Morgunblaðið - 20.01.1972, Blaðsíða 12

12
MORGUiNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. JANÚAR 1972
Frá hinur.i fjölmenna Varðarfundi sl. mánudag-skvöld. (Ljósm. Ól. K. M.).
*
Matthías A. Mathiesen á Varöarfundi:
Skattlagningin á að
örva til atvinnurekstrar
SL. MÁNUDAGSKVÖLD efndi
Landsmálafélagið Vörður til
fundar um tekjustofnafrumvörp
rikisstjórnarinnar og var hann
tnjög fjölmennur. Frummælend-
ur voru Halldór E. Sigurðsson
fjármálaráðherra, og alþingis-
mennirnir Matthias Á. Mathiesen
og ólafur G. Einarsson. Síðan
svaraði Halldór E. Sigurðsson
fyrirspurnum. Fundarstjóri var
formaður félagsins, Valgarð
Briem.
Halldór E. Sigurðsson fjár-
málaráðherra sagði í upphafi
máls síns að höfuðtilgangurirm
með skattalagabreytÍTigunum
vaeri sá að skattbyrðuTiium væri
réttlátar dreiift en áður, þær
jrrðu einfaldari, en það þýddi
tlins vegar ekki, að skattbyrðin
lækkaði. Hann taldi að hið nýja
kerfi yrði hentara fyrir stað-
greiðslukerfi skatta. Ráðherrann
bar saiman einstök dæmi um
be'kjuþyngd í samibandi við breyt-
Inguna og sagði, að samkvæmt
útreiknimgum Efnaihagisstofnun-
arinnar væri niðurstaðan á heild
arsamanburðinum sú, að ekki
yrði um umtalsverða breytingu
á Skattbyrðinni, að ræða.
Hann sagði ennfremur, að
miðað við eldri lög væri „ekki
þrenigdur kostur fyrirtækja nema
siður sé“. Að lokum sagði fjár-
málaráðherrann: Stefnan er rétt.
Það skiptir mestu máli. Vinnu-
lagið má alltaf laga síðar.
Matthías Á. Mathiesen alþingis
maður gerði greim fyrir þeirn
sjómarmiðum, sem Sjálfstæðis-
menn hafa fylgt í sambandi við
skattiagmingu fyrirtæíkja. Eru
þau eimkum fólgin í þvi, að skatt-
lagnimgin sé með þeim hætti, að
hún örvi einkaaðila til þess að
stofna til atvimmurekstrar og
verki þanmiig hvetjamdi á þær
efmahagslegu framfarir, sem
hverri þjóð eru nauðsymlegar.
Hamn rakti skattalagaibreytimg-
amar, sem viðreisnarstjómin
beitti sér fyrir á árumum 1960 til
1962, svo og skatitabreytiingamar
sL vor, og sagði hanm, að frá-
farandi ríkisstjórn hefði við und-
irbúmimg þeiirra látið kamna sér-
staldega stöðu islenzkra fyrir-
tækja með hiiðsjón af væntan-
legri samkeppni. á Eftamarkaði.
Þær breytingar hefðu þanniig
verið gerðar til þess að skapa
íslenzkum iðmfyrirtækjum þá að-
stöðu skattalega séð, sem nauð-
synlega hefði verið tekin.
Alþingismaðurinn vék að þeim
breytingum, sem nú eru fyrirhug
aðar með frumvarpinu um tekju-
og eignarskatt. Gagnrýndi hann
mjög þau ákvæði, sem gamga í
þá átt að gera stöðu íslemzkira
fyrirtækja lakari erlenduim, m. a.
rmeð því að laigt er til að breyta
ýmsum fymimgarákvæðum og
endurmatsreglum, svo og með þvi
að skattprósenta er hækkuð um
23% auk þess sem eignarskatts-
prósemta væri haekkuð verulega
Þá átaldi hann, að nú skyldi lagt
til að fella niður nýmæli sem
lögfest var i vor, um myndun
hlutafélaga, sem hefðu rétt til
að leggja í arðjöfmunarsjóð gegn
ákveðnu skattgjaidi, en útgreidd-
ur arður til eiigenda yrði skatt-
frjáls. Sagði alþimgismaðurinn,
að þetta nýmæli hefði verið tek-
ið upp að fyrirmynd ýmissa
nágrannaþjóða okkar í því skyni
að örva áhuga almennings til
þátttöku í atvinnuirekstrinum, en
það hefði háð hirnum íslenzka at-
vinmurekstri, að hamn hefði Skort
eigið fé.
Að lokum sagði þin'gmiaðurinn,
að ail'ar breytimgar frá þeim ný-
•mælum skattalaga, sem tekin
hefðu verið upp í vor, væru nú
bornar fram - án nokkurs rök-
stuðnings og aðeins um þær sagt,
að ákvæðin hefðu ekki verið að
skapi núverandi stjómarflokka.
Væru það vissiílega kaldar
kveðjur núverandi valdhafa til
íslenzks atvinnurekstrar.
