Morgunblaðið - 15.04.1971, Blaðsíða 16
16
MORGUNBLA.ÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15, APRÍL 1971
Otgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjóifur KonráS Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 5, sími 10-100
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 195,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 12,00 kt. eintakið.
FYLGJAST BER MEÐ ÁSÓKN
ERLENDRA TOGSKIPA
í byrjun þessa árs voru birt-
ar niðurstöður rannsókna
tveggja brezkra sérfræðinga
á aflaskýrslum síðustu ára og
aðstöðu brezkra togara til
fiskveiða. Niðurstöður þess-
ara rannsókna, sem gerðar
voru með aðstoð fiskimála-
ráðuneytis Breta, bentu til
þess, að brezku úthafstogar-
arnir myndu veiða um 110
þúsund tonn af fiski við Is-
land á þessu ári. í skýrslu
sérfræðinganna kemur enn-
fremur fram, að alls hafi
brezku úthafstogaramir ver-
ið 14 þúsund daga í veiði-
ferðum á miðunum umhverf-
is fsland á árinu 1969, en þeir
gera hins vegar ráð fyrir, að
dagafjöildinn verði 22 þúsund
á þessu ári. Við þessa tölu
muhu svo bætast veiðidagar
brezkra togara af millistærð,
sem einnig er talið, að komi
til með að sækja mikið á fs-
landsmið.
Reiknað er með því, að
meðalafli brezku úthafstog-
aranna á úthaldsdag á íslands
miðum verði um 5 tonn á
tímabilinu frá marz til des-
ember. Þá kemur einnig
fram í skýrslu sérfræðing-
anna, að þeir telja, að aukin
sókn brezku togaranna á ís-
landsmið stafi ekki eingöngu
af því, að nú kemur til fram-
kvæmda 12 sjómílna Iand-
helgi við Noreg, en brezku
togararnir hafa haft undan-
þágu til veiða þar innan 12
mílna markanna til þessa,
beldur komi einnig til minnk-
andi afli á öðrum miðum,
sérstaklega á Barentshafi.
f>á er ennfremur gert ráð
fyrir, að afli brezku togar-
anna verði um fjórðungi
minni á úthaldsdag á þessu
ári miðað við afla þeirra á
árinu 1969. Þeir spá einnig
minnkandi afla á íslandsmið-
um, en sú lækkun er talin
nema um 6% á úthaldsdag
miðað við árið 1969.
Ef spár þessara brezku sér-
fræðinga reynast réttar, meg-
um við á næstunni búast við
stóraukinni sókn erlendra
togara á miðin umhverfis
landið. Ljóst er, að íslending-
ar verða að standa vel á
verði og fylgjast nákvæm-
lega með framvindu þessara
mála. Landhelgisgæzlan fylg-
ist nú nákvæmlega með ferð-
um og fjölda erlendra togara
við landið. Þessar athuganir
Landhelgisgæzlunnar eru
ákaflega mikilvægar, enda
Ijóst, að við verðum að hafa
haldgóða vitneskju á hverj-
um tíma um þróunina í þess-
um efnum,
Það er ljóst, að ákvarðanir
um frekari aðgerðir við út-
færslu landhelginnar verða
meðal annars grundvallaðar
á því, hvort erlendir togarar
munu í raun herða svo sókn
sína á fslandsmið, sem athug-
anir virðast benda til. Um
þetta sagði Jóhann Hafstein,
forsætisráðherra, í ræðu á
Alþingi 6. apríl sl., að ef ráða-
gerðir erlendra þjóða um
stóraukna sókn á íslenzk
fiskimið kæmu til fram-
kvæmda, teldi hann tíma til
kominn að færa fiskveiðitak-
mörkin út án tafar og þá
þyrfti ekki að bíða til 1.
september 1972. Af þessum
ummælum má glöggt ráða,
að hér er um mjög þýðingar-
mikið atriði að ræða, sem
hugsanlega getur haft áhrif
á eðlilega tímasetningu við
útfærslu landhelginnar í 50
sjómílur eða meira.
