Morgunblaðið - 15.09.1971, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. SEPTKMBER 1971
15
Framsóknarflokkur-
inn speglar hagsmuni
smáborgaranna....
— segir Izvestija málgagn
So vétst j órnarinnar
MORGUNBLAÐINU hefiir
borizt ensk þýðing- greinair,
sem fyriir nokkru birtist í
Moskvublaðinu „Izvestija",
sem er málgagn Sovétstjóm-
arinnar. Greinin, sem nefnd-
ist í íslenzkri þýðingu „Æða-
sláttur íslands" er eftir M.
Zubko ogr fjallar um stefnu
hiranar nýju íslenzku ríkis-
stjómar. Þar segir í upphafi,
að fyrstu ráðstafanir ríkis-
stjórnarinnar hafi miðað að
því að létta byrðar óhóflegs
verðlags, sem verkalýðuriim
hafi orðið að bera. Þjóðin hafi
fagnað þessiun ráðstöfimum
sem upphafi áætlunar um
þjóðfélagslegar breytingar.
Hins vegar hafi blöð hægri
manna litið skrifað um þær
og sé þessi afstöðumunur ein
keimandi fyrir lífið á Islandi
nú.
Síðan rekur höfundur upp-
haf breytinganna, kosningarn-
ar 13. júiní, segir frá úrslit-
um þeirra og varpar svo frarn
þeirri spumingu, hvernig hin
ir nýjiu stjórn arfiókkiar séu.
Framsóknarflokkurinn, seg-
ir hann, að spegli yifirleitt
hagism’uni smáborgaranna
(petif Bourgeoiisie) þar á með
al bænda. Alþýðubandalagið
sé ákveðnastur málsvari verka
lýðsstéttanna oig hins vinn-
andi manns á Islandi. Sam-
tök fi’j!áls]yndra og v.instri
manna stándi mjög nærri Al-
þýðu'bandalaginu hvað stefnu
viðkemur en þau sameini að
mestu innam sinna vébanda
frjálslynda memntamenn.
„Eims og vera ber við slík
tækifæri,“ isegir Zubiko, að
stjórnarflokkarnir núverandi
hafi komið sér saman um sam
eiginlega stjórnmálaáætiiun
sem forsætiisráðherra lands-
ins, Ólaf ur Jóhamnessom, leið-
togi Framisóknarflioikksins hafi
birt af hátfu stjómarinnar.
En þegar blöð borgarastétt-
anna og hægri sinnaðra sós-
íaldemókrata ræði um þessa
áætlun beinist abhygli þeirra
einuinigis að tveimnur eða þrem
ur atriðuim í utanríldsstefnu
nýju stjörnarinnar, sérstak-
lega að ákvörðun hennar um
að endurskoða ,Jiinn svokaill-
aða varn a rsamm I ng “ við
Bamdarilkin og um að Særa út
fiskveiðitakmörkin kringum
ísland. Hins vegar þegi þau
um aðra þætti i stefnu nýju
stjórnarinnar, þá þætti sem
f jalli um innanrikismál.
Zubko kveðst hafa rætt við
miðálidra Islending i Styklkis-
hólmi, Erling Viiggósson, sem
stundað hafi fiskveiðar í 26
ár. Hann haifi sagt, að bæj-
arbúar væru ánægðir með
stefnu stjörnarinnar. Aðalatr-
iðið sé, að hún hafi beinllnis
lýst þvi yfir, að húm ætli að
vinna að þvi að bæta líifls-
skilyrði verkamanna, bænda
og fiskimanna og gera ráð-
stafanir til að bæta skilyrði
fiskimanna o.g fiskiðnaðarins
í heild. t
„Þetta er vissúlega mikil-
vægt mál,“ segir Zulbko. Satt
er að visu, að iðnaður er að
þróast á Islandi. Til dæmis
er þar framféitt ál (að hluta
með svissneskiu fjlánmagni)
og flutt út tiil Bretíands,
Þýzkalands og Svtþjóðar.
Margir landsmenm stumda
landbúnað (sauðifjlárrækt). —
Samt verða fiskveiðamar eft-
ir sem áður aðalgrein eína-
hagsMiflsins. Þær sjá lamdinu
lyrir 80% gjaldeyristekna og
tugþúsund íslendinga hafa af
þeim trygga atvinnu og tekj-
ur. Nýja stjiórnin heflur lýst
því yfir, að hún ætli að auka
fiskiskipaiflotanm og úthluta
fé sérstáklega til þess að
kaupa þegar í stað 15—20 tog
ara. *,
„Þetta er þó einungis edn
hQiið hinnar nýju stefinu," seg
ir Zuibko og telur síðan upp
ýmsa aðra þætti, styttingu
vinnuvikunnar, stöðvun hinna
hættulegu verðhækkana, end-
'uirsikoðun alls tryggingafcerfis
ins og skattafcerfisins, heekk-
un rauntekna vinnustéttanna
og endurbætur á vinnuiliög-
újöf.
