Morgunblaðið - 19.02.1971, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. FEBRÚAR 1971
Útgefandi hf. Árvakur, Reykj'avík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjóifur Konráð Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 195,00 kr. á mánuði innanlands.
f lausasölu 12,00 kr. eintakið.
STEFNAN I EFNAHAGSMALUM
C'kýrsla Efnahags- og fram-
^ farastofnunar Evrópu um
þróun efnahagsmála á íslandi,
sem nýlega hefur verið birt,
hefur að geyma margar gagn-
legar ábendingar um það,
sem betur msetti fara í efna-
hagsmálum okkar. Hún er
þvi mikilsvert framlag til
þeirra umræðna um stefnuna
í efnahagsmálum, sem að
undanförnu hafa farið fram.
í skýrslunni er veruleg
áherzla lögð á þá vankanta,
sem eru fólgnir í þeirri sjálf-
virkni, sem einkennir efna-
hagskerfið í svo ríkum mæli,
þ.e. tengslin milli búvöru-
verðs, kaupgjalds og verðlags
svo og milli fiskverðs, tekna
sjó'manna og tekna landverka
fólks. Fyrrnefndu tengslin
eru ýmist lögbundin eða
samningsbundin, en um hin
síðarnefndu er það að segja,
að jafnan, þegar uppgrip
verða við fiskveiðarnar er til-
hneiging til þess að láta tekj-
ur í landi fylgja þeim.
Hér á Islandi eru mönnum
ljósir þeir gallar, sem eru á
þessu kerfi, en það er al-
kunna, að það hefur reynzt
afar erfitt að ná víðtæku sam-
komulagi á vinnumarkaðnum
um að fella niður vísitölukerf-
ið og ekki hefur heldur verið
hljómgrunnur fyrir því að
rjúfa þau sjálfvirku tengsl,
sem nú eru milli búvöru-
verðs, kaupgjalds og annars
verðlags í landinu. Efnahags-
og framfarastofnunin telur,
að betri samræming á
tímasetningu og ákvæðum
geti átt þátt í að rjúfa
þessi tengsl og kann það vel
að vera, en óneitanlega er hér
á ferðinni vandamál, sem
erfitt er úrlausnar og vand-
séð, að breyting geti orðið á
þessu kerfi nema um hana
takist all víðtæk samstaða
milli aðila vinnumarkaðarins
og annarra.
í>á hljóta ábendingar í
skýrslunni um Verðjöfnunar-
sjóð fiskiðnaðarins að vekja
nokkra athygli. En þar er
dregið í efa, að núverandi
greiðslur til sjóðsins muni
verða nægar til þess að standa
straum af þeim framtíðar-
kröfum, sem til hans verði
gerðar. Nú rennur til Verð-
jöfnunarsjóðsins helmingur
hækkunar, sem verður á fisk-
afurðum erlendis miðað við
ákveðið viðmiðunarverð, en
það skiptir auðvitað ákaflega
miklu máli í þessu sambandi.
í skýrslunni segir, að ólíklegt
sé, að hið hagstæða ástand,
sem var á árinu 1970 standi
lengi og þess vegna sé þetta
nokkurt áhyggjuefni.
í>á bendir Efnahags- og
framfarastofnunin á, að
betri stjóm innlendrar eft-
irspumar sé nauðsynleg
forsenda þess, að verðlag
verði stöðugra en verið hefur.
í þessu sambandi er talið, að
staðgreiðslukerfi skatta gæti
komið að miklu gagni og
einnig, að ríkisstj órnin ætti
að athuga möguleika á því að
nota með sveigjanlegri hætti
heimildir til þess að breyta
skattaálagningu og tímasetn-
ingu skattheimtu yfir árið.
