Morgunblaðið - 15.04.1971, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. APRÍL 1971
19
og beztan svip á hina ört vax-
andi reykvisku verzlunarstétt
með mikilli háttvisi og snyrti-
mennsku sem þedm virtist í
blóð borin og Kristján Gestsson
varð góður og virðulegur þátt-
takandi í þeirri svipmótun.
Kristj án. Geatsson kvæntist
Auðbjöxgu Tómasdóttur föður
systur Birgis Kjaran alþingis-
manns, mikilhæfri og góðri
konu sem hefir reynzt manni
sínum samhent um að bera byrð
arnar saman og njóta gleðinnar
af virðingu og vináttu samferða
fólksins og þess að eignast og
koma mannvænlegum börnum
þeirra til þroska.
Kristján Gestsson var mikill
starfsmaður sem aldrei féil verk
úr hendi og vandvirkur svo til
eindæma mátti telja og ekkert
gekk í gegnum greipar hans
öðruvísi en fágað og með sér-
kennilegum snyrtisvip.
En þótt Kristján Gestsson
væri önnum hiaðinn vegna kaup
sýslustarfa sinna, þá var eins
og hann þryti aldrei tíma til
þess að hjálpa og liðsinna ung
um og gömlum og allir sem tii
Kristjáns leituðu, og þeir voru
margir, áttu þar víst skjól og
lausnir vandamála sinna, og
íþróttamönnunum og íþrótta-
hreyfingunni var Kristján Gesta
son góður haukur í horni ásamt
því að vera mikiil og sannur
KR-ingur.
En segja má um Kristján eina
og þar stendur, að snemma beyg
ist krókurinn að því sem verðai
vill. Ungur gerðist Kristján
mikiil vinur séra Friðrilcs Frið
rikssonar og héizt sú vinátta
á meðan báðir lifðu.
Eitt sinn er þeir voru saman
Kristján og séra Friðrik, þá
bað séra Friðrik Kristján að
gefa sér annan litlafingurinn
og játaði Kristján þvi
Þá bað séra Friðrik Kristján
að lofa sér því að halda litla
fingrinum ávallt hreinum og
því lofaði Kristján og handsal-
aði séra Friðrik það heit.
Til þess að tryggja sem bezt
efndir heits síns gagnvart séra
Friðriki, þá hafði Kristján þann
hátt á, ef hann átti von á að
mæta séra Friðriki eða vissi af
ferðum harus, að stinga litla
fingrinum upp í sig til öryggis
um að hafa fingurinn hreinan.
önnur saga verður sögð hér
frá bernsku Kristjáns Gestsson
ar. Tíu drengir í Vesturbænum
undir forystu stórs stráks réð-
ust í það samkvæmt uppástungu
foringja síns að brjóta rúður í
mannlausu húsi og skyldi hver
drengur brjóta eina rúðu. Þetta
komst upp og líklega Þorvald
ur heitinn pólití sem tók dreng
ina til umvöndunar fyrir þetta.
Stóri strákurinn féll saman og
grét og hinir voru hnípnir og
drúptu höfði, þá ruddist
minn3ti drengurinn, MtiU ljós-
hærður patti fram úr hópi
drengjanna og sagði: þetta er
ekki rétt, það var ég sem braut
aUar rúðurnar. Þetta var Krist
ján Gestsson sem hafði enga
rúðu brotið. Mál þetta leystist
svo farsællega eins og að líkum
lætur, „en eimurinn sem að
kemst í ker, keiminn lengi eftir
ber“ og þannig hélt Kristján
Gestsson aUa ævi áfram að
bera byrðar annarra og leysa þá
undan sökum.
Kristjáni Gest3syni tókst alia
ævi, ekki einungis að haida litla
fingrinum, sem hann ungur gaf
séra Friðriki, hreinum, hann
var allur tandurhreinn svo að
aldrei bar þar á blett eða
skugga.
Kristján Gestsson var einn
þessarra ágætu manna, ®em
viinna sftörf sitn hávaðalLaust, á-
mæfflti áldrei nieiinum og var áv-
afllllt tiilbúLnn að talka svari hiins
fjarstadda. Kristján Gestsson
gekk ekki heill tiL skógar hvað
heilsuna snerti síðustu árin, en
hann flíkaði ekki veikindum sín
um en bar þau með karLmann-
legri ró. Kristján tilheyrði seinni
kynslóð aldamótamannanna, kyn
slóðanna sem lögðu grundvöll-
inn að velgengni þeirri, í marg
breytilegum myndum, sem þjóð
in nú býr við.
