Morgunblaðið - 30.12.1973, Blaðsíða 17

Morgunblaðið - 30.12.1973, Blaðsíða 17
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. DESEMBER 1973 17 Jón H. Bergs formaður Vinnu- veitendasambands Islands: ÞRÖNGT SVIGRÚM TIL ALMENNRA LAUNAHÆKKANA MORGUNBLAÐIÐ hefur beðið mig að gera í stuttu máli grein fyrir viðhorfum til almennra kjaramála nú um áramótin. Hinn 1. nóvember s.l. féllu úr gildi kjarasamningar vinnuveit- endafélaga við flest almennu launþegafélögin í landinu. Hafa þó laun síðan verið greidd í sam- ræmi við samningana. sem úr gildi féllu, meðan viðræður aðila um nýja kjarasamninga hafa stað- ið yfir, samkvæmt sérstöku sam- komulagi samninganefndanna. Heildarkjarasamningurinn frá 4. desember 1971 hafði I för með sér miklar grunnlaunahækkanir á unna vinnustund m.a. vegna þess að til viðbótar samningsákvæðum kom lögbinding á styttingu vinnu- vikunnar i um 37virkardagvinnu- stundar á viku. Ofan á þetta hefur svo komið geysileg hækkun á launakostnaði fyrirtækja vegna verðbólgunnar f landinu. I mörg- um þýðingármestu framleiðslu- greinum atvinnulífsins hefur þannig orðið 80-90% hækkun launakostnaður á unnar vinnu- stundir. Tekjum atvinnuveganna hefur í góðærinu undanfarið ver- ið skip.t meðal þjóðarinnar jafhóð- um eða fyrirfram og því miður í mörgum tilvikum verið skipt upp meiru en raunverulega var til skiptanna og rekstrargrundvelli þannig kippt undan hinum þýðingarmestu atvinnugreinum. Vitað er, að fjöldi framleiðslu- og þjónustufvrirtækja býr nú við verulegan rekstarhalla. Auk launahækkana hafa orðið miklar kostnaðarhækkanir aðrar að undanförnu af völdum verð- bólgunnar. Þessar hækkanir, hækkun vaxta og gengishækkan- ir, Sem leitt hafa til mikillar tekjuskerðingar útflutningsat- vinnuveganna, þrengja nú mjög það svigrúm, sem kynni annars að hafa verið til að veita frekari al- mennar launahækkanir, Þrátt fyrir þetta standa fyrirtækin nú frammi fyrir hærri kröfum um launahækkanir og aðrar kjara bætur en nokkru sinni. Það má þakka góðu árferði, verðhækkunum á helztu út- flutningsafurðum Isléndinga og góðum viðskiptalönddm, að ekki hefur komið til alvarlegra rekstrarstöðvana í efnahags- málum þjóðarinnar. Nú er hins vegar því miður ljóst, að við- skiptakjör Islendinga við aðrar þjóðir munu versna mjög á næsta ári. Verð á hráefnum og rekstrar- vörum, sem flytja þarf til landsins til framleiðslu- og þjónustugreinanna, mun hækka mjög mikið, svo nemur þúsundum milljóna, og jafnvel er útlit fyrir, að verðlag sumra framleiðsluvara okkar á erlendum mörkum kunni að lækka. Við slikar aðstæður ber að stilla i hóf kröfugerð til at- vinnuveganna og reyna fremur að varðveita þau góðu lífsskilyrði, sem Islendingar almennt bú-við. Vonandi virða menn staðreyndir efnahagslifsins og láta skyn- semina ráða með gerð hóflegra kjarasamninga sem fyrst. Vinnuveitendasamband ís lands óskar landsmönnum öllum árs og friðar. Hiörtur Hiartarson formaður Verzlunarráðs Islands: MIKILVÆGASTA HAGSTJORNARTÆKIÐ ER STÆRSTI VERÐBÓLGUVALDURINN VELTUAUKNING í verzlun á árinu sem er að liða, hefur orðið all nokkur, eða áætluð hækkun um 35% að meðaltali frá 1972. Enda þótt ekki liggi ennþá fyrir uppgjör verzlana, virðist hin um- talaða veltuaukning ekki skila þeim hagnaði sem búast hefði