Morgunblaðið - 03.02.1972, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIB, FIMMTUOAGUK 3.'FBBRÚÁR A972
21
Fræðsla Fiskifélags Islands
Franiliuld af bls. 8.
uð fyrir skipin og í þau, en nú
er farið að smiða skipin utan um
tælkin. Þetta verður að teljast
grundvallarbreyting. Á það er
þó rétt að leggja áherzlu, að það
er maðurinn við tækin, sem hef-
ur úrslitaþýðingu um það, að
hvaða gagni þau koma.
Vonandi tekst ofekur að flytja
sem mest af þeirri þekkingu,
sem okkar kynslóð býr yfir til
þeirrar næstu. Það er ekiki
nógu gott að hver kynslóð
þurfi ávallt að fitja upp á nýju.
Með þeim umræðum, sem hafn
ar eru og samanburði á reynslu
góðra manna, tekst vonandi að
feoma miklu til skila af þekk-
ingu til þeirra, sem landið eiga
að erfa.“
Sæmundur Auðunsson, skip
stjóri á Bjarna Sæmundssyni er
landskunnur fiskiskipstjóri á
ofekar gömlu síðutogurum, og
hefur nú reynslu af skuttogi og
þar af leiðandi manna dómbær-
astur á, hvaða atriði beri að
leggja heizt áherzlu á, i þeirri
fræðslustarfsemi, sem Fiskifélag
ið vill nú stuðla að.
— Á hvað telur þú, Sæmund-
ur, að beri helzt að leggja
áherzlu á í þjátfun sfeipstjórnar
mannsefna á hinni nýju skipa
gerð?
— Það er erfitt að svara því
til hiítar, því að undirbúningur
þeirra manna, sem taka hin
nýju skip, er vitaskuld misjafn.
Margir þeirra hafa til dæmis
vanizt ýmsum millistigum milli
síðutogs og skuttogs, sumir eru
búnir að kynna sér skuttogið til
hlítar, aðrir vita lítið um tog-
veiðar almennt. Ég held, al-
mennt talað, að það væri ekki
óráð fyrir þau skipstjóraefni á
skuttogurum, sem litla reynslu
hafa, að fara út með skutskipi
og sjá af eigin raun, hvernig að
þeim veiðum er staðið.
— Eruð þið á Bjarna Sæ-
mundssyni fúsir til að taka
rnenn um borð til að kynna sér
sfeuttog ?
— Já, ég er hlynntur því að
þetta sé gert, eftir því sem að-
stæður leyfa og hef þegar mælt
með því. Enda þótt Bjarni Sæ-
mundsson sé efeki að öllu leyti
Sæmundur Auðunsson.
byggður sem nýtízku skuttog-
skip, held ég að það ætti að
vera hægt fyrir menn, sem fara
út með honum að gera sér fulla
grein fyrir vinnubrögðum við
skuttog. íslenzikir skipstjórnar
menn, sem hugsa til veiða með
skutskipum, ættu efeki að þurfa
að leita í neinum verulegum
mæli til annarra þjóða, heldur
geta notað sitt eigið skutsfeip.
Við höfum prófað flestar þær
tegundir varpa, sem verður um
að ræða og ættum því að hafa
aðstöðu til að sýna mönnum, að
minnsta kosti nægjanlega mikið
til að þeim yrði ljóst, hvernig
helzt bæri að standa að veiðun-
um.
— Á öðrum fundi Fiskifélags
ins, var rætt um fiskileitartæfe-
in og notkun þeirra. Telur þú
not að slíkri fræðslu ?
— Fræðslustarf af þessu tagi
er tvimælalaust spor í rétta átt,
en á það vil ég benda, að ár-
angurinn af notkun tækjanna
verður í framtíðinni sem hingað
til háður glöggskyggni þess skip
stjóra, sem vinnur með tækjun-
um.
