Morgunblaðið - 15.06.1972, Qupperneq 10

1G
MORGUNBLAÐIÐ,' FIMMTUDAGUR 15. JÚNÍ 1972
Eru sígild verk uppfærð í nú-
tímastíl vegna verkef naskorts ?
Spjallaö við þrjá leikhúsmenn
á ráöstefnu Hins norræna
leiklistarsambands
KA.OSTEFNA Hins norræna
lejldi'stairsambands hefur ver-
ið haldín hér undanfarna daga
og hefnr setið hana fjöldi er-
lendra leikhúsmanna. Mbl.
ræddi við nokkra þessara
manma í vikunni og spurði þá
umm helætu vandamálin, sem
ratt hefði verið um á ráð-
stefnunni. Stef ráðstefnunnar
er him sígildu verk og mú-
tómiim,
August Everding frá Miinchen
• SVIPUO vandamAu
ÍSLENÐINGA
OG SÆNSKUMÆLANDI
FINNA
Carl ötiTnan er leHdiús-
stj'óri sænskiuimælandi leik-
hússLns í Hel'sinigtors, hófiuð-
borg Finnlamdis. Við spuiróuim
hann, hvað hann vildi segja
uim ráðstiefinuna hér, oig hann
sagði:
— Mikilvæg'asta atriði siW'kra
ráðstefina er að þriðja h'verc
átr gefsit lieiikiuiruim óliíkra Lei'k-
hiása tækiífiaeri til þesis að hi'tt-
ast og riæða saman uim ólik
og sameigmile<g vandaimál.
tóessar ráðsbefiniur eru ekfki otf
mannmargar — þátt í þeirn
taka aðeins hin norræmu leiik-
hús, og skapar það mium meiri
tiengsil miWi fiuiUtrúanna og
saimbandið verður aWt miun
immilegra.
— Islliand, sagði öhiman, er
mjög sérstætt land í þessiu
tilliti og hefur við sérstæð
vandamál að sitrfða, Leikhús-
gestiir eru eim heffld, þrábt fyrir
að leikhújsin í Reykjavík séu
tvö og kieppi inmibyrðis. Það
er því mjög athyiglisivert að
kwma og kynnast vandaimál-
uim ÍLSlenzkra Ieikhúsimanna.
— Hvað f inmst yður um stef
ráðsitefinumnar ?
— Sérfhver ráðstefria hefiur
jú yfirijeitt eitt ákveðið við-
fiamigsiefini. í þebba sinm emu það
him slgildiu leikhúsverk i
Ijósi núitímans. Hvers vegna
rnenn táka þessi götrniu sí-
giildiu verk og gera þau nú-
tíimaleg, er kammisiki sökum
þe.ss að skortur er á mútíma
ieikhúsboktnennbuim. Þetta
breytíst þó frá eimiu landi til
amnjars og leikarair hvers
lands reyna aið byggja upp
hið gamla leikhúsverk með
tilllliti tffl múbíimans. 1 kvöld
ætia ég t. d. að sjá Fásit í
Þjóðle ikhúsinu. I>á geri ég ráð
fyrir að uim verkið verði rætt
á morgum hér á ráðstefnumni
og hvernig leitourumum og
leiltostjóra hefur tekiat að
E. Hass Clwístemseira í blutverld simra í SmygtarHmum, þar sem
hamiini lék skúrkámm Börjesem. Hér er haiMi með saeinis.lka skúrk-
inrainni Carlson.
Caii Öhmaaa
koma boðskap Ieikribsims til
áheyrenda í þessum nýja
búnimgi. Enm sem koimið er
er ég mjög ánægðuir með ráð -
sbefinumia og vænti einmig góðs
afi þeiim tveimur döguim, searn
eftir eru.
— I-ívað um Leikhús yðar í
Helsingfiors?
— Eins og þér vitið er ieik-
hús mibt mimnihl'utateikhús og
við berj uimst fyrir að hailda því
við — eiminig að. fiá finnsku-
madlandi fólk till þass að sækj a
leikhúsið. Leitóhúsgesbur verð-
uir að kama aí eigin hvöt'um
í 'lieitóhús oig fyrir seemsikumaei-
amdi Finma er sænstka teik-
húsið í Heisingfbns metnaðar-
mál, rébt eins og sænski há-
Skólinm í Ábo. Vísmdalegar
rannsóknir sýna að fiinnsku-
mælandii Finnar fara að með-
altaili eimiu sixmi í Leikhús á
ári á meðam hinir sœmskuimiæÆ-
andi fiara tvisvar. Við berj-
uimist fiyrk- því nú að þeir
kami þrisvar. Sœnstouimiæl&ndi
minnihiuiti Fimna er nú 350
þúsumd mantis ag hainn benst
fiyrir tiiveru sinmi, svo að á
ýmsan hátt held ég að vánda-
mál hins ísteniaka leikhúsis og
mínis séu svipuð, þið ísienid-
iingar eruð jú ekki nietma rétt
rúimlega 200 þúisiund, sagði
Carl. Öhiman að lofcuim.
