Morgunblaðið - 25.10.1972, Blaðsíða 5

MORGIJNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. OKTÓBER 1972
□
inga um smíði sMpanna eins og
áitti sér stað um kaup á spánar-
toguirunium, é talsiins. Ákvarðan
ir um kaup á 23 minni sikuíttag-
■urum, u.þ.b. 400 brúttórúmlesita
stkipum, voru tekin'ar al einstakl
inigum og félögtum. Lán til
þeirra kaupa eru veitt af Fisk-
veiðasjóði og Firtamikvæmidasjóði
(niú Byggðasjóði) eftár þeim regl
utm, sem um þau gilda að lögum,
auk þess sem ríkistsjóður hefir
gengið i ábyrgð fyrir erliendtum
lánum eins og áður hefitr tíðk-
azt.
Þesisar ákvarðainir voru mest-
megnis teknar á áruwum 1969 og
1970 og fram á árið 1971. Fitek-
afiii í botnvörpu jokst hröðum
skrefum áriin 1967 tii 1970 jafn-
framt þvi að verðlag fiskiafuirða
hæklraði mjöig mikið erlend-
is þessi ár, einkuim 1969 og 1970,
og fram á þeninan datg. Þessi þtró
un skapaði þá bjartsýni,
sem leiddi ti'l ákvarðana ein-
sitakliinga og féllaga um kaiup á
yfir 40 nýjum stærri og minni
skuittogurum, sem vætnitanlleg-
ir eru til landsins á þeasn áiri
og íram á árið 1974. I þesstu sam
bandi má minrn á það, að fytrir
eiinium áratug áttum við íslend-
ingar 47 togaira. Nýju togana-
kampin gera þvi ekki meira en
að halda í horfinu, að fráigenign-
um elztu tagurumuim, sem munu
heltasit úr lestinni á næsltu árum.
Seiniustu tvö ár hefir fiskafili
miininkað isikyggilega mifcið.
Vonandi glaðist hann fljóttega
á ný. Vonandi verður einnig
meira hóf á þeim kröfum, sem
þjóðin hefiir lengst af gert til
sjávarútvegsins. Ef hvort
•tveggja skeður, er emginn vatfi á
því, að með þessum sfcipakaup-
um er lagður einihver hinn
traustasti grundv&lluir að góðri
afkomiu þjóðarinnar, sem á verð
ur kosið.
Ingimar Einarsson:
Álverið og togararnir
Ingóifur Jónsson, fyrrv. iand
búnaðarráðhertra ritaði gireín i
Mbl. 7. þ.m. um állverið í
Straumsvik. Vekutr hann þar at-
hygli á þýðin'giu þesis fyrir ís-
len-zkt efnahagsi'íf, einkan-
lega öflun erlenids gjaldeyris.
Ég held, að emgum, sem annit er
um eflimgu íslenzkra atvinnu
vega og góða afkomiu þjóðarinn
ar, blandist hugur um, að samn-
itnigamniir um álverið og þær raf-
orkuframkvæmdir, sem í var ráð
izt, m.a. vegna þes-s, hiafi verið
eitthvert merkasta skref, sem
stiigið var hér á landi seinasita
áratuginn til eflángar þjóðar-
hag.
En af einhverjum ástæð-
um virðist Imgólfur Jónsson
■telja nauðsynlegt að rétt-
iæta srníði álversins og raforku
firamkvæmdirnar með saman-
burði á hagkvæmni þess að
firamleiða ál og að reka togara.
Segir hanm i grein sinni, að
gjaMeyristekjur 22 togara,
sem Isiendingar nú gena út, séu
áætlaðar 717,6 miilj. kr. á þesisu
ári, og jafnframt að er-
lendur kostnaður vegna útgerð-
ar þessara togara nemi 37 40%
af gjaldeyrLstekj'Un'um.
