Morgunblaðið - 17.05.1974, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, F’ÖSTUDAGUR 17. MAI 1974
25
Dr. Róbert A. Ottósson
Kveðjuorð frá söngsveitinni Fílharmóníu
kvæmni samfara næmu fegurðar-
skyni.
Sigurður Þorláksson, trésmið-
ur, fæddist í Þorláksbæ i Hafnar-
firði 23. marz 1891, sonur hjón-
anna Þorláks Guðmundssonar frá
Eyvindarstöðum á Álftanesi og
Önnu Sigríðar Davíðsdóttur frá .
Bakka i Vatnsdal, en þau bjuggu
næstum allan sinn búskap í Hafn-
arfirði. Sigurður ólst upp hjá for-
eldrum sfnum, fyrst f Þorláksbæ
og síðan í Hamarskoti eftir að þau
fluttust þangað. 10 ára gamall var
Sigurður ráðinn smaladrengur
sumarlangt vestur að Laugalandi
á Langadalsströnd. Er heim
skyldi halda um haustið kom hús-
bóndinn, Kristján Ólafsson, að
máli við drenginn og spurði hann
að því, hvort hann vildi ekki vera
hjá sér um veturinn. Er ekki að
orðlengja það, að á Laugalandi
dvaldist Sigurður um 11 ára skeið
og sýnir hversu vel hann kom sér
við húsbændur sfna.
Vorið 1912, þegar Sigurður var
21 árs gamall, lauk vistinni á
Langadalsströnd og hann fluttist
aftur suður. Næstu árin stundaði
hann margs konar störf bæði til
sjávar og sveita, enda varð Sig-
urður hagur maður á marga hluti
og jafnan eftirsóttur til starfa,
þegar á annað borð eitthvað var
að gera. Lagði hann um tíma
stund á trésmíðanám en lauk því
ekki að fullu, vegna utanaðkom-
andi ástæðna, fyrr en árið 1940,
að hann lauk námi sínu og fékk
meistararéttindi.
Árið 1921 gekk Sigurður að eiga
vinkonu sfna vestan úr Djúpi,
Ölöfu Rósmundsdóttur. Ölöf
fæddist á Gullhúsá á Snæfjalla-
strönd 14. nóvember 1896, en ólst
að mestu upp í Æðey þar til hún
kom að Laugalandi, þar sem þau
Sigurður kynntust. Þau Ólöf og
Sigurður bjuggu allan sinn bú-
skap í Hafnarfirði, lengst af á
Skerseyrarvegi 1, en það hús
reisti Sigurður af litlum efnum
en því meiri dugnaði árið 1926.
Sigurður og Ólöf eiga miklu
barnaláni að fagna. Þau eignuð-
ust níu börn, sem öll lifa föður
sinn utan eins sonar, Páls, er lézt
6 mánaða gamall. IIin eru: Gústaf,
Júlfus, Þorlákur, Rósmundur,
Ingibjörg, Ragnar, Anna og Ragn-
heiður. Fjölskyldan hefur alla tfð
verið mjög samhent og til marks
um það má geta þess, að mörg
barnanna hófu búskap sinn í for-
eldrahúsum en þau eru öll gift og
búsett hér f Hafnarfirði. Er þetta
sannarlega orðinn myndarlegur
hópur, þvf við andlát Sigurðar eru
barnabörnin orðin 34 og barna-
barnabörnin 17. Afkomendur Sig-
urðar eru þvf orðnir 60 talsins.
Ég, sem þessar línur rita, átti
Fædd 15. 11. 1909,
Dáin 9. 5. 1974.
Dýpsia sæia og sorgin þunga
svífa hljóðlaust yfirstorð.
Þeirra máli ei talar tunga
tárin eru beggja orð.
Aðeins fáein kveðjuorð til vin-
konu minnar. Nú hafa leiðir okk-
ar skilið i bili. Ég þakka henni öll
árin, sem við höfum átt saman og
okkar fjölskyldur nú í nær fjöru-
tíu ár, og aldrei falUð skuggi á
vináttu okkar. Ég finn, að ég hef
misst mikið við fráfall hennar.en
ekki fáum rið ráðið hvenær
stundin kemur. Eg veit, að Elín
var oft lasin, en hún varð fyrir
þeirri sorg að missa sinn góða
eiginmann Svein Kr. Valimars-
son, en hann iést fyrir sjö árum.
