarins. Þessi
tvo atriði hafa því tengzt all-
mikið sáman í umræðum bænda
um stofnun lífeyrissjóðs fyrir
bændur. Kom það m.a. fram í
samþykkt aðalfundar Stéttar-
sámbands bænda sumarið 1969.
Þar var gerð ályktun um að
fela stjórn sambandsins að
hrinda lífeyrissjóðsmálinu fram,
enda yrðu áðurnefnd gjöld
gjaldstofnar til sjóðsins.
Nefnd Búnaðarþings, sú sem
áður er um getið, starfaði á síð-
ari hluta árs 1969 og skilaði
frumvarpi til laga um Lífeyris-
sjóð bænda til stjórnar Búnað-
affélags íslands svo og land-
búnaðarráðherra í desember-
mánuði þess árs.
Frumvarp þetta var kynnt á
aukafundi Stéttarsambands
bænda, sem haldinn var í Bænda
höllinni þá.
Síðan var frumvarpið lagt lyr
ir Búnaðarþing 1970, sem mælti
með lögfestingu þess með litils-
háttar breytingum.
1 janúarmánuði s.l. skipaði
iandbúnaðarráðherra nefnd til
að yfirfara frumvarpið.
Sú nefnd skilaði áliti sínu i
marzmánuði og var meginstofn
frumvarps milliþinganefndar
Búnaðarþings að efni til óbreytt
ur, en formbreyting var gerð á
frumvarpinu og þær efnisbreyt-
ingar, sem Búnaðarþing lagði til,
teknar í frumvarpið.
Frumvarpið var siðan lagt fyr
ir Alþingi og er nú þar til um-
ræðu og verður væntanlega lög-
fést fyrir jólaleyfi þingmanna.
Aðalfundur Stéttarsambands
bænda s.l. sumar mælti með sam
þykkt þess. En á s.l. ári hafði
málið verið kynnt bændum eft-
ir því sem ástæður leyfðu.
Lífeyrissjóðir hafa tvö megin-
verkefni að rækja.
1. Að veita sjóðfélögum lif-
eyri, þ.e. örorkulifeyri, ef sjóð-
félagi missir að verulegu leyti
starfsorku, ellilifeyri, þegar til-
teknu aldursmarki er náð og svo
makalífeyri og eða barnalífeyri,
ef um fráfall sjóðfélaga er að
ræða.
2. Að veita sjóðfélögum lán,
einkum til íbúðabygginga og
annara þarflegra hluta.
Þessi síðari þáttur í starfi al-
mennra lífeyrissjóða hefur í
mörgum tilvikum leyst mikinn
vanda fólks í íbúðarmálum und-
anfarna áratugi.
Frumvarp að lögum um lífeyr
issjóð bænda gerir ráð fyrir að
hann starfi á sama grundvelli að
þessu leyti og aðrir lifeyrissjóð-
ir. Gera má ráð fyrir að í sjóð-
inn safnist all mikið fé fyrstu
15 ár hans, því ellilífeyrisgreiðsl
ur til aldraðra bænda verða á
því tímabili greiddar að 62,5
húndraðshlutum af rikinu en
37,5 hundraðshlutum af Stofn-
lánadeild landbúnaðarins. En
með þeim hætti endurgreiðir
Stofnlánadeildin til bænda það
fé, sem hún hefur fengið frá
þeim undangengin níu ár. Þess
í stað fær hún forgangsrétt á
10% þess fjár, er í sjóðinn kem-
ur á nefndu árabili að láni.
1 þessum þætti frumvarpsins
er því mikill tvíþættur vinning-
ur fyrir bændur. Þeir öldruðu
fá lífeyri í samræmi við það, sem
launþegar í verkamannastétt fá,
og viðurkennt er, að bændur
eigi fé hjá Stofnlánadeildinni,
sem henni sé skylt að endur-
greiða í þessu formi.
Frumvarpið gerir ráð fyrir að
bændur greiði af framleiðsluvör
um sínum iðgjald til sjóðsins
sem fyrir kvæntan bónda svari
til 4% af dagvinnulaunum bónd
ans og húsfreyjunnar i verðlags
grundvelli hverju sinni með 10%
álagi, en það er gert í stað þess
að taka eftirvinnu og helgidaga
vinnu með og er í samræmi við
uppbyggingu lifeyrissjóðs verka
manna. Upphæðin sem iðgjald er
reiknað af skv. þessari reglu,
miðað við núverandi verðlags-
grundvöll, er um 330 þúsund
krónur fyrir grundvallarbúið og
iðgjald á 1. ári yrði því um kr.
3,300,00 en hækkar um sömu
krónutölu næstu þrjú ár og
verður á fjórða ári um kr.
1,300,000,00.
