Morgunblaðið - 02.02.1972, Page 16

16
MORGUNBLA.ÐŒ), MIÐVIKUDAGUR 2. FBBRÚAR 1972
Úígafandl htf, Áwalkw, Fteyfcjavfk
Pramíwaaimdastjórl Harafdur Svelnsson.
flitatjóirar Matilhfas Johantressen,
Eyjótfur Konráð Jórjsson.
Aðstoðarrftslfórt Styrmlr Gunnarsson,
RftstJórrrarfuHtiröl trorbflöm Guðmundsson
Fróttastjórl Björn Jóhannsson,
AuglýslngástjOrt Arnl Garðar Krlstfnsson.
Ritstjórn og afgreiðsfa Aðalstraeti 0, sfmf 1Ö-100.
Augfýsingar Aðatetraatf 0, sftnf 22-4-60.
ÁakrfftargjaW 225,00 kr ð mámjöi frvnanfands
í faiusasöTu 16,00 fkr eintakið
HVAR ER(U
ÚRBÆTURNAR,)
MAGNÚS TORFI ?
lVl'ikið hefur verið rætt og
•”* ritað um breytingar á
kennsluháttum hér á landi.
Öllum er ljós sú staðreynd að
nútímaþjóðfélag krefst nú-
tíma kennsluhátta. Ekki hef-
ur farið fram hjá neinum, að
þróun í menntamálum lands-
ins hefur ekki verið með
þeim hætti, sem eðlilegur má
teljast. Við höfum því miður
dregizt aftur úr. Um þetta
hefur margt verið rætt og
ritað á undanförnum árum
og má óhikað fullyrða, að
Morgunblaðið hefur haft for-
ystu í þeim umræðum. Nú
hefur verið lát á þeim um
sinn. Þessi vetur hefur liðið
án þess nokkuð hafi gerzt.
Menntamálin og tillögur til
umbóta á þeim, hafa setið á
hakanum. Hin nýja ríkis-
stjórn vinstri flokkanna hef-
ur engan áhuga sýnt á þeim
úrbótum, sem nauðsynlegar
eru.
Eins og kunnugt er fer
hannibalisti með yfirstjórn
menntamála í núverandi rík-
isstjórn. í síðasta blaði hanni-
balista, Nýju landi, er m. a.
grein eftir einn þeirra
manna, sem hvað mest létu til
sín taka, þegar menntamálin
vóru efst á baugi. Nú er rödd
hans hljóðnuð. Hann skrifar
aðdáunargrein um „mannúð-
arstefnu" núverandi ríkis-
stjórnar. Hann leikur á als
oddi yfir því öngþveiti, sem
fárra mánaða stjórnarseta
vinstri flokkanna hefur leit.t
af sér. Hann virðist hafa
áhuga á öllum öðrum hlut-
um — en mennta- og kennslu
málum. Sem sagt: Botninn er
suður í Borgarfirði!
Spyrja má: Stafaði áhugi
ýmissa þeirra, sem áður fyrr
fjqlluðu um mennta- og
kennslumál einungis af því,
að þeir héldu að þeir gætu
kómið höggi á fyrrverandi
ríkisstjóm og menntamála-
ráðherra hennar? Náði áhugi
þeirra ekki lengra? Var þetta
þá allur áhuginn fyrir vel-
férð barna og unglinga hér
á landi? Og það skyldi þó
ekki vera, að sumir þessara
gunnreifu riddara hefðu sval-
að metnaðargirnd sinni og
þólitískri framaþrá með yfir-
skinsáhuga á skólamálum.
, Allt þetta hlýtur nú að
vekja menn til umhugsunar.
Hvar er aðhaldið frá hinum
v'ígreifu riddurum vinstra
liðsins? Hvar eru umbótatil-
lögur þeirra? Hvar er áhugi
þeirra?