Það er náttúrlega verulegt at-
riði, að menn kynnist innri bygg
ingu tækjanna og notagildi
þeirra. Það rýrir ekfei gildi þess-
arar fræðslustarfsemi, þótt ég
fullyrði, eins og áður segir, að
notkun tækjanna, hversu full-
komin, sem þau verða, hlýtur
alltaf að verða háð glögg-
skyggni skipstjórans.
— Nú er reynsla þín af notk-
un t.d. dýptarleitarmæla orðin
meiri en flestra annarra nú
starfandi skipstjóra. Hvenær
-fóruð þið, ísl'enzlkir fisfeiskip-
stjórar að nota almennt dýptar-
mælana til fiskileitar.
— Sem stýrimaður á togara
kynntist ég fyrst sjálfritandi
dýptarmæli 1944. Ég byrjaði
sem skipstjóri á togara 1947 og
uppúr þvi var farið að nota
sjáifritandi dýptarmæli sem
fiskileitartæfei og þá í sívax-
andi mæli á íslenzíkum togurum.
Miðað við hegðan fis.ks á þess-
um tíma, var ekki ýkja mikl-
um vandfevæðum bundið að
gera sér grein fyrir um hvaða
fisk var að ræða, sem lóðaði á,
en með tilkomu nákvæmari
tækja virðist vandinn vaxa. Það
kemur nær alitaf lif í sjónum
fram á mælinum. I þessu sam-
bandi koma leiðbeiningar sér-
fræðinga vonandi að notum og
þar af leiðandi koma námskeið,
eins og þau sem Fiskifélagið
hugsar sér að hakia, að miklum
notum að mínum dómi.
Hans Sigurjónsson, skipstjóri
á Víkingi, var á fundinum, sem
fyrr segir. Hans tekur annan Ög
urtogarann og um smíði þeirra
skipa var mikið bollalagt og ráð
slagað, þar sem með þeim var
riðið á vaðið um smíði skutsfeipa
fyrir íslendinga. Strax og ákveð
ið var að smíða þessi skip fór
Hans að fylgjast ýtarlega með
þýzku skutskipunum, sem
voru honum samskipa á miðun-
um. Fræðslustarfsemi Fiskifé-
lagsins er vitaskuld ekki sniðin
fyrir menn eins og Hans, en þó
er fróðlegt að heyra álit slíkra
manna á þessari starfsemi og
gildi hennar.
Hans sagði að loknum fund-
unum:
Það er engum vafa undirorp
ið, að þegar menn koma saman
til að ræða sameiginleg áhuga-
mál, þá kemur ævinlega eitt
hvað jákvætt út úr þvi. Á slífe-
um umræðufundum víxlast
þekkingin milli manna. Lí'kast
til skilar árangurinn sér af slík
um umræðufundum þó bezt fyr-
ir seinni timann, ef áframhald
verður á þessu.
Þó að mér sé fulllj'pst að með
slíkum umræðufundum miðlast
þekking milii manna, þá er mér
þó jafnvel meira í mun, að með
slífeum fundum skapast nánara
samstarf milli þeirra, sem eru að
vinna að sjávarútvegsmálum i
landinu, og hinna, sem eru til
sjós. Þessi tengsli, sem ég tel
mjög nauðsynleg verður að
efla og auka með öllum ráðum.
Það dugir ekki lengur i nú
tímaþjóðfélögum, að hver sé að
bauka í sínu horni án þess að
vita, hvað næsti maður er að
aðhafast.
— Þú ert að tafea skutskip
sem er 59 metra langt með 2350
hestafla vél. Hvað finnst þér um
minni skutskipin, sem verið er
að flytja inn eða byggja?
— Við miðuðum við, að skipið
gæti unnið með flotvörpu og
nýtt allar venjulegar togaraslóð
ir. Jafnvel þessi stærstu skuttog
skip okfear verða ekki jafnmik
il skip í sjó að leggja og Maí,
Sigurður eða Víkingur, en þau
eru hagkvæmari, og við hag-
kvæmnina verður að miða gerð
skipanna á hverjum tíma. Þessi
nýju skip að minnsta kosti eins
og það, sem Ögurvik er að
byggja, og reyndar flest skut-
skip, sem ég þekki til, eru hlut
fallslega afkastameiri en síðu-
. skipin — hins vegar vil ég tafea
fram og leggja á það áherzlu,
að skutskip búa ekki til fisk.
