Morgunblaðið - 01.03.1973, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. MARZ 1973
Rætt við Jón Skaftason um 21.
*
þing Norðurlandaráðs í Osló
ÍSLENDINGAR tnunu lengt
minnast 21. þings Norðurlanda
ráðs, sem haldið var í Osló á
dögunum, því þar var ákveðið
að veita íslandi 100 milljónir
danskra króna (um 1.550 millj.
ísl. kr.) í aðstoð vegna eldgoss
ins á Heimaey. Með stjórn
ráðsins á þingum þess og
milli þinga fer forsætisnefnd
(presidium) og eiga þar sæti
fulltrúar þjóðþinganna fimm,
einn frá hverju landi. Fulltrúi
Alþingis í forsætisnefndinni
er Jón Skaftason. Morgunblað
ið hefur snúið sér til Jóns og
rætt við hann um störf ráðs-
ins og 21. þings þess. .lóti
sagði:
Norræn sam-
Jón Skaftason þakkar fyrir hönd íslands á Norðurlandaráðsþingingu í Osló. Forseti ráðsins,
Káre Willock, til hægri.
trygging
gegn alvarlegum áföllum
— Okkur er að sjálfsögðu
efst í huga þessi mikla aðstoð
sem ákveðið var að veita Is-
landi. Það er mikiivægast við
þessa ákvörðun, að Norður-
löndin taka þar með upp þá
stefnu að aðstoða hveit annað
við alvarleg áföll. Það hefur
verið tekin upp eins konar
samtrygging þegar atDurðir
eins og í Vestmannaeyjum ger
ast. Það er ekki sízt mikilvægt
fyrir okkur Islendinga að slík
norræn samtrygging er kom-
in á, því við búum i landinu
þar sem áhættan er mest.
— Ég er afar þakklátur þvi
frumkvæði, sem félagar mínir
1 forsætisnefndinni tóku i
þessu máli strax á fyrsta degi
gossins. Þeir höfðu þegar sam
band við ríkisstjómir sínar,
tóku málið strax upp í þjóð-
þingum sínum og skorað var
á ríkisstjórnirnar að veita ís-
landi alla aðstoð.
— Á Norðurlandaráðsþing-
inu í Osló voru þeir einstak-
lega duglegir og lagnir við að
samræma sjónarmiðin. Frum
kvæði þeirra og starf átti
mestan þátt í því að sú niður
staða fékkst sem alþjóð er
kunnug.
— Forsætisnefndarmennirn-
ir eru ailir mikilr áhrifamenn
á þjóðþingum landa sinna,
fyrrverandi ráðherrar, for-
menn eða varaformenn flokka
sinna. Samt má ekki gleyma
hlut einstakra þingmanna,
sem af mikilli eljusemi og vin
arhug knúðu á ríkisstjónnir
sinar að taka upp þessa
stefnu.
— Mörg önnur mál komu að
sjálfsögðu til kasta Norður-
landaráðs í Osló. Efnahagssam
vinnuna í Evrópu bar mjöig
á góma í almennu umræðun-
um. í ræðum flestra kom
fram að það þurfi ekki að
stangast á við eflingu norræms
samstarfs, þótt þjóðirnar taki
þátt i víðtækara efnahagssam
starfi Evrópuríkja.
— Það hefur verið kvartað
undan því, að almennu umræð
urnar hafi verið sviplitlar í
Osló. Það kann vel að vera, en
að mínum dómi stafar það
ekki sízt af því, að norræmt
samstarf er að færast niður á
jörðina. Það er orðið minna
um hóflausar lýsingar í ræð-
unum.
— Að samstarfið er að fær
ast niður á jörðina má m.a.
ráða af stofnun skrifstofu ráð
herranefndar ráðsins í Osló,
en henn; er ætlað það hlut-
verk að hrinda verkefnum í
framkvæmd hraðar en verið
hefur. Ráðherranefndin gerir
ríkisstjórnirnar athafnasam-
ari í norrænu samstarfi en
hingað til.
— Framkvæmdaáætlun fyr
ir norrænt samstarf var rædd
á þinginu í Osló, en hún nær
yfir iðnaðar- og orkumál, um
hverfisvernd, svæðaáætlanir
Framhald á bls. 20
Deildarstj órastaðan
lijá Tryggingastofnun ríkisins
Hr. ritstjóri!
