Morgunblaðið - 25.05.1974, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. MAÍ 1974
M.vndirnar sfna líkan aí Borsarspftalanum eins og fvrirhugað er að hann líti út fullbyggöur. Til vinstri sést spítaiinn eins og hann lítur út í dag, auk hinnar f.vrirhuguðu
K-álniu t.v. Til hægri er yfirlitsmynd af líkaninu, og sést þar vinstra megin á myndinni fyrirhuguð þjónustuálma, en hún verður aðeins b.vggð að hluta f bráð.
(Ljósm. Mbl. Ól. K. Mag.)
Ríkið hefur tekið frumkvæðið í heilbrigð-
ismálunum um of úr höndum sveitarfélaganna
Viðtal við
Jón Sigurðsson
borgarlækni um
heilbrigðisþjónustuna
á Reykjavíkursvæðinu
0 ÞAÐ er einkum þrennt sem
þarfnast aðkallandi úrbóta f heil-
hriðísmálunum hér á höfuðborg-
arsvæðinu. t fyrsta lagi er brýn
þörf á að fjölga sjúkrarúmum
fyrir aldraða og langvistunar-
sjúklinga. þ.á m. geðsjúklinga. I
öðru lagi þarf að bæta og endur-
skipuleggja læknisþjónustu utan
sjúkrahúsa. Og í þriðja lagi er
nauðsynlegt að fjölga að mun
hjúkrunarliði og öðru sérmennt-
uðu starfsliði á heilbriðgðissvið-
inu.
0 Þetta sagði Jón Sigurðsson
borgarlæknir þegar Morgun-
hlaðið leitaði til hans fyrir
skömmu og innti hann eftir stöðu
heilbrigðismála á Reykjavíkur-
svæðinu. — En það er raunar eitt
mál enn, sem vert er að minnast á
f þessu sambandi, sagði Jón enn-
fremur, — mál sem er mjög
mikilvægt á öðru sviði heil-
hrigðismála, og sem er um leið
umhverfismál, en það er mengun
stranda og voga vegna holræsaút-
rása á höfuðborgarsvæðinu. Þetta
er stórmál sem heilbrigðisnefnd
hefur f mörg ár haft mikinn
áhuga á að leysa, en það kostar
mikið fé. Nú er unnið markvisst
að heppilegri lausn þess f sam-
vinnu við nágrannasveitarfé-
lögin.
Uppbygging sjúkra-
húsa ekkinógu
alhliða
Varðandi fyrsta atriðið sagði
Jón Sigurðsson að þörfin á sjúkra-
rúmum fyrir langvistunarsjúkl-
inga hefði aukizt mjög á síðustu
árum hérlendis sem erlendis.
— Hverjar er helztu orsakir
þessarar þróunar?
— Hlutfall aldraðra í íbúafjölda
hefur stækkað, og á raunar eftir
að stækka enn meir. Tíðni lang-
vinnra sjúkdóma hefur aukizt,
m.a. hefur tíðni hjarta- og æða-
sjúkdóma og slysa vaxið. Dánar-
tala þessara sjúklinga minnkar
vegna marháttaðra framfara
læknavísindanna, og bættra að-
stæðna í lífsbaráttunni og öllum
ytri aðbúnaði, en jafnframt eykst
þörf þessara sjúklinga fyrir
sjúkraluisvist. llms vegttr lial'a
félagsleg vandamál aldraðra og
lólks með langvinna sjúkdóma
aukizt vegna breyttra heimilisað-
stæðna á síðustu áratugum. Fjöl-
skyldur minnka og húsráðendur
vinna úti. Þetta á mikinn þátt í
aukinni þörf fyrir vistun
aldraðra. Og loks eru nú teknir til
meðferðar á spítölum sjúkdómar,
sem litið sem ekkert var hægt að
gera við áður.
Uppbygging sjúkrahúsa hefur
ekki verið nógu alhliða. Húri
hefur beinzt mest að bráðum
sjúkdómum og sem fullkomnastri
aðstöðu til sjúkdómsgreiningar.
Minni áherzla hefur verið iögð á
svokölluð hjúkrunarrúm. í
tenglsum við Landakotsspítala er
til dæmis ekki sérstök hjúkrunar-
deild. Landspítalinn hefur 50
sjúkrarúm ætluð til vistunar í allt
að 4 vikur. Borgarspítalinn hefur
185 rúm til Iangdvalar, þar af 90
rúm fyrir geðsjúklinga. Á Borgar-
spítalanum öllum dveljast nú
þessa stundina 163 sjúklingar 65
ára og eldri, sem er liðlega 40% af-
sjúklingum spítalans. 1 þessu
sambandi má geta þess, að árið
1971 voru 9% af íbúum Reykja-
víkur 65 ára og eldri.