Þróun menntamála hefur
verið of hæg hér á landi. Þó
verður að segja eins og er,
að margt hefur áunnizt í
þeim efnum á undanförnum
árum, og þá ekki sízt vegna
baráttu og aðhalds þeirra,
sem hafa haft raunverulegan
áhuga á menntun ungmenn-
anna. Fyrrverandi mennta-
málaráðherra átti stundum
undir högg að sækja. En hann
léði eyra þeim umbótatil-
lögum, sem fram komu. Nú
Ijær enginn eyra þeim um-
bótatillögum, sem fyrir
liggja. Nú er þagað þunnu
hljóði. Hvar eru tillögur rík-
isstjórnarinnar til úrbóta í
skólamálum? Hvar er áhugi
þeirra manna, sem eitt sinn
gengu berserksgang og þótt-
ust berjast fyrir velferð ungs
fólks? Að vísu hafa þeir ekki
allir hafnað á þingi, en þó
hafa einhverjir þeirra a.m.k.
komizt í framboð. Nú ætti
þetta fólk að sýna áhrifamátt
sinn. Hvernig væri að rit-
nefnd Nýs lands skrifaði þó
ekki væri nema eina grein í
hvert blað með tillögum til
úrbóta í skólamálum. í rit-
nefndinni situr prófessor,
sem virðist bera dulda lotn-
ingu fyrir fálkaorðunni, og
gagnfræðaskólakennari, sem
eitt sinn lét mikið til sín taka
í baráttunni fyrir bættu
skólahaldi hér á landi, en hef-
ur nú gefizt upp.
Morgunblaðið mun ekki
þegja þunnu hljóði. Það hef-
ur verið málgagn þeirra afla
í þjóðfélaginu, sem hafa kraf-
izt þess, að skóla- og mennta-
málum væri ætíð nægilegur
gaumur gefinn. Við eigum
langt í land með að geta tal-
izt til fyrirmyndar, þegar upp
eldi æskunnar og skólakerf-
ið eru annars vegar. í þeim
efnum höfum við ekki leyfi
til að láta deigan síga. Póli-
tískur metnaður, eða sjúkleg
pólitísk valdaþrá einstakra
framtóninga er engin lausn
á menntunarástandinu hér á
landi. Reynslan hefur því ef
til vill sýnt, að það er æskan
sjálf undir leiðsögn beztu og
framsýnustu kennaranna,
sem getur vísað veginn, mark-
að brautina að því takmarki,
sem þetta fámenna land
hlýtur að stefna að. Hvergi
er einstaklingurinn eins mik-
ils virði og hér. Hvergi
er eins nauðsynlegt að eng-
inn maður fari í súginn vegna
þröngsýni í opinberu og alls-
ráðandi skólakerfi.
Vonandi fer núverandi
menntamálaráðherra að huga
að þessum málum. Þessi vet-
Hugleiðingar
um jafnrétti
HVER aðhyllist ekki jafnréfcti? 1 stefnu-
yfirlýsingum flestra stjórnmálaflokíka
má finna ályktunarorð eitthvað á þá
leið, að flokkurinn vilji stefna að því,
að allir þjóðfélagsþegnar hafi sem jafn-
astan rétt til Mfsgæðanna. Því er hald-
ið fram og það með réttu, að jafnrétti
ríki á Islandi, a.m.k. samkvæmt hefð-
bundirmi, fræðilegri skilgreiningu á hug-
takinu. Samkvæmt henni hefur verið
talið, að í jafnréttinu felist, að ekki
megi setja takmarkanir á tiltekinn hóp
manna, hvað varðar möguleika þeirra
til að verða þess aðnjótandi, sem þjóð-
félagið telur eftirsóknarvert. Hins veg-
ar megi setja persónuleg skilyrði, svo
sem um menntun o.þ.h. Uppfylli menn
þessi skilyrði eiga þeir að hafa sama
rétt og aðrir, sem eimnig uppfylla þau.
Þá hefur það einnig verið talið felast
í jafnréttinu, að allir þjóðfélagsþegn-
arnir hafi sama réfct til að ávinna sér
framangreind skilyrði, eftir því, sem
vilji þeirra og hæfileikar segja til um.