Þá var eins og heilsu hennar
hrakaði mjög með hverju ári sem
leið. ----
Þaö var alltaf gott að leita til
Elínar, sem var alltaf fljót aó
koma auga á það, sem betur
mátti fara, og viidi alltaf gera gott
úr öllu. Við höfum átt margar
ánægjustundir saman, ég minnist
þess hve gott var að koma til
hennar á Háteigsveg 20, og hve
ánægð hún var, þegar hún sat við
gluggann sinn og horfði yfir og
því láni að fagna að búa f næsta
húsi við Sigurð og fjölskyldu hans
um nálega 15 ára skeið. Munum
við ætfð minnast þeirra hjóna og
barna þeirra sem alveg einstak-
lega góðra nágranna, fólks, sem
ætfð var reiðubúið að rétta hjálp-
arhönd þegar þess þurfti með og
án tilUts til þess hver í hlut átti.
Siík vinátta og góðvild verður
aldrei nógsamlega metin né þökk-
uð.
Sigurður var manna mestur
hrókur alls fagnaðar á glöðum
stundum í vinahópi, enda þótt
hófsemin væri hans höfuðdyggð.
Hann var söngmaður góður og
gekk snemma í Karlakórinn
Þresti, þar sem hann var virkur
og áhugasamur féiagi til dauða-
dags. Árið 1968 er Sigurður hafði
veriö starfandi kórfélagi í 50 ár,
var honum sýndur margs konar
verðskuldaður sómi af félögum
sfnum og honum þökkuð störf
hans að bættu menningarlífi
Hafnfirðinga. Var mér kunnugt
um, að Sigurði þótti vænt um þá
viðurkenningu, enda hafði starfió
í Þröstum ætíð verið hans hjart-
ans mál.
Nú þegar komið er að leiðarlok-
um er vissulega margs að minn-
ast. Hér að framan hefur aðeins
verið getið örfárra staðreynda úr
lífi Sigurðar, sem flestum er
kunnar er til þekkja. Saga hans er
á hinn bóginn þverskurður af
sögu íslenzkrar alþýðu um 80 ára
skeið. Hann reyndi bæði súrt og
sætt. Hann varð að halda úr föð-
urhúsum barn að aldri í lands-
hiuta, sem þá var svo fjarlægur
heimahögum hans, að það tók
hann heilan mánuð að komast á
leiðarenda. Þetta varð hann að
gera vegna þess, að það voru of
margir munnar heima, sem þurfú
að metta. En upplagið var gott og
því varð reynslan aðeins til þess
að stæla þrótt hans og þor. Það
hefur áreiðanlega' oft verið
þröngt f búi á fyrstu búskaparár-
unum, en örðugleikarnir voru yf-
irstfgnir með þrotlausu starfi og
þvf bjartari tímar framundan. Er
þetta ekki saga íslenzku þjóðar-
innar?
Eg \ildi mega ljúka þessum lfn-
um með því að votta Lóu vinkonu
minni innilega samúð okkar á erf-
iðri stund, með þeirri fullvissu, að
eins og Sigurður fór á undan
henni suður forðum til þess m.a.
að undirbúa stofnun heimilis
þeirra, þá muni hann nú gegna
sama hlutverki. Og þegar hennar
kall kemur, hvort sem það verður
fyrr eða sfðar, þá rnuni hann bíða
hennar með útbreiddan faöminn
og leiða hana tilbústaðar þeirra í
nýjum heimkynnuin.
Eggert Isaksson.
suðurfjöllin blöstu við í fjarska og
sagði: „Hvergi er eins fallegt."
Nú er Ella mín horf in. Ég veit, að
hún er umvafin kærleika guðs og
hefur hitt ástvin sinn.
Ég sendi fjölskyldu hennar okk-
ar dypstu samúð og biðjum Guð
að styrkja þau f sorg þeirra.
Vertu sæl Ella mín, hvíl þú f
friði.
Vinkona.
Á þessu sumri eru liðnir fjórir
tugir ára síðan ungur maður kom
sunnan úr heimi hingað til lands
og settist að á Akureyri og hóf þar
tónlistarkennslu og kórsöng. Þau
tíðindi spurðust brátt, að hann
gæddi alla tónlist nýju lífi, þrótti
og fegurð, og jafnframt fylgdi það
sögunni, að engin viðhlítandi
skýring væri fyrir hendi á þvi, í
hverju þessir töfrar lægju.
Þessi ungi maður vardr. Róbert
A. Ottósson, sem söngsveitin
Fílharmónía kveður með þessum
fáu orðum að leiðarlokum.
Dr. Róbert Abraham Ottósson
var faxidur f Berlin 17. maí árið
1912. Faðir hans var læknir og
jafnframt hálærður tónlistarmað-
ur og yálfur gekk dr. Róbert ung-
ur f þjónustu tónlistarinnar.
