Morgunblaðið - 21.01.1973, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. JANÚAR 1973

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald 225,00 kr.
1 lausasölu 15,
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraidur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Eyjclfur Konráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10-100.
Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
,00 kr eintakið.
j fyrsta skipti frá útfærsl-
* unni í 50 sjómílur sl.
haust sjást þess merki, að
brezku togararnir, sem veiða
innan landhelgislínunnar,
eigí í erfiðleikum. Tilkynn-
ing skipstjóranna til útgerð-
arfélaga í Bretlandi síðari
hluta fimmtudags um her-
skipavernd eða heimsiglingu ;
er vísbending um, að víra- I
klippingar varðskipanna eru
að bera tilætlaðan árangur,
telja, að skipstjórarnir ókyrr-
ist á ný. Þá er bersýnilega
kominn upp órói meðal há-
seta í Grimsby, sem hafa hót-
að verkfalli eftir helgina,
því fram, að hingað til hafi
togarar þeirra náð góðum
afla á miðunum hér við land-
ið og fengið mjög hátt verð
fyrir hann. Skipstjórarnir og
hásetarnir eru hins vegar
orðnir hvekktir á togvíra-
klippingunum og vilja ekki
vinna sín verk, nema einhver
vernd komi til.
Sundruð fylking andstæð-
inganna er auðveldari við-
fangs en ef full samstaða
væri. Hins vegar væri óvar-
legt af okkur, að ofmeta
þessa atburði og þá óeiningu,
sem upp virðist komin hjá
Bretum. Enn óhyggilegra
væri að ætla, að þetta sé
fyrsta vísbending um algert
undanhald, eins og sumir
hafa viljað halda fram. Bret-
en flestir íslenzku togararnir
eða um 1000 lestir að stserð.
En ólíklegt má telja, að koma
slíks skips ein fullnægi ósk-
um skipstjóranna. Líklegra
er, að bátur þessi sé búinn
einhverjum þeim útbúnaði,
sem á að gera honum kleift
að verja brezku togarana
gegn víraklippingum varð-
skipanna. Þess vegna er
hyggilegt að gera ráð fyrir
því, að koma þessa skips
tákni hairðari átök á fiskimið-
unum en hingað til.
Einar Ágústsson, utanríkis-
ráðherra, hefur tilkynnt
brezku ríkisstjórninni, að frá
sjónarmiði íslendinga sé bil-
ið milli hinna andstæðu sjón-
armiða í landhelgismálinu
svo breitt, að nýjar viðræður
ÓEINING í LIÐI
ANDSTÆÐINGA
skipstjórarnir orðnir tauga-
óstyrkir og teþja sig eiga erf-
itt um veiðar.
í bili hefur brezku ríkis-
stjórninni og togaraeigendum
tekizt að friða skipstjórana
með því að senda 1000 lesta
dráttarbát svonefndan á mið-
in, en beri sú ráðstöfun ekki
tilætlaðan árangur má líklegt
komi brezki flotinn þeim
ekki til hjálpar.
Með þessum tíðindum hef-
ur sá mikilsverði árangur
náðst, að óeining er komin
upp í liði andstæðinga okkar.
Togaraeigendur telja, að með
því að senda herskip á miðin
væri gert það, sem íslending-
ar helzt kysu og þeir halda
ar eru þrautseig þjóð og þeir
gefast ekki upp fyrr en í fulla
hnefana. En þeim er orðið
órótt. Það er ljóst.
Engar upplýsingar hafa
verið gefnar um útbúnað hins
svonefnda dráttarbáts, sem
Bretar hafa ákveðið að senda
hingað til lands, en vert er að
benda á, að hann er stærri
séu þýðingarlausar fyrr en
Bretar leggi fram nýjar og
aðgengilegri tillögur. Á þessa
tilkynningu utanrikisráð-
herra verður að líta sem
formlegan boðskap um, að
um óákveðinn tíma sé lokið
tilraunum íslenzku ríkis-
stjórnarinnar til þess að ná
friðsamlegu samkomulagi.
Þegar viðræðunefndir skildu
í nóvembermánuði sl. var frá
því skýrt, að Tweedsmuir
hefði lagt fram nýjar hug-
myndir, sem íslenzka ríkis-
stjórnin mundi skoða betur.
