Morgunblaðið - 23.03.1973, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. MARZ 1973
Sr. Hannes Guðmunds-
son, Fellsmúla, 50 ára
AFMÆLISBRÓÐIR minn og fv.
sálasorgari, séra Hanines Guð-
mundsson á Fellsmúia í Land-
eveit, er fimmtugur í dag. Það
telst vist ekki lengur til afreka
að iiia af fimm áratugi, hvort
heldur með eða móti blæs á lífs-
i»s ólgu sjó, enda er þess fast-
lega vænzt, að afmælisbamið láti
ekki þar við sitja, heldur fleyti
sér yfir nokkra áratugi i við-
bót.
Mig brestur þekkingu til þess
a@ gireina frá uppruma séra
Hannesar Guðmundssonar, og
íeviferil hans læt ég sömuleiðis
ó»akinn, þar sem mér finnst ann-
mikilvægara og meira fagnað-
aiefni — að maðurinn skuli vera
ttl.
f»að mun hafa verið á árunum
1946—47, setm ég sá séra Hanmes
fyrsta sinn. Hann var þá enn
óprestlærður í broddi lífsins, bú-
settur og starfandi í Reykjavik.
EStthvað hlýtur mér bamungan-
um að hafa fundizt maðurinn tiJ-
k»mumikill, þar sem ég gaf hon-
um óðar viðumefnið „fíni“ til að-
greiningair frá „ófínni“ nafna
hans nokkrum, sem einnig hafði
verið gestur í mínum móðurhús-
um.
Mér er óhætt að fullyrða, að
séra Hanmes Guðmundsson sé
eimhver litríkasti og ævintýraleg-
asti persónuleiki, sem ég hef
kynnzt. Um hann má segja, eins
og Einar Benediktsson sagði um
Sóley forðum daga — hann er
„áttvís á tvennar álfustrendur"
(þ.e. himin og jörð) og sér ekki
ástæðu til þess að rjúfa tengsiim
naillli uppheims og jarðar, enda
mega sjálfsagt fæstir við því,
at öllu meiri tengslarof myndist
nnilli skaparams og skepnu hans.
Séra Hamnes er m.ö.o. maður
tveggja heima. Hann er guðs-
maður og veraldarmaður í senn,
og hlífir hvorugum við að njóta
þeirra gæða, sem hin tvívíða til-
vist hefur upp á að bjóða, án
sýnilegs sálarháska þó. Hamn er
ósérhlífinn t'il jarðneskra verka
og gleymir ekki að gefa á garða,
þótt embættisannir kalli að.
Haran er mikill trúmaður og
dyggur Drottins þjónn, þótt ekki
hafi ha.nn kosið að látia það bitna
á ytra byrði sínu. Yfir honum
hvílir ekki sú dottandi guðsværð,
sem ýsmar frómar sálir telja
æðsta aðalsmerki hins stéttvisa
kenmimianns. Þvert á móti kenn-
ist allur hans persónuleiki af
smitandi gáska og heimsmann-
legum glæsibrag. Það er hvar-
vetna eftir honum tekið og lítt
hægt á manninum að merkja,
að hann hafi að mesitu haft sálu-
féliag við sauðíkindur sinar þau 18
ár, sem hanm hefur verið þjón-
andi prestur í Ranigárþingi. Séra
Hannesi fylgir ávallt eimhver há-
þrýstin stemning, sam ristir sig
í gegnum grámyglu hversdags-
leikans og spemnir svo upp and-
rúmsloftið, að hvers kyns til-
verusleni, lifsleiða og lognværð
er hætta búin í návist hans. Sá,
sem hans vill leita, ætti að
skyggnast um eftir manni, sem
gengur keikur og kátur um guðs
grænu engi og taliar málfræði-
lausa patfrönsku við menn og
skepnur, þegar hann er I viðhafn-
arskapi, og er hann vafalaust
eini presturinn norðian Alpa-
fja'lla, sem talar þá tiumgu svo
allir megi skiija.
Því hefur oft verið haldið
fram, að fötin skapi manninn.
