Morgunblaðið - 27.07.1971, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. JÚLI 1971
3
Fyrsta aðgerð við ósæðar-
þrengslum sem framkvæmd
er hér á landi
FYRIR viku var framkvæmd
í Borgarspítalajium í Reykja-
vík skurðaðgerð á 17 ára pilti,
til að ráða bót á meðfæddum
ðsæðarþrengslum. Er þetta í
fyrsta sldpti, sem slík aðgrerð
er framkvæmd hér á landi, en
undanfarin ár liafa að jafn-
aði verið sendir utan til slíkr-
ar aðgerðar 2—3 sjúkiingar
á árí hverju.
Morgunblaðið spurðist fyrir
um þetta hjá dr. Friðriki Ein-
arssyni, yfiriækni s'kurðdeild-
ar Borgarspítalans oig visaði
ihann til Gunnars Gunnlaugs-
sonar skurðlæknis, sena fram-
kvasmdi aðgerðina. Gunnar
kom heim til starfa í fyrra,
eftir 6 ára framhaldsnám í
Mayo-sjúkrahúsinu í Rochest-
er i Bandariíkj un um, þar sem
hann sérhæifði sig i hjar'ta- og
æðasikurðílækningum. Félist
hann á að skýra frá þessu í
aðalatriðum.
— Ósæðin er meginsiaigæð-
in, sem dælir blóði frá hjart-
anu út í Mkamann. Hún iigg-
ur frá vinstra framhólfi
(hjartasiegli) og liggja frá
henni slagæðar upp í höíuð
og handleggi og tii annarra

^/WuppfhofuA
Æ#uppfl
09 h- hondlegg f q*
//*?
upp í y-lwwOeps
'A—ÓSÆBAR-
—' t>RENGS|
Lausleg skýringarmynd af ós-
æðarþrengslum. Þrengsiin eru
skorin bnrt og æðin skeytt
saman á ný og verður hún
þá eðlileg, eins og pnnkta-
linan sýnir.
likamshliuta. Rétt fyrir neðan
æðina út í vinstri handlegg
myndast þessi svoköflluðu ós-
æðarþrengsli, sem þá eru með-
fædd, og hetfta að einhverju
eða öllu leyti blóðrásina um
æðina. Verður bióðið þá að
renna um smærri æðar, sem
liggja í kringum slagæðina og
þenjast þær út vegna áiags-
ins. Áreynsla hjartans við að
dæla blóðinu út í þessar
smærri æðar veldur því, að
það stækkar, eins og aðrir
vöðvar, sem mikið reynir á.
Aðgerðin er fólgin i því að
taka sundur æðina, báðum
megin þrengslanna og skeyta
hana síðan saman á ný, og á
bióðrásin um hana þá að
verða eð'lileg.
— Hver eru einkenni ó«-
æðarþrenigsla ?
— Þrengslin í óisæðinni
vaida því, að blóðrásin minnk-
ar til neðri hluta likamans og
finnst ti'l dæmis enginn púls
i iganglimum. Veldur það
þreytu og verkjum í fótum
við gang og áreynslu. I hand-
leggjum og höfði er blóð-
þrýstingurinn aftur á móti oí
hár og getur valdið höíuð-
verk, blóðnösum og jafnvel
heilablæðingu. I hjartanu
koma fram einkenni hjarta-
bilunar, þ. e. mæði og minnk-
að áreynsluþol. Ef ekkert er
gert fyrir þesisa sjúkliniga
eiiga þeir yfirleitit ekki meira
en 30—35 ára IJí fyrir hönd-
um.
— Hvenær korna einkennin
fram?
— Einkennin koma yfirleitt
ekki í ljós fyrr en á unglings-
áruim, en galiinn finnst að
sjálísögðu strax, ef bömin
ganga undir góða læknisskoð-
un yngri. Bezti aldurinn til
að gera þessa aðgerð er frá
8 ti'l 12 ára, því að þá eru hilið-
airæðaimar, siem ílytja blóðið,
orðnar nægilega víðar, til að
hægt sé að klemma alveg
fyrir ósœðina, meðan á aðgerð
inni stendur. Dragist aðgerð-
in aftur á móti mikið fram
yfir þennan aidur sitækka æð-
Gunnar Gunnlaugsson læknir
arnar og verða þunnveigigj-
aðri og æ erfiðari við að eiga.