Loks er stefnan í peninga-
málum gerð að umtalsefni og
þar er sett fram sú skoðun, að
koma þurfi á betra samræmi í
stjóm peningamála með því
að fella aðrar lánastofnanir
en banka inn í heildarramma
peningamálastefmmnar. Þá
er átt við fjárfestingasjóði,
tryggingafélög og lífeyris-
sjóði. Líklegt má telja, að
slík samræming mundi sæta
nokkurri andstöðu þeirra að-
ila, sem hér um ræðir en engu
að síður er ábendingin athygl-
isverð.
Þau atriði, sem hér hafa
verið gerð að umtalsefni í
skýrslu Efnahags- og fram-
farastofnunar Evrópu um ís-
land, em öll íhugunarverð.
Öll snerta þau þá spurningu,
á hvern hátt hægt verði að
koma á meira jafnvægi í efna-
hagsmálum okkar og draga úr
þeim miklu sveiflum, sem
jafnan einkenna þau. Einn
þáttur í þeirri viðleitni núver-
andi ríkisstjómar að draga
úr þessum sveiflum og jafn-
vægisleysi, hefur verið sá, að
skjóta fleiri stoðum undir af-
komu þjóðarinnar, þannig að
sveiflur til og frá í sjávarút-
veginum hafi ekki jafn mikil
áhrif og nú. Þá hefur marg-
sinnis verið á það bent og það
undirstrikað, að kaupgjalds-
þróunin í landinu verður að
haldast í hendur við fram-
leiðniaukninguna í atvinnu-
lífinu, ef hægt á að vera að
draga úr þeirri öm verð-
bólguþróun, sem ríkt hefur
hérlendis. En forsenda þess,
að slíkt geti tekizt er, að al-
mennur skilningur verði á
þessum gmndvallaratriðum
efnahagsmálanna..
Við íslendingar höfum mik-
il tækifæri til þess að bæta
lífskjör okkar verulega á yfir-
standandi áratug, en þó því
aðeins, að við læmm að við-
urkenna nokkrar staðreyndir
í efnahagsmálum og haga
okkur samkvæmt því. Það
höfum við því miður ekki
gert fram til þessa.
Fleiri njósnarar,
fleiri skálkaskjól
Kftir David Rees
UNDANFARIÐ ár eða svo,
meðan Sovétríkjunum hefur
tekizt að ná nokkru jafnvægi
í eldflaugakapphlaupinu við
Bandaríkin og senda herskip
sín út á öll heimsins höf,
hefur orðið gífurleg aukning
í njósnastarfsemi Sovétríkj-
anna og annarra kommún-
istaríkja Austur-Evrópu.
Til dæmis uim þetta má
mefna að stuttu fyrir síðustu
jól komist vestur-þýzka leyni-
þjónuistan að því að sovézkt
njósnaniet hafði starfað í
Bonn, og meðal annars kom-
izt yfir leynilegar upplýsing-
ar um „hlébarða" skriðdrek-
ann og gasgrímur, sem nota
á til að forðast geislavirkt
rýk. Um svipað leyti stóð
belgíslka leyniþjómustan her-
málafulllltrúann við pólska
sendiráðið í Briissel, Listow-
Sky ofursta, að verlki þar sem
hann hafði mælt sér mót við
einn af starfsmöninium belg-
ísku Leyniþj ónustumnar í
skógarrjóðri við Casteau,
aðaLstöðvar Atílants’nafs-
bandalagsins í Evrópu. í öðru
NATO-ríki, Bretlandi, var sjö
sovézkum sendimönmum vís-
að úr landi í fyrra fyrir
„ólöglega starfisemi", með
öðrum orðum njósnir.
Þessi starfsemi er ekki
buindin við Evrópu eingönigu.