Það má rétt vera, en þó hygg
ég, að það eigi einkum við um
þá, Sem hafa af litlum manini að
má. Alitaf hefur mér fundizt
séra Hannes Guðmundsson haf-
inn upp yfir blekkingar fataper-
sónuieikans og litið rýma eða
vaxa að kostum og brestum,
hvort sem hamn skartar geistleg-
um skrúða, iklæðist „nunnubux-
um“ (spitadafötum) eða flemgrið-
ur við einteyming í vinnugalla
um Fellsmúlagrundir á hestinum
prestsins. Allt er þetta álíka
heillandi sjón fyrir þá, sem bera
skyn á mannsins reistn og gildi.
ósjálírátt og áreynslulaust dreg-
ur hann að sér athygli umheims-
ins hvar sem leiðir hans liggja.
Til þess þarf hann hvorki að
klæðast tötrum né safna hári,
enda mun það siðamefindia vera
um seinan. Raunar er hann afar
borgaralegur í öllu ytra sniði, en
þótt svo sé, er hann einstakiega
óhversdagslegur maður og —
l.s.g. — eigi við allra manna skap,
Kann það m.a. að stafa af því, að
hann hefur blessunarlega lítið
líiigt það fyrir sig að feta troðnar
slóðir, en lifað þeim muh betur
eftir sjálfs sin höfði og skikkan
skaparans.
Séra Hannes er fæddur undir
hrútsmerkinu, og sú staðreynd
Olafur F.
Akranesi,
ÓLAFUR Frímann Sigurðsson,
Akranesi, er sjötugur í dag, 23.
naarz 1973. Við ólumst upp sam-
an á „Pörtunum“ á Akranesi,
hamn á Sýruparti, ég á Bræðra-
parti. Stutt var á milli bæjanna.
Foreldrar okkar vinir frá því fyr-
ir okkar minni og við æskuvinir
og alla tið síðan, enda þótt vegir
hafi skilizt að nokkru.
Margs er að minnast frá æsku-
árunum. Leikir, nám og alls kon-
tee íþróttir. Við nafnarnir vorum
samrýndir um mragt, enda þótt
hann væri 4 árum eldri. Um tíma
vorum við formenn iþróttafélag-
anna á Akranesi, hann formaður
K.A. og ég formaður Kára. Þótt
félögin háðu harða keppni inn-
byrðis skyggði það aldrei á vin-
fttt.u okkar Óla, enda okkur kennt
að heyja heiðarlega keppni sem
og annað í lífinu.
Foreldrar Ólafs voru hjónin
Guðrún Þórðardóttir og Sigurður
Jóhanneson, sem lföngi bjuggu
á Sýruparti á Akranesi. Sigurð-
ur var formaður á áraskipum,
fiursæll afliaimiaður, en missti
heilsuna fyrir aldur fram. Guð-
rún var harðdugleg kona, eimihver
mesti forkuir til vinnu sem ég
hofi kynnzt, og eftir þvi vand-
■wirk.
Ólafur liktist foreldrum sínum
1 mörgu og sérstaklega öWu þvi
beztia, sem ég minnist úr fari
þeirra — dugnaður, vandvirkni,
vilji, þrek og gæði.
Ólafur Sigurðsson byrjaði
gnermna að vinna, sem þá var títt
& Akranesi og víðar. Fyrst við
fiskvinnu, en snemma sneri hann
aér að verzlunarstörfum. Hann
teiuk prófi frá Verzlunarskóla Is
tends 1925 með ágætri einikumn.
ólafur byrjaði verzlunarstörf hjá
Lofti Loftssyni og Þórði Ás-
íwundssyni i Sandgerði árið 1919.
Þá réðst Ólafur sem fulltrúi hjá
(yrirtæld Bjama Ólafssonar &
Sigurðsson
sjötugur
Co. árið 1925 og sitarfiaði þar unz
félagið hætti störfum árið 1930.
Þá keypti Ólafur verzlun B.Ó. &
Co. ásamt Jóni Hallgrimssyni,
skátaforingja frá Bakikagerði á
Akranesi, en hann hafði einnig
verið starfsmaður fyrirtækis
Bjairnia. Ráku þeir síðan verzJun
ina undir nafninu „Frón" til árs-
ins 1941, en Jón hafði látizt árið
áður. Ólafur gjörðist þá starfs-
maður hjá tengdiaföður sínum
Þórði Ásmundssyni við fyrirtæki
hams, en þau voru: hraðfrysti-
húsið Heimaskagi hf., útgerðar-
félagið Ásmundur hf. og verzlun
Þórðar Ásmundssonar hf. Árið
1970 kaupir Síldar- og fiskimjöls-
verksimiðja Akrainess hf. fyrir-
tækið Heimaskaga hf. að hál'fu
og tekur við rekstri þess og starf-
ar Ólafur nú enn við' rekstur
þess.
