Morgunblaðið - 15.08.1971, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. ÁGÚST 1971
17
Múrinn 10 ára
Við, sem við lýðræðislega
stjórnarhætti búum, erum
óþreytandi að gagnrýna eiitt og
annað í stjórnarfarinu. Oktour
finnst margt fara úrskeiðis,
einn vili þetta og annar hitt, og
enginn er ánægður með allt það,
sem gert er eða látið ógert, held
ur ekki þeir, sem hverju sinni
fara með æðstu völd í þjóðfé-
laginu. Lýðræðið byggir á mála-
miðiun og við það' verður að
una. Sumir segja raunar, að lýð
ræðið sé veikt stjórnarform og
margir hafa barizt fyrir þvi á
liðnum áratugum, bæði hér og
annars staðar, að komið yrði á
breyttum stjórnairháttum, sósíal
isma segja sumir, aðrir eru
ófeimnir við að tala um komm-
únisma.
En þrátt fyrir annmarka lýð-
ræðisins ættu þeir, sem fyrir því
berjast, að vera óhræddir að
bera það saman við hið „sterka“
stjómarform kommúnismans.
Ekkert dæmi er jafnáþreifanleg
sönnun um veikleika kommún-
ismans og Berlínarmúrinn, eina
fangelsið, sem byggt hefur ver-
ið á síðari öldum a.m.k. af
stjórnarherrum til að loka þær
þjóðir inni, sem þeir ráða. Hver
sá maður sem í fyrsta sinn
stendur frammi fyrir Berlínar-
múmum, hlýtur að fyllast
örvæntingu, og vist er erfitt að
trúa þeirri staðreynd, að þjóð-
arleiðtogar leiki þegna sina
jafngrátt og raun ber vitni.
Sannleikurinn er sá, að við,
sem berjumst gegn kommúnisma,
kynokum okkur oft Við að segja
sannleikann um þessa ógnar-
stefnu, Við viljum helzt ekki
þurfa að trúa því, að sannleikur-
inn sé sannleikur. Við vildum
helzt, að um ímyndun væri að
ræða á þann veg, sem andstæð-
ingarnir halda fram, þegar þeir
tala um „MorguniblaðsIygi“ og
annað í þeiim dúmum.
En þvi miður er fátt eða
ekkert tiil vitnis um það, að
kommúnistaforingjarnir i Aust-
ur-Evrópu séu hótinu betri en
þeir voru í valdatíð Stalíns.
Rússneskir ofbeldismenn halda
þjóðunum í jánngreipum, og sér-
hver tilraun til að lina á fjötr-
unum er miskunmarlaust brotin
á bak aftur. Þjóðimar eru fang-
ar í eiginlegri merkingu og
fangelsismúrinn svo rammbyggð
ur, að naumast sleppur nokkur
maður, þótt margir reyni flótta
og fórni lifi sínu.
En hver er þá hlutur okkar,
sem við lýðræði búum — og
hver er sú samúð, sem við sýn-
um þessum þjóðum? Eystrasalts
ríkin fengu sjálfstæði uim svip-
að leyti og ísland. Þessar þjóð-
ir voru ekki einungis sviptar
sjálfstæði sínu, heldur hefur
beinlinis verið markvisst að því
unnið að þurrka þær ú't, flytja
íbúana í burtu og Rússa til
Eystrasalt.slandanna í staðinn.
Um þetta þegjum við, lýðræð-
ishetjurnar, og við styrjaldar-
lokin þorði naumast nokkur mað
ur að hafa orð á þessu við ráða-
menn í Kreml. Saklaust fólk er
brytjað niður í Póllandi, Austur-
Þýzkalandi eða Tékkósló-
vakíu, hvenœr sem það
reynir að l'áta í ljós þá frels-
isþrá, sem manninum er meðbor-
in. Jú, við birtum þessar frétt-
ir, en förum svo að borða og
leggja okkur, og ef einhver
minnir nú á þessar staðreyndir,
er vísast, að hann sé nefndur of
stækismaður eða kaldEistríðsmað
ur.
Á að kalla
kommúnista
kommúnista?