Ef aflamagn fer síminnkandi á
fiskislóðum togara, geta skut-
skipin ekki bjargað því atriði.
Sé hins vegar fiskur undir, er
það staðreynd, sem mér er vel
Ijós eftir langa reynslu af veið-
um samhliða skuttogurum, að
þá aíkasta skutskipin meiru en
síðuskipin — þau eru svo marg
falt fljótari að innbyrða aflann
og þau koma veiðarfærinu fyrr
í sjó en síðuskipin. Þetta er sem
sé grundvallarmunurinn á síðu-
skipi og skutskipi að veiðarfær
ið er miklu lengri tírna úti á
skutskipinu og þar af leiðandi
eru veiðiafköst skutskipsins
meiri.
Annars vil ég í þessu sam-
bandi leyfa mér að benda á það,
að ég heid ekfei að litlu skut-
skipin, undir 500 tonnum, leysi
togarana af hólmi. Þessi skip
geta alls ekki veitt nema á
landsgrunnsslóðinni, til dæmis
Hans Sigurjónsson.
út að 50 sjóm., og því alls ekki
nýtt togaraslóðimar nema að
tafemörkuðu leyti. Akureyrar-
togarinn, sem þeir hyggjast
kaupa af frönskum, er, að mig
minnir einir 54—55 metrar á
lengd og hann ætti að geta veitt
á öllum venjulegum togaraslóð-
um, en efeki þessi stuttu skip, sem
mest á að flytja inn af. Þetta
er máski allt í lagi. Skipin eru
hugsuð til veiða fyrir frystihús
in víðs vegar um landið, en allir
sjá að það er ekki lítið atriði í
rekstri, að láta sfeipin koma inn
52 sinnum á ári eða vikulega,
eða 26 sinnum, svo dæmi sé
nefnt og eyða sólarhringi í lönd
un, hverju sinni. Það getur orð-
íð dýrara en menn ætla, að ætla
sér að reka togara, sem hálfgild
ings landróðrabát. Hér kemur
þó margt til greina og ég legg
engan annan dóm á þetta,
en það að smærri togarnir leysa
engan veginn úthafstogara af
hólmi.
— Svo við víkjum aftur að
þessum fræðslufundum Fiskifé-
lagsins, finnst þér ekki rétt að
halda starfseminni áfram?
— Alveg tvímœlalaust, eins
og ég sagði strax í upphafi, er
þetta til bóta, og deilir þekk-
ingu milli manna og kemur ekki
hvað sízt að notum mönnum,
sem koma af öðrum tegundum
fiskiskipa en togsfeipum.
Bandalag kvenna
Framhald af bls. 18.
lagslegum stuðningi almennings
við að hjálpa fólki, sem hlotið
hefur bata og starfsgetu eftir
geðsjúkdóm, til að axla að nýju
byrðar þjóðfélagsins með virkri
þátttöku í störfum þess. Áhrifa
mesta úrræðið til þess að koma
þessu til leiðar telur Bandalag-
ið, miðað við núverandi aðstæð
ur, vera að koma upp geðdeild
við Landsspitalann. Það eykur
sjúkrarými fyrir geðsjúka og
mun verða notað sérstaklega fvr
ir þá, sem ekki þurfa á lang-
tíma sjúkravist að halda og því
nýtast fyrir tiltölulega marga.
Betri tækifæri gefast til
fræðslu um geðsjúkdóma bæði
fyrir lækna, hjúkrunarkonur
og nema og annað starfsfólk.
Aðgreining geðsjúklinga frá öðr
um sjúklingum í sérstakri stofn
un á sér þar ekki stað, en alit
mun þetta leiða til aukinnur
þekkingar og skilnings almenn-
ings á eðli geðsjúkdóma, sem
mikii þörf er á að eigi sér stað,
ef þessi mál eiga að komast i
viðunandi horf.