Hann sagði einhverju sinni, að
eftir að hafa hlustað og horft á
uppfærsiu á Fidelio á æskuárum
sínum hafi hann ekki getað hugs-
að sér að helga lff sitt nokkru
öðru en tónlist.
Á fyrstu áratugum þessararald-
ar var allt menningar- og tónlist-
arlíf með miklum bióma f Berlfn,
og bernsku- og æskuár dr.
Róberts Abrahams liðu í nánum
kynnum við flest eða allt það
besta í þýskri menningu. Hann
var persónulega kunnugur sum-
um frasgustu tónlistarmönnum
álfunnar svo sem Wilhelm Furt-
wángler, og Bruno Walter var
mikill vinur hans allt til dauða-
dags. Eftir andlát Walters var
Róbert gefinn einn af tónsprotum
meistarans, sem hann varðveitti
eins og helgandóm.
En paradís bernskunnar hrundi
í því fárviðri, sem gekk yfir
Evrópu á öðrum fjórðungi þessar-
ar aldar. Kynþáttur Róberts
Abrahams gat gert orð Heines að
sínum, þegar hann kvað þessar
ljóðlínur:
Nennt man die
schlimmsten Schmerzen,
So wird auch der
meine genannt.
Það voru óblíð örlög, sem fluttu
Róbert Abraham um haf hingað
til íslands, en það vili svo vel til,
að f skjalasafni íslenska sendi-
ráðsins í Kaupmannahöfn er að
finna merkilegar heimildir um
þessa ráðstöfun forlaganna.
Sveinn Björnsson, siðar forseti,
þá sendiherra í Kaupmannahöfn,
segir svo frá, að dag nokkurn hafi
ungur maður komið í sendiráðið
og leitað upplýsinga um þetta
fjarlæga land norður í Dumbshafi
og látið f ljós löngun sfna að fara
þangað og starfa að tónlistarmál-
um. Sendiherra sagði honum, að
þarna væri lítið verkssvið fyrir
mann með hans menntun, engin
hljómsveit, sem vert væri um að
tala, og allt tónlistarlff eins og
barn í reifum. ,,Ég ætti þá eitt-
hvað að geta hjálpað til við upp-
bygginguna" var svarið, sem
sendiherra fékk, og þar með iagði
Róbert Abraham af stað til ís-
lands. Hlutskipti tónlistarmanns,
sem kom hingað til lands á þess-
um árum, var ekki að öllu leyti
ósvipað og landnámsmannanna,
sem flúðu hingað undan ofríki
Haralds konungs hárfagra, en
einn þeirra kvað þetta:
Hefk lönd og f jöld frænda
flýt.enhitt er nýjast:
kröpp eru kaup, ef hreppik
Kaldbak, en læt akra.
Starf tónlistarrnannsins var að
mörgu leyti svipað og landnem-
ans, sem kemur að lftt numdu
landi og byrjar starf sitt með því
að brjóta land cg rækta akur sinn,
og akurlendi tónlistarinnar hér á
landi var lítt brotið, þegar Róbert
Abraham kom hingað, svo að ekki
var annað fyrir hendi en byrja á
byrjuninni, og hann gekk þegar
til v< rks með þeim einstaka dugn-
aði og fórnfýsi, sem einkenndi
allt hans ævistarf til hinsta dags,
þar sem trúmennskan við listina
og fegurðina ríkti ofar hverri
kröfu.
Hitt var ekki sfður merkilegt og
mikilvægt, hversu handgenginn
hann var öllu þvf besta i þjóð-
menningu okkar. Hann tók slfku
ástfóstri við fslenska tungu og
bókmenntir, að það hlaut að vekja
undrun og aðdáun. Hann talaði og
ritaði islenskt mál þannig, að
engu var líkara en hann hefði
numið málið af höfundum Eglu
óg Njálu. Þannig urðu stuttar
tækifærisræður, sem hann f lutti á
góðri stund, ögleymanlegar sakir
hrffandi ræðumennsku.
Róbert Abraham var ekki fyrr
kominn til Akureyrar, en hann
tók að kynna sér islenskar forn-
bókmenntir og fslenskan skáld-
skap. Hann varð brátt handgeng-
inn skáldum eins og Einari
Benediktssyni, Matthíasi
Jochumssyni og Grimi Thomsen,
og þar naut hann handleióslu
þeirra Halldórs Halldórssonar
prófessors og Þórarins Björnsson-
ar skólameistara, enda sagðist
Róbert vera Norðlendingur og tal-
aði norðlensku eins og hún getur
fallegust verið.