— Hvernig uppigötvaðist
þessi galli í piltinum, sem
skorinn var hér?
— Hann kom inm á háls-,
nef- og eymadeildina hér í
vetur, þar sem tieknir voru úr
honuim kirtlar. Við rannsókn
í þvi sambandi kom þessi
galii í ljós. Var piiturinn þá
farinn að finna til mæði og
þreybu í fótum. Etftir frekari
rannsóknir og myndatökur
var ákveðið að gera þessa að-
gerð hér og virðist hún hafa
tekizt vel. Ósæðin, sem á þess-
um stað á að vera lVi—2 sm
við var nær alveg lokiuð i pilt-
inum og var rétt hægt að
koma grannri nál gegnum
hana. Hjartað var orðið óeðli-
lega stórt og blóðþrýstingur-
inn i efri hluta líkamans var
230 fyrir einum mánuði. 1
fyrradag var hann komainn
niður í 130, sem er eðli
legit. Vænta má þess, að á
næstu mánuðum muni hjart-
að minnka aftur unz það
nær eðlilegri stœrð. Æðamar
krimgum siagæðina, sem áður
fluttu blóðið, dragast einndg
samam.
— Þessi aðgerð er ein aí
fáum h j artaskurðum, sem
hægt er að gera, án þess að
nota hjarta- og lungnavél, en
slík vél er ekki til hér eins
og kunnugt er. Aðrar aðgerð-
ir, sem hægt er að gera ám
vélarinnar, þ. e. a. 8. aðgerðir
á lokuðum hjartagöillum, eru:
aðgerð á svokallaðri opinni
slagæðapípu, aðgerðir á viss-
um tegumdum af þrenigslum
á ioteu milli vinstra framhólfs
og afturhólfs og vissar
„bráðabirgðaaðgerðir" á börn-
um, sem hafa alvarlega
hjartaga'lla, sem ekiki er hægt
að laga að fullu, fyrr en þau
eru orðin e'ldri. Hér á landi
hafa aðeins verið fram-
kvæmdar aðgerðir á opinmi
Slaigæðapípu, en hinar eru
eimnig vel framkvæmanlegar
hér irueð þeim tækjakosti sem
til er, og ætti að vera óþarfi
að senda tfólk utan til þeirra.
— Steindur eteki til að fá
himgað hjarta- og lungnavéi,
svo opnir hjartaskurðir verði
f ramkvæmaniegir ?
— Undanfarið hafa yfirleitt
verið sendir héðan áriega
10—20 sjútólingar til opinna
hjartaaðgerða eriendis, oig
hafa þetta verið sjúíklingar
með méðfædda hjartagalia og
íotougalla. Hafa skoðanir ver-
ið skiptar um hvorf það borg-
aði sig að fá vél tii að að-
gerðirnar yrðu framkvæman-
iegar hér, en slík vél kostar
nú himgað komin um 2,4
mdlljónir króna. En fyrir fjór-
um árum var byrjað á þvi í
Bandarikjunum að nota nýja
Skurðaðtferð við kransæða-
stiifilu og hafa þœr aðgerðir
borið góðan árangur. Hér á
landi deyja áriega um 400
manna úr hjartaslagi og sam-
kvæmt upplýsimgum dr. Sig-
urðar Samúelssonar eru 400—
800 mamns árlega til meðtferð-
ar vegna hjartasjútedóma, svo
Framhald á bls. 27
STAKSTEINAR
Ritskodun
Frjáls skoðanasldpti, prent-
frelsi og fundafrelsi eru undir-
stöður lýðræðislegs stjórnarfars.
Þannig eru ákvarðanir teknar í
lýðræðisríkjum, eftir að kostir
og gallar hvers álitaefnis hafa
verið dregnir fram í dagsljósið
með almennum umræðum. í
þessum rikjiun geta valdhafarn-
ir ekki brotið á bak aftur mál-
flutning og skoðanir minnihlut-
ans, þó að þar komi fram sjón-
armið, sem þeir telja andstæð
sínum hagsmunum.