Ekki er að efia, að IngóMur
Jónsson hafi leitazt við að afla
sór réttra upplýsimga um þenn-
an afrakstur togaraútgerðarinn
ar; heldur ekki að hann hafi
lengið upplýsm'gamar frá heim-
Marmianni, sem hann taidi að
treysta miætti. En hér með skal
hanin varaður við þvi að treysta
þesisum heiimildairmannii fram-
vegis.
iendinigar eigum nú eru 20—25
ára gaml'ir, 6 eru 12—15 ára
giamlir og að auki eigum vio 6
stærri og smærri, nýiega skut-
togara, þar af 2, sem teljast til
‘togamflötans að stærð eftir
hefðbunidn'um skilningi, Það er
greinilegt, að heimildarmað-
ur Inigólfs Jónssonar hefir gömliu
síðutogarana í huga við „áætl-
anaigerð" sina. En nú eigum við
Islendingar í smíðum 13 skuttog
ara 800—1000 rúmlestir að
stærð og 23 sfcuttogara um 400
rúmlestir að stærð. Það er væg-
ast sagt mjög hæpið að reikna
með öðru en því, að þeir skut-
togarar, sem væntanlegir eru til
lanidsins niæstu tvö ár, ekld sízt
þeir 13 skuttogarar, sem verða.
800—1000 rúmiestir að stærð,
fiski að miklum mun betur en
þeir gömllu og að flllesitu leyti úr-
eltu togarar gera, sem við nú
eigum, enda er ljóst, að þess
verður að vænta að tekj-
ur þeirra (hinna stærri) verði
firam undir helmiimgi hærri en
núver andi togar a.
Það er þvi ljóst, að gjáideyr-
isöflun u.þ.b. 15 gamalla togara,
en ekki 47 togaira, nægi ti'l að
jafinigilda gjaldeyrisöfl'un áivers
ins samkvæmt útreikniinigum
Ingólifs Jón'ssonar, eða heimild-
armanns hans og að talsveri
innan við 10 nýtázku skuttog-
ara af stærri gerð þuirfi til að
standa því jafmfætis að þessu
ieyti.
En hvers vegna er gripi'ð til
slíks samamburðar? Hamn er
ekki einsdæmi. fig sá þess get-
Ingima.r Einarsson.
ið í blaði í sumar, að Skáksam-
band Isiamds gæti hagnazt um
sem svaraði andvirði tveggja
skuttogara með þvi að láta smíða
og selja utan 1000 skákborð
sönnu gerðar og borðið fræga,
sem þeir tefldu við i Laugardals
höliimn'i Fischer og Spasisky.
(Hvers vegna er ekfci þvilikri
gjaldeyrisöflun hleypt af stokk
unmm ?) Þá heyrði ég þess og get
ið í útvarpsfiréttum um
smíði hraðfirystihúss i Höfin i
Homafirði og um iánsíjárþörf
vegna þessarar smíði, (sem látin
var i Ijós von uim -að gengi ginedð-
iega), að hús þetta myndi að lík
indum kosita álíka og 1 skwttog-
ari. Ein-nig sá ég þes-s getið, að
vegurinn yfir Skeiðaránsand
ætti að kosta se-m svaraði 4 skut
togurum. Og loks sá ég birt á
dögunum nefndaráilt 'vísinda-
manina um það, að saltverksimiðja
á Reykjan-esi, ef reisit yrði,
my-ndi kosta siem sivaraði 7 skut-
toguruni.
Einu si-nmi voru verðmæiU
reiknuð í kýrverðum; siðar i spe
sium og krónium. Nú virðist
verðmælirinin vera skuttogar'ar.
Hyggjast nnenmi leggja ndður
kiómuna sem verðmæli ?
Enginn maður itiun hafia unn-
ið ís'l-enzkum landibúnaði af
meiri hollustu og dugnaði en
Inigólfur Jónsson í sin'um ráð-
herradómi. Hann mun og fremur
öðrum hafa stuðilað að eflinigu
s'auðfjárrætetair og þar með út-
fiutningi á isienzku lamibakjötd.
Hanin hefði því, að mdniu áliti,
fremuir átt að bera saman gjald-
eyrisöflun af álfiramleiðslú og
lambakjötstfiramleiðslu, enda
hefði hann um hana ekki þurft
að iei'ta til ófróðra manna, þau
fræði kann hann öl-I sjál'fur og
þarf tii eimiskis annars að leita.
