Morgunblaðið - 22.11.1973, Síða 14

Morgunblaðið - 22.11.1973, Síða 14
14 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. NÓVEMBER 1973 Geir Hallgrímsson formaður Sjálfstæðisflokksins: •• * Oryggishagsmunir Islend- inga krefjast þess, að áfram verði varnarlið í landinu Á FUNDI flokksráðs Sjálfstæðisflokksins sl. föstudag flutti Geir Hallgrímsson formaður Sjálfstæðisflokksins ítarlega ræðu um stjórn- málaviðhorfið. í ræðu sinni fjallaði hann sér- staklega um varnarmálin og fer sá kafli ræðunnar hér á eftir: Ilvir.ju sjáll'sta-du tíki bor li'umskvl(i<i til ;»1 tryo<;j;i iiryKKÍ hiiidsins iiy sjálfsúkvördunurrótt |>jö(1;irinn;ir. Fáir ncilii l)i‘ss;iri stadrt'ynd. en enyu ad sidur yreinir Islendin.ea á um. hvernie þessari skyldti verdi be/t sinnt. Verdur |>ad yerl nted bIutleysi eda niod adild ad varnar- bandalaei.' Við höfum sagt skilið við hlutleysið I’eear Island vard l'ullvalda riki 1918 lýsli |>ad yl'ir ævaraildi hlut- leysi. Ekki kom sti yrirlýsiny í ve« r>rir. ad Island var bermunid 10. inaí 1940. Med herverndar- sanniinenuin vid Bandaríkin ári sídar siiydu Islendiiiftar sídan skílid vid blutleysisstel'nuna oy íterdu sérstakar rádstal'anir til ad tryy.eja ör.vyyi sitt. eins iir allar adrar (>jódir. setn s.jálf'st;od;ir vil.ja vera. Iil.jóta ad yora. Vid böf'mn þannitt horl'id f'rá blutley■sisstel'nunni ve.ena reynslu okkar. t.d. úr sídasta strídi. En reynsla okkar á rætur ad rekja til leyu landsins á sielinealeid niilli X'esturálfu oy Evrópu. sein veldur |>ví. ad Island er bernadarleya tnikilx æ.et land. I>jódviIjinn soyir í leidara 30. oktöbersl.: ,.l>ad sér h vert tnanns- barti. ad |>á l'yrst yrdi rádist á eitlhvert land í stridi. ad )>ad væri bernadarleya nnkilv;e.et. Oy |>ad verdur eitt Iand. uin leid 0« þad hel'ur ber of> herstödvar. ". I>ad er vissuleea rétt hjá f’.jödvil.januin. ad eera Verdur rád f'yrir. ad rádizt verdi i stridi á land. sem er hern- adarle.ea inikilvæet. E11 Island er bernadarle.ua mikilvæ.ut alveu burt séd l'rá |>ví. Iivort hér er her eda herstiidvar. lesa laildsins velclur því. Ojí likurnar aukast fyrir 1>\ í. ad Island drauist fyrr en ella inn í liernadarátök. o.u rádi |>á s.jálft enyu uin |>ad. hver hér fær lótl'ostu. ef (>ad er opid o,u övarid. Okkttr keinur |>vf ekki ad uayni. eins oe Sviþjöd ou Sviss. ad ákveda ad vera blutlaus. enda er hlutlcysi nal'nid tönit. nenia landid liafi lier til þess ad verja hlutleysi sitt. Svíar o.u Sviss- lendinyar nýta niannal'la sínn oy ver.ja Ijárnnmuni til varna. seni vid liöfmn ekki bolina.un til. Sanieinttdu þjödunuin var ætlad ad halda uppi l'ridi i lieitninuin. en fl.jótlopy koin í I.jös. ad þ;er voru þess ekki ine.unu.uar. i>e«ar út- þensla Sovétríkjanna. tned adstod fiintnlu Iterdeildar koimmjnista. la.udi undir siu hvert landid á fætur ödru i Evróptt. blaut til varnarrádstafana ad kotna. þess veuna var Atlantsbal'sbandalauid stol'nad. enda er rád fyrir því uert i sáltniála Sanieinudu þ.jódanna, ad mynda ineei sviedisvarnar- bandalöu. Atlantsliafsbandalauid er eill slíkra svædjsbandalaua o.u befur nád þeini áraneri ad hefta Irekari útþenslu Sovétrík.janna í Evrópu of; lialtla