Morgunblaðið - 28.02.1974, Page 7

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. FEBRÚAR 1974
7
ilfifc THE OBSERVER

UJ
4fifc THE OBSERVER
-G
__;/ í \ \
Lockheed-þotur
til Sovétríkjanna
EFTIR CHARLES FOLEY
DAN Houghton er formaður
stjórnar bandarlska fyrirtækisins
Lockheed Aircraft Corporation og
sr nýkominn heim til Bandaríkj-
anna úr heimsókn til Sovétrikj-
anna. í þessari ferð sinni vann
Houghton að þvi að selja Rússum
30 farþegaþotur af gerðinni Lock-
heed Tristar, sem hver um sig
kostar um 1,6 milljarði króna, og
var þvi um að ræða viðskipta-
samning upp á alls um 48
milljarða króna.
Ef þessi samningur hefði náð
fram að ganga hefði hann komið
sér mjög vel bæði fyrir Lockheed-
félagið og brezku Rolls Royce-
smiðjurnar. sem smiða hreyflana i
þessar þotur. Hafa Rolls Royce-
smiðjurnar átt við fjárhagsörðug-
leika að striða að undanförnu og
beðið eftir því, að úr rættist með
sölu á Tristar-þotunni til flug-
félaga víða um heim.
Tristar-þotan á sér nokkuð
langa sögu, en henni var fyrst
Helztu keppinautar Lockheed
um þennan samning við Rússa eru
Boeing og McDonnell Douglas-
flugvélasmiðjurnar.
Fyrir öll þessi félög eru erfið-
leikar framundan: „f fyrsta lagi
ber að lita á það, hvort Bandarikin
eru að fórna forustuhlutverki sinu
á sviði flugsamgangna og geim-
rannsókna," sagði talsmaður flug-
vélasmiðjanna. ,,Og herstjórninni
i Pentagon er ekki sérlega
umhugað um að flytja út tækni-
þekkingu okkará þessu sviði."
Flugsamgöngur eru stærsti
vinnuveitandi Bandaríkjanna, og i
flugvélasmiðjunum vinnur nærri
ein milljón manna. Flestir þessara
starfsmanna eru i Kaliforniu, og
þar yrðu afleiðingarnar alvarleg-
astar, ef samdráttur yrði i iðnað-
inum. Á siðasta áratug námu
útflutningstekjur umfram kostnað
af innflutningi hjá flugvélasmiðj-
unum um 2.000 milljörðum
króna.
ritaði samning um tæknileg sam-
skipti, sem geta orðið upphafið að
nánari samskiptum. Hefur hann
skorað á varnarmálaráðuneytið að
veita heimild til frekari samninga
á þessu sviði.
Á bak við þessa samninga liggur
að sjálfsögðu vandamálið sjálft,
sem sé það, hvort heimila ber
Sovétrikjunum að komast á
þennan hátt inn á svið farþega-
þotusmíðinnar í Bandaríkjunum,
fá þar allar nýjustu upplýsingar og
geta svo komið síðar meir sem
keppinautur með ódýrara vinnuafl
til að keppa um söluna á banda-
riska markaðnum. í samningunum
við Sovétrikin er talað um, að
Lockheed komi upp sjö flugvéla-
smiðjum i Sovétrikjunum, þar sem
í framtíðinni verði smlðaðar
Tristar-þotur og þær hannaðar
með tilliti til þess, sem nýjast
gerist i Bandarikjunum. Þessar
óskir Sovétmanna samrýmast
ekki einu sinni lögum Bandaríkj-
Lockheed Tristar í flugtaki.
flogið í nóvember 1970. Smiði
hennar hefur verið miklum erfið-
leikum bundin, og kostnaðurinn
hefur verið það mikill, að við lá að
bæði Lockheed-flugvélasmiðjurn-
ar og Rolls Royce-hreyflasmiðj-
urnar yrðu gjaldþrota.
Þegar Houghton kom heim frá
Moskvu skýrði hann frá þvi, að
ekki hefði tekizt sem skyldi, því að
Rússar settu ákveðin skilyrði fyr-
ir kaupunum, sem erfitt mundi
reynast að uppfylla. Vilja Rússar
þvi aðeins kaupa þessar 30 þotur,
að þeir fái fullan aðgang að öllum
upplýsingum um bandaríska
tækni á sviði þotuflugs og þróun
þeirra mála í Bandarikjunum. Þá
vilja Rússar að Bandarikjamenn
— það er að segja Lockheed-flug-
vélasmiðjurnar — veiti þeim
aðstoð við að koma upp risastórri
flugvélasmiðju í Sovétrikjunum,
sem geti smiðað 100 farþega-
þotur á ári — en það er helmingur
þess fjölda, sem allar flugvéla-
smiðjur Bandaríkjanna smiðuðu i