Fullyrða má, að iöggjöf á íslandi sé
með þeim hætti, að framangreindum
skilyrðum sé i meginatriðum fuUnægt.
Rétturinn er jafn. Nú er það hins
vegar svo, að í daglegu tali er hugtakið
jafnrétti notað í nokkuð annarri merk-
ingu en að framan greinir. Kemur þá
inn í myndina, hvort menn hafi tækifæri
til að ávinna sér skilyrðin, sem sett
eru. Slíka merkingu hygg ég, að stjóm-
málayfirlýsingamar leggi í orðið. Nán-
ari skýringu á þvi, hvað felist i þess-
ari almennari notkun hugtaksins ætla
ég að orða þannig, að í jafnréttinu felist,
að óheimilt sé að binda tækifærin á að
öðlast tiltekin lifsgæði við forsendur,
sem séu óskyldar þeim sömu lífsgæðum.
T. d. séu tækifæri manns til að fá eftir-
sóknarverða stöðu bundnir við þætti,
eins og hæfileika og menntun sem tvi-
mælalaust hafa áhrif á, hvemig hann
kemur til með að sinna stöðunni, en
ekki við aðra þætti, sem óskyldir verða
að teljast, svo sem ætterni, kunnings-
skap, útlit o.þ.h. Jafnrétti i þessum
síðari skHningi rikir ekki að öilu leyti
í okkar þjóðfélagi. Mun ég nefna um
það tvö dærni hér á eftir og jafnframt
leitast við að útskýra þá skoðun mína,
að Sjálfstæðisflokknum standi næst
allra íslenzkra stjómmálaflokka að taka
upp baráttuna fyrir útrýmingunni á
misréttinu.
Ég hef litið á það sem eitt megin-
einkenni sjálfstæðisstefnunnar, að þjóð-
félagið sé til orðið vegna „þolenda"
þess, einstaklinganna. Hún telur, að
samfélagionu sé fyrir beztu, að einstakl-
ingamir innan þess fái notið sín sem
bezt, eftir því sem hæfiieikar þeirra
segja til um. Miða beri þjóðfélagsupp-
bygginguna við, að hver og einn fái að
meta, hvað honum sé fyrir beztu og hon-
um sé séð fyrir tækifærum til að virkja
og hvetja hæfileika sina, að sjálfsögðu
innan þeirra takmarka, að ekki skaði
aðra með óréttmætum hætti. 1 þessu
hefur mér fundizt vem fólginn nokkur
munur á stefnu Sjálfstæðisflokksins og
annarra flokka.
Það er t.d. tvímælalaust, að þessi
grundvallarstefna S j álfstæðisf lokksins
getur ekki iátið óátalið það misrétti,
sem rikir varðandi tækifæri yngri
þegna þessarar þjóðar tii að afla sér
menntunar. Það er, eins og áður segir,
eitt af megineinkennum sjálfstæðis-
stefnunnar, að séð verði til þess, að
einstafelingamir geti byggt sjálfa sig
upp, eftir því sem vilji þeirra sjálfra
og hæfileikar segja til um. Þess vegna
geta sjáifstæðismenn ekfei unað við, að
það sé háð búsetu, hverjir möguleikar
séu til að afla sér menntunar. Mögu-
leifear manna til að afla sér menntunar
eiga að fara eftir skyldum þáttum, svo
sem námshæfileikum, en ekki eftir
óskyldum, svo sem því, hvar viðkom-
andi býr á landinu. Þvi ber ekki að
neita, að á þessu máli hafa einstakir
þingmenn Sjálfstæðisf 1 okksins tæpt á
Aiþingi, en lítið héfur verið um þunga
þess málflutnings og allt of lítið um
aðgerðir. Hér er um baráttumál sjálf-
stæðisstefnunnar að ræða, sem fulltrúar
þeirrar stefnu á Alþingi og annars stað-
ar verða að taka upp í alvöru, vilji þeir
vera henni trúir.
