Morgunblaðið - 19.05.1974, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. MAI1974

hf Arvakur. Reykjavík
Haraldur Sveinsson
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson
Styrmir Gunnarsson
Þorbjorn Guðmundsson
Bjorn Jóhannsson
Arni Garðar Kristinsson
Aðalstræti 6. sími 10 100
Aðalstræti 6. sími 22 4 80
Askriftargjald 600.00 kr á mánuði innanlands
I lausasohj 35.00 kr eintakið
Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsinga r
Margir fóru að skelli-
hlæja á föstudags-
kvöldið, þegar tilkynnt var
í fréttatíma hljóðvarps og
sjónvarps, að minnihluta-
stjórn Ólafs Jóhannesson-
ar hefði ákveðið að lækka
verulega verð á landbúnað-
arvörum — svo rækilega,
að kartöflur lækkuðu úr
29,60 krónum í 9 krónur
kílóið! — af hverju ekki 9
aura kílóið?! Það var þá
kominn tími til, að eitthvað
lækkaöi hjá vinstri stjórn-
inni hugsaði margur.
Og vissulega má sjá bros-
legar hliðar á því, að minni-
hlutastjórnin grípur nú til
þess nokkrum vikum fyrir
kosningar að lækka verð á
lífsnauðsynjum. En hvern-
ig skyldi þetta vera gert?
Hvaðan koma peningarnir
til þessara stórfelldu niður-
greiðslna. Þegar menn fara
að skoða það, hætta þeir að
hlæja. Á fjárlögum er eng-
in fjárveiting til þessara
niðurgreiðslna. 1 ríkissjóði
er ekkert fé handbært til
þess að auka niðurgreiðsl-
ur með þessum hætti.
Hvernig fer ríkisstjórnin
þá að þessu, spyr hinn al-
menni borgari vafalaust.
Og svarið er einfalt. Hall-
dór E. Sigurðsson gefur út
gúmmítékka á reikning
ríkissjóðs í Seðlabankan-
um til þess að standa undir
þessum niðurgreiðslum. Á
þeim reikningi er engin
innstæða heldur mikill
yfirdráttur og næstu vik-
urnar hrannast upp inn-
stæðulausar ávísanir frá
ríkissjóði, sem eiga að
fleyta minnihlutastjórn
ólafs Jóhannessonar fram
yfir 1. júlí.
Það er því ekki ofmælt
hjá Geir Hallgrímssyni í
Morgunblaðinu í gær, að
hér er um að ræða stór-
felldan og ósvífinn kosn-
ingavíxil. Þann víxil hyggj-
ast þeir Ólafur og Lúðvík
ekki borga. Nei, hann á að
falla á ábyrgðarmennina,
sem eru skattgreiðend-
urnir í landinu. Þeir fá að
borga þennan víxil á haust-
mánuðum, ef ekki fyrr.
Kaupgjaldsvísitalan átti
að hækka um 13—15% um
næstu mánaðamót. Minni-
hlutastjórnin hefur nú
ákveðið að greiða 8 vísi-
tölustig niður með gúmmí-
tékkum, sem mundu nema
yfir 2000 milljónum króna,
ef þessum niðurgreiðslum
væri haldið áfram í 12 mán-
uði. Jafnvel ' þótt þær
standi ekki nema til ára-
móta, kosta þær um 1275
milljónir króna. Áður en
þessar niðurgreiðslur voru
ákveðnar blasti við 2000
milljóna króna rekstrar-
halli hjá ríkissjóði á þessu
ári. Með auknum niður-
greiðslum nú stefnir í 3300
milljóna halla hjá ríkis-
sjóði. Vissulega ber að
fagna því, að verð á búvör-
um lækkar. En neytendur
verða að skilja, með hvaða
töfrabrögðum það er gert
og að víxillinn fellur á þá
sjálfa eftir nokkra mánuði.
Vinstri stjórnin lækkaði
líka gengið í fyrradag, um
4%, og hefur gengi krón-
unnar gagnvart dollar þá
fallið um 10% frá áramót-
um. Þessi gengislækkun
mun ekki duga útflutnings-
atvinnuvegunum til þess
að standa undir kostnaðar-
hækkunum vegna verð-
bólgunnar, en hún ýtir
undir verðbólguþróunina
innanlands. Hins vegar til-
kynnti ríkisstjórnin um
enn eina ráðstöfun sl.
föstudag, sem gefur til
kynna mat hennar á stöðu
krónunnar. Nú verða allir
þeir, sem flytja vörur inn
til landsins, að leggja 25%
af innkaupsverði vara inn
á reikning f viðskiptabanka
sínum og stendur sú upp-
hæð þar í 3 mánuði. Þetta
er bæði vísbending um mat
ríkisstjórnarinnar á verð-
gildi krónunnar og fyrsti
vísir að innflutningshöml-
um. Afleiðingin af þessari
ráðstöfun verður sú, að"
innflutningur dregst stór-
lega saman og vöruskortur
mun gera vart við sig inn-
an tíðar, einfaldlega vegna
þess, að innflytjendur hafa
ekki fjármagn til þess að
binda í bönkum svo lengi.