Vitað er, að í viðræðum ut-
anríkisiráðherra og Sir Alec
Douglas-Home í Briissel í
desember reifaði hinn síðar-
nefndi nýjar hugmyndir af
hálfu Breta.
Tilkynning utanríkisráð-
herra nú bendir til í fyrsta
lagi, að hugmyndir Tweeds-
muir í nóvember hafi ekki
þótt viðræðuhæfar, og í öðru
lagi, að tillögur Sir Alecs í
desember hafi ekki þótt
skapa gnmdvöll til viðræðna.
Harðnandi aðgerðir varðskip-
anna samhliða tilkynningu
utanríkisráðherra verður að
skoða á þann veg, að ríkis-
stjórnin telji viðræður gagns-
lausar um ófyrirsjáanlega
framtíð og að hún muni nú
reyna að ná fram 50 mílna
landhelgi í raun með því að
herða mjög aðgerðir varð-
skipanna.
Úr því að svo er komið og
viðræðum hefur raunveru-
lega verið slitið og samninga-
leiðin þar með misheppnazt
að sinni er full ástæða til að
ríkisstjórnin geri þjóðinni ná-
kvæma grein fyrir því, sem
gerzt hefur í viðræðunum t.d.
með útgáfu hvítrar bókar þar
um.
Reykjavíkurbréf J
_____Laugardag'ur 20. jan.-\
Válegir viðburðir
og varnaðarorð
Síðustu vikur hefur mjög ver-
ið til umræðu manna á meðal at-
burður sá, er varð í fjölbýlishúsi
við Yrsufell sl. sunnudag, er
maður vopnaður haglabyssu,
réðst inn á heimili fyrrverandi
eiginkonu sinnar og aðra íbúð i
sama húsi með þeim afleiðing-
um að þrennt særðist og einn
maður missti fótinn. 1 kjölfar
þessa válega viðburðar hafa aðr-
ir atburðir i Breiðholtshverfi í
vikunni e.t.v. vakið meiri athygli
en ella og vakið upp spurningar
um, hvort öryggi íbúa i þessum
borgarhluta sé meiri hætta bú-
in en annars staðar.
Þessir atburðir hafa leitt ým-
islegt í ljós. 1 fyrsta lagi það,
að tryggingalöggjöf okkar er
mjög ábótavant. Eins og Morg-
umblaðið upplýsti um miðja vik-
una eru bætur þær, sem Haf-
steinn Jósefsson fær frá opin-
berum aðiium, vinnuveitanda og
verkalýðsfélagi svo litlar, að þær
duga engan veginin til þess að
tryggja fjárhagslegt öryggi og
afkomu hans og fjölskyldu hans
til frambúðar eftir að starfs-
hæfni hans hefur verið skert til
muna. Þegar sMk tilvik koma
upp ber Alþingi tafarlaust að
ráða þar bót á og er eðlilegt, að
nauðsynlegar breytingar verði
gerðar á viðkomandi löggjöf, er
Alþinei kemur ssman á ný eftir
nokkra daga og er ekki að efa,
að alþingismenn munu taka
höndum saman í því efnd. Það
hefur engin ábrif á þessa skyldu
alþingismanna, þótt samborgar-
ar Hafsteins Jósefssonar hafi
brugðdzt drengilega við til þess
að þakka honum einstakt hug-
rekki, er hann sýndi á sunnu
daginn var.
1 öðru lagi hefur gætt nokk-
urrar tilhnieigingar hjá sumum
fjölmiðlum til þess að stimpla
Breiðholtshverfin sem bæjar-
hluta, þar sem ógnaröld riki og
á föstudaginn var t.d. fullyrt í
einu dagblaðanna „að fjöldi
Breiðholtsbúa fer ekki að nauð-
synjalausu út úr húsd eftir að
myrkur er komið á kvöldin.
Þanmig orka hinir válegu atburð-
ir, sem undianfarið hafa herjað
þemnan bæjarhluta“. Nú er það
svo, að árásarmaðurinn i þessu
tilviki var ekki búsettur í Breið-
holtshverfum og þegar válegir
atburðdr hafa gerzt á undanföm-
um árum í öðrum bæjarhlutum
hafa ekki komið upp raddir um,
að sérstök óöld ríkti í þeim. Þess
vegna er erfitt að skilja, hvers
vegna þeirrar tilhneigimgiar gæt-
ir nú að stimpla Breiðholtshverf-
in sérstaklega vegma þessara at-
burða og er vissulega ástæða til
að beina þvi til fjölmiðla að var-
ast æsifréttamcnnsku af slíku
tagi.