• TVÖ LEIKHÚS I KEVKJA-
VÍK — STÓEKOSTLEGT
Þýaki leilkhússitjórimm Aug-
uist Everding er fyririesari á
ráðstiafinunmi. Hann var hing-
að boðimin og hélt fyririestur
uim hin sígildiu vedk og nú-
timam'L Haurm er leikhúsisitjóri
í Múmdhen o.g hefiuir verið þar
Framh. á bH». 20
LISTAHÁTÍÐ
Ævintýrið er
rétthverfa
lífsins
,ÁNN í upplestur á ekld að
blarada leikbrigðum. Ef sögtv
maðurinn lætur sér næstum
nægja að endursegja textann
og lætur vera allar tilraunir
til að leika hann, þá nær frá
sögnin tólgangi sínum, þvi
húra á að gefa ímyndun
arafli áheyrandans byr undir
báða væmgi. Það er nú alíur
Seyndardómurinn.“ Það er
hinn frábæri sögumaður, leik
arinra Erik Mörk, sem svo mæl
ir í viðtali við Mbl., en Mörk
Ikotn fram á Listahátíð á
sunnudagskvöld með dagskrá
um ævintýraskáldið heims-
fræga, H. C. Andersen.
Þetta er fyrsta sinni, sem
Erik Mörk gistir fsliamd. »g
nobaði hann tækifærið til að
fierðast til Þingvalla og að
Gu.Ilifossii og norður í Land til
Mývatns. Hann er stórhrifinn
af þvi, sem hann hefur séð.
„Dýrðiegt“, segir hann og bað
air út höndunium. „Og birtan.
Tirna eftir tima, já ailan sólar
hringtnn. Ég kom frá Akur-
eyri i gærkvöldi og sólin
skein inn um glugga flugvél
arinnar — klukkan ellefu að
kvöldi!
Og þesisi birta. Hún Iætur
sig hvergi. Það er raun að
þurfa að sofna frá henmi, þag
ar það loksins tekst. Svona
guðdómi ætti ekki að vera
hægt að Loka augunum fyrir!“
Erik Mörk er maður kvik-
ur. Hann notar mikið hreyf-
ingar til að tjá sig; andiitið —
hendurnar, og í miðju aaimtal
inu sezt hann við fiygilinin í
salnum og leikuir stuttan Lág
stúf.
Við spyrjum hann fyrst um
frásagnarlistina. Hann verð-
ur alvarlegur eitt amdartak
nueðan hann íhugar svarið.
„Inn í upplestur á ekki að
blanda Leikbrigðum,“ segir
hann svo. „Ef sögumaðurinn
l'ætur sér næstum nægja að
endursiegja textanm og lætur
vera allar tilraiunir til að leika
hanm, þá nær frásögnin til
gangi sínum. Þvi hútt á
að gtefa ímyndunairafli áheyr
andans byr undir báða vængi.
Það er nú aliur leyndardóm-
urinn.“
Svo bætir hann við; „Sögut-
maðurinn á alls ekki að vera
að Leika lítinn, gamlan manin
eða unga, skLausa stúlku,
hvað þá tröll! Leikbrigði gera
ekkert nema fæla áheyrand-
ann frá efninu. Áheyrandinn
huigsar bara sem svo: „Sei,
sei ,jú. Það er naumast að
maðurinn lifir sig inn í þetta.“
En með Leikbrigðumim drep
ur sögumaðurinn inmlifun á-
heyrandams.
Sögumaðurinn á aðeins að
miðLa efninu. Hann á að
hverfa að baki höfundi þess
og Leiða efnið fram til sam-
runa við ímyndunarafil þe3S,
sem hlustar. Tötoum dagskrá
mína ttm H. C. Andersen sem
dæmi. Aiit sem ég geri, er að
filytja hlustandanum það sem
H. C. Andersen skrifaði. Svo
mæbaist þeir; hlustandinn og
H. C. Amdersen. Ég er bara
filytjandi. Ekki túltour. Það er
ímynduniarafil hl/usbandians,
sem verður að vera túlkur-
inn.“
— Hvers veigna H. C. Ancter
sien?