Til samanburðar má nefna það
að stofnlánadeildargjald af visi-
tölubúinu er nú rúmlega kr.
8,200,00 á ári.
Bóndi með vísitölubú mundi á
næstu 30 árum greiða skv.
þessu til sjóðsins kr. 376,200,00.
Væru reiknaðir vextir og vaxta
vextir á þessa upphæð yrði hún
að 30 árum liðnum um kr.
1,300,000,00.
Slíkur bóndi ætti að þeim tíma
liðnum árlegan lífeyrisrétt, væri
hann orðinn 67 ára gamall, að
krónutölu 170—180 þús. á ári. Á
10 árum gæti hann fengið
greiðslur úr sjóðnum er næmu
1,7—1,8 millj. króna. Það sem
gerir fært að greiða þetta háan
lífeyri byggist á því, að á móti
framlagi sjóðfélaga gerir frum-
varpið ráð fyrir mótframlagi
sem verði lagt ofan á útsöluverð
vörunnar. Það gjald verði sam-
bærilegt við framlag atvinnu-
rekenda til lífeyrissjóða eða 6%
á grundvallarkaupið skv. fram-
ansögðu. Það hækkar búvöru-
verðið á sama hátt og iðgjald
atvinnurekenda hlýtur að
hækka verð vöru og þjónustu.
Eins og fram kemur hér að
framan verður framlag bænda
til Lífeyrissjóðsíns skv. tölum
núverandi verðlagsgrundvallar
rúmlega 1,5% af búvöruverðinu.
Mótframlagið verður að líkum
svipaður hundraðshluti af út
söluverði vörunnar, en má vera
að það verði eitthvað breytilegt
eftir því hvaða sölukostnaður
fellur á hverja vörutegund.
Til að auðvelda bændum að
taka þetta gjald á sig, hefur nú
verið fellt niður 0,25% búvöru-
gjald til Bændahallarinnar.
Ennfremur er gert ráð fyrir að
fella niður i fjórum áföngum á
tímabilinu 1975—1989 gjald
bænda til Stofnlánadeildar land
búnaðarins. Þetta nýja gjald
verður þvi tiltölulega lítil viðbót
fyrir bændastéttina til að öðlast
mikilvæg réttindi til öruggari
lífsafkomu.
Bændur geta þurft að greiða
iðgjald af allt að hálfum öðrum
grundvallarlaunum, en fá þá
líka nokkuð aukinn lífeyrisrétt.
Framleiði þeir meira en það, fá
þeir endurgreiðslu á því sem um
fram er.
Því hefur verið haldið fram
m.a. af einum alþingismanni, að
bændur yrðu í reynd að greiða
verulegan hluta af framlagi
neytenda. Þetta er að mestu
leyti rangt. Rétt er þó að hátt
Orðsending frá Laufinu
Tökum fram á mánudag frúarkjóla í yfirstærðum. Stærðir frá
44 til 50. Verð kr. 2000.00 til 2500.00
DÖMUBÚÐIIM LAUFIÐ
Laugavegi 65 - Símii 11845.
Jólatónleikor í Hóteigskirkju
Suminiudagnnn 20. des. kl. 10.30 um kvö'ldið verða jólatónleiikar
í Háteigsikirgju.
Flytjendur: Jón Sigurbjömisson, flauta. Pétor Þorvaldsson, ceMó,
Kirkjukór Háteigskirkju, stjórnandi: Martin Hunger.
Sóknamefnd Háteigskirkju.
Prestskosning
~ *
í Arbœjarprestakalli r Reykjavík
Prestskosning fer fram í Árbæjarprestaikal'lii sunmudaginn 20.
desemiber n. k..
I kjöri eru:
séra GUÐMUNDUR ÓSKAR ÓLAFSSON og
séra GUÐMUNDUR ÞORSTEINSSON
Kosið verður í Árbæjairsikóte og hefst kosning kl. 10 árdegiis
og lýkur kl. 10 síðdegis.
Innan ÁrbæjairpinestaikaiHlis eru eftirtaldar götur:
Árbæjairblettur, Eggijavegur, Fagríbær, Glæsibær, Gufumes-
vegur, Hábær, Heiðarbær, Hitaveitutorg, Hitaveituvegur, Hlað-
bær, Hraunibær, Yztiibær, Rofaibær, Selástotettur, Smálandsbraut.
Suðuriandsbær austan EBiðaár, Teigavegur, Urðatoraut,
Vatres-veituvegiur, Vesturlandsbraut, Vorsatoær, Þykikvitoær.
Húsi við Suðurlandstoraiut, staðsett sunnan Bugðu og austan
Eliliiðavatnis, telljast akki til Árbæjairpnestaikaills.