Þess h°-fur einnig gætt i frá-
sögnum sumra dagblaða síðustu
daga að einkamál fólks, sem átt
hefur við ógæfu og jafnvel al-
varlega siúkdóma að stríða, hafa
verið gerð að umtalsefni í blöð-
um á þann veg, að ámælisvert
er. Ekki verður nægilega undir-
strikuð nauðsyn þess, að spom-
að verði gegn því, að æsiblaða-
mennska af því tagi, sem tíðkast
í stórborgum erlendis, nái að
festa rætur á Islamdi.
Löggæzla
En ástæða er tdl að reifa ofur-
litdð þá spurwingu, hvort öryggi
íbúa í Breiðholtshverfum er
meiri hætta búin en íbúa anmarra
borgarhluta. Rétt er að vekja
athygli á því, að í Breiðholts-
hverfum einum er nú jafnmikill
íbúafjöldi og í þremur stærstu
kaupstöðum landsins, Kópa-
vogi, Hafnarfirði og Akur-
eyri, og eins og þjóðfélags-
ástaríd er hér nú, er tæpast
við öðru að búast en að ým-
iss konar vandamál komi þar
upp svo sem inmbrot, skemmdar-
starfser i og annað sl'íkt. Draga
veröur i efa, að meira sé um
þntta í Breiðholti en í öðrum
hverfum Reykjavíkur eða hinum
stæmi kaupstöðum, þótot afbrot,
sem þar hafi verið framin, hafl
e.t.v. vaikið meiri athygli og ver-
ið getið ítarlegfl-r í blöðum síð-
ustu viikuna vegma voðaatburð-
anna, sem urðu þar sl. sunnu-
dag.
Hitt er ljóst, að í Rreiðholts-
hverfum, sem verða yfir 20.000
manna útborg, þegar hverfin eru
fullbyggð og standa á einum
fegursta stað í Reykjavík, er
nauðsynlegt að hafa öfluga lög-
gæzlu eins og amnars staðar. Og
á vegum þróunarstofnunar
Reykjavikurborgar hefur ein-
mitt verið unnið að sikipulagi og
s'taðsetnfagu ýmissa þjónustu-
miðstöðva, þ.á m. lögregl’ustöðv-
ar í þeim hluta Breiðholts, sem
enn er lítið byggður og ekki
fuliskipulagður. Með þeim breyt-
inigum, sem núverandi ríkis-
stjórn beitti sér fyrir á sl. ári á
verkefnaskiptingu ríkis og sveit-
arfélaga, tók rikið á sínar herð-
ar alla ábyrgð á löggæzlustarf-
semi í lajndinu. Þess vegna er
það ákvörðunarefni ríkLsstjóm-
arinnar og þá sérstaklega dóms-
málaráðherrans, Óiafs Jóhamnes-
sonar, og að sjálfsögðu fjárveit-
ingavaldsins, hvort fjölga eigi
lögreglumönnum og hvar byggja
á lögreglustöðvar. Það hefur því
óneitanilega valkið nokkra kátfau,
að framsóknairmenn í borgar-
stjóm Reykjiavúkur fluttu þar til-
lögu sl. fimmtudaig um byggingu
lögregl'ustöðvar í Breiðholts-
hverfum. Eins og Ólafur B.
Thors, borgarfulltrúi Sjálfstæð-
isflokksins, bemtii á í ræðu á
borgarstjórmarfumdiinum er þetta
áskomn, sem beinisit að for-
manni Framsóknarfb»kksins.
