Morgunblaðið - 15.04.1971, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. APRÍL 1971
Kristján L. Gestsson
stórkaupmaður
MER er það minnisstætt að nafn
eins manna var ávallt nefnt
með sérstakri virðingu, svo að
jaðraði við lotningu, þegar ég
gekk í KR ungur að árum. Mér
fannst þetta furðulegt þá, en
skildi það þeim mun betur síð-
ar, þegar ég kynntist öðlingn-
um Kristjáni L. Gestssyni per-
sónulega, störfum hans og sögu
félagsins, sem hann hafði átt
svo ríkan þátt í að móta og átti
þá eftir alllengi enn.
Því hefur verið haldið fram,
að gæfa Knattspyrnufélags
Reykjavíkur hafi verið sú mest,
að félagið hafi átt mörgum ötul
um og ósíngjömum sonum á að
skipa, mönnum, sem voru fúsir
til að leggja af mörkum mikla
vinnu við hið félagslega starf.
Þetta er án efa rétt, en þó held
ég, að á engan þessara manna
sé hallað, þótt því sé haldið
fram, að nafn Kristjáns L. Gests
sonar beri hæst af öllum hópn
um.
Ekki var Kristján þó alla tíð
KR-ingur. Ungur að árum var
hann orðinn formaður unglinga
félags í Vesturbænum, Héðins,
og fyrstu íþróttakeppni sína
mun hann hafa þreytt í nafni
þess félags, þegar hann tók þátt
1 víðavangshlaupi ÍR á sumar-
daginn fyrsta árið 1917. Ég get
ekki stillt mig um að taka hér
upp nokkrar línur úr grein,
sem Erlendur heitinn Pétursson
ritaði í afmælisblað félagsins
1939, en Erlendur tók við for-
mennsku í félaginu af Kristjáni:
„Árið 1917 er enn risið upp fé-
lag í Vesturbænum með ungum
piltum, sem kallaði sig „Héðin“,
og var Kristján L. Gestsson for
ystumaður þeirra. Ég var þá
kominn í stjórn KR, og höfðum
við Ámi Einarsson, formaður
KR, sterka „ágirnd“ á að fá
þessa pilta í KR, og um sumar-
ið 1918 fengum við að mæta á
fundi hjá Héðni til að reyna að
„kristna“ þá og fá þá til að
ganga í KR. Hélt ég þá mikla
hvatningarræðu, og endaði fund
urinn svo, að allir samþykktu
að ganga í KR nema einn, en
það var sjálfur forystumaður-
inn, Kristján L. Gestsson. Hann
vildi halda félaginu áfram sjálf
stæðu. Man ég, að eftir fundinn
sagði ég við Árna: Mikið er
hann Kristján stífur. En hann
má ekki sleppa. Því ef hann
vinnst, verður hann eins dug-
legur fyrir KR, eins og hann
hefur verið fyrir Héðin. Við
töluðum því við hann prívat á
eftir, og loksins vannst björn-
inn. Eins og saga KR sýnir síð-
an, var koma hans í félagið sú
mesta gæfa, sem því hefur hlotn
azt“.
Þessi klausa sýnir skemmti-
lega hug þess manns, sem lengst
alira starfaði með Kristjáni og
sóttl til hans ráð og dáðir um
langan aldur, eftir að Kristján
var horfinn úr stjórn félagsins.
Þeir tveir og Guðmundur heit
inn Ólafsson mynduðu hið fræga
KR-tríó í forystu félagsins, en
með fráfalli Kristjáns nú er það
allt fallið í valinn.
Árið 1919 var Kristján kom-
inn í aðalkeppnislið KR, sem
vann íslandsmeistaratitilinn í
knattspyrnu það ár. Var það í
annað skipti, sem KR hreppti
titilinn, og kærkominn sigur í
fslandsmótinu eftir 7 ára hlé.
Og aftur liðu 7 ár, þar til KR
hreppti titilinn að nýju 1926,
sigurárið mikla, og enn var
Kristjám í liðinu.