Á undanfömum ámm hefur risið upp
alþjóðleg hreyfing fyrir þvi, að berjasf
fyrir jafnrétti konunnar. Hreyfing þessi
berst ekki (a.m.k. hér á landl) fyrir því
að fá lagastöfum breytt, nema í litlum
mæli, því að þess þarf hún ekki. Jafn-
rétti konunnar er viðurkennt í orði.
Hreyfingin berst gegn ríkjandi hugsun-
arhætti, hvað varðar stöðu konunnar í
samfélaginu. Ekki er því neitað, að líf-
fræðilegur munur sé á konum og körl-
um, sem að einhverju leyti verði að
taka tiliit til. Hinu er aftur á móti hald-
ið fram, og það með réttu, að munur
þessi sé ýktur og magnaður upp langt
fram yfir það, sem líffræðilega sé nauð-
symlegt. Hér sé um að ræða kerfi, sem
einstaklingarnir fæðist inn í. Kerfi, sem
flokkar einstaklinga, þegar við fæðingu
Framhald á bls. 15

ur er að vísu að fara í súg-
inn. Ekkert hefur gerzt.
Þyrnirósa sefur og konungs-
soninn er a.m.k. ekki leng-
ur að finna í röðum þeirra
A thygli heimsins hefur und-
^ anfarið beinzt að írlandi.
Ástæða pr til þess að veita
athygli atburðum þar í landi.
Þar eigast við menn af
bræðraþjóðum og fólk með
rætur í orðum Krists, þegar
hann segir, að menn skuli
elska náunga sinn. Lítið
virðist fara fyrir þessari ást
á írlandi. Kaþólskt fólk sit-
ur ekki við sama borð óg aðr-
ir á yfirráðasvæði Breta.
Lútherstrúarmenn ,• virðast
hafa einhver forréttindi, slíkt
er erfitt að skilja á okkar
tímum. Auðvitað er hér fyrst
og síðast um þjóðfelagsleg
átök að ræða, en ekki trúar-
leg, þó að þau hafi blandazt
inn í átökin. íslendingar eiga
stuðningsmanna vinstri
stjórnarinnar, sem hæst létu
í tíð fyrrverandi stjórnar.
Hvar er(u úrbæturnar)
Magnús Torfi?
vafalaust erfitt með að skilja,
hvers vegna írlandi er skipt
í tvennt á þennan hátt. Því
miður hefur raunin orðið
sú, að þjóðum hefur verið
skipt í tvennt, þar sem stór-
veldi hafa skilið eftir sig hin
svörtu fingraför nýlendu-
stefnunnar. Þannig hafa
kommúnistar komið því til
leiðar að Kórea og Víetnam
eru tvö ríki, einnig Þýzka-
land, svo að dæmi séu nefnd.
Slík skipting landa og þjóða
kallar fyrr en seinna á alvar-
leg átök eins og dæmin sýna.
Hitt er svo annað mál, að
enginn leysir nein vandamál
með ofbeldi. Engin Berna-
detta Devlin leysir erfiðleik-
ana á Norður-írlandi með því
að ráðast á brezka ráðherra
í mestu lýðræðissamkomu
heimsins, brezka þinginu,
klóra þá og hárreyta. Slík
framkoma vekur ekki traust.
Hún vekur kannski tíma-
búndna aðdáun þeirra, sem
vilja „að eitthvað gerist“.
Vonandi kemst á friður hið
fyrsta í heimalandi Berna-
dettu Devlin. Vonandi fær
fólkið í landi hennar, hvort
sem það er kaþólskt eða mót-
mælendatrúar, írskt eða
brezkt, að njóta öryggis í
landi sínu. En líkamsárásir á
einstaka ráðherra í brezka
þinginu munu ekki vekja
samúð eða duga til lengdar
málstað þeirra, sem erfiðast
eiga.
Önnur Bemadetta er «1-
kunn úr kaþólsku umhverfi.
Hún var þekkt af kærleiks-
verkum sínum. í þær lindir,
sem tengdar eru nafni hean,-
ar, leita sjúkir svölunar. En
neglurnar á Bemadettu
Devlin eru ekki Lourdes.
Bernadetta Devlin