Bandalag kvenna í Reykja
vík telur, að því takmarki sem
í þessari tillögu felst, verði að
ná sem allra fyrst, ef við eig-
um ekki áfram að teljast van-
þróuð þjóð á þessu sviði.
Verðlags- og- verzliinarmál
Fundurinn telur brýna nauð-
syn bera til þess að koma fisk-
sölumálunum í borginni í betra
horf og skorar því á borgarráð
og borgarstjórn að setja sem
allra fyrst fastar reglur um öfl
un og dreifingu á fiski til verzi-
ana á borgarsvæðinu.
Greinargerð:
Þar sem dreifing á fiski til
fisksala virðist að mestu leyti
vera skipulagslaus og verð á
fiski hefur 2—3 faldazt síðan
1968, telur fundurinn brýna
nauðsyn á því, að borgarráð
beiti sér fyrir því, að komið
verði á hagkvæmu dreifingar-
kerfi, sem tryggi fjöibreytt
vöruval og hagstætt verð á fiski
til neytenda. Það skipulagsleysi
sem nú rikir í þessum málum,
hlýtur að vera mjög óhagkvæmt
og kostnaðarsamt fyrir alla að-
ila, þar sem margir fisksalar
eru neyddir til þess að sækja
fisk fyrir verzlanir sinar lang
ar leiðir út fyrir borgina.
Fundurinn fagnar því, að hin
nýja reglugerð um afgreiðslu-
tíma verzlana, skuli hei-mila al-
mennum verzlunum að hafa op-
ið að kvöldlagi. Jafnframt lýsir
fundurinn óánægju sinni yfir
því, að þeim matvöruverzlunum,
sem hafa haft opið að undan
förnu á kvöldin og um helgar,
skuli nú vera bönnuð slík þjón
usta við neytendur. Fundurinn
skorar því á borgarstjóm og
Kaupmannasamtök íslands að
hefjast þegar handa um endur-
skoðun á reglugerðinni um af-
greiðslutíma verzlana.
Greinargerð:
Það er almenn skoðun fundar
ins, að nægilegt myndi vera að
hafa alimennar verzlanii opnar
eitt kvöld í viku og mætti þá
stytta afgreiðsiutímann, sem
því nemur einhvern annan dag
vikunnar. Fundurinn styður
hins vegar það sjónarmið Neyt-
endasamtakanna, að það sé óeðli
legt að banna matvörukaup-
mönnum, sem hafa haft verzlan
ir sínar opnar á kvöldin og um
helgar, að halda uppi þeirri
þjónustu við neytendur. Kvöld-
sölu matvöruverzlana mætti
einnig leysa á þann hátt að
leyfa 1-2 verzlunum í hverju
af aðalhverfum borgarinnar að
hafa opið til sfeiptis á kvöldin
og um helgar. Þyrfti þá að skrá
nöfn verzlananna í dagbækur
dagblaðanna til hagræðis fyrir
neytendur.
Vegna hinnar miklu dýrtíðar,
sem stöðugt fer vaxandi, skor-
ar aðalfundurinn á Alþingi og
ríkisstjórn, að aflétta að veru-
legu leyti söluskatti af brýn
ustu nauðsynjum s.s. matvöru,
vinnufatnaði, ytri fatnaði barna
o.fl. Jafnframt beinir fundur.
inn því til sömu aðila að sam-
ræma tollálagningu á fatnaði
karla og kvenna.
Fundurinn skorar á verðlags
stjóra að herða á eftirliti með
verðlagi á vörum og þjónu.stu
— og að hlutast til um, að verzl
unareigendur framfylgi reglu-
gerðinni um verðmerkingu á
vörum, sem þeir hafa til sýnis
og sölu i gluggum og herða
verulega á viðurlögum við
brotum.