Óþarfi er að haía uppi flokka-
kryt um mál af þessu tagi. Tví-
mælalaust er nauðsynlegt að
koma upp löggæzluimiðstöð í
Breiðholtisihverfum og emginn
vafi leikur á þvi, að fjölg-a verð-
ur í Reykjavikurlögregluinnd til
þess að hún geti annað verkefn-
um sínum. Væntianlega verða
þeir atburðir, sem orðið hafa
að undanförnu til þess, að dóms-
málaráðherrann tekur á sig rögg
og bei'tir sér fyrir byggingu silíkr-
ar löggæzlumiðstöðvar í þessari
útborg Reykjavíkur oig sam-
þykkir þá fjölgun lögreglu-
manna, sem hann haÆmaði fyrir
árar it.
Víetnam
Bnn hiaifa kviiknað vonir um,
að endalok styrjaldarfanar í Víet-
nam séu á næsta leiti. Þó munu
efasemdir ríkja þar til vopnia-
hléssamnfagiar hafa verið undir-
ritaðir og vopnagnýrinn þagnað-
ur í Víetmam. Því veldur reymsl-
an frá sl. hausti, þegar Henry
Kissinger lýsti því yfir, að friður
væri á næsta leitd, en svo reynd-
ist ekki vera þá.
Að margra dómi hefur styrj-
öldin í Víetnam haft mjög víð-
tæk áhrif á framvfaidu heims-
mála og hugsunarhátt þeirra
kynslóða, sem hafa verið að vaxa
úr grasi á þeim árurn, sem henn-
ar hefur mest gætt í heimsifrétt-
unum. Líklega hafa hvergi farið
fram jafn uppbyggilegar umræð-
ur um Víetinamstriðið, áhrif þess
og afleiðingar, efas og einmitt í
Bandaríkjunum. öllum er kunn-
ugt hversu djúpstæð áhrif aðild
Bandaríkjaniria að þessu stríði
hefur haft á fólkið þar í landi.
1 nýju hefti hins vandiaða
bandarískia tímari'ts Saturday
Review, sem efagöinigu er helgað
styrjölddnni í Vietnam og afleið-
inigum hennar, er leiitazt við að
brjóta þetta mál til mergjar. 1
forystugrein ritsiins segir rit-
stjóri blaðsins m.a.: „Þegar mað-
ur horfir um öxl til þeirra 11
ára, sem Ba.ndaríkdn hafa verið
aðilar að mál’um í Víetnam, er
hægt að fulilyrða, að þetta strið
hefur breytt siðigæðisvi'tund heill-
ar kynslóðar í jiafnrí’kum mæli
og heimsstyrjöldiin síðari gerði
fyrir 25 árum. Ennfremur hefur
striðið í Víetinam haft djúpstæð
áhri'f í þjóðfélagi okkar. Enigin
þjóafélaigsstofnu'n, frá háskólun-
u'm, hernum til embættis for-
seta, hefur verið ósnortin af
þessari styrjöld." Þessi tilvitnun
í forystugrein hins bandariska
timarits gefur áreiðanlega nokk-
uð glögga mynd af þeim hug-
myndum, sem frjálsiyndiari hóp-
ur bandarískra menntamanna
gerir sér um afleiðingiar þessar-
ar styrjaldar. Þelcktur blaðamað-
ur, David Halberstam, sem hlaut
Pul’itzer-verðlauniin á árinu 1964
fyrir fréttir, sem hainin skrifaði
í bandaríska stórblaðið New
York Times frá Víetniam og var
raunar vísað úr landi fyrir,
kemst að þeirri niðurstöðu í
grem í þessu timariti, að megin-
áhrif stríðsins séu vaxaindi efa-
semdir uim stjórnmálamenn al-
mennt og sérstaklega um stjórn-
málastarf, sem skapaiidi afl í
þjóðlífteu. Fyrrverand,i sendi-
herra Bandaríkjanna í Japan,
Edwm O. Reisehauer, er þeirrar
skoðunar, að það hafi reynzt
Band'arikjamönnum ábatasam-
ara að tapa stríðinu en vtana
það. Bn hfan þekkti leiðtogi
brezka Verkamannaftokksins,
George-Brown, lávarður, er aöt
annarrar skoðumar. Hamn segir,
að sú staðreynd ein, að Bandarik-
in hafi tekið þátt í styrjöldinni
I Víetnam, sé í sjálfU sér mikill
sigur fýrir frelsið.
Þannig gætir mismunandi
skoðana um styrjöldina í Víet-
niam, en engum dylst, að áhrif
henniar hafa verið mjög víðtæk
í flestum löndum heims.