En hann var ekki við eina
fjölina felldur. Hann tók aftur
þátt í víðavangshlaupinu 1918,
ekki þó í nafni KR, en hann
hóf áróður fyrir því, að félags-
menn tækju að iðka hlaup og
aðrar frjálsíþróttir með þeim
árangri, að 21. apríl 1921 tóku
KR-ingar í fyrsta sinn þátt í
frjálsíþróttakeppni í nafni fé-
lags síns, en það var í víða-
vangshlaupi ÍR. Kristján var
ekki með í hlaupimu vegna las
leika, en nokkrum víkum síðar
setti hann fyrsta íslandsmet KR
ings, þar sem hann sigraði
m hlaupi á Leikmóti íslands
júní, hljóp þá á 56,8
því móti var hann einnig
ursveit félagsins í 4x100 m boð
hlaupi, en hún setti einnig ís-
landsmet, hljóp á 50,2 sek. Bæði
þessi met voru bætt árið eftir,
Kristján hljóp 400 m á 56,3 sek.
og 4x100 m hlupu KR-ingarnir
á 49,4 sek., en auk þess bætti
Kristján við íslandsmeti í lang
stökki, 6,20 m, og það met bætti
hann enn árið eftir, stökk 6,28
metra.
Árið 1923 var Krisíján kjör-
inn formaður KR, og var hann
það samfleytt í 9 ár. Hann tók
þegar að leggja grunninn að
íþróttastórveldinu KR og beitti
sér fyrir því, að félagsmenn
hæfu iðkun sunds, fimleika og
glímu. Hann var í fyrsta sýn-
ingarflokki félagsins í fimleik
um, hann kenndi unglingum
fimleika og hann stjómaði
glímuæfingum.
Stærsta heillasporið í félags
málum KR steig Kristján L.
Gestsson sumarið 1929, þegar
hann sannfærði félaga sína í
stjórninni um, að sjálfsagður
hlutur væri að kaupa gamla
Báruhúsið við Tjömina og
breyta því í íþróttahús. Húsið
kostaði 60 þúsund krónur og
breytingarnar á því 30 þúsund
krónur til viðbótar, en KR átti
í öllum sínum sjóðum aðeins 5
þúsund krónur. Eins og hann
orðaði það sjálfur: Bjartsýnin
réði.
En það þurfti meira en bjart
sýni. Það þurfti ódrepandi dugn
að formannsins, samningalipurð
hans og ekki sízt það óbifan-
lega traust, 3em hann jafnan
sýndi sig verðan. Hann var alla
tíð framkvæmdastjóri hússins,
þar til brezki herinn lagði hald
á það vorið 1940. Þá hafði hon
um tekizt að lækka skuldirnar,
sem á húsinu hvíldu, um meira
en helming.
Kaupin á Bárunni gömlu urðu
ótrúleg lyftistöng fyrir allt
iþróttastarf og félagslíf KR-inga
á fjórða áratug þessarar aldar,
en þau urðu jafnframt sá grund
völlur, sem byggt var á, þegar
hafizt var handa á íþróttasvæði
félagsins í Kaplaskjóli.
Kristján L. Gestsson var vel
ritfær maður. Hann var ritstjórl
og ábyrgðarmaður fyrsta Fé-
lagsblaðs KR, sem kom út í febr
úar 1932, og eru greinar hans
í því blaði og aðrar hvatningar
greinar hans í blaðinu síðar,
skemmtilegar aflestrat og ritað
ar af næmleika fyrir móður-
málinu. f einni slíkri grein 1 af
mælisriti félagsins 1939 bryddar
hann á þeirri hugmynd, að KR
þurfi að eignast nýtt íþrótta-
hús, stórt og fullkomið.