mátt við, þar sem allur tilkostnað- ur hefur hækkað gífurlega á árinu. Launakostnaður hefur hækkað um rúm 30%. Vextir, póstur. sími' og allur annar reksturskostnaður hefur hækkað gífurlega á árinu. Hér á landi mótast verzlun fólks mjög af efnahagslegum aðgerðum stjórnvalda, og trú þess eða van- trú á verðgildi launa sinna frekar en afkomumöguleika Þjóðarbús- ins. Vera má að það sé að bera í bakkafullan lækinn og minnast á verðbólgu og þenslu í efnahags- málum okkar, svo oft hafa þau mál verið á dagskrá og við þróun þeirra varað, þó sláum við nú öll okkar fyrri met og erum í farar- broddi, sem fyrr. Verðbólguvandinn hefur nú, í vaxahdt mæli, skotið upp kollin- um meðal flestra okkar viðskipta- þjóða og komið efnahagsmálum þeirra í vanda, enda þótt verð- bólgan sé óvíða af þeirri stærðar- gráðu sem hjá okkur. Þvi hefur verið haldið fram að við höfum orðið að flytja inn verðbólgu ann- arra þjóða í hækkuðu vöruverði og er það rétt svo langt sem það nær, en okkur hefur tekist að flytja okkar verðbólgu, að stórum hluta i ótrúlega hækkuðu fisk- verði, til þjóða, sem einhverra hluta vegna hafa ekki tekið sér til fyrirmyndar verðlagsreglur okk- ar, sem betur fer fyrir út- flutninginn. Verðlag á ýmsum mikilvægum vörutegundum sem við þurfum að flytja inn hefur farið ört vaxandi á þessu ári, má þar t.d. nefna flestar bygg- ingarvörur og fleira. A s.l. ári voru skertar verulega eða felldar niður heimildir inn- flytjenda til stuttra vörukaupa- lána erlendis, jafnframt því sem bankar drógu úr fyrirgreiðslu til innflytjenda, hvort tveggja hafði í för með sér minnkandi vörubirgðir í landinu vegna smærri innkaupa og erlendra hækkana gætti hér fyrr en annars. Má segja að þar hafi ótaldir tugir miljóna farið í súg- inn að óþörfu. Mjög er erfitt að spá um hvað framundan er. Olíumálin svoköll- uðu, sem upp hafa komið að undanförnu, eiga vafalaust eftir að valda ófyrirsjáanlegum vand- ræðum víða, á beinan og öbeinan hátt. Enn eru þau sennilega ekki af þeirri stærðargráðu, sem af er Iátið, þó alvarleg séu. Þar virðast ýijtis önnur vandamál blandast inn i. Kauprnáttarrýriium vfð- skiptaþjöða okkar gæti haft alvar- leg áhrif á fiskverð okkar. Þrátt fyri.r minnkandi afla helstu fisktegunda okkéjr, hefur sjávarútvegurinn skilað þjóðar- búinu stórauknum tekjum, vegna stórhækkaðs útflutningsverðs fiskafurða, en berst samt í bökk- um nú og telur lítinn eða engan grundyöll til útgerðar nú. Samningur um kaup og kjör hafa staðið yfir að undanförnu. en eru litt á veg komin. Standa menn frammi fyrir þeim mikla vanda nú að brúa bil hins gífur- lega rekstrarkostnaðar annárs vegar og tekjuþarfir almennings í þeirri miklu verðbólgu sem hér geisar nú. Verður ekki séð fyrir endann i þeim málum. Um siðastliðin áramót lét ég i ljós bjartsýni um afkomu þjóðar- innar á þessu ári og taldi að með gætilegri fjármálastjórn, væru bjartir tímar framundan, umsvif ríkisvaldsins í tekjuöflum og út- gjöldum hafa hins vegar aldrei verið meiri en á þessu ári. Mikil- virkasta hagstjórnartækið, með- ferð fjármuna ríkisins, hefur því miður verið stærsta verðbólgu- valdurinn. Sigurður Kristinsson forseti Landssambands iðnaðarmanna: Brýnasta verkefnið að draga úr verðbólgunni UM þessi áramöt eru ýmsar blik- ur á lofti og