í Mið- og Suður-Ameríiku, þar
sem Sovétríkin reyna að hag-
nýta sér áhuigadeysi Banda-
ríkjanina á vandamálum
sunnan Rio Grande fljótsins,
hefur fjöldi sovézkra dipló-
mata tvöfaldazt á síðasta
áratug. Talið er að eiginkon-
ur opinberra fuflltrúa og
ógiftar starfsstúlkuir friá
Sovétríkjunum séu önniurn
kafnar við njósnir. Ein þess-
ara kvenna heitir ungifrú
Kisellnilkov og starfaði sem
„þýðandi" við sovézka sendi-
ráðið í Mexíkóborg. Hún
flýði seindiráðið í marz 1970
og tjáði mexíköniskum yfir-
völdum að átta af míu starfs-
mönmum sovézku viðskipta-
nefndarinnar þar í landi væru
í raiuninni starfsmienn leyni-
þjónustumnar.
Þessi leynistarfsemi sovézku
fulltrúanna smýst ekki ein-
göngu um njósmir. í nóvem-
ber 1970 voru tveir starfs-
menm sovézka sendiráðsins í
Buenos Aires handteknir þar
í borg eftir að hafa verið eltir
uppi í einu úthverfanna. Var
þeim skipað að hverfa úr
landi inmiam tveggja sólar-
hriniga. f fórum þeirra fannst
lítið hylki úr áli, og í því
ljósmyndír af hernaðanJeynd-
armálum. Auk þessa höfðu
menmirnir svo staðið í sam-
bandi við stjórnarandstæð-
inga úr samtökum öfgasinn-
aðra vinstrimanna. Hinum
megitn á hnettinum, í Indó-
nesíu, skýrði Djakarta-blaðið
Pembina frá því í ágúst 1970
að þremur tékkóslóvakískum
diplómötum hefði verið visað
úr landi af öryggiéstæðum.
Lýsti blaðið aíl ítarlega hlu't-
veirki leyniþjón'U'Stu Tékkó-
slóvakíu, sem það sagði undir
stjórn sovézku lieyniþjónust-
unnar og starfa um allan
heim.
UM ALLAN HEIM
Ljóst er að ýmis ríki hafa
um langt skeið notað sendi-
ráð sín til að skýla njósna-
starfsemi. Það nýja við þessa
síðuistu sðkn sovézku leymi-
þjónuistuniniar er hve mikið
aðrar Stofnani/r stjórnarinmar
í Moskvu eru notaðar í þessu
skyni.
Sérstaklega eru það so-
vézkar verzlunar-sendinefnd-
ir, sem mikið hafa verið not-
aðar sem yfirskin, ekki ein-
göngu í vestrænuim ríkjum,
heldur einmig í „þriðja heim-
inium“, þ. e. Asíu, Afríku og
latnesku Ameríku. AMs hefur
komizt upp um njósnastarf-
semi á vegum sovézkta við-
skiptanefnda í 30 ríkjum að
undanif-örnu, þar á meðal í
Brasiílíu, Kanada, Kýpur,
Kernya, Líbanon, Marokko,
Sviþjóð, Uruigay, Sviss, Thai-
landi og Tyrklandi auk
Bandaríkj anna og Bretllands.
Sovézkir njósnarar hafa verið
afhjúpaðir og þeim vísað úr
landi í þessum ríkjum, en
þeirra á meðal voru túlkar
og þýðendur, viðskiptaráð-
gjafar og fuilltrúar frá „Sovex-
portfilm." Aðrir sovézkir
njósnarar, duibúnir sem
fræðimemm, hafa verið refcnir
frá háskó'Iumium í Kenýa, Ind-
landi og Eþíópíu.
Vladimir Petrov
Sovézkir frétítamienm hafa
einnig átt hér hlu't að máli.
Fyrir rúmum áratug komst
áströlsk raninsóknarnefmd,
sem var að kaninia ástæðurnar
fyrir þvi að Vladimir Petrov
baðst þar hælis sem pólitísk-
ur flóttamaðuir, að þeirri nið-
urstöðu að opimbera sovézka
fréttastofan Tass væri „ráðn-
ingarmiðstöð fyrir njósnara“.