Hér er enn siglt út í fen.
Innstæðulausar ávísanir
gefnar út til að bjarga
ríkisstjórninni fram yfir 1.
júní, káfað með gengi án
þess að það ráði nokkrum
úrslitum fyrir útflutnings-
atvinnuvegina og veru-
legar innflutningshömlur
settar á f fyrsta skipti um
langt árabil.
Fróðlegt veröur að sjá,
hvert næsta skrefið
verður. Hvað á að gera við
þau vísitölustig, sem eftir
eru? Eiga launþegar að fá
þau útborguð og stendur
atvinnulífið undir því? Á
að ,,fresta“ greiðslu þess-
ara vísitölustiga? Er það
ekki rán að mati Alþýðu-
bandalagsmanna? Á að
taka bílinn út úr vísitöl-
unni og falsa hana þar með
enn meir? Eða á alveg að
taka þau af launþegum og
skerða kjör þeirra að því
marki? Við þessum spurn-
ingum hefur ekkert svar
fengizt enn. En bersýni-
lega er það helzta kosn-
ingamál þeirra Ólafs og
Lúðvíks að fleyta sér fram
yfir tvennar kosningar
með því að gefa út gúmmí-
tékka á Seðlabankann. All-
ir vita, hvernig fer fyrir
einstaklingum, sem slíkt
stunda. En hvað um um-
boðslausa minnihluta-
stjórn, sem þannig ráðsk-
ast með annarra fé?
NIÐURGREIÐSLUR
MEÐ GÚMMITÉKKUM
| Reykjavíkurbréf
^♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦Laugardagur 18.
Djúp spor
í þróunarsögu
Reykjavíkur
„Fáir núlifandi menn hafa
markað jafn djúp spor í þróunar-
sögu Reykjavíkur,“ sagöi Birgir
Isl. Gunnarsson, borgarstjóri, er
hann ávarpaði Geir Hallgrímsson
i lok síðasta borgarstjórnarfundar
kjörtímabilsins á fimmtudaginn
var, en Geir Hallgrímsson lætur
nú af störfum í borgarstjórn
Reykjavíkur tuttugu árum eftir
að hann var þangað kjörinn í
fyrsta skipti, kornungur maður, á
árinu 1954. Þetta eru orð að
sönnu. Þau umskipti, sem urðu á
13 ára borgarstjórnarferli Geirs
Hallgrímssonar í verklegum
framkvæmdum borgarinnar,
gatnagerð, hitaveitu og skipulags-
málum, munu lengi í minnum
höfð. En þegar saga Reykjavíkur
þessara ára verður rituð, mun
ekki síður vekja athygli sú bylt-
ing í félagsmálastefnu borgarinn-
ar, sem varð i borgarstjóratíð
Geirs Hallgrímssonar og gerir að
viðundri þá staðhæfingu vinstri
flokkanna, að þeir séu meiri
„félagshyggju“ flokkar en Sjálf-
stæðisflokkurinn. Jafnvel fögur
orð þeirra jafnast ekki á við gerðir
Sjálfstæðisflokksins í félagsleg-
um málefnum Reykvíkinga, hvað
þá-ef miðað er við „afrek" vinstri
flokkanna, þar sem áhrifa þeirra
hefur gætt í sveitarstjórnum eða í
landsstjórninni siðustu 3 árin.
Vinstri sinnaðir kjósendur, sem
áhuga hafa á félagslegum umbót-
um, ættu að gæta vel að þessu,
áður en þeir kasta atkvæði sínu á
einhvern vinstri flokkanna.
Gisli Halldórsson, forseti borg-
arstjórnar, lætur nú einnig af
störfum í borgarstjórn Reykjavík-
ur eftir 16 ára setu þar og fjögur
ár áður sem varaborgarfulltrúi.
Líklega hefur enginn einn maður
átt jafn mikinn þátt í hinni glæsi-
legu uppbyggingu íþróttamann-
virkja á þessu tímabili og Gísli
Halldórsson. Gildir þá einu, hvort
um er að tefla hinar miklu fram-
kvæmdir í Laugardal, aðstoð við
einstök íþróttafélög borgarinnar
eða aðrar framkvæmdir í þágu
íþróttanna. Ahrifa hans hefur
einnig gætt mjög í húsnæðismál-
um borgarinnar og skipulagsmál-
um. Dugnaður hans og hæfileiki
til að fylgja kröfum tímans er
einstæður og vekur virðingu allra
þeirra, sem kynnzt hafa.
Það er skaði fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn og málefni borgarbúa,
að Sigurlaug Bjarnadóttir kaus af
persónulegum ástæðum að hætta
störfum í borgarstjórn Reykjavík-
ur eftir aðeins fjögurra ára setu.