Fyrir utan mjög erilsöm og
tímafrek ævistörf hefir Ólafur
Sigurðsson þó ætíð gefið sér
tima til að sinna ýmiss konar
félagsstörfum. Eins og áður er
sagf var hanin um árabil (11 ár)
formaður K.A. (Knattspyrnufél.
Akraness) og hefur hann ætíð
látið iþróttamál til sín takia og
eytt miklum tíma fyrir málefni
iþrótta á Akranesi. Einnig hefur
hann verið framéLrlega í Rotary-
klúbbi Akraness og karlakórn-
um „Svanir" meðan þess ágæta
félags naut við, enda Óiafur
mjög sönigelskur. Þá hefur hann
starfað miikið í Sjálfstæðisfélagi
Akraness, enda sannur sjálfs>tæð-
ismaður alla tið.
Það sér ekki á Ólafi vini mín-
um að hann sé orðinn sjötugur
— gemgur teinréttur og kvikur
í spori sem unglingur um stein-
steyptar götuir Akranass, svo og
annars staðar sem leið hans ligg-
ur og ræðir við menn um lands-
ins n og nauðfiynjar með eld-
móð': æ'Jcu.nnar, dainsar og syng-
ur og er hrókur alis fagnaðar
á manmamótum. Það mun því
alls ekki hemta honum að „setj-
ast í helgan stein" á næstunni,
enda þótt hann hafi að „helgum
stetoii" að hverfa, þar sem er
hans indæla heimili, hvar ræður
ríikjuim hans ágæta eiginkona
Ólínia, elzta dóttir Þórðar Ás-
munds'sonar og Emeliu Þorsteins
dóttur, sem bæði eru látin fyrir
mörgum árum.
Ólafur og Ólína bafa eignazt
sjö börn, en þau eru: Þórður, en
hamn mdsstu þau ungan að ár-
um, Sigurður, forstöðumaður
Sjúkraihúss Akraness, kvsantur
Margréti Ármannsdóttur frá
Hofteigi, Akranesi, Ragnheiður,
gi'ft Baldri Ólafssyni, vélvirkja
frá Hraungerði, Akranesi, Þórð-
ur Helgi, labaramt, kvæntur
Sonju Hansen frá Vestmaninaeyj-
um, Ásmundur, gjaldkeri hjá
Síldarverksmiðju Akraimess,
kvæntur Jónínu Ingólfsdóttur
frá Súgandafirði, Gumnar, skrif-
stofumaður hjá Áburðarverk-
smiðjunni, Ólafur Grétar,
kvæmtur Ragnheiði Jónasdóittur
frá Reykjavík, Ólafur Grétar,
skrifstofum. hjá Sjóvá, kvæntur
Dóru Guðmimdsdóttur frá Tjörn,
Akranesi.
Ég óska vini mínum, Óliafi Sig-
urðssyni, hjartainlega til ham-
inigju með þessi merku tímamót
í ævi hans.
Ólafur Jónsson
frá Bræðraparti, Akranesi.
hefur stundum vaikJið honum
hálfgerðu hugarangri. Hann
heldur þvi nefniiega fram að
hrútarnir séu búnir þedm óláns
skapgerðareigimleikum, sem
raskd allri tignarró tilveru þeirra
og geri þeim Kfið agasamt og
ójafnvægið á stundum. Það má
til sanns vegar færa, að jafnvægið
sé ekki hrútsins sterkasta hlið,
en hins ber að gæta — þar sem
togast á andstæð öfl, þar er líf.
Persónulega fæ ég ekki séð
sjarmann við það að darnla eins
og öriagalaus draugur gegnum
tilveruna, og naumast tii þess
ætlazt af skaparans hálfu, að
menn sýni ekki af sér nokkurn
lífsihræringavott hvar í röðum
sem þeir standa. Séra Hannes
á það sameiginlegt með lunderni
hrútsins, aö hann er þver og fast-
ur fyrir í sannfæringu sinni, en
lætur ekki yfirþyrmandi ofvizku
umheimsins bera sig þær brautir,
sem haran ekki ratar eigin fótum.