ITidi þar. el' l'rá eru laldar uppreisnir austan tjalds þatin tíina. setn bandalapid heftir verid vid lýdi. Þátttaka í varnarhandalagi Vefíiia hernadarleus ntikilvæftis Islands var því edlileut. ad Island fterdisl slol itilili Atlanlshafs- bandalaf>sins o.e tæki þátt í varnarsamstarfi vestrænna þjöda. Um þad hefttr ríkt vidtæk sam- stada medal lýdrædisflokkanna. En spyrja má. hvort þátttaka okkar í Atlantshafsbandalauinu sé ein naiftileft. hvort óhætt sé ad seftja upp varnarsanininunum vid Bandaríkin oy láta allar varnir i landinu s.jálfu nidur falla? Ut af fyrir sif> er naudsynleftt ad vera i Atlantshafsbandalaftinu. I því er fólftid. ad hvert adildarríki Iýsir því yfir, ad árás á eitt þeirra sé árás á þau öll. En hins veftar er þad hverju adildarríkja i sjálfs- vald sett. til hvada rádstafana þau fíi'ipa. ef til árásar á eitt þeirra kemur. Arás á Island of> taka landsins. el' svo illa fer. ftetur verid um fjard ftenuin. ádur en önnur bandalaftsríki f>eta brtiftdid vid, ef landid er óvarid. Þau verda þá ad horfast í auf>u vid fjerdan hlut ou fteta í raun <>,« veru ekki ftert neinar rádstafanir. fyrr en eftir á. Bandalausriki okkar verda þá ef tíl vill ad taka afstödu til. hvort þau sjá sér l'ært ad stofna til allsherjarátaka. til ad kpma okkur til hjálpar. eda hvort þau verda ad sa'tta siu vid þad. sem ordid er. Þad er uftfsvænlefí spurninf; hvert yrdi hlutskípti Islands. hvort lieldur kæmi til slíkra átaka eda ekki. Eraml'ör i hernadarlækni veld- ur þvi. ad styr.jaldarátök hefjast med minnj fyrirvara en ádur. Iie.u- ar uiinl var ad l'ylftjasl belur med styr.jaldarundirbi'minfti ftaftnad- ila. Arás Araba á döftunum virtist t.d koma Israeluili alperleua i opna skjöldu. Þau átök fjefa o.e lílefni til ad huuleida. hvad liel'di fjer/.t. ef Rússar hel'dii ftert alvöru tir hól un sinni ad senda herlid til Efjypta- lalids of* taka þar þált i átökum. \'id skuluni ftanfta út l'rá því. ad eiifjyr \arnir liel'du verid hér á landi. Er l'jarrí layi. ad Rússar muiidu lial'a Im.usad. þe.ear þeir voru koninir í strídsad.eerdir á annad bord. ad rétt væri ad tryfiftjy sif* belur á nordurvæiiLii- lllll ou ná fötf'est 11 hér? Audvitad vomini vid. ad til slíks komi ekki . 011 þad væri ábyrudar- leysi a<1 yera sér ekki ftrein l'yrir. ad til þess ueti komid. ou uera þær \ arijdarrádsl al’anir. sem nauds\ 11- leftar kuniia ad vera. Næstu 3 til 4 árin geta skipt sköpum. Þá er líka edlileul. ad vid fterum okkur urein fyrir þeirri spurn- infiu. sem önnur adildarriki Atl antshal'sbandalaftsin.s hljöta ad vella fyrir sér. Er Island el' til vill byrdi á (idriini ríkjuni Atlants bafsbandalaftsins. eins of> nú slanda sakir. ef bandalaeid lielur ekki adstödu hér á landi til varna. lil eltirlíls á f ridarlímum o.u yarn- arvidbúnadar ef öfridarhætta er á fci-'dínniV Alla \'e,ua er þad fyrir nedan virdinftu okkar Islendiiifta ad njöta fjóds af veru bandalaes- ins. án þess ad leftftjy nokkud al' miirkuin í þáfill þess. Okkur eru lieldur ekki övid- komandi örlöft náftranna okkar. t.d. vina oft frænda á Nordurhind- um. \'id ætlumst til studniiifts af' þeim. þevar niikid lieeur vid fyrir •>! I !'