Skörulegur málflutningur hennar
og sterkur umbótavilji var Sjálf-
stæðisflokknum mikill styrkur á
þvl kjörtímabili, sem nú er að
Ijúka. Fjórði borgarfulltrúi Sjálf-
stæðisflokksins, sem kjörinn var I
borgarstjórn í siðustu kosningum
en er nú ekki í framboði er
Kristján J. Gunnarsson, fræðslu-
stjóri, er sagði af sér störfum í
borgarstjórn sl. haust, en hann
tók við því embætti. Þar et> á
ferðinni fremsti talsmaður Sjálf-
stæðisflokksins I skólamálum og
það er vel, að áhrifa hans-gætir
áfram á þeim vettvangi í því
mikilvæga embætti, er hann
gegnir nú.
Mikil endurnýjun
Um leið og brotthvarf þessara
fjögurra borgarfulltrúa af vett-
vangi borgarmála er mikil blóð-
taka fyrir Sjálfstæðisflokkinn er
hér líka dæmi um þá stöðugu end-
urnýjun I vali frambjóðenda til
borgarstjórnar, sem jafnan hefur
einkennt framboð Sjálfstæðis-
flokksins. Þeir, sem hafa á orði,
að Sjálfstæðisflokkurinn hafi of
lengi haft meirihluta í borgar-
stjórn Reykjavíkur, komast ekki
hjá því að viðurkenna, að þessi
stöðuga endurnýjun tryggir
flokknum þann lífsmátt og þf0rt
kraft, sem hefur gert honum
kleyft að halda trausti meirihluta
Reykvíkinga og vinna þau þrek-
virki í borgarmálum, sem verkin
tala skýrustu máli um.
Þegar fjallað er um þá fram-
boðslista til borgarstjórnar, sem
kjósendur nú geta valið um, vek-
ur tvennt athygli. I fyrsta lagi eru
frambjóðendur Sjálfstæðisflokks-
ins valdir i opnu prófkjöri, sem
allir þeir borgarbúa, sem höfðu
hugsað sér að styðja Sjálfstæðis-
flokkinn I kosningunum á sunnu-
daginn kemur, höfðu rétt til að
taka þátt I, Niðurstaðan varð sú,
að um 8000 reykvískir kjósendur
tóku þátt I að velja frambjóðend-
ur Sjálfstæðisflokksins I þessum
borgarstjórnarkosningum. Skip-
an framboðslistans er að sjálf-
sögðu i samræmi við þau úrslit,
sem þar urðu. I öðru lagi er eftir-
tektarvert, að vinstri flokkarnir
bjóða upp á sömu gömlu andlitin
x)g í síðustu kosningum. Alþýðu-
flokkurinn og SFV bjóða upp á
Björgvin og Steinunni eins og sið-
ast, Framsóknarflokkurinn býður
upp á Kristján, Alfreð og Guð-
mund, sem er í samræmi við þá
fulltrúasetu, sem verið hefur hjá
Framsóknarflokknum meirihluta
kjörtímabijsins. Eina breytingin
hjá Alþýðubandalaginu er sú, að
fulltrúi verkafólks er færður neð-
ar á listann en menntamaður tek-
inn i hans stað, sem er i samræmi
við þá augljósu þróun, að Alþýðu-
bandalagið er að verða flokkur
hávaðasamra vinstri sinnaðra
menntamanna, en tengsl þess við
verkalýðshreyfinguna rýrna óð-
um. Það er því Sjálfstæðisflokk-
urinn, sem býður fram endurnýj-
un — vinstri flokkarnir bjóða uþp
á stöðnun.
Málefnalegar
nýjungar
Endurnýjun hjá Sjálfstæðis-
flokknum og stöðnun hjá vinstri
flokkunum skilur ekki aðeins á
Séð yfir austurhluta Kó
milli, þegar um val frambjóðenda
er að tefla — heldur einnig þegar
skoðuð er málefnaleg staða þess-
ara flokka. I borgarstjórn Reykja-
víkur hefur Sjálfstæðisflokkur-
inn stöðugt komið fram með mál-
efnalegar nýjungar. I upphafi sjö-
unda áratugarins var knýjandi
þörf á að leggja varanlegt slitlag á
götur I Reykjavík. Þá lögðu borg-
arfulltrúar Sjálfstæðisflokksins
fram 10 ára áætlun um varanlega
gatnagerð. Hún var framkvæmd.
Þar tala verkin sínu máli. Nú á
áttunda áratugnum er mönnum
efst í huga náttúruvernd og um-
hyggja fyrir því umhverfi, sem
við búum í. Enn einu sinni hefur
Sjálfstæðisflokkurinn sýnt, að
hann skilur þarfir nýrra tíma.
Birgir Isl. Gunnarsson, borgar-
stjóri, hefur beitt sér fyrir um-