Nýlega skipaði hr. Magnús
Kjartansson, tryggingaráðherra
frú Guðrúnu Helgadóttur í
stöðu deildarstjóra féiagsmála-
og upplýsingadeildar Trygginga
stofnunar ríkisins. Þessi stöðu
veiting hefur verið gagnrýnd
nokkuð í blaði yðar og þann 22.
febrúar sl. birtist athugasemd
um sama mál í Mbl. frá aðstoðar
manni ráðherra, frú Öddu Báru
‘ Sigfúsdóttur. Undirritaður get-
ur ekki látið hjá líða, að ieggja
nokkur orð í belg, þar sem túlk-
un aðstoðarmannsins á áður-
nefndu máli er vægast sagt
frjálsleg og jafnvel vafasöm á
köflum. Til að skýra þetta bet-
ur og þær ástæður, sem þarna
liggja að baki, er rétt að rekja
gang málsins í heild.
Síðla sumars 1972 var auglýst
staða upplýsingafulltrúa hjá
Tryggingastofnun ríkisins. Um-
sækjendur voru tveir, undirrit-
aður og frú Guðrún Helgadóttir.
Forstjóri Tryggingastofnunar
rikisins veitir þetta starf, og
hann réð undirritaðan, en til
þess hefur hann heimild sam-
kvæmt 4. grein almannatrygg-
ingalaga.
I nóvember s.l. ákvað trygg
ingaráðuneytið með reglugerð,_
að sett skyldi á stofn sérstök
félagsmála- og upplýsingadeild
hjá stofnuninni. Eins og áður
segir hafði verið sett á stofn
staða upplýsingafulltrúa hjá
stofnuninni, til að sinna al-
mennri upplýsingaþjónustu. Um
verkefni upplýsingafuiltrúa seg
' ir svo í 9. grein almannatrygg-
ingaiaga; „Tryggingastofnunin
skal með reglubundnum hætti
birta glöggar upplýsingar um
alla starfsemi stofnunarinnar.
Tryggingastofnunin skal kynna
almenningi rétt sinn til bóta
með upplýsingastarfsemi."
1 athugasemd aðstoðarmanns
ráðhecra segir m.a., að trygg-
ingaráðherra hafi með stofnun
áðurnefndrar deildar verið að
framfylgja ákvæðum 79. grein-
ar tryggingalaga frá 20. apríl
1971, en þar segir: „Ráðherra
skal að fen-gnum tillögum trygg
ingaráðs koma á fót deild í
Tryggingastofnun ríkisins, sem
hafi það hlutverk að annast vel
ferðarmál aldraðra og annarra
bótaþega samkvæmt lögum þess
um. Nánari ákvæði um deild
þessa skulu sett með reglugerð,
sem ráðherra staðfestir."
Nú skulam við lita á 5. grein
reglugerðar um hina nýju deild,
en þar segir m. a. urn hlutverk
deiidarinnar:
„Að annast upplýsingastarf-
semi og útgáfu leiðbeiningaríta
fyrir bótaþega Tryggingastofn-
unar rikisins og aðra um bóta-
kerfi Tryggingastofnunar-innar
og rétt einstaklinganna í kerf-
inu.“
Með hliðsjón af niðurlags-
ákvæði 9. gr. tryggingalaganna
virðist augljóst, að hugtakið
,,velferðarmál“ er of rúmt túlk
að í 5. gr. reglugerðar hinnar
nýju deildar og rýmra en 79.
grein laganna leyfir, en túikun
hennar hlýtur að miðast við önn
ur ákvæði laganna og sjálfstæð
túlkun á 79. gr., án samhengis
við annað, er út i hött.
Þetta skiptir máli hér, vegna
þess að samkvæmt 3. gr. trygg-
ingalaga skipar ráðherra m.a
deildarstjóra, en forstjóri ræð-
ur aðra starfsmenn, sbr. 4.
grein iaganna, eins og fyrr er
sagt.
Frá því að undirritaður var
ráðinn í starf upplýsingafull-
trúa stofnunarinnar 1. okt s.l.
hefur starfsvið mitt verið fólg-
ið i almennri upplýsingaþjón-
ustu og mér finnst ekki úr vegi
að geta um það helzta.
Að mínu mati er slík starf-
semi aðallega tvíþætt, annars
vegar að ná til almennings til
að vekja athygli hans og áhuga
á almannatryggingunum og hins
vegar að ræða við einstaklinga,
þar sem yfirleitt er farið nánar
út í tiltekin mál hvers og eins
Hvað fyrmefnda þáttinn áhrær
ir hefur eftirfarandi verið gert.
— Ég hefi séð um fræðsluþátt
í útvarpinu tvisvar í mánuði i
vetur. Reynt hefur verið að
kynna helztu atriði almanna-
tryggingalaganna og jafnframt
rætt við þá menn, sem eru í fyr-
irsvari í hverjum málaflokki hjá
stofnuninni. Helzta markmið
þessara þátta er að vekja at-
hygli bótaþega á rétti þeirra
gagnvart tryggingakerfinu.