! o' þad er ekki nenia edli- leL't. ad > ið Ií 1 ii 111 eimiÍK til liafjs- muna þeirra. Nordmenn hafa áh.VKKjur af' því. ef eiif>ar varnir eda vidbúnadur eru á Islandi. Nordiiieiin óttast. ad víftlína Rússa numdi þá flytjast vestuf fyrir Island. «f> jafnvel hlutlaus ríki eins of> Svíar op Einnar öttast aukinn þrýstiiif: ad austan. ef \ í.l- lína Rússa flyzt lenftra vestur á böftinn. Þess vefília ber okkur skylda til. bædi sjálfra okkar veftna of> ná- ftranna okkar. ad hafa hér varnar- vidbúnad. Ef> skal ekki fjölyrda öllu meira um þá hlid málsins. þar sem 11111 þessar nnmdir birtast áftætar f>í'einar í Mbl. eftir Styrmi Gunnarsson uni þörf varna hér á landi. 0f> væritanlefjt er framhald á ftreinum um þetta málefni eftir B.jörn Bjarnason. Fer vel á því. þar sem natidsyn- lept er. ad vid 01111111 upplýsiiifta- staifsenii i þessu máli lil |>ess ad vekja athyfdi þjódarinnar á. lní- lík al\ ara er hér á ferdinni. Vid viiniiiii ad vísu. ad sanin- íii.l;i\idrædur slörveldanna leidi til varanlcfts örvfjfjis of> l'ridar. En þá skuluni vid tmi leid fjera okkur ftrein fyrir ad þad er annars veftar styrkur Atlantshafsbandalafisins. sem stödvad hefur útþenslu So\étrikjanna í Evröpu. o.l hins veftar ófjnun Kína á austiirlanda- mæruni Sovétrikjanna. sem einn- i.L hefur skapad áhtifta Sovétrík.j- anna á slíktim samniiiKavidræd- 11111 til ad try.LL.jy frid vid ná- ftranna í vestri. Næstu þr.jú til fjöfjur árin fjeta vorid (>rla.L;uík o.l skipl sköptmi. Vid Islendin.Lar Letum 1;il1 löd okkar á vofjaskálina. svo ad vost- ræn ríki standi ad .samniiiLuni med styrk sér ad baki. Þad er forsenda þess ad samniiiftar takist 11111 \aranle,Lri fridarhorf ur í franitídinni en vid hiil'uni átt ad ven.jast. Þá o.l þá l'yrst tel.jum vid. ad ekki sé þörf l'yrir erlent varn- arlid á Islandi. Endurskoðun varnar- samningsins. Eins o.L kunniiLl er var óskad el'tir endurskodun á varnarsaniii- inf>num vid Bandarikin I sam ræmi vid 7. .li\ Iians 2ö. júní sl. E11 samk\ æmt \ arnarsaninin.Lnuni er sox máiiada l'reslurtil slíkrar end- urskodmiar. Ef endurskodunin leidir ekki til þess. ad adilar verdi ásáltir um ad endurný.ja samnin.L- i 1111. Iiefiir hvor adilinn um sí.l leyl'i til þess ad se.L.ja samnin.Lii- tim upp med árs fyrirvara. Þessi sex mánada l'restur rennur 1>\i út 2.1. deseiliber 11.k. Þótt tími sé ordinn svo naum'ir ■M 01 raun Ix r \ >tni. iial'a sai imiLav idrædtirekki átt sér stad m. endurskodunína l'yrr eii þá í sl. \iku. ad bandarísk sendiiielnd kom þcirra erinda hiiiLad til landsins. Islen/ka rikis.sl.jórnin nuin i raun ekki hafa la.Lt l'rani noinar tillöLur al' sinni hálfu. hvad fyrir henni vakir í sanibaudí \ 'id eiidurskodun saiiiniiiLsins. Bandai'ikjanienn mimu hins vcl- ar liaf'a á l'unduni í sl. viku, skilad iipplýsiiiLiim af siimi háll'ti. Þóll ekki sé enn kumiu.Lt 11111. Iivers edlis þær eru eda livad vakir l'yrir islcnzku 1 íkisstjórnínni raunveru- leLii í einstaka atridum. er þess ad vænta. ad l<>.lii þessi verdi lö.Ld frani á l'iindí utaiiríkisniálanefnd- ar brádleLa. Eins (>l málid borl'ir ntí vid sýn- ist adalle,La vera 11111 þr.já miÍLii- loika ad ræda. midad