En hvers vegna þarf nú að
mæla öll veraldlleg verðmætd i
nýjum skuttogiurum? Það er því
rniður rétt, að nú eru eklkd horf-
nr á góðri afikomiu þeirra sikiut-
togara, seim i sm-iðum eru fyrir
okkur Islenidiniga. Því veld-
ur vaxandi dýrtið, miinnkandi
afli um sinn og þar með afleit-
ar horfur i efnahaigsmálum. En
mönnium skjátlast, ef þeir telja
sig geta sfcriifað kaup nýju sfcut
togaranna í reikninig núverandi
ríkis'sitjórnar og þar með klekkt
á henni. Aliar á'kvarðanir um
kaup á 13 stórum sktuttog-urum,
6 firá Spáni og 7 frá Pöllandi,
eiga rætur að rekja til ákvarð-
ana og ráðstatfama fyrrverandi
ríkiss'tj'óirnar, m,a. um sérsttafca
iánafyrirgreiðslu og beinia samnn
Okkur, sem við útigerð erum
riðndr, hafa reynzt vel rann-
sókrnr og ndðurstöður Efnahags
stoínunarinnar, sem nú er orðin
deild í Framkvæmdastofniun Is-
lan-ds. I aprilmán'uði 1972 gerði
hún áætlun um firamieiðs'lu og
afikomiu togaraútgerðarinmar á
þessu ári. 1 þessari áætl'un var
gert ráð fyriir, að fob-andvirði
togarafisikaf'urða á þessu ári
gæti numið um 1.500 millj. kr.
Þá er í áætluninn'i gert ráð fyr-
ir að erlendur kositnaður við
rekstur togaranna geti numið
tæplega 300 millj. kr.
Þessi afkomuspá var gerð í
apriSmániuði, eiinis og fyrr segir.
Reynslan sýnir, að í herani gæt-
ir of mikiliar bjartsýni uim afla
brögð, því að afli togaranna hef
ir mininfcað á þessu ári, það sem
af er, um 16—17% miðað við s.l.
ár. Au'k þess er reiknað með út-
gerð 22 eldri togara í afkomu-
spánni, en nú eru raunar að-
eims 18 þesisara togara gerðir út.
Tveimur þessara togara hefir
verið Iiagt upp, einm seldur úr
landi í brotajárn og einn fórsit í
sumar.
Hirns vegar er vitað um fob-
andvirði togarafiskafui'ða árið
1971. — Þá voru gerðiir út 22 tog-
arar aLIlt árið. Reyndist það
vera 1.320 millj. kr. Þá nam er-
lendur kostnaður togairaútgerð-
arinn'ar um 250 millj. kr. Verk-
fall var á togaraflotanum frá 6.
janúar til 1. marz 1971, á góðu
aflatímabili, þegar fiskverð á ís
fisfcmörkuðum erlendiis er yfir-
leiitt mjög hátt, og var það raun
ar á þaasum tima. Talið er, að
13% ársúithiaMisins 1971 hafi tap-
azt vegrna verkfalisiins.
Þá segir In'góltfur Jómsson í
grein sinini, að íslendimgar þurfi
að gera út á niæsta ári 47 tog-
ara til þess að fá jafnmifclar
gjaldeyristekjur „nettó" og ál-
saimmi-nigurinn gefur.
Enn skal tekið fram, að ekki
verður lítið gert úr samndngun-
uim um áltverið. En á það ber að
líta í fyrs'ta lagi, að töluir Inigólfs
Jóntsisonar eru rawgar. 1 öðru
lagi verður að hafia í huiga, að
ftestir þeir togarar, sem við Is-
Eflaust hafið þið oft heyrt talað um Sansui
hljómtæki, en hafið þið heyrt í SANSUI
hljómtækjum. Vorum að fá stóra send-
ingu af tækjunum og bjóðum ykkur að
hlusta á þau í studíói okkar að Lauga-
vegi 89.
SANSUI hljómtækin eru framleidd í Japan
af fyirtæki sem einbeitir kröftum sínum í
framleiðslu stereo tækja eingöngu og nú
býður SANSUI fullkomna 4ra rása stereo
tækni. Komið, hlustið og sannfærist um
gæði SANSUI.