Aldamótamennimir byggðu
störf sin og athafnir á þeirri
meginstefnu að beita lífsorku
sinni og starfi öllu til þess að
vinna íslandi og íslenzku þjóð
inni allt það gagn sem þeir
máttu og árangurinn varð mik-
ill og góður. Kristján Gestsson
á mikinn og góðan þátt í þeirri
baráttu.
Helgi Benediktsson.
— Minning
Guðrún
Framhald af bls. 22.
ilinu, pabbi kom að landi með
fullain bát af fiski eða eitthvert
skemmtilegt atvik, smellna sögu,
bar á góma. Hún hafði unun af
að segja frá því, þegar móðir
hennar leytfði sér einstaka sinn
um þann munað að sjá leiksýn-
ingu I Fjalakettinum og þegar
heim kom, þá þuldi hún og lék
allt leikritið frá byrjum tii enda
fyrir börnin, sem hlustuðu og
horfðu á, frá sér numin. Hún
minntist tveggja systkina sinna,
er dóu barnung í sömu vikunni
úr einhverjum umgangsfar-
aidrinum, og hún minntist glæsi
leika og gáfna þeirra systkina
sinna, er upp komust, Ásdísar
og Guðjóns. Þannig skiptust á
Skin og skúrir í ævi Guðrúnar
Gróu, ekki aðeins á uppvaxtar-
árunum, heldur allt tU enda ævi
skeiðs hennar.
Sumarið 1900 réðlst hún
kaupakona að Esjubergi á
Kjalarnesi. Þar kynntist hún
ungum bóndasyni úr sveitinni,
Pétri Sigurðssyni frá Vallá, sem
þetta sumar var kaupamaður á
sama bæ. Felldu þau brátt hugi
saman og ákváðu að stofna eig-
ið heimili. Fyrst ieigðu þau sér
húsnæði á Vesturgötu 33 og sið-
an á Vesturgötu 48, en árið
1904 fluttu þau i eigið húsnæði
á Vestungötu 51A, sem þau
keyiptu af Helga Teitssyni, lóðs
fyrir 4.500 krónur. Þar bjuggu
þau í 30 ár, eða þar til þau
keyptu og fluttu á HávaUagötu
51.
Þau Pétur og Guðrún eignuð-
ust 8 börn og ólu einnig upp eina
sonardóttur sína frá þvi hún
var á öðru ári. Fimm
barna þeirra eru látin, tvö dóu
á bamsaldri, en þrjú eftir að
vera komin til fullorðinsára.
1 fyrstu fékkst Pétur mjög við
við smíðar og vann við fjölda
bygginga I Reykjavík, enda
lærður i því handverki. En er
atvinna í þeirri grein varð stop-
ul og óttrygg, tók hann að stunda
sjóinn, og vann hann um ianigt
árabil sem háseti á togurum og
síðan á olííuskipinu Skeljumgi.
Hann dó árið 1939 á Hávalla-
götu 51, 65 ára gamall.
Eins og gefur að skilja hiaut
uppeldi barnanna og allar út-
réttingar vegna heimilisins að
mæða mest á Guðrúnu Gróu,
þar sem eiginmaðurinn var oft
langtímum saman á sjónum
f jarri heimilinu.
Kaupið var lágt og kjör-
in kröpp, svo að velta varð
hverjum eyri á milli handanna
áður en út var látinn. Einhvem
veginn blessaðist þetta þó, og
börnin voru dugleg að hjálpa
til. Stréikamir réðu sig sem
sendisveina strax og þeir höfðu
vit og afl tU, og á tímabili seldi
Guðrún Gróa skólapiltum fæði
til að drýgja tekjumar. Þótt
efnin væru ekki mikil var gest-
risni húsráðenda rómuð mjög,
fólkið var söngeiskt og giað-
sinna, og vinum og ættingjum
þótti gott þau hjónin heim að
sækja. Það var því oft gest-
kvæmt og glatt á Hjalla á þvi
heimili. Stundum dró Guðrún
Gróa fram litla harmóniku, sett-
ist upp á eldhúsborð og hóf að
leika diliandi danslög, en unga
fólkið tók sjjorið á eldhúsgólf-
inu eða song með, fullum hálsi.