Ólafur G. Einansson ræddi að-
aliega tekjustofnafirumvarpið,
Hann sagði, að engir útreikning-
ar hefðu fylgt frumvarpinu og
sér væri ókunnugt, hvaða út-
reiknimga nefndin, sem vann að
samningu þess, eða ríkisstjórn-
in hefði látið gera. Hins vegar
hefði stjórn Samb. ísl. sveitar-
félaga á fundi sínum milli jóla
og nýárs samþykkt að láta
reikna út tekjur hvers sveítar-
félags i landinu fyrir sig, sam-
kv. frumvarpdnu. Þetta verk
hefði verið unnið af Efnahags-
stofnuninni og Slkýrsluvélum rík
isins og Reylkjavikurborgar. Sið-
an sagði þingmaðurinn: Áætlun-
in tekur til tekjuútsvara fast-
eignaskatta og aðstöðugjalds
1972. Þegar á heildina er litið má
segja, að tekjur sveitarfélaganna
af þessum stofnum séu þær sömu
og voru 1971, þó 2,39% lægri,
sem þýðir reyndar um 80 millj-
ónir kr. Hækkun þessara gjalda
milli ára vegna hærri tekna og
meiri veltu tapast hins vegar, en
er að nokfkru bætt upp með því
að ríkissjóður tekur að sér
greiðslur, sem áður hvíldu á
sveitarfélögunum.
Hins vegar sýna þessar áætl-
anir svo stórkostlegar sveiflur í
tekjuöflun hinna einstöku sveit-
arfélaga, miðað við síðasta ár,
að furðu vekur að rílkisstjórnin
skuli leggja frumvárpið fram án
nókkurra fyrirtieita um það að
úr verði bætt.
Alþingismaðurinn varaði við
því, að með því að fella niður
tekjuútsvar af fyrirtækjum væri
höggvið á tengslin miilli sveiitarfé-
laganna og fyrirtækjanna. Þvi
ylli, að áhugi sveitarstjórna á
því, að öflug og vel rekin fyrir-
tæki væru innan þeirra marka,
minnkaði. Það hefði aftur í för
með sér aukin afskipti ríkisvalds
ins af atvinnurekstrinum, en að
því stefndu auðvitað allar vinistri
stjómir. Þetta hefði svo í för
með sér kröfur sveitarfélaganna
um að ríkið kæmi á fót atvinnu-
rekstri úti um landið til þess
að ekki væri hægt að ætlast til
þess að fyrirtækin yrðu nokk-
urs konar þurfalingur. á sveitar-
félögunum, auk þess sem með
afskiptum rikisvaldsins yrði bú-
ið að drepa í dróma alla sjálfs-
bjargarviðleitni þeirra sem í at-
vinnurekstrinum hefðu staðið.
Halldór E. Sigurðsson, fjár-
málaráðlherra sagði, að nýju
tekjustofnalögin snertu verst
þau fyrirtæki, sem hefðu haft
mestar tekjur af rekstri fyrtr-
tælkja. Um visitöluna sagði hann,
að hann ætti erfitt með að átta
sig á því, hvers vegna menti
sættu siig ekki við það að af-
nám persónuskatta lækkaði vísi-
töluna. Vísitalan væri útreilknuð
samkvæmt ákveðnum lögum, Eif
útgjöldin hælkkuðu, hækkaðt
vísitalan. Ef útgjaldaliðir laíkk-
uðu, laslkkaði^Tsitalan.
Þá sagði hann, að með afnáml
aðstöðugjaldsins væri koffnið tll
móts við atvinnurífesturinn.
Eftirfarandi menn lögðu frarn
fyrirspurnir til ráðherransi
Gunnar Thoroddsen, Páll S. Páls-
son, Árni Jónsson, Herbert Guð-
mundsson, Hauikur Hjaltason og
Steinar Steinsson.
- SÍS krafid
Framhald af bls. 28.
um. Skaðalbótatorafan er þar httt
sama, en hætokuð um eina millj.
dollara, í 2,8 milljónir. Fyrir al-
ríkisdónmstólnum er krafan aiðan
þrefölduð, þannig að samanlögð
upphæð skaðabótatorafnanna fyr-
ir báðum dómstólunum er 10,3
milljónir dollara eða 919 milljóni-
ir íslenzkra króna.
Lögfræðingar Samibands ís-
lenzkra samvinnuifélaga í Randa-
ríkjunum véfenigja lögsókn dórnis
ins yfir Sambandinu, þar eð það
er erlent fyrirtæki í Bandaritoj-
unum og seldi Mrs Paul’s Ki't-
chen fisk á cif-verði frá íslandi.
Er þvi beðið úrskurðar dömstól -
anna um það, hvort Iögsaga þeirra
nær • til Sambandsins. Iœlaind
Product var ekki samnimgsaðiti
við Mrs. Faui’s Kitchen ag því
verður það ekki dæmt fyrir brot
á lögunum gegn hringamynduin-
um. Krefst Iceland Product
sýknu á grundvelli aðildarskorts.