í tillögum ríkisstjórnarinn-
ar í landhelgismálinu, sem
samþykktar hafa verið á Al-
þingi, er ekki tekin endanleg
ákvörðun um það, hvaða dag
útfærslan komi til fram-
kvæmda, enda eðlilegt með
tilliti til hafréttarráðstefmmn
ar, sem haldin verður á árinu
1973. Nánari ákvörðun um
þetta efni verður tekin mið-
að við aðstæður og fram-
vindu mála þar til hafréttar-
ráðstefnan verður haldin. ís-
lendingar hafa barizt fyrir
því, að slík ráðstefna yrði
haldin, þar sem leitast yrði
við að ná viðunandi sam-
komulagi þjóðanna um fisk-
veiðitakmörk. Óeðlilegt hefði
verið í mesta máta, ef við
hefðum tekið ákvörðun um
það að binda hendur okkar
í þessum efnum fyrir ráð-
stefnuna með einhliða ákvörð
unum miðað við tiltekinn
dag.
Á hinn bóginn hefur það
komið skýrt fram, að ef að-
stæður breytast í þessum
efnum á einhvern þann veg,
að nauðsynlegt reynist að
færa landhelgina út fyrir haf-
réttarráðstefnuna, verður það
gert. Ummæli Jóhanns Haf-
stein, forsætisráðherra, benda
ótvírætt til þess, að sókn er-
lendra fiskiskipa á íslands-
mið muni vega þungt á meta-
skálunum ao þessu leyti. Af
þessu má því sjá að brýna
nauðsyn ber til að fylgzt
verði af gaumgæfni með
ásókn erlendra fiskiskipa á
miðin hér við land á næstu
mánuðum.
Glundroði meðal
finnskra kommúnista
Handalögmál á flokksfundi
Frá Hrafni Gunnlaugssyni,
í Stokkhólmi
A» UNDANFÖRNU hafa
sænskir fréttamiðlar gert að
umræðu þann klofning sem
virðist ríkja í finnska komm-
únistaflokknum. Fréttaritari
Dag-ens Nyheter, Thor Hödn-
ás, segir að eining innan
fiokksins sem var knúin fram
með þrýstingi frá sovézkum
fiokksbræðrum, sé nú öll að
riðlast og taka á sig mjög
sterka mynd grimmrar valda-
baráttu.
f Ábo hefur - rígurinn milli
þeirra sem eru á bandi flokks
línunnar og andstæðinga
hennar, Stalinista, aldrei ver-
ið harðari. Hefur jafnvel
komið til handalögmáls er
reynt hefur verið að útkljá
deilumál.
í Ábo er klofaingiuriinn svo
áberaindd að flltokkuirinoi getur
ekki sameiniazt um 1. maí há-
tíðahöldim og verða þau í
tvemmu lagi. Andstæðingar
flokkslínu'nnar hafa þar
meiriihliuta. Á fuindi flsokksims
þar, fyrir stuttu, urðu enda-
lokin þani a!ð til hamdalögmáls
kom miilli Stalinista og end-
ursfeoðiumiarsinma. Þeigar fund-
urinin hófst vair tillkymnt að
einin úr hópi Staíliniistia yrði
stjórniandi fundarims. Fu/llltrúi
kjördæmisims var hims ve-gar
beittur valdi þegar hanin ætil-
aði að taka að sér stjórnima.
í ólátumum var einrn aif kven-
þiragmönnum flokksims löðr-
umgaður og flluttur með htamd-
afli af sviðimu þegar hún
reyndi að tafta í hátailarakerfi
fuindarins í þeim tilgangi að
róa meðilimiina.
Hdlzti forinigi kommúnista,
Uutuiset, sem hefur ekki hing
að til biamdað sér í iinnbyrðis
erjur flokksdeilda hefur nú
látið þingm'aimnlirm Paavo
Aitio, senda frá sér harðorða
árás á Stalimisita iinnan fllokks
ins.