Hann var árið 1943 kosinn í
nefnd til að hefja undirbúning
að framkvæmdum og skipulagn
ingu á íþróttasvæði félagsins í
Kaplaskjóli, og fyrir réttu 21
ári tók harm fyrstu skóflustung
una að KR-heimilinu á félags-
svæðinu. Og í hússtjóm KR
átti hann sæti til dauðadags,
Ég hef í þessum fáu orðum
reynt að stikla á hæstu tindun
um í þeim fjallgarði starfa, sem
Kristján innti af hendi fyrir fé
lag sitt, Knattspyrnufélag
Reykjavíkur. En eina og af lik
um lætur, leiðst okkur KR-ing
um ekki að sitja einir að slík-
um starfskrafti, hann vann og
mikið starf fyrir heildarSam-
tök íslenzkra íþróttamanna, en
að sjálfsögðu nutum við góða af
störfum hans þar jafnt við aðra.
Við félagarnir í stjórn KR
viljum við lát þesaa mæta heið
ursfélaga okkar færa fram þakk
ir allra KR-inga til þeirrar for-
sjónar, sem gaf okkur Kristján
L. Gestsson. Við viljum færa
konu hans og börnum dýpstu
samúð okkar og hluttekningu í
sorg þeirra. Megi það verða ykk
ur huggun harmi gegn, að eftir
lifir minningin um mann, sem
var sannur íþróttamaður í öll-
um þeim bezta skilningi, sem
hægt er að Ieggja í þau orð.
Þórður Sigurðsson.
Nú, þegar við kveðjum Krist-
ján L. Gestsson hinztu kveðju
í dag, er okkur íþróttamönnum
ljóst, að við eigum á balk að
sjá miklum íþróttafrömuði og
foringja, sem vann allar stundir
í þágu æskulýðs- og íþróttamála
landsins þrátt fyrir mikil og
annasöm störf, sem á hann hlóð
ust.
Kristján gekk ungur inn í
raðir íþróttamanna og ávann
sér þar strax traust og virðingu
jafnt samherja sem mótherja
fyrir prúðmannlegan og drengi-
legan leik í hvívetna. íþróttirn
ar heilluðu hann svo, að hann
var stöðugt virkur þátttakandi
í þeim, meðan heilsa entist. —
Fyrst sem afburða íþróttamað-
ur í mörgum keppnisgreinum
en síðan sem hin styrka stoð
hins félagslega starfs. En jafn-
framt því stundaði hann að stað
aldri sund sér til hressingar,
gleði og heilsubótar.
Það fór ekki hjá þvi að á
hans yngri árum væri sérstak
lega tekið eftir honum á leik-
velli, þar sem hann bar af öðr
um með allri sinni prúðmennsku
og færni í sérhverri íþrótt, er
hann tók þátt í. En hann var
um árabil einn af okkar beztu
og þekktustu íþróttamönnum.
Kristján var því hin sanna fyr
irmynd allra ungra drengja á
íþróttavellinum, enda vildu
þeir líkjast honum að færni og
fræknleik. En það var ekki að
eins á íþróttavellinum, heldur
einnig í lífinu sjálfu, að hann
var fyrirmynd annarra.
Það var sérstök ánægja að
eiga þess kost að kynnast Krist
jáni persónulega, og vissulega
var það gæfa hvers og eins að
eiga þess kost að starfa með
honum að uppbyggingu íþrótta
málanna, sem hann gerði ó-
trauður, á meðan kraftar ent-
ust.
Fyrir störf og atbeina hans
hefur hverskonar íþróttastarf
vaxið og dafnað með hverju ári
og orðið léttara fyrir þá, er
störfuðu með honum og oft í
skjóli hans. Hann hafði sérstakt
lag á að sameina alla í einu fé
lagslegu átaki og benda mönnum
á, að erfiðleikarnir væru til þess
að sigrast á, og það yrði bezt
gert með samstilltu átaki. Með
þessu hugarfari tókst honum
ávallt að ná settu marki á til-
settum tíma.