Þegar aðalifúndur Iceland Prod
uots var haldinn í Bandaríkj'un-
um í desembermánuði síðastliðn-
um voru staddir þar ErlenduT
Einarsson, forstjóri SÍS og stjóm
arformaður Ioeland Produots,
Guðjón B. Ólafsson, fram-
tovæmdastjóri sjávarafurðadeild-
ar SÍS og Benedikt Jónsson fram
kvæmdastjóri Hraðfrysbihúss
Keflavrtour. Voru þá tetonar frum
skýrsl'ur af Erlendi, Guðjómi <>g
Óttari Hanssyni, forstjóra Ioe-
land Products á skrifstofu lög-
manna. Þar var etoki um rébbar-
skýrslu að ræða og var sætojanda
og verjanda báðum gefinn kosbur
á að spyrja þá þremenniniga.
Vöku á Siglufirði gefið bóka-
safn Gunnars Jóhannssonar
STEINÞÓRA Einarsdóltir,
ekkja Gunnars heitins Jó-
hannssonar, fyrrverandi al-
þingismanns, hefur ákveðið
að gefa Vöku, verkalýðsfé-
laginu á Siglufirði, bókasafn
manns síns, sem er allmikið
að vöxtum.
Hún tjáði fréttamanni Mbl.
í gær, að hún hefði tilkynnt
það norður. Hefðu fulltrúar
frá verkalýðsfélaginu komið
og sagzt hafa í hyggju að fá
leigða stofu undir bókaisafnið
í Landsbankahúsinu á Siglu-
firði og hafa þar opið einu
sinni í viku, en lána ekki út
bækumar.
— Mér líkar þessi hugmynd
vel, sagðí Steinþóra. Mikið af
bókunum er í góðu bandi.
Gunnar var vandlátur á band
og lét binda mikið inn sjálf-
ur. Hann las mikið og þótti
vænt um bækumar. Við höfð
um verið að hugsa um að
gefa þær kannski til sjútora-
hússins, en ég held að þetta
séu bækur, sem frekar eiga
heima hjá verkalýðsfélaginu.
— Eru þarna bækur um
verkalýðsmál?
— Já, alls konar bæku,r og
þar á meðal um verkalýðs-
mál. Gunnar hafði áhuga á
þeim. Hann vair foruatumaður
í Þrótti í 30 ár og 27 ár í bæj-
arstjóm Siglufjarðar, þar af
eitt kjörtímabil forseti og
annað varaforseti. Við dvöld-
umst á Siglufirði í 37 ár. Það
voru mín beztu ár. Og þaðan
hefðum við aldrei farið, ef
börnin hefðu ekki verið farin
í burtu.
— Hvað voru þau mörg?
— Ég átti 9 böm og við tók
um að auki tvö fósturbörn. Ég
missti fynri manninn minn
1921 og Gunniar ól upp börn-
in. En Pétur mirnn, sonur okk
ar Gunnars, var alveg sam-
mála því að gefa bókasafn föð
ur síns norður, sagði að ég
skyldi hafa það alveg eins og
ég vildi.
— Veiztu hve bækurnar
eru margan?
— Nei, elskan mín, ég hiefi
ekki talið þær, en anddyri
í íbúðinni hjá okkur var þak-
ið bókahillum og heil-
mikið í stofunni. Ég hafði
aldrei tíma til að lesa mikið
sjálf. Ég hafði svo margt fólk
í heimili, einu sinni vorum
við 36, og svo vann ég oftast
úti, einis og allir sem gátu
flengið vinnu. Á sumrin tók-
um við í fæði skólapilta, sem
komu norður til að reisa verk
smiðjuna eða vera í síld. Og
í þeim hópi á ég enn góða
vini..
— Þú hefur ekki legið á
liði þínu um ævina. Varstu
ekki líka í félagsmálum?
— Jú, svolítið. Ég var í
barnaverndarnefnd í 24 ár, en
það var nú ekki mikið, sem
maður gat afrekað þar.
— Og þú ert að verða 82ja
ára gömul. Ertu ættuð að
norðan?
— Nei, nei, ég er fædd í
Selvoginum. Pabbi var for-
maður á báti. Svo fluttumst
við til Grindavíkur og síðan
út á Strönd. Og úr því fór ég
að vinna fyrir mér.
— Og nú ertu komin hingað
á Hrafnistu.
— Já, ég kom hingað 17.
maí í vor. Kom hingað mest
af því maðurinn minn vair
hér sjúklingur. Og ég held ég
verði hér áfram. Mér líkar
vel. Ég held að bezt sé fyrir
gamalt fólk að vera innan um
sína líka. í þeim hópi getur
maður alltaf hitt fól’k, sem
hefur sömu áhugamál. Ég
Steinþóra Einarsdóttir situr og prjónar í herbergi sínu á
Hrafnistu.
hefi hér góðan fón, sem ég
hefi átt lengi og mikið af plöt
um með kórlögum. Og ég get
lesið gleraugmalaust, ef letrið
etr skýrt. En ég er að spana
augun mín, gæti þess að
teggja ekki of mikið á þau.
Og þá etr gott að sitja og
prjóna. Mér liður hór vel.
Og þar með smellti Ólafur
K. Magnússon mynd af Stein-
þóru með prjónana sína og
við kvöddium, enda sennilega
búim að hafia aí henni kvöld-
matinn með þvi að tefja haina
frá að fam niður.