I sósíalískum alþýðulýðveldum
er þessu á annan veg farið. Þar
hefur skoðanafrelsið verið brot-
ið á bak aftur og prentfrelsi
þekkist ekki. Skáldin verða að
yrkja í samræmi við skoðanir
valdhafanna, rithöfundarnir
verða að skrifa bækur sinar eft-
ir fyrirmælum valdhafanna Dg
jafnvel myndUstarmennirnir
verða að gera myndir sinar
þannig úr garði, að þær skaði
ekki hagsmuni rikisins að dömi
vaidhafanna. I þessum lönduni
eru ekki heldur tii frjáls blöð;
þar eru einungis hlöð, sem flytja
boðskap valdhafanna. Sérstökum
ritskoðunarstofnunum er BVO
komið á fót — einni „handa“
blöðunum, annarri „handa" skáld
unum og þeirri þriðju „handa"
myndlistarmönnunum — til þess
að sjá um að hagsmunir ríkisins
séu ekki fyrir borð bornir.
Fólkið í þessum alþýðulýðveld-
um hefur litlar spurnir af um-
heiminum, enda mun það ekki
þjóna hagsmunum ríkisins; það
fær ekki að kynnast erlendum
sjónarmiðum, ef valdhafarnir
telja þau hættuleg hagsmimum
ríkisins. Innlend blöð flytja ekki
fréttlr af þessu tagi; ritskoðunin
I sér um það. ÖUum er enn í
tfersku minni, þegar sovézkar
vígvélar brutu niður frelsisbar-
áttu Tékka og Slóvaka haustið
1968 og ritskoðun var komið á
vegna þess, að frelsið var „sjálf-
stæði" þjóðarinnar hættulegt og
stofnaði framþróun sósíalismans
i heiminum í hættu.
„Gegn hags-
munum
ríkisins"
KARNABÆR
FYRIR
VERZLUNAR-
MANNAHELGINA!
Tökum upp í dag:
□ Kvenjakka úr flaueli
□ Flauelisgallabuxur
□ Herrasportjakka
□ Boli — margar gerðir
□ Blússur — stutterma
og langerma
□ Alls konar leðurfatnað.
OPIR TIL KL. 10 e.h. NÆSTKOMANDI FÖSTUDAG
Nú hafa nýir valdhafar tekið
við hér á landi. Málgögn þeirra
hafa að undanförnu veitzt að
Morgunblaðinu með gífuryrðum
og sakað það um að vinna gegn
hagsmunum ríkisins og þjóðar-
innar og borið því á brýn að
ganga erinda „fimmtu herdeild-
arinnar", með þvi hugarfari að
svíkja landið undir erlend yfir-
ráð. Ástæðan fyrir þessum
hrokafullu árásum hinna nýju
valdhafa er sú, að Morgunblaðið
hefur skýrt lesendum siniun frá
umræðum um íslenzk málefni á
erlendum vettvangi. Fyrir kosn-
ingar lýsti málgagn annars
stærsta stjórnarflokksins, Þjóð-
viljinn, því yfir, að eitt af
stærstu verkefnunum yrði að
einangra ritstjórn Morgunblaðs-
ins og í forystugrein sania blaðs
sl. laugardag er látið að því
liggja, að einangrun verði hlut-
skipti Morgunblaðsins; þetta er
boðskapur máigagns ríkisstjórn-
arinnar.
Nú er það orðið óþjóðlegt og
andstætt hagsniununi islenzka
ríkisins, að fólkið fái upplýsing-
ar um það, sem skrifað er um
fsland í erlendum blöðum, ef
valdhafarnir telja það óheppilegt
fyrir sinn málstað. Fólkið í
Tékkóslóvakíu þekkir þetta rit-
skoðunarhugarfar; það verður
að þola það í framkvæmd. ís-
Iendingar þekkja hins vegar ekki
ritskoðun í framkvæmd, en lesa
boðskapinn i niálgagni ríkis-
stjórnarinnar, Þjóðviljanum.
*