Það fór ekki hjá því, að sótzt
væri eftir starfskröftum Krist-
jáns í heildarsamtökum íþrótta
manna vegna þeirrar dugmiklu
forystu, sem hann hafði innt af
hendi um áratuga skeið í
stærsta íþróttafélagi landsins.
Hann var því ko3inn gjaldkeri
ÍSÍ á fþróttaþingi árið 1942, og
gegndi hann því starfi til árs-
ins 1949.
f því starfi komu fram hinir
miklu kostir Kristjáns að afla
íþróttahreyfingunni fjár og fyr
irgreiðslu, auka vinsældir henn
ar og hrífa menn til starfa og
dáða. Það varð því mikil breyt
ing á starfsemi samtakanna, eft
ir að hann tók við gjaldkera-
störfum. Á þessu tímabili var
fyrsti framkvæmdastjóri sam-
bandsins ráðinn, fþróttablaðið
endurvakið, og Kristján var
frumkvöðull að því, að bóka-
sjóður ÍSÍ var stofnaður. Síðan
hefur sá sjóður staðið undir út
gáfu leikreglna og árbók íþrótta
manna, á meðan hún kom út,
svo og annarra rita, sem gefin
hafa verið út á vegum sam-
bandsins. Allt þetta krafðist
mikilla fjármuna, sem gjaldker
inn tók að sér að útvega að
mestu leyti með almennum söfn
unum meðal vina og íþróttaunn
enda. Kom sér þá oft vel fyrir
fSl það traust og vinsældir,
sem Kristján hafði aflað sér í
verzlunarstéttinni. En þar átti
hann marga sína beztu vini,
sem studdu hann dyggilega í
hans mikla áhugamáli að út
breiða íþróttastarfið.
Yegna velgengni Kristjáns i
þessu umfangsmikla starfi þótti
sjálfsagt að fá hann sem gjald
kera, þegar Olympíunefnd var
endurvakin í stríðslok 1944, og
þar átti hann sæti til ársins
1950. Árið 1948 sendi ísland fjöl ’
mennasta hóp íþróttamanna,
sem tekið hefur_ þátt í Olym-
píuleikjum. Til þeas að standa
undir þeim mikla kostnaði,
hrinti nefndin af stað mikilli
fjársöfnun, og gekk hún svo vel
að enn nýtur Olympíunefndin
góðs af vegna þeirrar sjóðsstofn
unar, sem ákveðið var, að um
framfé skyldi renna til.
I þessari nefnd áttu margip
dugmiklir forystumenn íþrótta-
manna 3æti með ágætan for-
mann, en ég veit, að á engan er
hallað, þótt telja verði, að Krist
ján hafi átt mestan þátt í því,
hversu vel þessi söfnun tókst,
en hann skipulagði hana fremur
öðrum.
Með þessu var glæsileg þátt
taka íslands tryggð, og m.a.
vegna hins góða undirbúnings
var frammistaða íþróttamann-
anna okkur til mikils sóma.
Jafnframt þessum störfura
var Kristján skipaður fulltrúi
ÍSÍ í íþróttanefnd ríkisins 1943,
og gegndi hann því starfi til
ársins 19491 En 1953 var hantí
skipaður af ráðherra varafor-
maður nefndarinnar, og gegndl
hann því starfi til dauðadags.
Fyrir störf sín að íþrótta-
málum var Kristján gerður að
heiðursfélaga íþróctasambands
fslands, og ennfremur hlaut
hann fyrir þau riddarakross
hinnar íslenzku fálkaorðu.
Það urðu fleiri varir við prúð
mennsku og hjálpfýsi Kriatján.3
en íþróttamenn. f hinu daglega
lífi var hann stöðugt að hjálpa
þeim, sem minna máttu sín eða
höfðu á einhvern hátt hrasað á
lífsgöngunni, þeim var hann á-
vallt reiðubúinn að veita að-
stoð og leiðbeina. Til þess spar
aði hann hvorki fé né fyrirhöfn.