Að ölluan jafnaði eru skapsmun-
ir hans mjög á hreyfinigu og ber
þvi að fagna. Fóiki með slíkt
geðlag er oft gefið að skynja
fjölbreyttari sitemningar og finni
blæbrigði tilverun.nar, sem hinum
draumlynda „haimiingíumain.ni“
eru og verða ávallt lokaður heim-
ur.
Ég óska séra Hannesi Guð-
munidssyni heiHa og hamingju á
hálfrar aldar afmœli s4nu. Hann
er saknamenti sáhnm þeirra, sem
meta hann og dá.
Þuriður Kvaran.
SÉRA Hannes er fæddur i
Kanada og uppalinin í Reykjavík
hjá fósturmóður sinini Guörúnu
Jónsdóttur.
Fjölskylda hans var í Frí-
kirkjusöfnuðimun og því hlaut
sr. Hannes ferminigairfræðsilu
sína þar hjá séra Áma Sigurðs-
syni. Fræðisla hains hafði svo
djúpstæð áhrif á sveininn, að
hanm minntist jafnan séra Áma
sem andlegs fóður og veigerðar-
manns. Varð með þeim inniieg
vinátta, sem stóð meðan báðir
lifðu. Sextán ára gamiall varð
hann meðhjálpari við kirkju sína
og var þá talinn ynigsti starfandi
meðhjálpari landsins. Um sa.ma
leyti hóf hann starf í unglinga-
fólagi safniaðarinis. Síðar tók
hann þátt í safnaðarstarfmu á
flestum sviðum og þótti „þarfur
tiil þjónustu“.
Á uniglingsárum séra Hannes-
ar var ekki auðvelt fyrir ungl-
inga að fá fasita atvinnu. Þá var
kreppan í algleymingi og fáar
leiðir unguim opnar. Svo heppinn
var Hannes, að þegar hann var
sextán ára fékk hann starf í Ot-
vegsbanikanum. Mun þar hafa
ráðið nokkru um, að haiwi var
bráðger og hafði öðlazt féliags-
þroska og memmngu umfnam
marga jafnialdra sína. Hann
ávann sér fljótt traust yfirboð-
ara sinna og var orðinn gjald-
keri i bankanum innan tviitugs
aildurs. Átti hann þarna ágæt ár
og lærdómsrífc. Hann naut þar
hylli bæði yfirmanna og sam-
verkafólks og fraimtíðin blasti
við. Hann hélt áfraim starfi sínu
í söfnuðinum í tó-mstundum og
uxu áhrif hans og hylli þar stöð-
ugt.
Þrátt fyrir þenman meðbyr all-
ain, fann hiann að banikastörfin
veittu honum ekki þá lifsfyll-
ingu, sem hann þarfnaðist. Því
kom þar, að hann sagði upp
stiarfi sínu, sem honum var ann-
ars kært, og hóf skóiamám. Þá
var hann fulltíða maður með f jöl-
>ætta Mfsreymslu og gerði hann
sér því fulla grein fyrir þeim erf-
iðleikum, sem fylgja mundu
löngu námi og tekjumissi, enda
hafði hann fyrir þriggja manna
heimili að sjá. Saant vildii hann
aMt það á sig leggja til að geta
helgiað sig amdlegum störfum.
Á námsárunum varð hann auð
vitað að afla sér nofckunra tekna
með ígripavinnu. Þá gerðist hann
m.a. ein.karitari hjá fjárveitinga-
nefnd Alþingis og ávann sér þar
traust og virðingu fyrir hæfm
og áreiðainleik í starfi. Einrrig
það var dýrmæt reynsla fyrir
hann. Jafnframt þessu hélt hamn
áfram hinum ólaunuðu störfum
fyrix söfnuð sinn, meðan hanm
var í Reykjavik.
Þegar náms- og brauðstriti
skólaáranma var lokið, héldu
margir að hamn myndi hverfa
að arðsamari störfum en prests-
skapur er, enda hafði hann það
orð á sér frá fyrri störfum, að
það hefði verið honum auðsótt.
