Morgunblaðið - 28.02.1974, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28 FEBRÚAR 1974

Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10 100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22 4 80.
Áskriftargjald 360,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 22,00 kr. eintakið.
Alþýðusambands Norður-
lands á þeim tíma. Sú ríka
áherzla, sem verkalýðssam-
tökin lögðu á skattalækk-
un, opnaði að sjálfsögðu
leið fyrir ríkisstjórnina til
þess að tryggja verðbólgu-
letjandi kjarasamninga.
Hefði ríkisstjómin á þeim
tíma tekið verkalýðshreyf-
inguna á orðinu, gert til-
lögur um verulegar skatta-
lækkanir og heft útgjalda-
aukningu fjárlaga til sam-
ræmis við þær, þannig að
fjárlaga, þvert á móti. Nú
hefur gerð kjarasamninga
verið lokið. Niðurstaðan er
sú í skattamálunum, að um
nettó-skattalækkun er
ekki að ræða, þvert á móti
er um verulega nettó-
skattahækkun að tefla,
enda þótt beinir skattar
muni lækka talsvert,
hækka óbeinir skattar
þeim mun meira. Jafn-
framt hefur verið samið
um slíkar launahækkanir,
að öllum er ljóst, bæði
vinnuveitendum og for-
ystumönnum verkalýðs-
samtaka, að þær hljóta að
fara út í verðlagið og verða
þar með að engu. Spurn-
ingin er sú, hvers vegna
slíkur samningur er gerð-
ur, þegar báðum aðilum er
Ijóst, að svo muni fara. Við
þeirri spurningu fæst ekk-
ert svar.
En aðalatriðið er þó, að
rfkisstjórnin ber þyngstu
ábyrgðina á gerð þessara
kjarasamninga. Allt, sem
hún hefur gert og látið ó-
gert, hefur stuðlað að
mestu verðbólgusamning-
um i okkar síðari tíma
sögu.
TÆKIFÆRIÐ, SEM
RÍKISSTJÓENIN GLATAÐI
Eins og fram hefur
komið í viðtölum við
forsvarsmenn vinnuveit-
enda og verkalýðssamtaka
hér í blaðinu um nýgerða
kjarasamninga er það nán-
ast samdóma álit.þeirra, að
þeir séu mjög verðbólgu-
hvetjandi og ekki verði hjá
því komizt að hleypa kostn-
aðarhækkunum atvinnu-
veganna þeirra vegna
með einhverjum hætti
út í verðlagið. Þegar
um þetta er rætt gleym-
ist gjarnan, að verka-
lýðssamtökin gáfu ríkis-
stjórninni í rauninni sl.
haust tækifæri til að
tryggja gerð kjarasamn-
inga, sem ekki hefðu verið
verðbólguhvetjandi og
hefðu jafnvel stuðlað að
minnkandi vexti verðbólg-
unnar frá því sem verið
hefur undanfarin misseri.
Þessu tækifæri glataði rík-
isstjórnin hins vegar vegna
aðgerðaleysis og þess
vegna er nú framundan
svo æðisgengin verðbólgu-
alda, að þess munu engin
dæmi í annars fjölbreyti-
legri verðbólgusögu þjóð-
arinnar.
Þegar verkalýðssamtök-
in mótuðu kröfur sínar sl.
haust, lögðu þau mikla á-
herzlu á skattalækkanir, að
dregið yrði úr hinni „níð-
þungu skattabyrði" eins og
komizt var að orði í ályktun
skattalækkunin yrði raun-
veruleg, hefðu skapazt al-
veg ný viðhorf við gerð
kjarasamninganna. Þá var
hægt að líta á skattalækk-
unina sem megin kjarabót-
ina og verkalýðssamtökin
ekki haft rök til að krefjast
mikilla beinna kauphækk-
ana.
Ríkisstjórnin glataði
hins vegar þessu tækifæri.
Hún lagði fram i nóvemb-
erlok ákveðnar hugmyndir
um lækkun á beinum skött-
um, en krafðist í staðinn
mikillar hækkunar sölu-
skatts og afgreiðsla fjár-
laga benti ekki til þess, að
ríkisstjórnin hefði hug á að
hefta útgjaldaaukningu
Heildarsamningar
við flugfélögin
Verkfall verzlunar-
fólks á dögunum stöðv-
aði innanlandsflug og milli-
landaflug svo til umsvifa-
laust. Það var þriðja stöðv-
unin í fluginu á stuttum
tíma. Áður hafði allt flug
stöðvazt vegna verkfalls
flygfreyja og síðar vegna
verkfalls matreiðslu-
manna. Framundan eru
samningar flugfélaganna
við flugmenn og það sýnir,
að í þjónustu flugfélag-
anna eru svo margir
starfshópar, að félögin eiga
það á hættu, að um sífelld-
ar stöðvanir verði að ræða
vegna verkfalla fámennra
starfshópa.