vid breyt- iii.ni frá rik.jandi ástandi. I fyrsta la.LÍ. ad allt varnarlidid l'ari o.l þau luanm írki. sem hér eru til stadar. verdi i Læ/lu innlendra ol er- lendra bor,Larle,Lra manna. I ödru liiLÍ. ad allt varnarlidid. hermenn- irnir. fari af landi brott <>l l'lytjist til Skotlands. Gncnlands eda ann- ad (>l stundi eftirlitsfliiL sitt (>L starfsemi þadan. I þessu l'ælist ekki eiiiLÖnLti. ad eftirlistfluLVél- arnar yrdu hédan fluttar. heldur (>L björLunarsveit. sem hér hefur bækistöd svo <>l orrustul'IuLsveit. sem er hér til varnar. EftirlitsfluLvélarnar L«etu huLsank'La feiiLÍd hér lendinLar- leyfi. vid.Lerdir o.l adra þjónustu. sem IslendinLar eda erlendir menn. er hér fenKju atvinnu- <>l dvalarleyfi. (innudust. I þrid.ja 1;i.lí er svo sá mÖLuleiki. ad nokk- ur fækkun ictti sér stad I varnar- lidinu (>l samsvarandi fjiilLim ís- lenzkra <>l amerískra boi'Lara. sem ynnti ýmis þau stiirf, er varn- arlidsmenn vinna nú. I framhaldi þessara hu.LleidiiiLa er rétt ad rifja upp. ad 1910 voru hér í varnarlidinu 4(>00—1800 menn. en eru núna um 3300. Þvi er haldid l'rani. ad þessi fækkun hal'i átt sér stad án þess ad skertur hafi verid varnarvidbúnadur hér á landi «l stal'i þad af aukinni eda broyttri tækni. Medan ekki li.LL.ia fyrir frekari iipplýsiiiLár. skal ösa.Ll lálid. hvort enn er unnt ad l'ækka eitt- h\ ad í s.jálfu varnarlidinti án þess ad stof'na (>r\'L.LÍ landsins í hættu. Þad er hins vcL'ar l.jöst. ad ekki er unnt ad búasl vid því, ad um hcildarfiekktm verdi ad neda á þeim mönntim. sem starla ad varnarvidbúnadi eda þjönustu veLna eftirlits, ef vid á annad bord ákvedtim. ad naudsynleLt sé. ad hér séu varnir. Þátttaka íslendinga í varnarstörfum Kanna ber til hlítar. hvort Iuil- kvæmt sé ad auka þáttlöku Is- lendihLa í varnarstörfuni. I lyrsta 1 ;ili þurftim vid IslendinLar ad átta okkur á. hvort vid vil.jum sjá af vinnuafji frá ödrum Li'einum þjódlífsins til þessara starfa. EiiLtim val'a er biindid. ad slíkt er mjöL erl'itt nú. þe.Lar svo alvarleL- ttr vinniialjsskortiir ríkir li.já IramleidsliiLreinum sem raun ber vitni. Þá er í ödru la.LÍ rétt ad .Lera okktir Li'ein fyrir. ad IslondiiiLar. sem taka slik stiirf ad sér. þurfa á sérþ.jálfun ad halda. sem ekkí er öi'ULítt. ad þörf sé l'yrir i almenn- 11111 Li'eihtim islenzks alvinmilífs. el' sidar verdtir ásta'diilaust ad halda áfram varnar- ol L‘i’>tlh- störfuni. I þridja 1;ilí er á þad ad lita. ad í (idruni löndtmi. þar sem boi'Larar starfa her til adstodar. er sérstök (ir\'LLÍsli>LL.)<>f. sem Lorir sérstakar kröfur til slíkra manna. t.d. um þaLnarheit um allt. er snertir stiirf þcirra. Hér á landi munu tæpast vera fulInæL.j- andi l<ÍL ad þessu loyti (>l þyrfti ad setja þati, ef til þess kæmi, ad IslendinLar tækju mciri þátt í störfum. bundnum viirnum lands- ins. en hinLad til. I f.jórda layji vaknar sú spurniiiL. hvort vid vilj- um. ad ÍslendinLar séu þjálfadir til þess ad taka þátt í i'yrstu vörn- um. ef þiirf krefur. sem vid von- um ad vísu. ad ekki komi til, en l.jóst er. ad varnarlidsmonn. sem nú L<-Lna þessum störfum. eru þ.jálfadir á þann hát.t. Fjölgun erlendra borgara við varnarstörf Þá mun