Ég kynntist ekki heimili Guð-
rúnar Gróu fyrr en haust-
ið 1952, er ég kvæntist Ásdisi
Kjartansdöttur, sonardóttur
Guðrúnar, og við fluttumst í
kjallarann á Hávallagötu 51.
Guðrún Gróa bjó á efri hæð-
inni ásamt dóttur sinni,
Friðmey, báðar orðnar ekkjur
fyrir mörgum árum. Þær mæðg-
ur áttu fallegt heimili, og mun
imir, sem prýddu það voru
þrungnir minningum, bæði björt
uiíi og döprum. Þær vom báðar
trúaðar og sannfærðar um líf að
loknu þessu, og það hefur Ásdis
sagt mér, að aldrei hefði dagur
liðið svo að kvöldi, að gamla
konan raulaði ekki fyrir munni
sér eitthvert fagurt ljóð eða
sálmavers. Þegar dóttir okkar,
Vera, fæddist, kom enn nýr og
bjartur sólargeisli inn í Lif ekkn-
anna á efri hæðinni. Glaður
barnShlátur hljómaði nú I
þessu húsi, og litlir fætur áttu
oft erindi til ömmu Gróu og
Meyju. Raunverulega var þetta
eitt heimili, þótt svo ætti að
heita, að tvö væru. Þama samein
uðust revnsLan og unigæðisháttur
inn, bjargföst trú og barnslegt
traust, aðgætnin og ákaf-
inn, ellin og æskan.
Þessar tvær konur, amma
Gróa og Meyja, eru óaðskiljan-
legar í huga mínum. Þær
kenndu mér margt, og þó að ég
sMldi það e.t.v. ekki aílt
þá, hefur mér með árunum orð-
ið æ ljósari sá sannleikur og sú
vizka, sem þær bjuggu yfir, —
sú lífsreynsla, sem ekki lærist
nema á langri ævi erfiðrar
baráttu, þolgæði og óbifandi
trúar á sigur hins góða.
Guðrún Gróa var ekki aðein3
borinn og bamfæddur Reyk-
víkingur, heldur var hún einrí-
ig ósvikinn Vesturbæingur. 1
Vesturbænum var hún fædd og
uppalin, átti þar heimili alla tið,
og þar dó hún. Hún lifði það að
sjá fiskipiássið við sundin blá
breytast í stórborg, sem þenur
sig nú yfir svæði, sem um alda-
mótin var tún og engi smábónda,
hún sá ReykjaWík breytast úr fá
mennu dönsku þorpi í höfuð-
borg íslenzlca lýðveldisms og
hún sá tækni- og verkmenningu
íslendinga taka algjörum stakka
skiptum.
Guðrún Gróa var af aida-
mótakynslöðinni, þeirri kynsióð,
sem breyttl einyrkj akotunum í
tæknivædd stórbýli, danskri ný-
lendu í íslenzkt lýðveldi.
Sú kynsióð neitaði að gefast
upp, þótt i móti blési. Hún þrauk
aði, og þess vegna erum við Is-
lendingar þjóð. ALdamóta-
kynslóðin er nú að hverfa af
sjónarsviðinu. Ef til vill kveðj-
um við hana í dag, er Guðrún
Gróa Jónsdóttir er til moldar
borin. Við, sem eftir lifum,
þökkum góða leiðsögn og hoilt
veganesti. Valgarð Runólfsaon.
Framreiöslunemar óskus!
í Súlnasal Hótel Sögu.
Upplýsingar hjá yfirframreiðslumanni
í dag kl. 19—21.
VANAN BEITINGARMANN
vantar á góðan línubát frá Patreksfirði.
Upplýsingar í síma 51749.
HANDAVINNUBÚÐIN Laugavegi 63
auglýsir
Ný námskeið í myndflosi að hefjast
(Aladinnálin og litla flosnálin).
Innrifun í búðinni daglega.
VELSETJARI
Véisetjari óskast til lengri tíma.
Sendið nafn, heimilisfang og símanúmer fyrir laugardag
á afgreiðslu Morgunblaðsins merkt: „Vélsetning — 7229"s
Husgagnasmiðir - trésmiðir
Vantar nokkra fyrsta flokks trésmiði. vana innréttingasmiðí
nú þegar.
TRÉSWIIÐJA AUSTURBÆJAR
Simi 19016.
Gffirlattfi allmr
f ÍöIsIlyIcI imiisir
mm\ • imius
með súkkulaðibragði
Á hverjum morgni
NATHAN & OLSEN HF.