Síðan segir hann: „Af öllu
þessu er Ijóst, hvers vegna
blöðum borgarastéttanna og
hægri jafinaðarmanna á Vest-
urlöndum er svo mikið í imm
að þegja um stjómmálaáætl-
un stjömar Jóha n n esson a r í
innanrilkismálum. Og þegar
þau miinnast á hana er það
fyrst ag fremnst í þeim til-
gangi að gera sem miest úr
erfiðleikunum, sem þau segja,
að stjóminni hljóti að mæta,
þegar hún fari að fram-
kværna áætlanir sinar."
„Því verður ekki neitað,“
heldur hann áfram, „að erí-
iðleikairnir eru fiyrir hendi og
þeir meira að segja allmikl-
ir.“ Hann segir, að efnahags-
lif Islands sé nú að heifja flók
ið skeið. Landið sé í greip-
um verðbólgu, verðlag fari
hælkkandi, á nokikrum árum
hafi margar neyzluvörur
hækkað í verði um 50—60%,
skattar hafi hækkað gífiur-
lega, kostnaður.við trygging-
ar og læknisþjönustu hafi
aukizt og dregið hafi úr hús-
byggimgum, Þá hafi móðir
náttúra ekki verið Islending-
um otf góð, síldin hiafi skyndi-
lega horfið af miðunum við
landið. en sildina veitistþeim
bezt að selja. Árið 1961 hafi
til dœmis síldarafflinn orðdð
14,5 sinnum minni en árið
1966. Allt þetta hafi eðlileiga
haft alvarleg áhrif á aðstæð-
ur verkalýðsins, þvi að fyrr-
verandi stjórnvöld hafi reynt
að komast út ú.r efnahagsörð-
ugleikunum á hans kostnað.
„Það er ljióst," segir grein-
arhöfundur, „að öli þessi
vand&mál verða ekki leyst á
einum degi. Þau krefjast á-
taks og tima, sérstafclega þar
sem í hlut á land, er byggir
efnahagslif sitt á kapitalísk-
um grundvelli, með öllum til-
heyrandi afleiðingum. Það er
enginn vafi, að hin ákafia and
staða borgarastéitanna og
filokka þeirra gegn öllum —
jafnvel hinum hógværustu —
aðgerðum, sem miða að þvi
að breyta núverandi skipan
hlutanna, hefur einnig eitfið-
leika í för með sér. En með
því að taka þá stefnu að bæita
líf venjulegs vinnandi fólks
að svo mikiu leyti sem mögu-
legt er við þessi skiliyrði, heif-
ur stjómin unnið sér mikið
álit í landinu.
Þá vitnar Zubko í viðltal við
G. Jónsson, forystumann fé-
lags jámiðnaðarmianna, sem
hann haii rætt við.
Jónsson hafi sagt, að þeir
Framhald á bls. 19
Miklir möguleikar til heilsu-
farsrannsókna á Islandi
Rætt við dr. Povl Riis frá Danmörku
Nýlega var haldið hér í
Reykjavik námskeið í læknis
fræðilegum rannsóknarað-
ferðnm og tölfræði á vegnm
Læknafélags íslands, Lækna
félags Reykja\dkur og Norr-
æna hússins. Voru þar
komnir fjórir danskir lækn-
ar til að kynna íslenzkum
starfsbræðrum sínum helztu
aðferðir og nýjungar í þess-
um efnum. Einn þeirra, dr.
Povl Riis hélt erindi hér fyr
ir einu ári, og fékk hann
þrjá samstarfsmenn sina
hingað nú, en þedr félagar
hafa að undanfömu haldið
svipuð námskeið fjTÍr Iækna
í Danmörku. Dr. Riis er yf-
irlæknir í Gentofte, lektor,
formaður norrænnar sam-
vinnunefndar um læknis-
fræðileg efni, fomiaður sam-
eiginlegrar útgáfunefndar
Norðurlandanna allra og rit-
stjóri danska læknatimarits-
ins „Ugeskrift for læger".
Blaðamaður Mbl. hitti dr.
Riis að máli stutta stund i
matarhléi á námskeiðinu í
Domus Mediea, en þar og í
Norræna húsinu tór það
fram.
Við spurðum dr. Riis um
aðdraganda og gildi slilkra
námskeiða.
— Þetta er í fiyrsta skipti
sem námisikeíð af þessu tagi
er halöið á Islandi, og í
Danmörku hafa þau aðeins
verið við lýði í nokteur ár.
Þau eru ætluð lœtkmiim, tann
læknum, læknanemum og
naunar öilum þeim sem hafa
sjúklinga á simmi könn-u, til
að kynna þekn nýrnæii í
rannsóúcnum og meðhöndlun.
Þau eru liður í hrnni nýju
heimspeki sem grafið heifur
u.m sig í heilsuþjónuist-u um
heim alian, þar sem lögð er
áherzla á að nálgasí sjúk-
dóma með gagnrýnu hugar-
fari, með nákvæonri skipulagm
iingni og í sararæmi við tækni-
þróunina. Læknar um heim
alian eru að taka sér nýja
þarf að vita að peningunum
sé varið á árangursríkan
hátt, og þamnig skapasit visst
traust, bæði hjá stjómarvödd
um og samfélagin.u í heild.
