Morgunblaðið - 06.03.1971, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLA.ÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. MARZ 1971
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Aöstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstraeti 6, sími 10-100
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 196,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 12,00 kr. eintakiö.
VARNIR GEGN
VINDLINGAREYKINGUM
að hefur vakið sérstaka at-
hygli, að á því Alþingi,
sem nú situr á rökstólum
hafa vindlingareykingar mjög
komið á dagskrá og ýmsar
tillögur verið lagðar fram til
þess að spoma gegn þeim.
Sl. þriðjadag var samþykkt
í Sameinuðu þingi þings-
ályktunartillaga um vamir
gegn vindlingareykingum en
tillaga þessi var borin fram
af þingmönnum í öllum
flokkum.
Þessi samþykkt Alþingis
gerir ráð fyrir eftirtöldum
aðgerðum til þess að draga
úr vmdlingareykingum. I
fyrsta lagi er ste'fnt að því
að víðtæk upp'lýsingastarf-
semi um skaðsemi vindlinga-
reykinga verði hafin í dag-
blöðum, hljóð- og sjónvarpi.
Verði í því sambandi lögð
höfuðáherzla á skyldur for-
eldra og kennara. í öðru lagi
er lagt til, að í skólum verði
hafin reglubundin kennsla
um heilsufarslegar hættur
Vindlingareykinga. í þriðja
lagi að regluleg fræðsluerindi
verði flutt fyrir kennara og
kennaraefni. í fjórða lagi er
lagt til, að athugaðir verði
möguleikar á að stofna „opn-
ar deildir“ sem stjómað sé
af sérfróðum læknum, þar
sem reykingamenn geti feng-
ið aðstoð til þess að hætta
að reykja. í fimmta lagi legg-
ur Alþingi svo til, að stofn-
að verði ráð lækna og leik-
manna, sem gegni þríþættu
hlutverki. Að safna upplýs-
ingum um hversu víðtækar
reykingar eru t.d. meðal
skólabama og unglinga. Að
stjórna vísindalegum rann-
sóknum um áhrif reykinga.
Og að vera yfirvöldum til
ráðuneytis um þessi mál.
Þessi samþykkt Alþingis
er í formi áskorunar til ríkis-
stjámarinnar um að hún beiti
sér fyrir framangreindum að-
gerðum, en þótt samþykktin
sé í sjálfu sér ekki bindandi
verður að ætla, að stjómar-
völdin muni hefjast handa
um að hrinda þessari sam-
þykkt Alþingis í fram-
kvæmd.
Á síðustu árum hafa menn
talið sig hafa fulla vissu um,
að beint samband sé milli
vindlingareykinga og ákveð-
inna sjúkdóma. Af þeim sök-
um hafa læknar víða um
heim gengið fram fyrir
skjöldu og hafið baráttu gegn
reykingum. Bnginn vafi er á
því, að sú barátta verður
árangursríkust með því að
halda uppi öflugri fræðslu-
starfsemi um skaðsemi þess-
ara reykinga. í þessum efn-
um er hætt við, að boð og
bönn nái skammt. Þetta sjón-
armið er viðurkennt með
þeirri samþykkt Alþingis,
sem hér hefur verið gerð að
umtalsefni. Næsta skrefið er
að hefjast handa um nauð-
synlegar aðgerðir og nýtt
átak. í allri heilbrigðisþjón-
ustu er varnarstarf til þess
að koma í veg fyrir sjúk-
dórna að verða æ þýðingar-
meira. Baráttan gegn vindl-
ingareykingum er slíkt vam-
arstarf.
Vega- og brúargerð
á Skeiðarársandi
Ifegaframkvæmdum í land-
" inu hefur fleygt fram á
undanfömum árum og lagn-
íng varanlegs slitlags á fjöl-
fömustu vegi er nú að kom-
ast á talsverðan rekspöl. Er
Ijóst, að á næstu árum verð-
ur gert stórátak í þeim efn-
um. Þær framkvæmdir kosta
mikið fé, en hjá þeim verð-
ur ekki komizt. í ár mun
verða varið 1250 milljónum
króna til vegaframkvæmda í
landinu.
En þótt framfarir hafi orð-
Íð miklar í vegamálum er þó
enn ólokið stómm verkefnum
og ber þar fyrst að telja vega-
og brúargerð yfir Skeiðarár-
siand, en sú framkvæmd er
nauðsynleg til þess að hring-
vegur verði um landið. Vega-
framkvæmdir á þessu svæði
hafa lengi verið miklum erf-
iðleikum háðar, en í ræðu,
sem Ingólfur Jónsson, sam-
göngumálaráðherra, flutti um
þetta mál fyrir nokkm á Al-
þingi kom fram, að verkfræð-
ingar telja nú, að engir
tæknilegir örðugleikar séu
lengur á vega- og brúargerð
þama. Mun undirbúnings-
starfi verða haldið áfram og
lét samgöngumálaráðherra í
ljós von um, að framkvæmdir
gætu hafizt sumarið 1972.