Viistfólik 1 Amairbo'lti telst með prestatkallinu, en stairfsfólk
ekiki, þar sem það á lögheimiii í Kjalarreesihreppi,
Hús við Suð'urlandstoraiut, staðsett stinnan Bugðu og austan
Elliðavatns, teljast ekki til Árbæjarprestakalls.
Vistfólk í Amarhoiti telst með presta'kabireu, en starfsfólk
ekiki, þar sem það á tögiheimiilli f Kjalaimiesihreppi.
Það eru eindregm tikrvæli só-knainreefnda'rinnair, að þáttaika
í kosniingureum verði sem mest og ailmennust.
Reýkjavik, 16. desember 1970.
Sóknamefnd Árbæjarprestakalls
Reykjavík.
verðlag búvöru getur dregið úr
sölu hennar á innlendum mark-
aði og því getur þurft að flytja
meira á erlendan markað, en
þetta gjald myndi verða tekið
með í verð þess, sem út úr land
inu er selt á sama hátt og
stofnlánadeildargjaldið nú, þeg-
ar útflutningsbætur eru greidd
ar. Þegar útflutningsbætur
ekki hrökkva til, kynnu þessi
rök að verða að einhverju leyti
rétt.
Á hitt er svo að líta, að nú
virðist sú skoðun vera virt af
öllum, að búvörur eigi að greiða
niður.á innlendum markaði, svo
verð þeirra sé viðráðanlegt
neytendum. Og það verður að
líta svo á, að þetta sé ekki
tækifærispólitik, vegna þeirra
kosninga, sem framundan eru,
heldur það sem menn telja sig
hafa komizt að af reynslu að sé
rétt verðlagsstefna.
Þvi er haldið fram af and-
stæðingum þessa máls, að einsk
isvert sé að safna fé í sjóði,
þegar verðbólga er viðvarandi
og étur upp sjóðiana. Að nolk'kru
er þetta rétt, en þó ekki nema
að takmörkuðu leyti.
Það fé, sem sjóðirnir lána
sjóðfélögum til húsbygginga
eða til kaupa á fasteignum,
heldur gildi sínu oftast að
fullu.
Gert er ráð fjrir að bændur
fái lifeyri greiddan miðað við
meðallaun síðustu fimm ára áð-
ur en taka lífeyris hefst. Sé
dæmið, sem ég nota hér að fram
an um meðalbóndann, fært til
þess horfs, sem kann að verða
með vaxandi verðbólgu, fær við
komandi bóndi lífeyri í sam
ræmi við verðlag siðustu 5 ár-
in af þeim 30, sem hann greið-
ir iðgjald til sjóðsins. Hann heí
ur því að verulegu leyti verð-
tryggingu á því fé, sem hann
greiðir sjóðnum á fyrri hluta
(25 ár) iðgjaldsgreiðslutímans.
Því er þessi kenning að mjög
litlu leyti rétt. Það mætti
kannski segja að iðgjöld gætu
verið lægri að staðaldri til að
fá umræddan lífeyri rétt, ef
verðbólgan væri ekki.
Lifeyrissjóði bænda er ætlað
eins og öðrum slíkum sjóðum að
greiða auk ellilífeyris, örorku-
lífeyri, maka- og barnalífeyri,
sem er lika að nokkru leyti
verðtryggður.
Þá er sjóðnum einnig ætluð
lánastarfsemi m.a. að veita við-
bótarlán til íbúðabygginga í
sveitum. Það hefur lengi verið
erfiður þröskuldur ungum
bændum að komast yfir að
byggja sér viðunandi íbúðarhús
Með þessum sjóði ætti sú þraut
að leysast. Þá væri ekki ónýtt
fyrir frumbýlinga að eiga kost
á lánum sem um munar til
jarðakaupa. Það gæti greitt stór
lega fyrir kynslóðaskiptum i
sveitunum.
Sjóðnum er ætlað að styrkja
stöðu bæði yngri og eldri bænda
og m.a. tryggja það að gamla
fólkið þurfi ekki að lifa á náð
arbrauði þeirra yngri. Hlut-
verk hans er því mjög stórt og
þýðingarmikið fyrir framtíðar-
heill og þróun hinna dreifðu
byggða.
Það er þvi þýðingarmikið að
bændur taki sjóðsstofnun þess-
ari með velvild og skilningi.
Gunnar Guðbjartsson.
Manhatfan skyrtur
— frá New Yonk
— í tízkuliitum
— rreeð mismunandi enmatengdum
, — og ekki þarf að stira*uja
Vara, sem skarar framúr, er að
jafnaði reokkru dýnari.
Og léleg vara er sjaldan
penireganrea virði.
Látið ek'ki nok'krair krónur koma í
veg fyrir að þér verðið eirereig
VEL KLÆDDUR I MANHATTAN