MIKLAR VIÐSJÁR
Óttazt er að Stalimisitar
muni reyna að má vötldum
inman flokksins. Fylgisimiemn
flokksilíniuninar víða í Finn-
landi eru mjög áhyggjufluilMr
vegna þróumiarinniar og hafa
Skorað á forystu ffltokksiois að
grípa tiil harðra aðgerða gegn
bjdltingamönniunuim, áður en
það sé um seinan. Flokksfor-
ystan með Aame Siaarinen í
broddi fylkingar á hims veg-
ar í erfiðleikuim með að grípa
til mótaðgerða, þatr sem það
voru sovézkir fflokksbræður
®em knúðu fram eimimgu í
flokknum fyrir tilstifflli Alexej
Bieljalkov. Bieljafcov, hefur
verið sendiherra í Heilsing-
fors en síðuistu vikumiar hef-
u:r hann verið í burtu. Sovét-
memn segja ástæðuna veik-
indi.
STALINISTAR
Varaformaður flo'kksiins,
Taisto Sindsallio, er stjómiaindi
hinraar leynfflegu andstöðu-
hreyfingar Stálinista, en þess
má miinmast að fyrir tveimur
árum síðan gengu meðlimir
hemniar af aðaltfundi flokfesins
og héldu sjáLfistæðan flund.
Sinisalo er í dag áliitinn hatfa
gerzt blendinn í trúnni, og að
hiann sé ekki í hópi harð-
Skeyttustu Stallinistanima. —
Hainn hetfur sjáffiur átt í úti-
stöðuim við hörðuatu bókstatfs
trúarmemnina í eiigin þing-
manmlalhópi. Af 36 meðliimum
hópsins er talið iað 12—13 ®éu
á baindi Siinisalosar.
Stalirailstar (eða Taistoitam-
ir eims og þeir eru oft kaíliiað-
ir í gríni eftir fonraatfni Sdniis-
alosar) sóttu mjög í ®ig veðr-
ið er þeim tókst 'að fá flofek-
inn út úr ríkissfjórninmá.
Takmiarfe þeirra í dag er að
ná undirtökuinuim í sem fliest-
um kjördæmuim. Eins og
stendur hatfa þeir stjómima í
sjö af sextám kjördæmum. —
Viminia þeir nú baki brotniu að
undirbúa sig uindlr kjördæma
funidina í vor. Næsta vor verð
ur eininig baBdinn að'alfumdur
fiokksiin's.
Að sögn Daigens Nyheter er
nú helzt defflt um það hvort
faffllasf eigi á áframhaldandi
samivininu við þá saimeigin-
legu virastri hreyfingu sem
þingmiaðurinn Eile Alemius, er
stjóm'andi fyrir, og ffllokkur-
inin hefur tekið þátt í til
þessa. Alenius er ekki í
kommúnistatfloklkniuim og lýsti
meðal anmiars fulllri andstöðu
gegn faniréisimmii í Tékkóslóviak
íu. Auk kommúmi'S'ta tfflheyrir
fjöddi vinstri hreyfimga þess-
ari samisteypu. Það hétfur
rraeðal anmars vakið miklia at-
hygli að Aleniusi var ek'ki
boðið á tflokfcsþinigið í
Moskvu. Límurnar í vald'abar-
áttu fiinniskria kommúniista,
muniu væntaimlega slkýrast á
fyrirbuguðu flokksþiingi.
— Pílagrímur á íslandi
Framhald af 17.
sé samsærismaður, en það er ég ekki.
Ég er of latur til þess.“
Eftir byltin'guna hitti ég þennan fyrr-
verandi leynilögregiluimaran. Hann gekk
til mín og sagði: „Mundð þér eftir mér.“
„Já, auðvitað man ég eftir yður. Við
hittumst á hverjum morgni. Hvað ger-
ið þér núnia?“ „Ég eiti stuðni'ngsmenn
fyrrverandi einræðisstjómar," sagði
hann, „og njósma um þá.“
Hann var kvæntur og átti börn. Varð
að li.fa á einlhiverjiu."