Fundurinn skorar á Kaup-
mannasamtök Islands að hlutast
til um það, að neytendur fái í
hendur þær gæðalýsingar, sem
fylgja vörunni frá framleiðanda
(seljanda). Jafnframt beinir
fundurinn þvi til húsmæðra, að
þær gangi eftir því að fá þessar
upplýsingar við vörukaup.
Fundurinn skorar á Kaup-
mamiasamtök íslands og Verzl-
unarmannafélag Reykjavikur
að vinna að því, að hafin verði
sem allra fyrst skipulögð
fræðsla i vöruþekkingu fyrir af
greiðslufólfe verzlana.
Fundurinn skorar á viðskipt?
málaráðherra að hlutast til urp
það, að sett verði sem allra
fyrst reglugerð um vörumerk-
ingar (vörufakta). Jafnframt
verði verzlanir skyldaðar til
þess að tilgreina á umbúðunum
þyngd sundurveginnar vöru
ásamt verðinu.
Fundurinn beinir þeim til-mæl-
um til Kvenfélagasambands 1=-
lands, að birtur verði a.m.k.
einu sinni á ári í „Húsfreyj-
unni“ útreiknaður vikumatseð-
ill til hagræðis fyrir húsmæð-
ur.
Fundurinn þakkar þær íbúða-
byggingar fyrir aldraða, sem nú
er verið að ljúka á vegum borg-
arinnar og telur slikar fram-
kvæmdir beztu lausnina á ríkj-
andi húsnæðisvandræðum aldr-
aðs fólks. Jafnframt vonast
fundurinn til þess, að haldið
verði áfram með þessar fram-
kvæmdir, þar sem eftirspurnin
sýnir, að þörfin er mikil.
Fundurinn beinir þeirri áskor
un til hæstvirts Alþingis og rík
isstjórnar að lækka að veru-
legu leyti tolla af brýnum nauð
synjum heimilanna s.s. bús-
áhöldum, borðbúnaði, rafmagns-
tækjum, hreinlætistækjum o.fl.,
en samkvæmt gildandi tollskrá
eru þessar vörur allar i 80—
100% tollflokki.
Greinargerð:
1 tollskránni er auðvelt að
finna þessar nauðsynjavörur
heimiianna, þvi að þær eru
venjulega einu vörurnar undir
tegundaheitinu, sem eru í 80—
100% tolli ef frá eru taldar
munaðarvörur og glingur. Eng-
um getur þó dulizt, að þessar
vörur eru nauðsynlegar á
hverju heimili. Það hlýtur að
teljast í hæsta máta undarlegt
að þessar nauðsynjavörur skuli
vera settar í sama tollflokk og
munaðarvörur og glingur s.s.
sælgæti, gerviblóm, myndastytt
ur o.f. P'urðu vekur, að það
skuli aðeins vera 60% tollur á
borðbúnaði úr góðmálmi og góð
málmspletti, þar sem 100% tollur
er á öllum öðrum borðbúnaði.
Ef við t.d. athugum tolla á vör-
um úr vöruflokkunum úr járni,
stáli, áli, leir, gleri, plasti o.fl.
þá eru rafmagns- og hreinlætis-
tækin alls staðar í 80% tolli og
búsáhöld og borðbúnaður í
100% tolli. Allar aðrar vörur
eru í lægri tolli.
Barnagæzla
Fundurinn vill láta í Ijós
ánægju sína yfir þeirri ráðstöf-
un borgaryfirvalda að taka upp
eftirlit með dagvistun barna á
einkaheimilum. Sömuleiðis vill
fundurinn lýsa ánægju sinni yf-
ir fóstrunarkerfinu, sem meðal
annars auðveldar foreldrum eða
forráðamönnum barna að vista
þau til skamms tíma undir eftir-
liti á einkaheimilum.
Fundurinn skorar á borgaryf
irvöld að hlutast til um að setja
sem allra fyrst á stofn í úthverf
um borgarinnar (Fossvogi og
Breiðholti) heilsugæzlustöðvar
fyrir smábörn.