einnÍL hafa komid til mála ad f.jöI.La eijendum boi'LUi- um vid ýmis eftirlitsstörf í stad varnarlidsmanna sjálfra. Ymsir stjörnarsinnar hafa rætt um ad koma á ad nýju þvi fyrirkomuIaLÍ. sem ríkti í þessuni efnum 1949—51. I því el'ni þurfuili vid ad Lera okkur Lrein fyrir. hvort itnnt er ad setja slíkum almennum boi'Lurum. þótt erlendir séu. ferdahömlur. eins <>l settar hafa verid varnaijidsniönnum. sem eru undii' heraLa. El tel ósennileLt. ad unnt sé ad set.ja nokkrar slíkar skordur. o.l þá er líklcLt. ad slíkir nienn hefdu meiri áhril' á aimennt daLle.Lt líf hér á landi en varnar- lidsmennirnir nú. Meirí hætta yrdi á þvi en nú. ad þcir hefdu áhrif á þjódlífid sem slíkt. Reyitsl- an fyrr á árum Lefur <>l þad til kynna. Eins <>l ölluni er I.jöst. erti tim- rædur um endurskodun varnar- samnin.Lsins mjöL skammt á vol komnar. Me,LÍnh;ettan í þeim vid- rædtim er sú. ad ekki sé Lætt sem skyldi ad tryLL.Ht öryLLÍ Islands. Verid .Letur. ad unnt sé ad l'ull- næL.ja nied einhverjmn hætti ad vissu marki (iryLLÍshaLsniununi Bandarikjanna med því ad hala hér eftirlits- <>l vidvörunarstöd. en ólikli'Lt er. ad þad eitt fulln;e.LÍ þeirri kröfu. sem vid Islondin.Lar hljótiim ad Lora 1 i 1 iiryLLÍs okkar sjálfra eins <>l heinismálum er nii komid. E11 vitaskuld verdur ciil- inn \ arnarsamni n.Liir Lerdur eda endiirnýjadur. nema sanieÍLinleL- ir haLsmunir 1íl.lí slíkri sanin- inLSLerd lil Lrundvallar. Afstaðan til endurskoðunar Al'slada einstakra stjórnmála- flokka til þcirrar endurskodunar. seili nú fer l'ram. er eiiLan veLinn l.jós. Afslada AlþýdubandalaLsins. kommúnista. skyldum vid ætla. ad væri þó skýr <>l afdráttarlaus. Svo virdist <>l í ordi. Þeir halda þvi f'ram. ad annad inuni ekki full- næ.L.ja þeirra kriifum en ad vain- arlidid hverli ad öllu leyti af landi brott. Þeír tala nied fyriijitniiiLU tim þær htiLleidin,Lar. sem á <I;i,l- skrá hala verid. ad erlendir boi'L- arar taki ad sér störf. sein varnar- lidsmenn nú lial'a med höndum. <>L ræda um. ad enLU breyti. þótt varnaijidsmennirnir hafi l'ata- skipti. En samt Lt'tur vel svo l'ar- id. ad AlþýdubandalaLÍd Leti IniLsad sér ad vera áfrani i ríkis- •stjórn. þött varnarlidid fari Iivci'lí. Þad nitinii e.t.v. verda f.vrst <>l l'remst önntir alridi. sem vakla því. ad koniniúnistar l'ara úr st.jörn (>l þá 'fyrst <>L fremst. ad þeir þora ekki ad takast á vid vandann i efnahaLsmáltim. Vid niinnunist reynslunnar Irá 195(>. þt'Lar rikisstjórn var niyndud <>l reyndar kosninLar hádar med þeirri stefnuskrá. ad varnaijid skykli fiira af landi brott. ÞeLar horfid var frá því í tíd vinstri stjórnar. seinni hluta ársins 195(>. hreyfdu kommúnistar síl hvei'LÍ úr ríkisstjórninni »l sátu til loka vinstri stjörnar seint á árinu 1958. Vid niinnumsl lika. hvernÍL konunúnistar hafa Lk-ypt iill stórti ordin vardandi alstödu sína til samninLaLordar vid Breta til lausnar landhelLÍsniálinu til þess ad kaupa sé áframhaldandi setu i rádherrastókun. E11 hvort tveLLja þetta ætti einnÍL ad studla ad því. ad samstarfsflokkar koinmúnista taki ákvednari afstödu til varnar- Framhald á bls. 18

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.