I greinum þeim, sem erlendir
menn, bæði fréttamenn og stjóm
Hafnarherg. (Ljósm. Mbl. Sveinn Þorm.)
málamenn nákunnugir aðstæð-
um hér á landi, hafa ritað um
hina nýju ríkisstjórn, hafa þeir
yfirleitt allir kallað ráðherra
Alþýðubandaliagsins komm-
únista og þann flokk kommún-
istaflokkinn á Islandi. Enginn
hefur undrazt þetta, enda hafa
mennirnir ekki talið sér unnt að
lýsa ástandinu öðru vísi en að
nota þau hugtök, sem viðtekin
eru I öllum lýðræðisríkjum, þar
sem komimúnistaflokkar starfa.
En þegar við köllum komm-
únista kommúnista, þá finnst
mörgum það vera dónaskapur.
Sumir segja jafnvel, að hér séu
sama. Þar er Varsjárbandalagið
ekki líkt Atlantshafsbandalag-
inu, heldur samstarf, sem „ilýð-
ræði og frelsi" þjóðanna aust-
an járntjalds byggist á!
Meðferðin
á formanninum
En er það þá rétt, að komm-
únistar ráði lögurn og lofum í
Alþýðubandalaginu ? — kynni
einhver að spyrja, Voru Héðinn
og Sigfús valdalausir í gamla
Sósíalistaflokknum? Var Hanni-
kvæmdastoifniun ríkisins í sára-
bætur, og má vel vera að svo
fari, enda á sú stofnun að
verða undir ströngu eftirliti rík
isstjórnarinnar.
Góðæri til lands
og sjávar
Veðurblíðan ætílar ekki að
gera það endasleppt við okkur
í sumar, né fengurinn til lands-
ins og til sjávarins. Óhætt er að
fullytrða, að aldrei hefur ríkt
eins mikið góðæri og nú. Fram-
Reykjavíkurbréf
Laugardagur 14. ágúst
enigir kommúnistar til, mennirn-
ir, sem um áratugi hafa varið
911 illvirki alheimskommúnism-
ans, séu einlægir lýðræðissinn-
aðir Islendingar.
Ljóst er, að ekki eru allir
þeir, sem studdu Alþýðubanda-
lagið í síðustu kosningum,
kommúnistar. Því fer víðs
fjarri. En hitt er jafnljóst, að
þeir menn, sem ráða lögum og
lofum í þeim flokki, hafa alla
sína tíð kommúnistar verið, eft-
ir þeirri skilgreiningu, sem hvar
vetna er lögð á stjómmálastörf
þeirra og afstöðu til alþjóða-
mála. Spurningin er þá sú,
hvort leyfilegt sé að kalla þessa
menn kommúnista eða hvort
gefa eigi þeim eitthvert gælu-
nafn. (Erum við orðnir eins
teprulegir og fína frúin, sem
nefndi hrútspungana kviðsvið. —
Á að nefna hrútspunga hrúts-
punga eða eitthvað annað?).
Það er að visu rétt, að nú
allra síðustu árin hafa þessir
menn farið gætilegar í ummæl-
um sínum um framferði ráða-
manna austan járntjalds og jafn
vel fundið upp það snjallræði að
leggja að jöfnu stjórnmála-
ástand í leppríkjum Rússa og
hér á Islandi. Þannig hef-
ur Þjóðviljinn tönnlazt á því ár
um sarnan að tillögu Magnúsar
Kjartanssonar, að Tékkar og
íslendinigar byggju við svipað
ofríki erlendra hervelda. Þetta
er raunar ekkert sérstakt ís-
lenzkt fyrirbæri, kommúnista-
flokkar i öllum vestrænum lönd
um nota sömu bardagaaðferðir.
Þeirra hlutverk er að lama
varnarmátt lýðfrjálsra þjóða og
umfram allt að reyna að spilla
sambúð þeirra. Þess vegna er
það góð lexía að leggja Atlants-
hafsbandalagið að jöfnu við
Varsjárbandalagið. Þannig á að
fá fó'lkið á Vesturlönduim í and
stöðu við varnarsamstarf þjóð-
anna, en auðvitað heyrast þess-
ar raddir ekki fyrir austan jám
tjald og þvi er Rússum nokk
bal Valdimarsson valdalaus í
Alþýðubandalaginu gamla? Er
Ragnar Amalds bara foimaður
að nafninu til í Alþýðubanda-
laginu nýja? Um þá fyrrnefndu
hefur margt og mi'kið verið rætt
og ritað og fer víst varla á milli
mála, að þeir urðu fyrir sárum
vonbrigðum af samskiptum við
íslenzka kommúnista.