Þessi endemis vitleysa
gengur ekki lengur. I ál-
verinu i Straumsvík er um
að ræða heildarsamninga
fyrir allt starfsfólk fyrir-
tækisins og tiefur það gef-
izt vel. Þegar um stór
fyrirtæki er að ræða eins
og flugfélögin, sem mega
alls ekki við ítrekuðum
stöðvunum er augljóst að
beita á þessari aðferð við
gerð kjarasamninga, gera á
heildarsamninga við starfs-
fólk flugfélaganna þannig
að ef til vinnustöðvunar
verði að koma gerist það
aðeins í eitt skipti. Þetta er
ein afþeim bótum, semfull
ástæða er til að koma á við
gerð kjarasamninga eftir
þá reynslu, sem fengizt
hefur síðustu mánuði.
Ætlaði Kólum-
bus að finna
týnda Gyðinga
SIMON Wiesenthal, sem er
kunnur fyrir leit sína að Adolf
Eichmann og öðrum strfðs-
glæpamönnum nasista, setur
fund Ameríku í samband við
Gyðingaofsóknir í Evrópu í lok
miðalda í nýlegri bók, sem
hefur vakið töluverða athygli.
Hann gefur jafnvel í skyn, að
Gyðingar .hafi komizt til
Ameríku um Síberíu og
Norður-Ishaf einhvern tíma aft-
ur í grárri forneskju. Gyðingar
settust að á Pýreneaskaga um
leið og Fönikíumenn allt að 800
árum fyrir Krists burð og löngu
fyrir daga Krists voru Gyðinga-
nýlendur víðs vegar við Mið-
jarðarhaf og lengst inni f Asíu.
Wiesenthal leggur áherzlu á
öflugan stuðning er Kristófer
Kólumbus hafi fengið frá Gyð-
ingum áður en hann lagði upp í
ferð sína til Ameríku 1492. Gyð-
ingabrennur voru hafnar á
Spáni um þessar mundir og
Wiesenthal gefur f skyn, að
hann hafi ætlað að finna horfna
samlanda hinna ofsóttu Gyð-
inga, sem gætu flúið á náðir
þeirra. Hann segir, að konungs-
hjónin Ferdinand og Isabella
hafi ekkert haft á móti þessum
fyrirætlunum.
Ein af ástæðunum til ferðar
Kólumbusar, sem Wiesenthal
nefnir, er sú, að Arabar höfðu
tryggt sér yfirburðaaðstöðu i
Austurlöndum og notuðu hana
til þess að hindra viðskipti
Evrópu og Asíu. Kólumbus
virðist hafa þekkt vel til rita,
sem þá höfðu verið skrifuð um
ferðir til Austurlanda, meðal
annars hið fræga rit Marco
Polos um ferðir sinar
Landganga Kólumbusar. —
Útstunga frá 1493.
1271—1295. En Kólumbus
hafði einnig gert sér hugmynd-
ir um hvar tíu af ættflokkum
ísraels væru niður komnir og
gert sér far um að leita þeirra á
óþekktum svæðum að sögn
Wiesenthals.
Wiesenthal segir, að sjá megi,
að hugmyndin um týnda Gyð-
inga í fjarlægum löndum hafi
legið að baki ferð Kólumbusar,
á því, að hann hafði með í ferð-
inni túlk, sem kunni hebresku
og var hann fyrstur manna lát-
inn setja sig í samband við íbú-
ana á eyju þeirri I Vestur-
Indíum, sem Kólumbus kom
fyrst tiL
Wiesenthal fullyrðir ekki, að
Kólumbus hafi verið af Gyð-
ingaættum, en fram kemur, að
hann er sannfærður um það.
Bókin kom nýlega út í
danskri þýðingu.
Hlynur Þór Magnússon:
Ljót
saga úr kerfinu
ÞAÐ ER vísast að bera í bakka-
fullan lækinn að skrifa um
ástandið í heilbrigðismálum Is-
lendinga. Svo mikið er búið að
fjalla um það opinberlega (án
þess að nokkurs árangurs þeirr-
ar umfjöllunar hafi orðið vart),
að þess er ekki að vænta, að
þessir kveinstafir breyti þar
nokkru. En spurningin er
þessi: Við hvern er að sakast?
