Morgunblaðið - 06.02.1974, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 6. FEBRUAR 1974
Helgl Hálfdanarson:
Línustúfur tll
Hannesar Péturssonar
Elskulegi frændi.
Með öðru eyra heyrði ég mál
þitt um silfurhestinn í útvarps-
þætti S. A. M. Þar fórst þú til
hátíðabrigða að andmæla því,
sem ég hafði einhvern tíma
sagt um þess konar stáss, og
þótti mér ræðan þó nokkuð
merkileg.
Einkum fannst mértilkomu-
mikið, að þú skyldir reka það
ofan i mig, að verk manna
skipti meira mali en nöfn
þeirra, og láta sem þú ruglaðir
saman broslegri nafnadellu og
ábyrgð hvers manns á gerðum
sinum.
Og enn vildir þú setja mér
það fyrir, að sköpunarverkið
munaði litið um einn hégóm-
ann í viðbót.fyrst allt væri það
i hólf og gólf einn allsherjar
hégómi, hvort eð væri, eins og
hinn forni prédikari hefði vit-
að manna bezt.
Eigi að síður hafðir þú um
það mörg orð og fjálgleg, að
þér hefði lengi verið drumbs
að taka við þessum hesti,
þangað til þú hefðir samt gert
það um siðir með hangandi
hendi.
En svona má maður ekki
tala, elskan min. Þér var í
æsku kennt að þiggja með
þökkum það sem vel er boðið,
eða hafna kurteislega að
öðrum kosti. Enginn skilur
heldur, hvað fyrir þér vakti
með þessari játningu allri,
nema ef vera skyldi að trúa
ljósvakanum fyrir því, að þig
hafi brostið þrek til að fara að
dæmi ungfrúarinnar góðu,
sem át bakkelsið í hverju koti
með sama feginsljóma i aug-
um, hvort sem að því var
fúkkabragð eða natronbragð.
Sem kunnugt er, hefur
silfurhestúrinn verið nokkur
hrakfallabálkur um sinn.
Fyrir skömmu lá hann i fúa-
feni, og þótti vandamönnum
hans brýnt að eyða einum
útvarpsþætti i það nú um ára-
mótin að tosa honum upp úr
keldunni, eða vekja upp draug
hans, ef ekki tækist betur. Sá
uppdráttur var síðan magnað-
ur á hendur þér, og má vera,
að fögnuður þinn hafi tafizt
ögn við að aðgæta hvernig
hófarnir sneru.
En hver skyldi lá þér, þótt
þú skirrðist við að úthýsa dýr-
inu? Mér er kunnugt um að
hver sem það reynir, má lofa
guð ef hann sleppur lifandi.
Hann á jafnvel á hættu að
verða sakaður um hæversku,
sem sjaldnast er annað en
ranghverfan á gikkshættinum,
eins og við vitum. Nei, þá er
miklu skárra að hlæja með, þó
svo að enginn kunni að meta
spaugið nema sá sjálfskipaði
fjögurra manna dómur, sem
upp kveður brandarann.
Kannski finnst þér nú, vinur
sæll, að mér hafi illa láðst að
óska þér til hamingju með
þessa lítt velkomnu riddara-
tign. Það held ég verði samt að
bíða, a.m.k. þangað til ég sann-
færist um að þessi bók þín sé
betri en aðrar, sem til álita
komu.
Og fyrst við erum staddir á
vettvangi fullyrðinganna, þar
sem hinn ferskeytti dómstóll
gnæfir við loft, þá fullyrði ég,
að því fer fjarri, að Ljóðabréf
beri þar af. Eg skal undir eins
nefna bók, sem ég fullyrði að
tekur henni langt fram. Sú
nefnist Rauðamyrkur eftir
Hannes nokkurn Pétursson.
Eg hefði gaman af að sjá fram-
an f þann, sem reyndi að
hrekja þessa staðhæfingu. Ég
fullyrði, að Ljóðabréf sé þín
næstlakasta ljóðabo'k. En
Rauðamyrkur tekur fram öllu
þínu lausamáli til þessa. Sér-
staklega um málfar ber hún
þar langt af. Þetta er lymsku-
lega vel samin bók, og hand-
bragð allt er með miklum
ágætum; hún er knáleg og
fallega vaxin, og þar að auki
römm á svip, og ilmandi af
mold og neftóbaki; í einu orði
sagt, elskuleg bók.