Gizkað hefur verið á, að
framkvæmdir þessar muni
kosta 200—300 milljónir
króna. Að undanförnu hefur
verið til meðferðar á Alþingi
fmmvarp, sem Jónas Péturs-
son hefur flutt um happ-
drættislán Vegasjóðs vegna
þessara framkvæmda. Fmm-
varp þetta hefur þegar verið
samþykkt í neðri deild þings-
ins og allt bendir til, að það

ERLEND
TIÐINDll
Egyptar sýna frið-
arvilja — ísraelar
vísa öllu á bug
ÞEGAR Anwar Sadat var kjörinn eftir-
maður N’as.ser.s aem forseti Egypta-
lands áliitiu fleatir hann sviplausan og
lítilsigldain mann, sem örlögin höfðu
borið óvænt í valdastól. FæStir bjugguat
við að verulega miumdi kveða að þess-
uim rólega manni, sem heinnuxinn veitti
fyrst athygli, er mynd birtist af honum,
þar sem hann var studdur harmiþrung-
inn út úr útvarpsstöðinni í Kaíró eftir
að hafa tillkynnt egypzku þjóðinni lút
Nassers.
í fyrstiu heyrðist Mtið frá Sadat oig
styrkti það enm igrun mamna um, að
ekki væri við mikiiu að húast af homum.
Það sem kannski gleymdist að. taka
með í reikininiginn var, að öltt egypzka
þjóðin var lömuð af sorg etftir lát
Nassers og óvissan um framtíðina lá
eins og miara yfir henmi. Nasser hafði
verið föðurmynd Egypta svo oig anm-
arra Arabaþjóða, og það var hanm sem
axlaði byrðarnar og tók á sig ábyrgð-
ina. Við lát hanis urðu Egyptar allt í
einu að honfast i augu við staðreynd-
irnar sjáfflfir og takast á við vandamál-
in.
1 fyrstu ræðumium, sem Sadat fl'utti,
fylgdi hann í eimu og öEiu stetfnu Nass-
ers og oft var sem Nasser væri að
tala í gegnuim hann. Harðiínustef na
gagmvart ísraelum var ríkjamdi og hót-
anir af beggja há'lfu dag'ltegt brauð. En
síðam fór allt í eimu að kveða við annan
og áður óþekktan tón. Það fór að votta
fyrir friðarvilja. Israelar létu þetta
sem vind um eyru þjóta, því að
atf fyrri reynsdu töldu þeir allar
yfirlýsingar Araba þjóna þeim til-
gangi einum að ganiga í auigum á um-
heimimuim eða þeir hefðu eitthvað
óhreimt i pökahorninu. I sl. mánuði
Skýrði svo sendiherra Egypta hjá Sam-
einuöu þjóðunum frá því í viðtali við
bandarískt dagblað, að Egyptar væru
reiðuibúnir til að viðurkenma ísraela sem
fuldivalda rfki, m'eð því skilyrði að
ísraelar takmörkuðu fjöllda innflytj-
emda. I stjómarslkrá Israels segir, að
ölium Gyðimigum í heknimum sé frjá'Ilst
að flytjast til ísraels, þannig að engin
von er til að ísraelar geti genlgið að
skilyrðimu, enda óvíst að Egyptar hafd
gert ráð fyrir því. Það sem mestu méli
skiptir hór, er að þetta er í fyrsta skipti
í sögu Israels, sem Egyptar bjóðast til
að viðurkeinma tilverurétt þess. Þetta
gerðist 16. febrúar gl. em sama dagiinn
og viðtailið var t'ekið við Zayyat, hafði
hann gengið á tfumd Gunmars Jarrings
sáttasemjara S.Þ. og afhent honum svar
egypzku stjórnari-nnar við friðarum-lteit-
urwm hanis. Það hefur e-nn ekki verið
upplýst í hverju þessar friðarumleitanir
Jarrimgs fól-u-st, því að hamn hefiur
aldrei viljað segj a orð við fréttam-emm
um starf sitt.
Það sem vitað er um svar Egypta, er
að þar kamiur firam í fyrsta skipti villja-
yfihlýsinig af háltfiu þeirra um að semja
frið við ísrael'a og viðu-rfeemma landið
sem fullvalda ríki. Anwar Sadat sagði
í viðt-ali við Arnaud de Borchgra-ve, rit-
stjóra bandaríska tímaritsina Newsweek
er de Borchgrave spurði hanm hvað
Egyptar myndu fást til að setja in-n í
friðarsáttimála: „Ef ísraefar Skila okkur
aftur l'andi okkar, eins og álýktuin Ör-
yggisráðs Sam-einuðu þjóðamma s-egir til
urn, mumum við viðunkenina óskertan
og órjúfanile-gam sjál-fstæðisrétt al-lra
rikja á þessu svæði þ.ám. ísraelis. Þessu
lofuðum við að viðlögðum drengskap.