Naumast við einstaka lækna,
hjúkrunarkonur ellegar ganga-
stúlkur. Það er aftur á móti
kerfið, sem er kapútt. Og hver
ber ábyrgð á kerfinu? Auðvitað
heilbrigðisyfirvöld með ráð-
herra í broddi fylkingar.
Þegar sjúklingur hefur kom-
izt í samband við heimilislækni
sinn, ósjaldan eftir langt þóf og
fyrirhöfn, fær hann tilvísun til
sérfræðings. En sérfræðing-
arnir eru umluktir múr, sem er
öllum almenningi nær ókleifur.
Símaviðtaistími þeirra er kom-
inn niður í hálfa stund á dag,
þrjá daga vikunnar í mesta lagi.
Stofutími er kannski tvær
stundir á dag, kannski annan
hvem dag. Það tekur oft vikur
eða mánuði að fá tima hjá sér-
fræðingi, ef maður er þá ekki
dauður áður.
En þetta er kannski ekki svo
alvarlegt í samanburði við
ýmislegt annað. Ut yfir tekjur,
þegar komið er að Bæklunar-
deild Landspítalans. Auðvitað
verður að ætla, eins og fyrr
segir, að ekki sé við lækna eða
annað starfsfólk þar að sakast,
heldur sé þetta yfirleitt bezta
fólk, bæði réttlátt og samvizku-
samt, þótt ljótar gróusögur um
hið gagnstæða séu því miður á
ferli. Auðvitað trúir maður því
ekki, að sjúklingar sem „hafa
sambönd" séu teknir fram fyrir
aðra, jafnvel algera öryrkja,
sem beðið hafa mánuðum eða
árum saman eftir aðgerð. Auð-
vitað trúir maður því ekki, að
lækningar á umræddri deild
lamist öðru hverju vegna óeðli-
legra fjarvista og utanferða
lækna þar. Auðvitað trúir
maður ekki Ijótum gróusögum.
Ég ætla að segja þér eina
sögu (og það er engin gróusaga,
þótt hún sé ófögur). Það er
pislarsaga, sem byrjar fyrir
tveimur árum og er um sjúkl-
ing, sem bíður eftir aðgerð á
Bæklunardeild Landspítalans.
Sagan hófst náttúrlega á því, að
heimilislæknirinn (þegar náðst
hafði í hann) vísaði til sérfræð-
ings. Röntgenmyndir sýndu
greinilega hvað að var og sjúk-
dómsgreining var óyggjandi.
En sérfræðingurinn kvaðst
ekkert geta gert, eða þá að
hann vildi ekkert gera. Heim-
ilislæknirinn var ekki ánægður
með það og vísaði til annars
sérfræðings. Hann vildi þó
reyna soldið, en reyndist jafn-
vitagagnslaus og hinn fyrri.
Heimilislæknirinn var ekki
ángæður með það og vísaði til
þriðja sérfræðingsins. Sá var
betur að sér en hinir tveir, því
að hann hafði frétt að starfandi
væri fyrirtæki í bænum (Bækl-
unardeild Landspítalans), þar
sem unnt væri að lækna sjúkl-
inginn. Það skal tekið fram, að
hann studdist við sömu mynd-
irnar og hinir tveir og sjúk-
dómsgreiningin var ætið hin
sama. Og síðan, eftir hálfs ann-
ars árs ráðaleysi og vitleysu,
var sjúklingnum loks vísað til
aðgerðar á bæklunardeildinni, i
þeirri von, að það væri ekki
orðið fullseint til að árangur
mætti nást. En þar með var
hneykslið ekki á enda, síður en
svo. Það voru nefnilega um 600
(sex hundruð) á biðlista hjá
bæklunardeildinni. Nú er um-
ræddur sjúklingur búinn að
bíða tæpa sjö mánuði eftir
plássi. Hann hefur ekki komið
út fyrir hússins dyr allan þann
tíma og má þakka fyrir að geta
enn skakklappazt milli her-
bergja, en sú dýrð er nú líka
senn á enda. Og það bætir ekki
úr skák, að títtnefndur sjúkl-
ingur (hálfáttræð kona) er um
þessar mundir aleinn f íbúð
sinni, því að eiginmaðurinn
liggur í sjúkrahúsi.
Og nú bíða um 700 (sjö
hundruð) eftir plássi á bækl-
unardeildinni. Finnst þér
ekkert að, Magnús? Af hverju
gerirðu ekkert? Af hverju í
andskotanum?