Að því er Raignar Arnalds
varðar, þá skal hér ekki lagð-
ur á það dómur, hvort hann er
kommúnisti, liklega veit hann
það ekki sjálfur. Hitt er víst,
að hinir raunverulegu ráða-
menn í Ailþýðubandalaginu
treysta honum ekki frekar en
þeir treyistu Héðni og Hannibal.
Gleggsta sönmunin fyrir þvi er
þær aðfarir, sem notaðar voru
við stjórnarmyndunina. Þá var
Ragnari Amalds talin trú um
það, að hann væri ráðherraefni,
enda lá það beinast við, að for-
manni stjómmálaflokks gæfist
kostur á því að taka við ráð-
herrasæti, er flokkur hans
gerðist aðili að ríkisstjóm.
En auðvitað var honum aldrei
ætlað þetta embætti, og á síð-
ustu stundu var með klókind-
um komið í veg fyrir, að hann
yrði ráðherra, og Magnús
Kjartansson hrifsaði sætið. En
ekki þótti niðurlæging for-
mannsins nógu fullkomin, nema
hann stingi sjálfur upp á
Magnúsi sem ráðherra, og var
hann neyddur til að gera það.
Sjálfsagt verður gerð tilraun
til að mótmæla því, sem hér er
sagt, en allir, sem til þekkja,
vita að þetta er staðreyndin í
málinu. Ragnar Arnalds hélt, að
hann væri orðinn ráðhenra, og
fór ekki dult með ánægju sína.
En þeir, sem ráða Alþýðubanda
laginu, ætluðu honum aldrei
slikar vegtyllur og þess vegna
var hann niðurlægður á þann
veg, sem að framan greinir. Nú
er sagt, að hann eigi að fá emb-
ætti hjá hinni nýju Fram-
kvæmdirnar eru í fullum gangi,
og vafalaust er það rétt, að skil
yrði séu nú til verulegra kjara-
bóta landsmanna allra. Ríkis-
stjórnin segir, að nú sé unnt að
standa undir nokkurri hækkun
vísitölugreiðslna, styttingu
vinnuvikunnar um 4 klukku
stundir, sem samsvarar 10%
kauphækkun, og 20% kjara-
bótum á naastu tveim árum. Allt
á þetta að grundvallast á þeim
arði, sem þjöðin býr við frá
stjórnartíma fyrrverandi ríkis-
stjórnar. Eru það vissulega góð
meðmæli með þeirri ríkisstjórn.
En því miður er hætt við, að
stjórnarherramir nýju viti
ósköp lítið um það, sem þeir eru
að sogja. Þeir hafa viðurkennt,
að þeir hafi emgrar sérfræðiað-
stoðar notið og að hér sé um
hreinan „slumpareifcning“ að
ræða. En vonandi reynist staða
þjóðarbúsins jafngóð og hinir
nýju stjórnarherrar segja.
Menn verða þó að hafa það
hugfast, að 20% kjarabót er
ekki sama og 20% launahækk-
un. Vaflaiausit yrðu launin að
hækka miklu meira til þess að
raunhæf kjarabót næðist, sem
svaraði 20%, því að auðvitað
hæfckar tilkostnaður við hærri
laun og þá hlýtur vöruverð að
hækka. Þegar 911 kurl væru
fcomin til grafar, mæftti þvi gera
ráð fyrir launahækkunum, sem
næmu allt að 50% samamlagt. Og
gaman væri að fá að vita um
þau töframeðöl, sem þá á að
nota til að koma í veg fyrir
„óðaverðbólgu", þegar samhliða
er gengið á varasjóði, útlán á
að auka og lækka vextina. Það
verður nóg að gera við útreikn
inga í Framkvasmdastofnun rík-
isins og llklega verða þeir ekki
ófáir, sem þar næla sér í lag-
lega bitlinga.