Margur maðurinn ber þess
merki alla ævi að verða að skiljast
við land sitt og allt, sem honwin er
kærast á ungum aldri, og það
verður hverjum því meiri raun,
sem tilfinningarnar eru ríkari, og
það sýnir best, hvílíkur efniviður
var í dr. Róbert Abraham, hversu
vel hannleysti þessa erfiðu þraut.
Hér var ekkert auðveldara en að
forpokast og halda að sér hönd-
um, en hann sótti á brattann og
vann hvern sigurinn á fætur öðr-
um sem tónlistarmaður og vís-
indamaður, því að hann starfaði
jöfnum höndum sem kennari,
stjórnandi kóra og hljómsveitar-
stjóri.
UiVI ÞESSAR mundir heldur Sig-
fús Halldórsson tónskáld og list-
málari sýningu á 30—40 niálverk-
uin í Hveragerði. Eru myndir Sig-
fúsar frá ýinsum stöðum í Iivera-
gerði.
Tildrög sýningarinnar voru
þau, að hreppsnefnd Hveragerðis
fór fram á það við Sigfús, að hann
Flest okkar kynntumst honum
ekki fyrr en hann gerðist stjórn-
andi söngsveitarinnar Fíl-
harmóníu fyrir nær hálfum öðr-
um áratug, og sennilega höfum
við fáa eða enga þekkt honum
líka. Hann var hvort tveggja í
senn hinn dæmigerði listamaður
og strangur og nákvæmur
visindamaður og þessar andstæð-
ur voru f merkilega góóu sambýli
f skapgerð hans. Hann varðveitti i
ríkum mæli þá guðlegu gjöf að
geta hrifist eins og barn af þvf,
sem hinum þótti fagurt, en jafn-
framtgat hann verið manna raun-
sæjastur og vegið og metið hvern
hlut með skarpskyggni vísinda-
mannsins, og á því sviði er nú
opið og ófullt skarð, sem erfitt
verður að fylla, og í þjónustu vís-
indanna lagði hann upp i sína
hinstu för.
Þegar liúð er yf ir hið stórmerka
starf, sem Róbert Abraham vann
sem tónlistarmaður og vfsinda-
maður, má ekki undan fella að
geta konu hans Guðríðar Magnús-
dóttur. Hún var honum ómetan-
legur lífsförunautur og þáttur
hennar f lífi hans og starfi verður
tæpast ofmetinn.
Við, sem urðum þeirrar gæfu
aðnjótandi að syngja undirstjórn
hans og leggja okkar liúa skerf að
mörkum, munum lengi minnast
hans. Við undirbúning á flutningi
tónleikanna var hann óþreytandi
að fræða okkur um gerð verksins
og skýra fyrir okkur í hverju
ágæti þess væri fólgið. Þar opnaði
hann okkur oft nýjan heim og
leiddi okkur um salarkynni tón-
listarinnar. Sjálfur líkti hann
starfi sfnu við póststarfið, sem
flytur viðtakendum fagnaðartíð-
indi.
Dr. Róbert Abraham skilur eft-
ir fjársjóð góðra minninga. Hann
var mikill mannvinur, ljúfur og
lítillátur og því verður ekki með
orðum lýst, hve mikill kraftur og
lffsgleði fylgdu návist hans.
í dag er afmælisdagurinn hans.
Á þeim degi færði kórinn honum
stundum blóm eða einhvern þakk-
lætisvott fyrir samstarfið. I dag
heiðrum við minningu hans á
annan og hljóðlátari hátt og vott-
um konu hans, syni og öðrum
vandamönnum okkar dýpstu sam-
úð.
Söngsveiún Fílharmónfa.
gerði 10 myndir af ýmsum mann-
virkjum, sem að öilum iíkindum
muni hverfa af sjónarsviðinu á
næstu árunt, en hafa verið ná-
tengd sögu og uppbyggingu stað-
arins. Að sýningu lokinni verð-
ur m.vndunum, sem hreppsnefnd-
in fesú kaup á, komió fyrir i
aðsetri sveitarstjórnar Hvera-
gerðis, sem manna á meðal geng-
ur undir nafninu „Ráðhúsið".
Hreppsnefndin vill með þessu
minnast þjóðhátíðarársins og
stuðlar þar með einnig að minja-
söfnun umstaðinn.
Góð aðsókn hefur verið að sýn-
ingunni og allmargar myndir
selzt.
Sýningunm lýkur á sunnudags-
kviild.
Elín Theódórsdótt-
ir—Minningarorð
Sigfús Halldórsson
sýnir 1 Hveragerði