fyrra fyrir einkaaðila.
Fyrir Lockheed skiptir samn-
ingurinn við Sovétríkin miklu
máli. Félagið hefur fjárfest mikið i
þessari nýju breiðskrokksvél sinni,
sem svo er kölluð, eða airobus.
Talið er, að Lockheed hafi varið
um 70% af heildar fjármunum
sínum, eða um 80 milljörðum
króna, til að fullgera Tristar-
þotuna, en félagið skuldar nú um
52 milljarða króna og býr við til-
finnanlegan skort á rekstursfé.
Þúsundum starfsmanna hefur
verið sagt upp, og sumum
smiðjum hefur verið lokað. Stjórn
smiðjanna litur svo á. að með
stöðugt bættri samvinnu yfirvalda
Sovétrikjanna og Bandaríkjanna
hljóti gömul viðskiptabönn smám
saman að falla úr gildi, sérstak-
lega þegar það er haft i huga, að
aukin viðskipti geta rennt stoðum
undir fallandi fyrirtæki.
Þetta er ástæðan fyrir þvi, að
Dan Houghton er nú kominn heim
til Bandaríkjanna frá Moskvu, þar
sem hann kom keppinautum
sinum á óvart, þegar hann undir-
anna, þvi að samkvæmt einka-
sölulögum þar í landi eru svona
samsteypur útilokaðar. Fengju
Rússar vilja sinum framgengt.
gætu þeir þvi haft sérstöðu á
bandariskum markaði, þegar tímar
liða, og fengið þar betri sam-
keppnisaðstöðu en bandarisk
fyrirtæki.
Sérfræðinganefnd hefur verið
skipuð til að ræða tilboð Rússa, og
er George Schultz fjármálaráð-
herra formaður hennar. Má búast
við úrskurði nefndarinnar innan
tiðar. Ljóst er, að ýmsir talsmenn
herstjórnarinnar I Pentagon telja
útilokað, að unnt sé að heimila
einkafyrirtækjum að selja Rússum
tækniþekkingu Bandarikjanna á
þennan hátt. Dan Houghton er
ekki á sama máli. Hann vill mæta
Rússum á miðri leið. Hann vill
koma upp verksmiðjum i Sovét-
ríkjunum og búa fyrirtæki sitt
bannio undir bað. að eftirsDurn
aukist einnig vestan járntjalds
eftir því sem vinsældir Tristar-
þotunnar aukast.
NÝ BENSÍNMIÐSTÖÐ í Volkswagen til sölu. Upplýsingar I sima 43358 LÍTIL ÍBÚO óskast til leigu. Upplýsingar i sima 26700.
EINKAMÁL Kynning. Reglusamur maður 38 ára sem á íbúð, óskar eftir að kynnast góðri stúlku á aldrinum 24— 36 ára, sem hefur hug að stofna heimili í sveit. Tilboð óskast sent afgr. Mb. merkt. Sveit 3237. VOLVO GRAND LUXE ÁRG.1972 Til sölu blár Volvo Grand Luxe árgerð 1972. í mjög góðu lagi Ekinn 29000 km. Upplýsingar í síma 1 8861.
BROTAMÁLMAR Kaupi allan brotamálm langhæsta verði Staðgreiðsla. Nóatúni 27, sími 25891. HORNETÁRG. '71 (Rambler American) mjög fallegur til sölu Má borgast með skuldabréfl eða eftir sam- komulagi. Skipti koma til greina S. 16289.
PINGOUIN-GARN Margar gerðir, þolir þvottavéla- þvott. Verzl. Hof Þingholtsstræti 1. MANNELDISFRÆOI — SÝNIKENNSLA. Ný námskeið hefjast i næstu viku. Uppl. 1 sima 86347. Kristrún Jóhannesdóttir, B.Sc.
CHEVROLET VEGA G.T. árg. 1972 (sportmodel) rauð- ur 52 5 þús., nýinnfluttur. Uppl. 1 stma 1 3285 —34376. IESI0 IBorgitnlitaði^ DflGIEGII

r —
Fullkomið phílípS verkstæöi
Fagmenn sem hafa sérhæft sig í umsjá
og eftirliti með Philips-tækjum
sjá um allar viðgerðir.
Breytum sjónvarpstækjum fyrir Keflavik.
heimilistæki sf
SÆTÚNI 8. SÍMI:1 3869.
Fiskiskip tli sölu
Höfum til sölu m.a.:
fiskiskip í eftirtöldum stærðum:
4—5—6—10 — 1 1—12 — 15—20 — 37 — 38—
42—44—55—64—74—75 — 81 lesta.
Höfum fjársterka kaupendur að 15 — 35 lesta bátum
nýjum eða nýlegum.
SKIP&
FASTEIGNIR
SKULAGÖTU 63 - -a- 21735 & 21955
Það er aðeins ein
pera fullkomnari
en OSRAM
Sumir segja, að hún líti ef fil vill svona út,
en enginn veit það fyrir víst.
Eitt er víst: þegar þörf verður fyrir peru eins og
þessa, verður hún framleidd af OSRAM.
OSRAM
vegna gæðanna
argus