„Skugginm er eitt það bezba,
sem skrifiað hefur verið á
danstoa tungu. Þessi frásögn
felur í sér sömu viðhorf og
við finnuim svo víða hjá rithöf
und'um nútímams. Hún fjaLlar
uim tllveru mammsdms: Hver
er ég? Hvað er ég?
Einu sinni spurði dams'kur
bliaðamaður mig, hvers vegna
ég væri eiginlega að fást við
þessi ævintýri H. C. Ander-
»en; „þennan barnaskap". —
„Hvaða barnaskap?“ spurði
ég á mótd og bætti þvi við, að
hann mætti teljas't heppinn,
að ritstjóri hans heyrði ekki
þessa spurningu! „Nú, nú. Ég
Erik Mörk
Spjallað við danska leikarann
Erik Mörk um frásagnarlist og
leiksviðið, sjónvarpið og „kústa-
skápakómedíur“ kvikmyndanna
hélt bara . . sagði blaða-
maðurinn þá. En það er ekk-
ert að halda. í raun og veru
bártist veruteikimn okkur
hvergi betur en einmitt I æv
intýrimiu. Ævintýrið er nefni
tega rétthverfa lífsins. Ann-
ars er það ekkert ævintýri.
Eða hvers vegna heldur þú
að fólk nenni nú á þessari
sijómvarps- og kvikmyndaöld
að koma og hlusta á H, C. And.
ersen. Það er vegna þess, að
H. C. Andersen er sannur.
Hvers vegna skyldi fólk ann
ars taka hann fram yfir John
Wayne?“
En Erik Mörk er ekki að
eins frægur af firammistöðu
sinni á Leiksviðinu. Hann hef
ur einmig getið sér góðan orð-
stír sam kvikmyndaLeitoari.
„Kvikmyndin er í læigð
núna í Danmörtou. Fjárhags
erfiðteikar hindra Listsköpun.
Nú er kímnipornógraifía efst
á btaði. Og hún græðir millj-
ónir í Sicandinavíu. Ég hef að
vísu ekki verið beðinm að
leitoa í kvikmynd af þessu
tagi.' En ég myndi segj a nei
fiakk! Þetba er ekki fyrir mig.
Og heldur ekki farsar þar sem
maðurinn detfcur niðuir stig-
ann oig hafnar inni í kúsba-
skáp! Ég get bara eklci huigs-
að mér neitt leiðLnLegra en
þessiar kústskápakómediur!
En ég Lék í einni kvi'kmynd
á síðasba ári. Hún var gerð
eftir sögu Axel Sandemase;
„Tjærhandleren“. Og svo geri
ég mikið af því að Leika í sjóm
varp. Það finrast mér spenn-
í REYKJAVÍK
andii. Sjónvarpsleikhúsið @et
ur af efnum sínum fenigizt við
verkefni, sem leikhúsin geta
oft ekki. Leikhúsið þarf að
hafia vissan sýningafjölda í
huiga, en sjónvarpið vinnur
fljótt og vel og nær fiil allra
Landsmaninia einu sinni á einni
kvöldstund. Sjónvarpið getur
leyft sér að fást við verk með
það í huga fyrst og fremst, að
þau séu umræðuvekjandi
f ramlög ’ til leilchúss samtím-
ans, en leikhúsin þurfia í fieiri
horn að lxta við verkefnaval
ið.
Og sjómvarpið býður líloa
upp á ýmsa tækni, sem leik
sviðið ræður ekki yfir. Með
heppitegu myndavait gebur
sjónvarpið sýnt áhorfiendunr
um verkið frá mörgum og
fjölibreyttum sjónarhólum,
þar sem leiksviðið afbur á
móti er mjög einsýnt fynir
Leikhúsgestina.“
Hér hefur tíminn flLogið frá
okkur. Erik Mörk þarf að
farðbúast. — „En ég kem
affiur til íslands," segir hiann
og brosir. „Og þá ætLa ég bara
að vera ferðamaður.“
Nú ætLar Erik Mörk að
njóba sumarsins í heimiatandi
siniu. „Já. Ég fer í frí,“ segir
hann. „Svo byrjiar það allt aft
ur hjá Konunglega í ágúst.“
Þetba „allt affiur“ byrjar
með laikgerð á „Konunni með
hundinn“ eftiir Tjekov og siíð
an tekur við verk, sem Ing-
mair Bergman ætLar að setja
upp fyrir KonunigLega leikhús
ið. „Ett hvað það verður, má
ég ekki segja n/ú,“ sagir Erik
Mörk. En það er greinilegt, að
þófit hainin huigsi sér gott til
suimarfríisinis, þá hLakkar
hianin Xíka tiH þess að það
,,byrj alílt aftur hjá Konuinig-
Iega.“
— fj.