Þessir þættir hafa verið sendir
umboðsmönnum stofnunarinhar
úti á landí. Starfsfólk Trygginga
stofnunarinnar hefur tjáð mér,
að augljóst sé, að þessir þættir
hafi hreyft við mörgum til að
kynna sér nánar hugsanlegan
bótarétt.
í öðru lagi hefur verið hafin
útgáfa fræðslubæklinga, en þeir
fyrstu koma út eftir noikkra
daga. Undirbúningur þessarar
útgáfu hefur tekið nokkurn
tíma enda töluvert atriði, að
bækiingarnir nái markmiði sínu,
sem er að vekja athygli á og
auka þekkingu bótaþega á
tryggingakerfinu. Þessum bækl
ingum verður dreift til umboðs
manna stofnunarinnar út um
land og þar geta bótaþegar og
aðrir fengið þá. Einnig er í und
irbúningi að dreifa þeim víðar,
t.d. hefur verið haft samband
við Alþýðusamband ísland og
starfsmenn þess hafa sýnt
áh-uga á þvi að senda bækling
ana til trúnaðarmanna og e.t.v.
fleiri aðila. Þessir tveir fyrstu
bæklingar fjalla um slysabætur
og bætur til ekkla, ekkna og
einstæðra foreldra.
1 þriðja iagi hefur undirrit-
aður mætt á fundum til að skýra
frá atriðum í almannatrygginga
lögun-um, t. d. hjá félagi ein-
stæðra foreldra.
Loks hefur verið töluvert um
spurningar i lesendaþáttum dag
blaðanna, sem svarað hefur ver
ið og greinar hafa verið skrif-
aðar í blöð og timarit um trygg-
ingamál.
Hinn aðalþáttur þessarar
starfsemi er að svara fyrir-
spurnum, bæði í síma og viðtöl-
um við einstaklinga og smáhópa
en þá er að að sjálfsögðu farið
nánar út i einstök atriði hugs
anlegs bótaréttar. Eina nýjung
er verið að taka upp í þessu
starfi, en það er að tilkynna
væntanlegum ellilífeyrisþegum
í stuttu bréfi um rétt þeirra
til eliilífeyris. í því sambandi
hef ég notið ágætrar aðstoðar
Skýrsluvéla ríkisins og Reykja
víkurborgar. Sjálfsagt vita flest
ir, að þeir fá ellilífeyri 67 ára,
en oft hefur verið kvartað yfir
því að hið opinbera sé ekki
nægilega vakandi. Þetta er við-
leitni til að sýna nýtt andlit.
Almannatryggingalögin eru
þeim, sem ekkert hafa kynnt sér
þau, býsna flókin og þess vegna
er mikil þörf á upplýsingastarf
semi, það get ég staðfest af
reynslu minni í framangreindu
starfi.
Öm lagalega hlið þess að
blanda saman starfi að velferð-
armálum aldraðra og annarra
bótaþega og almennri upplýs-
ingaþjónustu er áður rætt. Skal
hér að lokum vikið stuttlega að
því, hvort rétt sé eða heppilegt,
að sameina þessa þætti.
Upplýsinga- og blaðafulltrú-
ar stofnana starfa sjálfstætt þar
sem ég þekki til. Starf þeirra
er að sjálfsögðu tengt öllum
þáttum þeirrar stofnunar, sem
þeir vinna fyrir. Upplýsingafull
trúar verða að þekkja náið til
hjá þeim stofnunum, sem þeir
starfa við og hafa náið sam-
starf við allt starfsfólkið, þess
vegna er það mín skoðun, að
einn bezti skóli sliiks starfs sé
löng starfsreynsla. Ég álít sam-
einingu þessara þátta óheppi-
lega og til trafala.
Aðstoðamaðurinn segir í lok
greinar sinnar, að starfsreynsla
utan Tryggingastofnunarinnar
geti verið jafnþung á metunum
og innan hennar, sérstaklega þar
sem um nýtt starfssvið sé að
ræða. Það getur að einhverju
leyti átt við um velferðarmál
aldraðra, en varla um upplýs-
ingastarfsemina.
Eins og áður sagði skipaði hr.
Magnús Kjartansson frú Guð-
rúnu Helgadóttur í margnefnda
deildarstjórastöðu og er vald
hans til þeirrar ákvörðunar
ekki vefengt. Rétt er að geta
þess að lokum, til að allur sann
leikurinn komi fram, að undirrit
aður fékk bæði meðmæli for-
stjóra og meirihluta trygginga
ráðs. Aðstoðarmaðurinn lét hjá
líða að geta um meðmæli for-
stjórans í sinni athugasemd.
Með þökk fyrir birtinguna.
Örn Eiðsson,
upplýsingaf nlltrúi.