Ekki 'löngu síðar, á árimu
1961, var sovézka fréttastof-
an Novosti stofnuð, og átti
hún að vera óháð opinberu
eftiriiti. í september í fymra
var ráðinm nýr forstjóri fyrir
Novosti. Það var I. I. Udalf-
sov. sem hafði .starfað í tvö
ár hjá flokknum og síðar sem
ráðunautur við sovézka
sendiráðið í Prag. Þar var
Udal'tsov starfandi fyrir og
eftir ininrásina í Tékkósló-
vakíu árið 1968. Hálfu ári
áður em hainn tók við stöðu
sinni hjá Novosti var Udalt-
sov skipaður varaformaður
nefndar þeirrar hjá miðstjónn
kommúnistaflokksinis. sem
fjállar um samskiptin við
flokkana í hinum ríkjumum í
Austur-Evrópu, en um skeið
skipaði þá stöðu Yuri Andro-
pov, núverandi yfirmaðwr
leyniþjónuistuminar KGB.
Yuri Andropov,
yfirmaður KGB.
AEROFLOT
Sovézka flugfélagið Aero-
flot, sem státar af því að vera
Stærsta fiuigfélag heirns, er
einnig að verða eitt bezta
skjólið fyrir starfsmenm KGB.
Nýlega var e'imum starfs-
manini Aerofllot í Frakíklandi,
PaiVlov að nafini, vísað úr
landi. Eftir að hanin var far-
inn vax mál hans tekið fyrir
og hanin dæmdur í fimrn ára
fangelsi. Var hann sakaður
um að hafa komizt yfir teikn-
imgar af frönskum flugvélum,
meðal arnnars af brezk-frönisku
Concorde-þotunni, og þrír
undirmanna hane höfðu sent
myndir af leyniskjölum til .
Auistur-Þýzkalands, Belgísk
yfirvöld handtóku anman
starfsmann Aeroflot í Brússel,
en við handtökuna var hann
akandi í bifreið frá sovézka
sendiráðiniu. Þessi starfsmað-
uir hafði verið á eftir leyni-
skjölum belgíska fllughertsins.
Þá handtók lögreglan í
Marokkó starfsmann Aerofllot
fyrir njósnir í stöðvum
Bandaríkjanina þar í landi.
Önnmr útgáfa af þessum
njósnumum er sovézfci ferða-
languirinm, sem flerðast undir
því yfinskini að vera „venka-
lýðsleiðtogi“. Sæniska örygg-
isþjónuistain vísaði einum
þessara leiðtoga, Pavel Niko-
laievitch Fomenlko, úr landi
eftir að skýrslur frá njósnur-
uim hans fundust faldar mil(l!i
blaða í bókinini „Góði dátinn
Sveijk."
Leniþjómusta Vestur-Þýzka-
lands handtók nýtega annan
sovézkan „verkalýðsleiðtoga"
og heitir sá Valentine Ale'k-
sandrovitch Pripoltsev. Hand-
taka hans leiddi till þess að
upp komist um njósnanet, er
varpar Ijósi á hve uimfanigls-
mikiil injósnastarfsemin er.
Pripoltsev var handtekinn á
götu í Köln. Var hann mieS
pakka undir handlieggnum, og
í pakkamium voru upplýsingar
um hljóðfráa herþotu, kjarna-
kljúf og sérstakan fatnað
fyrir vestur-þýzka herinn,
sem veitir vöm gegn sýkla-
og kjarnorkuhernaði. En
þetta var aðeins upphatfið.
Áður en ranmsókin laufc höfðu
sjö Rússar aðrir verið hand-
teknir, þríir fulltrúar úr so-
vézkri „viðskipta-sendinefnd“,
tveir starfsmenn sovézka
sendiráðsins í Bonn, fréttarif-
ari Moskvu-útvarpsins, og
fréttaritari Tass.
(Forum Worid Features).
Ékk*&§< ,■ ||i r i r n
VJss j U li f\l i u R | Elh 11