Hann trúði stöðugt á, að hið
góða mundi sigra, og varð hon
um því oft vel ágengt í hjálp-
arstarfi sínu. Það eru því marg
ir, sem eiga honum mikið að
þakka nú, er leiðir skilja.
Að lokum vil ég þakka góð-
um dreng alla þá liðveizlu og
vináttu, er hann sýndi okkur
samferðamönnum í störfum.
Hans fyrirmynd mun styrkja
okkur í starfi á komandi árura
og vísa okkur veginn.
Eftirlifandi konu hans, börn-
um og öðrum ástvinum færi ég
mínar innilegustu samúðarkveðj
ur.
Gísli Halldórssoa.
Mínir vinir fara fjöld.
Feigðin þessa heimtar köld.
SVO kvað skáldið frá Bólu. Og
þegar vinir kveðja jarðlífið eft
ir að hafa átt samleið með okk
ur um áratugi, verður okkur lit
ið um öxl til minninganna frá
árunum sem liðu. í dag er góð-
ur vinur kvaddur eftir fjörutíu
Framhald á Ms. 18.
Umdeildasta frumsýn-
ing seinni ára í Svíþjóð
— „Og þeir settu blómin í
handjárn“ eftir Arrabal
FÁ LEIKRIT hafa komið af
stað meira fjaðrafoki í Svíþjóð
fyrir frumsýningu, en hið um-
deilda verk spænska rithöfund-
arins, Femando Arrabals: „Og
þeir settu blómin í handjám“,
sem frumsýnt var á páskadag í
Málmey. Daglega hafa borizt
fréttir af mótmælafundum og
aðgerðum til að reyna að koma
í veg fyrir frumsýningu leikrits-
ins.
Andstaðan reis hæst þegar
þekktir prestar í Málmey og ná-
grenni, prédikuðu af stólnum á
móti leikritinu um síðustu
helgi. Bæði leikarar og aðrir
3em við sýninguna vinna hafa
fengið fjölda hótunarbréfa, og
skemmdarverk hafa verið unn-
in á bifreiðum þeirra.
Það var því beðið með mik-
illi eftirspurn eftir því hvað
gerast myndi við frumsýning-
una. Ekki kom þó til neinna
átaka. Hópur ungra meðlima úr
ýmsum samtökum trúaðra, stóð
fyrir framan leikhúsið og
dreifði áskorunum til væntan-
legra áhorfenda um að gefa sig
ekki guðleysi og siðleysi á vald
með því að horfa á leikritið.
Frumsýningin fór friðsamlega
fram, en þegar nokkrir starfs-
menn leikhússins voru á heim-
leið síðar um nóttina, urðu þeir
fyrir árás tveggja manna, og
slasaðist einn sviðsmanna í and-
liti. Árásarmennirnir hurfu síð-
an.
Gagnrýnendur ljúka í dag upp
einum munni um ágæti verks-
lns og kalla Arrabal einn merk-
asta leikritahöfund dagsins í
dag. Leikritið fjallar um fanga-
búðir á Spáni, eins og kunnugt
mun af fréttum og er árás á fas
istastjórn Francos. Leikritið er
víða mjög sláandi og notuð gróf
tækni til að lýaa hörmungura
fanganna.
Arrabal hefur dvalizt í Málm-
ey að undanförnu og fylgzt með
æfingum á leikritinu. Eftir
frumsýninguna lét hann í ljós
ánægju með túlkun leikaranna
á verki sínu og sagði að sýn-
ingin hefði náð þeirri „meta-
fysisku" grimmd, sem harsn
stefndi að í textanum. Arrabal
hélt þegar eftir frumsýninguna
til Parísar, en hann dvelst þar
landflótta frá Spáni. Óhæfct
mun að kalla Arrabal persónu-
legasta framúrstefnuhöfund irm
an leikritunar í dag og þess má
geta að á síðastliðnum vetri
gengu fjögur leikrit eftir hann
samtímis í Parí.9.