Borges bætir því við, að í Argentinu
sé nú mild einræðisstjórn, eins og hann
kemst að orði. Hann segir að hermenn
séu mjög óvinsælir þar í landi. í Buen-
os Aires eru 7 milljónir 'manna, en það
sést ekki nokkur hermaður eimkennis-
klæddur á götumwn segir hann. Þeir
eru allir óeinkennis'klæddir. Prestar eru
einnig óvínsælir þar í borg.
Ég greip tækifærið: „Hatfið þér mæt-
ur á þeim trúarbrögðum, sem birtast í
forníslenzkum skáldskap?" spurði ég.
„Þér eigið við trúarbrögð hugrekkis og
hollustu? Mér geðjast vel að slífkuim
trúarbrögðum."
„En hvað segið þér um kalda stríðið
og þau andstæðu öfl, sem talkast á?“
„Sjiáið þér til, ég er Amerikana meg-
in. En kannski verður fundin þriðja
leiðin til lausnar vandanum. Hver veit
Ég var prófessor í Bandaríikjunum, Þau
standa mér nær. Sem Ameríikumaður
stend ég með Am'erilkumönnum. Auk
þess á ég bandariskum bökmenntum
og menningu mikið að þakka. Aftur á
móti hef ég haft lítið af Rússum að
segja. En enginn má skiljá orð mín
svo, að mér leiðist ekki verzlunaræðið
í Bandaríkjunum. Ég er einstaklinigs-
hyggjumaður, það er rétt. Því minini
afskipti sem riikið hefur af þegnunum,
því betra. Ég fyrirlít kommúnista, og
kommúnistar hata mig. Heiima er ég
kallaður konservatisti. En konservat-
isti er ekki í minu heimalandi það sama
og að vera hægri sinni. Konservaitisti
er sá sem er á milli. Þjóðernissinnar
eða nazistar kalla mig kommúnista. En
komimún.istar segja að ég sé nazisti."
„Hvað segið þér þá um ljóðskáldið
Neruda?"
„Hann er stórkostlegt Ijóðskáld.
Hann er sendiherra Ohile í París. Ekki
alls fyrir löngu gerði hann mér boð að
hitta sig, þegar hann kom við í Buenos
Aires á leið til Chile. Mi.g lanigaði að
hitta hann. E)n þar sem hann er komm-
úniiskur sendiherra lands síns, hefði
getað verið hættuilegt að láta það leka
í blöðin, að ég hefði hitt harnn. Ég hæbti
því við það, vissi að það yrði miistúlkað.
Enginn mundi sjá samtal okkar í réttu
ljósi: að þar hittust einungis tvö skáld
að máli, gamlir vinir. Fól.k hefði aðeins
sagt: Þessi Borges, sem þykist vera
andkommúnisti, er á eintali við komm-
úniskan sendiherra. Neruda lætur
stjómmálaskoðanir mínar ekki hafa
nein áhrif á bókmenntalegt mat sitt á
verkum mín.um. Hann hrósar þeim á
hvert reipi.“
VI.
Þegar við kvöddumst, tók skáldið í
höndina á mér: „Hingað hefur mig
langað alla tíð,“ sagði hann. Að
hugsa sér, að vera kominn til íslands!
Hér er allt jafn stórkostlegt. Ég hlafcka
til að segja móður minni frá þessu
landi. Hún hafði ekkert á móti ferða-
laginu. Ég veit, að hún er að hugsa til
mín núna . . . Ég ætla að halda í þá
von eins lengi og ég get að ég sé af
norrænu bergi brotinn . . . Eitt sinn
sagði þýzkur prófessor við mig, ágæt-
ur maður: „Ég er af Víkiinigaættum.“
Ég horfði á hann. Svo sagði ég: „Þér
gietið verið hreykinn af þvi. Þér eruð þá
eini þýzki vikingurinn, sem sögur fara
af.“ M.