Góð heilsulþjiónusta grund-
vallast á gagnkvæmu trausti
læknis og sjúklingis, og við-
horf iæknisins verðuir að
langt á veg komnar hér.
Mætti hefja slíkar atihugan-
ir á fleiri sjúkdómuon, t.d.
gig't.
— 1 Danmörku, og raunar
um heim allan, hafa slíkar
rannsóknir aðeins náð veru-
legri fótfestu. á síðari árum.
Það er tiltölulega nýtt að
menn snúi sér að slíkum
rannsóknum á öðrum sjúk
Dönsku kennararnir á náms keiðinu f.v. Henrik R. Wulf
og Olaf Bonnevie. (Ljósm. M
stöðu. Nú léitast menn við að
spyrja náttúruna réttra
spurninga, og þannig eru að
samia skapi miklir miöguleik-
ar á að rétt svör fáist, — en
otf mikið hefur verið um það,
að menn getfi sér ákveðið
svar og spyrji svo. Slík ósk-
hyggja leiðir menn á villigöt
ur.
— Þekking á töiifræðileg-
um og vísindalegum rann
sóknaraðlferðuim til að grafast
fyrir um eðli og orsaikir
sjúkdóma, á að geta beint
hugsiuninni inn á réttar
brautir, í á t til árangursrik-
ari þróunar í heílbrigðismál-
um. Þetta er einnig að veru-
le®u leyti fjárhagslegt atriði,
því að fjárveitingavaldið
vera húmanískt og byggt á
þekkingu á hinni vísinda
legu þróun.
— ísiand hefur mikla
möguleika til að takast á
hendur viðtækar rannsóknir
á iandsmönnum með tilliti til
orsaka og útbreiðislu sjúk-
dóma af ýmsu tagi, sem síð-
au gætu léitt atf sér eftirdit og
frekari várnir gegn þeim.
Það eru ekki margir staðir
utan Norðurlanda, þar
sem unnt er að framkvæma
slákt á réttan hátt, og hinn
viðráðanlegi fólkstfjöldi hér
giefur ykkur sérstöðu. Að
visu hefur ekki mikið verið
gert ennþá, en þó eru raran-
sóknir á ú.breiðslu hjarta-
sjúkdóma og knabbameins
f, Povl Riis, Björn Andersen
bl. á.J.)
dómum en þeim sem smitandi
eru.
— Á. námskeiðinu hér í
Reykjavik höfum við kynnt
rannsóknartæki og aðferðir,
en íslenzkir starfisbræð
ur okkar mumu svo að sjálf-
sögðu aðlaga þær ykkar að-
stæðum ag framkvæma á við-
eigandi hátt.
—- Hér hafa viðbrögð
læknanna og annarra verið
ákaflega ánægjuileg, og
verkað mjög hvetjandi á
okkur kennarana. Áhugi
manna á þessum efinum fer
raunar hraðvaxandi um all-
an heim. En sérs.aklega
sikemmtilegt hefiur verið
hvernig hinar ýmsu stofnanir
hér hafa sameinazt um þetta
mál, þvi á námskeiðinu eru
i einum hóp læknar, prófess-
orar, stúdentar o.s.frv.
— Þá hefur fyrirgreiðsla
Norræna hússins verið ómet
anleg, og þet.a er mjög góð
hlið á norræinni samvinnu.
Slikt. samstarf Dana og Is-
lendinga er gleðilegt og þótt
við höfium i þetta skipti haft
nokkuð að kenna Islending-
um, þá ge. um við lært aif
ybkur á mörg.um sviðum.
Þetta er því þróun sem er
verðmæt frá sjónarhóli
beggja aðiia.
— Námskeið e'ns og þetta,
esr nauðsynlegur þáttur í
frarahalds- og viðhaldsnámi
lækna. Læknanámi lýkur
aldrei, heldur varir aila ævi,
— og þetta er ekki ú jaskað
spakmæii, heldur lauikrétt at
hugun. Þekking okikar geng-
ur fljótt úr sér, og við verð-
urn að setjast á skóiabekk
með hætfilegu millibili. Þótt
norræn sarav'nna eigi tilfitm
iingahlið sem ég vil alls ekki
gera lítfið úr hefutr hún mikla
hagnýta þýðingu, og sam-
vinna okkar t.d. á sviði við-
haidsmenntunar lækna er
þar stórt atriði. Slík mennt-
un er mjög kos na-ðarsöm og
sama er að segja um rann-
sóknir. Við getum aðeins lát-
ið að okkur kveða meðal risa
þj!óða með þvi að sameina
krafita okkar.
— Hér hafa aðstæður og
undirbúningur hjálpazt að
við að gera þetta námskeið
sem árangursríkast, en þar
kemur einnig til hinn mikli
áhugi þátttakenda.
— Hér eru heilbrigðismiál
á flestum sviðum á heims-
mælikvarða. Þótt mannfæðin
auðveldi ykkur margt i þeim
efnum, þá verður kostnaðar-
hliðin þyngri í skauti vegna
hennar, og þvi þjkir mér
mikið til árangurs ykkar
koma, sagði Povl Riis að lok-
um.