ástand ótryggara í iðnaðinum en verið hefur um ára- bil. Stöðugur vöxtur hefur verið I iðnaðinum sl. 4-5 ár og er áætlað, að vöxturinn á þessu ári sé um 8-10%. Vaxandi hráefna- og orku- skortur úti í heimi getur þó haft áhrif hér á landi og leitt til almenns samdráttar, bæði I iðnaði og atvinnulífinu i heild. Enn um sinn búum við að visu vel, hvað eldsneyti snertir, og enn er ekki ástæða til að óttast samdrátt í atvinnulífinu vegna eldsneytis- skorts, Ýmsar greinar iðnaðar eru hins vegar farnar að verða varar við skort á hráefnum og afleiðing- arnar af því geta orðið alvarlegar, þegar fram í sækir. Þrátt fyrir stöðugan vöxt í flest- um greinum iðnaðarins að undan- förnu hefur afkoma iðnfyrirtækja ekki batnað, heldur farið siversn- andi. Koma þar til áhrif gífur- legra kostnaðarhækkana, sem m.a. stafa af stórfelldum launa- hækkunum innanlands, en hækk- anir þessar hafa ekki fengizt bættar í söluverði vöru og þjónustu nema að takmörkuðu leyti. Bendir margt til þess, að heildarafkoma iðnaðarins á þessu ári verði lakari en um langt skeið. Þróun næsta árs verður senni- lega svipuð og í ár. Ef kaupgeta heldur áfram að aukast eins og á þessu ári, mun eftirspurn eftir framleiðslu og þjönustu iðnaðarins halda áfram að aukast. Vegna tollalækkana á fullunnum vörum, sem verða nú um áramót- in, versnar sanikeppnisaðstaða ýmissa iðngreina nokkuð og gæti það leitt til nokkurar aukningar á innflutningi iðnaðarvarnings. Hækkandi verð á eldsneyti og almenn verðbólga í samkeppnis- löndum okkar gæti þó orðið til að draga nokkuð úr þeim verðmun, sem er á innlendum og innflutt- um iðnaðarvörum, og bætt þannig aðstöðu innlends iðnaðar að ein- hverju leyti. Einnig eiga tollar af hráefnum að lækka og falla niður á næstu árum og bætir það að sjálfsögðu aðstöðu iðnaðarins. Mikil gróska er í byggingar- iðnaðinum og hefur verið undan- farin ár. Þrátt fyrir mikinn fjár- skort húsnæðislánakerfisins er ekkert lát á byggingarfram- kvæmdum og gera má ráð fyrir áframhaldandi vexti á næsta ári. Gifurlegar verðhækkanir á byggingaefnum gætu þó orðið til að draga úr byggingaframkvæmd- um og einnig getur áframhald- andi fjárskortur húsnæðislána- kerfisins haft sömu áhrif. Þá hefjast einnig- framkvæmdir við nýja stórvirkjun og hafnargerðir á Suðurlandi og hitaveitufram- kvæmdir á Stór-Reykjavikur- svæðinu af fuilum þunga á næsta ári og má ætla, að það hafi tals- verð óhrif á vinnumarkaðinn, sem er þó afar spenntur nú þegar. Alvarlegasta vandamálið, sem innlendur iðnaður hefur átt við að stríða um mörg undanfarin ár er sú magnaða verðbólga, sem-hér hefur verið. Brýnasta verkefni næsta órs verður að draga svo úr verðbólguþróuninni, að iðnaðin- unt verði tryggð viðunandi starfs- skilyrði í framtíðinni. Frá Happdrætti NLFÍ Drætti er frestað til 24 janúar 1 974 Vinsamlegast gerið skil sem fyrst. Nátturulækningafélag íslands. ÞENSLUSTYKKI með bylgjur úr ryðfríu 18/8 stáli fyrir hitaveitur. Við útblástursrör véla. FLANSAB 4" — 6” — 8"-—10" SUDUBEYGJUR 4" _ 6” — 8” — 10" FYRIRLIGGJANDI Sérstærðir útvegaðar með stuttum fyrirvara Höfum reynslu í smiði og uppsetningu á búnaði fyrir hitaveitur Vélsmiðjan MÁLMTÆKNI sf. Súðavogi 28 — 30, sími 36910, Reykjavík.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.