Að lokum, frændi góður:
Þegar við klifrum næst í
Öskjuhlíðina til að dást að
Esjunni upp í opið geðið á
norðangarranum, þá er þér
guðvelkomið að kalla það eftir-
sókn eftir vindi. En iila muntu
skilja vin okkar prédikarann,
ef þú heldur að hann leggi að
jöfnu brún Esjunnar og lend
Silfurgrána.
Þau eru orðin æði mörg
bréfin, sem farið hafa okkar á
milli um dagana. Þar hefur
aldrei skort á hreinskilni, og
hvi skyldi út af bregða að
þessu sinni? Þú veizt líka
fullvel, að ég tel þig verð-
skulda heilt stóð af sjóðvitlaus-
um ótemjum, ekki af silfri,
heldur af sjálfu Svaðastaða-
kyni, sem við vitum báðir að
ekki er hégómi.
Þinn einlægur
Helgi Hálfdanarson.
ingi, að hinir fyrrnefndu væru fúsari að
treysta á Moskvu og hinir siðarnefndu á
Washington til þess að fá markmiðum
Egyptalands framgengt. En Kremlherr-
arnirlítasvo á, að hverskonar breytingtil
hægri í innanlandsstefnu Kaíróstjórnar-
innar sé breyting i átt til Washington í
utanríkisstefnu Egyptalands.
Þegar Sadat kunngerði fyrst, tveimur
mánuðum fyrir októberstríðið, efnahags-
umbæturnar, sem hann hyggst nú hrinda í
framkvæmd, var þeim harkalega svarað í
útsendingum Moskvu-útvarpsins á arab-
isku á þá leið, að Egyptar hefðu aðeins
um tvo kosti að velja. Þeir gætu annað-
hvort „dýpkað“ hana með því að eiga
samleið með Sovétrikjunum eða „lamað“
hana með því að eiga samleið með Vestur-
veldunum. Engin „þriðja leið“ væri til.
Efllr
Vlctor Zorza
Því var haldið fram, að sú lausn, sem
Bandaríkin og Vesturveldin vildu á
vandamálum Miðausturlanda, gæti aðeins
„skaðað hagsmuni Arabaþjóðanna“ og
þjónað markmiðum „innlendra aftur-
haldssinna“.
Áhyggjur Kremlherranna af samband-
inu milli þeirra breytinga á innanlands-
stefnunni, sem Sadat stingur upp á, og
hugsanlegrar endurskoðunar á utanríkis-
stefnunni, er færði hana nær stefnu
stjórnarinnar í Washington, dvínuðu
nokkuð í kjölfar októberstríðsins. En
Kairóstjórnin hefur nú tekið fram, að
umbæturnar eigi að hefjast og að yfirum-
sjón með þeim eigi að vera í höndum hins
nýja forsætisráðherra, Abdel AzizHegazi,
sem er kunnur fyrir tilraunir sinar til
þess að auka frjálsræði i egypzku efna-
hagslifi og laða að erlent fjármagn. í
Moskvu er þetta talið endurverkja ógnun-
ina við aðstöðu Rússa í Egyptalandi, og í
grein Pravda er vakin athygli á því, að
Kremlherrarnir muni taka höndum sam-
an með þeim öllum i Egyptalandi, sem eru
andvig breytingunum.
Pravda hefur tilgreint að minnsta kosti
nokkur öfl andstöðunnar í Kairó. Blaðið
vitnar með greinilegri velþóknun i ræður
nokkurra starfsmanna Arabiska sósíal-
istasambandsins um þau mál, sem ber-
sýnilega eru umdeild. Það vísar með jafn-
mikilli áfergju til ummæla Kairó-blaðsins
A1 Gomhouria, sem tekst að túlka opinber
viðhorf með því að lita þau nokkuð
v'instriskoðunum. En vitað er, að báðir
þessir aðilar túlka afstöðu ýmissa stjórn-
málamanna i æðstu forystunni, sem
Moskva hefur stundum reynt að æsa gegn
kunnum hægritilhneigingum Sadats.