Margir urðu og triil að fýsa hann
þess, en það kom fyrir ekki.
Vegma náins samstarfs við
presta sina, þekkti hainn flestum
ungum mönnuim betur erfiðleika
prestsstarfsins og áhættu. Auk
þess var hann hreinræktað borg-
arbarn og hafði lítt kvnnzt
sveitalífi. Samt mátti sin meira
sú innsýn í leyndardóma trúar-
lífsims, sem hann hafði fengið
við ferminiguna og reynsla sú, er
starf hans meðal unglinganna
hafði veitt honum. Því var hamn
að námi loknu staðráðimn í þvi
að hafna auðfengmu gengi og
sinna heldur þeim, sem fóru á
mis við hið eina nauðsynlega.
Hanin vígðist til FeJtsmú La-
prestakalls árið 1955 og hefur
starfað þar síðan. Stxax og hann
kom í kall sitt, tók hiann að æfa
og þjálfa kirkjukóra sóknanna
og hefur héildið þvi sáðam. Hamn
er einn af fáum sveita.prestum
landsins, ef ekki sá etori, sem
helduT uppi föstuguðsþjónustum
á rúmhelgum, eftir því sem að-
stæður leyfa. Einn'ig hefur hann
tekið virkan þátt í sameiginlegri
kirkjusbarfsemi prófaistsdæmis-
ins, svo sem Sikólaheimsóknum
og fermmgiarmótum. Eitt árið
reymdist ógeminur að fá mann
til þess að þjálfa kirkjukórana.
Tók hann það þá að sér. Urðu æf-
inigar þessar að vera á síðkvöld-
um og kom hann þvi oft ekki
heim fyrr en um óttubil. Þaninig
ók hann mörg þúsund kílómetra,
oft í illviðrum og ófærð. Eftir
þennian vetur efndi hann, með
tilstyrk kóraníia, til kirkjumóts,
þar sem kóramir sungu og erindi
voru flutt til fræðslu og upp-
byggtngar. Var það mjög vel
heppnað og héraðsbúum kærkom
in uppbygginig. Ári siðar var
sairts konar mót aftur haldið. Vif-
amlega stóðu margir að þessum
móitum, en hann var driffjöðurin
í að undirbúia þau og sameina
krafta.na till þessa mikla átaiks.
Þetta er eitt dæmi um hversu
ósérhMfinn hanin er og kappsam-
ur í starfi.
Séra Hanines gerir ÖU prests-
verk af mnJifun og alúð, enda er
honum yndi að framkværroa þau.
Hann er predikari góður og eru
predikanir hans bomar uppi af
undirsitrauimá, sem helzt mætti
lýsa með orðunum: „Ég veit á
hvem ég trúi.“ Homum eru gefn-
ir óvenjulegiir hæfilei'kar til sál-
geezlu. Kemur þar til manaTþekk-
ing hans, saimúð og myndugleiki.
Ótrúlega margir hafia frá því að
segja að þeir hafi hitt séra Hann-
es á vandrötuðum vegajmótum í
M'finu og hanin leiðtoeindi þeim
svo að dugði. Ekki er visit að
honum sé kunnugt um þetta, þvi
yaS mun enm vera Mkt og tii
forna, að af tiu sniýr ekki nema
einm aftur.
Mannkærleiiki séra Hanmesar
við gamla, sjúka og hrjáða, er
kapituli fyrir sig, sem of lang-
ur yrði fyrir þessa grein. í þvi
efni mtomir hanm helzt á Guð-
mund biskup góða. Séra Hannes
er ákjósiamlegasti vinur, vegna
tryggðar og árvekni. Hins vegar
ætla ég að engan væri betra að
eiga fyrir andstæðSnig vegna veg-
lyndis hans, sáttfýsi og sann-
girm. Ixryndaidóm urimn við kosti
séra Hamnesar ætQia ég að sé hin
rótgróna auðmýkt hans, sem aift-
af hefur sdðasta orðið I hverju
máli.
Megi afmæli hans verða gleði-
legt og framtiðin ávaxtiarik. Guð
blessi hamn og söfnuði hans.
Sigurður Páltwon.
Séra Hannes tekur á móti ge»t-
nm í félagsheimilinu Brúivrliindi
í I.andssveit kl. 9 í kvöld.