En fjármálaráðherra og for-
sætisráðherra segja, að stjóm-
in sé búin að lofia þessu og lofa
hinu og við það verði að standa.
Vonandi gengur það vel fyrsöu
mánuðina, og því skyldum við
ekki njóta lifsins í velmegun-
inni? Við höfum gengið í gegn-
um erfiðleikatímabil og nú verð-
ur látið vaða á súðum „en hvað
er að fást um það“.
Margar nefndír
skipaðar
Ríkisstjórnin skipar nú marg-
ar nefndir til að rannsaka eiitt
og annað og undirbúa löggjöf.
Er það ekki óeðlilegt, því að
mikið á að gera og aldrei hafia
nú vinstri menn verið á móti
nefndum og mikilli ríkisforsjá.
Ný nefnd var skipuð í landlhelg-
ismálið með tilnefningu frá öll-
um stjórnmálaflokkum, þótt
önnur nefnd væri raunar starf-
andi, en látum það vera. Sagt
var að nýja nefndin ætti að
„vera til ráðuneytis rikisstjóm-
inni“. Bjuggust menn þess
vegna við, að ekki yrðu ráð-
herrar skipaðir í þessa neflnd,
enda tilnefndi bæði Framsókn-
arfloklkurinn og Samtök frjáls-
lyndra og vinstri manna
fulltrúa utan ríkisstjórnarinnar,
en svo kynlega brá við, að báð-
ir kommúnistarnir í stjóminni
tóku sæti í nefndinni, annar sem
aðalmaður, hinn sem varamað-
ur.
Engu er líkara en ráðherrar
kommúnista hafi engum treyst í
flokki sínum til að taka þetta
sæti og augljóslega ekki fior-
manni Alþýðubandalagsins, sem
þó hefði verið eðlilegt að þama
kæmist að, úr því að honum var
meinað að taka ráðherra-
sæti. En þeir Lúðvík Jósepsson
og Magnús KjartansSon ætla sem
sagt að vera sjálfum sér „til
ráðuneytis".
Þá hefur það gerzt, að þrír
stjórnimálamenn hafa farið utan
til að sitja undirbúningsfundinn
undir hafréttarráðstefnuna. Eru
það þeir Þórarinn Þórarinsson
frá Framsóknarflokknum, Har-
aldur Henrysson frá SFV og
Gils Guðmundsson frá Alþýðu-
bandalaginu. Hins vegar var
fulltrúum stjórnarandstöðunnar
ekki boðið að fara til að
kynraa sér málin á þessum fundi.
Er þetta háttalag vissulega ekki
vitnisburður um mikla einlægni,
þegar ríkisstjómarflokkamir
segjast ætla að hafa fullt sam-
ráð við stjórnarandstöðuna í
iandhelgismálinu.
Að sjálfsögðu átti að bjóða
fulltrúa frá Sjálfstæðisflokkn-
uim og öðrum frá Alþýðufliokkn
um að fara til þessa fundar, úr
þvi að talin var nauðsyn á þvi
að stjórnmálamenn hefðu að-
stöðu tii að kynna sér viðhorf
þeirra, sem fundinn sækja. Hér
hefur verið farið rangt að, en
auðvitað má ekki láta slfikt
spilla fyrir samstöðu í landhelg
ismálinu og vonandi verða
stjórnarherrunum ekki á fleiri
axarsköft i landhelgismálinu en
orðið er, því að við því megurn
við ekki.
Kjör opinberra
starfsmanna
og verkfallsréttur
Ríkisstjórnin hefur boðað, að
hún muni stefna að fulluim verk
fallsrétti opinberra starfsmanna.
Þar er um að ræða mjög var-
hugavert mál og vonandi, að
stjórnarherrarnir hugsi vel ráð
sitt, áður en þeir grípa til slíkra
breytinga. Ef núverandi ráða
menn teldu, að mjög illa hefði
verið farið með opinbera starfs-
menn og þeir byggju við bág
kjör, mætti kannski segja, að
skiljanlegt væri, að þeir
Framhald á bls. 23.