Við ætlu-m okku-r ekki að vim-na 'lamd af
ísraeluim, það eru ísraelar, sem ætla sér
að taka land frá okkur. Örugg og viður-
ken-nd landamæri Israel-s v-erða tryggð
af fjórvelduniu-m og þar með fulilveldi
þess. ísraelar mumu njóta fullllkomins
si-glinigarfrellsis um Súezskurð og Tirans-
sund, það verður einnig tryiggt. En til
þess að allt þetta mál nái fram að
ganga, verður að finna réttlláta iausn
á Palestínuvandamáilinu.“
Þó að Sadat tali hér um að ísraelar
verði að ski-la aftur herteknu s-væðun-
um, hefuir það komið fram, að Egyptar
eru reiðubúnir að semja uim það mál
og Sadat hefur ekki útiíokað ein-hverj-
ar breytingar á landamærum ísrael-um
i hag frá því -sem var fyrir sex daga
stríðið.
Fyratu viðbrö-gð ísraella við hinni
breyttu stetfnu S-adats voru neikvæð.
Að vísu sagði Golda Meir, forsætisráð-
herra ísraels, að ísraelar fögnuðu
þessurn ummæl-uim, en sagði jafnframt
að þau táknuðu í raun og veru enga
breytingu og að ísraelar myndu ekki
draga lið sín frá herteknu avæðunum.
Þá saigði hún einnig, að ísraelisstjórn
myndi taka máli-ð til gagnigerrar at-
hugunar, áður en svar ísraela yrði semt
til Jarrings.
Sadat fordæmdi þegar hina neikvæðu
afstöðu ísraela og hótaði að lieggja
málið fyrir Öryggisráð Sameinu-ðu
þjóðanina, ef ísraelar kæmu ekki með
einhverjar tilglakanir á móti. Þótti
mörgum nú illa horfa með frið í lönd-
unum fyrir botni Miðjarðarhafs, og
Rússar notuðu tækifærið og fóru atf
stað með áróðursherferð geign ísraelum
og sögðu þá allis ekki vilja semja um
frið. Skoruðu Rússar á Bandaríkjamerun
að leggja hart að fsraelium að slaka til.
Nokkrum dögum aeinna flutti Sadat svo
enn ræðu, þar s-ern hann lýsti því nú
yfir að Egyptar hef-ðu fallið frá því
að leggja málið fyrir Öryggisráðið.
Þegar hér var komið sögu hafði Sadat
raunverulega páknann í höndunum, e-n
ísraelar voru komnir í klípu, því að
a'lmenniinig.gáliítið í heiminum var þeim
allt í einu ek-ki eins hliðhollt og það
hafði verið.
24. febrúar sl. svaraði svo Golda Meir
forimllega til-lögum Egypta og vísaði
þeim algerl-ega á bug. Hún sagði að
ekfci kæmi till mála að fsraellar flýffu
allt h-erlið sitt á brott frá öfflum her-
nurndu gvæðunum. Við þ-etta syrti aftur
I álimn og frá Egyptalandi he-yrðuat á
ný raddir um, að Egyptar myndu leggja
málið fyrir Öryggigráðið ef ísrae'lar
slökuðu elkiki til. Bandaríska dagblaðið
The New York Timies sagði í frétt frá
Washimgton sl. þriðjudag, að Nixon for-
geti væri mjög vonsvikinn yfir svari
ísraela, en tal-smaður bandaríska utan-
ríkigráðuneytisiins vfsaði á bug þeim
orðrómi, að Nixon legði har-t að ísraell-
um að þeir slök-uðu til. Blaðið sagði
í frétt, að svo virtist sem stt'fni hefði
Framhald á bls. 21.
verði einnig samþykkt í efri
deild á þessu þin-gi. Engum
getum skal að því leitt, hvort
með happdrættisláni þessu
verður hægt að afla nægilegs
fjár til framkvæmdanná á
Skeiðarársandi, en enginn
skaði er að reyna þessa fjár-
öflunarleið.
Hringvegur um landið
mundi opna nýja möguleika,
sem við gerum okkur ekki
fyllilega grein fyrir í dag.
Enginn vafi er á því, að
ferðam-annastraumur í kring-
um landið mundi aukast mjög
mikið og þar með tekjur
þeirra byggða, sem liggja að
aðalumferðaræðum á þessari
leið, Hr i n gvegur inn mviindi
einnig ten-gjá saman byggð-
imiar héir við Faxaflóa og á
Suðurlandsundirlendinu og
byggðirnar á Austfjörðum,
ekki sízt sunnanverðum Aust-
fjörðum, sem hingað ti-1 hafa
verið í næsta takmörkuðu
vegasambandi. Af þessum
sökum eru vega- og brúar-
gerð á Skeiðarársandi sú
framkvæmd, sem leggja ber
ein-na mesta áherzlu á næstu
árin.