Umbótaáætlunin, sem Sadat birti í sum-
ar, var tilraun til þess að draga broddinn
úr gagnrýninni, bæði innlendri og sov-
ézkri, þar sem þvi var haldið fram, að
fyrirhuguð „endurskoðun" stefnunnar í
efnahagsmálum væri ekki „undanhald“
frá sósialisma. Hvatt var til þess, að tekin
yrði upp sú stefna að halda „opnum dyr-
um“ gagnvart vestrænu fjármagni og mót-
bárum Rússa var fyrirfram svarað með
því að benda benda á, að kommúnistarikin
væru sjálf að opna dyr sínar til þess að
njóta góðs af vestrænni tæknikunnáttu.
Því var haldið fram i „þjóðarátaksáætl-
uninni“, að „einkaframtakið hefði einnig
mikilvægu og árangursríku hlutverki" að
gegna í efnahagslifi þjóðarinnar. Það ætti
skilið „vernd" og skilyrði, sem gerðu því
kleift að „færa út kvíarnar". I byrjun jan.
tókst A1 Gomhouria að fagna „komandi
áfanga“ með þvi að leggja áherzlu á alger-
ar andstæður hans. Blaðið hvatti til efling-
ar einkaframtaksins, en það útheimti
„meiri stuðning, þenslu og vernd". Það
vildi einnig hreinsa það af þeim „óhrein-
indum“, sem hefðu stungið upp kollinum
og verið látin viðgangast upp á síðkastið
— og túlka mætti, nákvæmlega eins og
Pravda tók fram næstum því samtímis í
Moskvu, sem endurvakningu „einkafram-
takstilhneiginga".
Pravda nefndi Biindaríkin ekki beint, en
jafnhliða árásinni á einkaframtak minnti
blaðið á, að „heimsvaldastefna" vildi
ennþá kollvarpa „framfarasinnaðri" og
sósíalistískri stjórn Egyptalands. A1
Gomhouria gat heldur ekki opinberlega
fordæmt stefnu Sadats sem uppgjöf fyrir
bandariskum kaptitalistum. Það lét því
fylgja tilkynningu sinni um, að efnahags-
umbæturnar væru um það bil að hefjast
að nýju, sérstaka árás á stefnu einræðis-
stjórnar herforingjanna i Chile, sem var
sökuð um að „endurreisa yfirdrottnun
Framhald á bls. 25.
KREMLHERRARNIR telja, að baráttan í
egypzku valdaforystunni milli þeirra, sem
fylgja Rússum og þeirra, sem fylgja
Bandaríkjamönnum að málum, sé að fær-
ast á úrslitastig. Grein í Moskvublaðinu
Pravda, sem geymir dulbúna viðvörun til
valdamanna í Kairó við þvi, að segja skilið
ar atvinnugreinar veiktar um þessar
mundir í Egyptalandi. (Á það er bent, að
„markmið heimsvaldastefnu sé að útrýma
hinni framfarasinnuðu ríkisstjórn í
Egyptalandi og grafa undan hugmyndum
sósíalisma", og gefið er i skyn, að þetta
geti orðið afleiðingin af stefnu Sadats.)
Sadat og dr.
Kissinger.
Rússar óttast
nú, að Sadat
sé að færast
tíl hægri inn-
anlands og
nær Banda-
rfkjunum f
utanrfkis-
málum.
við bandalagið við Sovétríkin, hefði naum-
ast verið birt,þegar yfir stóðu viðkvæmar
milliríkjaviðræður, ef Kremlherrarnir
væru ekki uggandi um niðurstöðu barátt-
unnar.
Víðvörunin frá Kreml kemur fram í
árás á þær breytingar á efnahagsstefn-
unni, sem Sadat forseti hefur stungið upp
á. Án þess að hann sé nefndur á nafn, er
átalið, að einkaframtak er eflt og þjóðnýtt-
„En rangt væri að ætla,“ segir Pravda,
„að innanlandsþróunin í Egyptalandi
haldi áfram átakalaust.“ Þótt blaðið kalli
þá baráttu, sem nú er háð, baráttuna
„milli hins gamla og hins nýja“, liggur í
augum uppi, að það, sem er í raun og veru
átt við, eru átökin milli vinstri og
hægri, milli marxistiskra og þjóðernis-
sinnaðra afla. Þau eru aðeins hlynnt Rúss-
um og Bandarfkjamönnum í þeim skiln-
Egyptar og
Rússar deila