Borgarspítalinn var í upphafi
að hálfu leyti hannaður fyrir
langlegusjúklinga, en síðan
fékkst aðeins helmingur legu-
deildanna byggður, og hefur hann
verið notaður fyrir bráða sjúk-
dóma. Að spítalanum hefur verið
þrengt mjög vegna ört vaxandi
hlutverks hans sem slysaspítala
fyrir í raun og veru allt landið, og
einnig vegna bráðra sjúkdóma
sem koma á slysadeild. Þótt
Reykjavíkurborg hafi á síðast-
liðnu ári bætt aðstöðu slysadeild-
ar nægja þær umbætur þó engan
veginn.
(Jrræði
— Hvers konar úrbætur koma
hér helzt til greina?
öllum er ljóst að nauðsynlegt er
að leysa bráðan vanda, og jafn-
framt gera ráðstafanir til fram-
búðar. sem þó þurfa að vera í
sttföugri endurskoðun. Það hafa
aðallega komið fram þrenns
konar tillögur um úrbætur. 1
fyrsta lagi að byggð verði með
hraði svokölluð B-álma Borgar-
spítalans, þ.e. sú legudeildaálma,
sem upphaflega vargert ráð fyrir.
Hún yrði sex legudeildir fyrir
samtals um 170 langvistunar-
sjúklinga, aðallega aldraða. Sé
fullt kapp lagt á að koma þessari
álmu upp má að áliti bygginga-
fróðra manna byrja að vista sjúkl-
inga þar á miðju áff 1975.
1 öðru lagi að taka á leigu hluta
af húsi öryrkjabandalagsins að
Hátúni 10B, en um það hefur heil-
brigðismálaráð gert tillögu til
borgarstjórnar. Þar yrði stofnað
til deildar fyrir 80 aldraðra reyk-
víska sjúklinga sem hafa ferlivist,
en þarfnast hjúkrunar. Reykja-
víkurborg átti frumkvæði að
samningum við öryrkjabanda-
lagið um þetta mál, og mætti
skilningi og velvild formanns hús-
stjórnar, Odds Ölafssonar
alþingismanns, enda hefur borgin
áður lagt fram fjármagn til þess-
arar byggingar. Heilbrigðismála-
ráðuneytið beitti sér þó fyrir þvl,
að Landspítalinn fengi umrætt
húsnæði til umráða, og hefur
gengið inn í fyrirhugaða samn-
inga borgarinnar við Öryrkja-
bandalagið. Upp úr áramótum má
því eiga von á því, að þarna fáist
til bráðabirgða fjölgun á lang-
legurúmum, sem talsverður
fengur er í.
I þriðja lagi hefur komið til
borgarráðs tillaga um að reisa á
lóð Borgarspítalans 1740 fermetra
timburhús, eins konar „Viðlaga-
sjóðshús“, sem keypt yrði frá
Danmörku, og ætlað 40 öldruðum
sjúklingum með langvinna sjúk-
dóma. Mætti koma því húsi 1
gagnið í marz næsta ár.
B-álman
hagstæðust
— Hvort telur þú byggingu B-
álmunnar eða timburhússins
heillavænlegri lausn?
— Tvímælalaust að koma B-álm
unni upp sem allra fyrst. For-
vinnu að henni er nú að nokkru
lokið. Tímamismunur á byggingu
hennar og á að koma upp timbur-
húsi yrði ekki ýkja mikill, og
kostnaður á hvert rúm í B-álmu
engu meiri en f timburhúsinu,
auk þess sem vænta má, að mun
auðveldara yrði að fá starfsfólk til
vinnu í aðalbyggingu spítalans en
í timburhúsi úti á lóð.
Með þessu yrði þó langlegu-
vandamálið ekki að fullu leyst.
Eðlilegt og æskilegt væri, að
Landspítali og Landakotsspítali
hæfu undirbúning að frekari
aukningu langlegurýmis hvor hjá
sér. Tel ég rétt, að Landakots-
spítali hljóti til þess fullan
stuðning rikis og borgar.
Jafnframt þessu þarf að bæta
aðstöðu vistmanna, starfsfólks og
eldhúsdeildar að Arnarholti, en
þar dveljast langvistunarsjúkl-
ingar geðdeildar Borgarspítalans.
Húsakynni útbygginga þar eru
mjög illa farin, en í þeim dveljast
um 20 vistmenn. Ætlunin er að
bjóða út á næstu dögum nýbygg-
ingu að Arnarholti fyrir 45 vist-
menn, heilsugæzlu- og eldhús-
deild. Bætir þetta verulega alla
aðstöðu á staðnum, og eykur vist-
mannafjölda þar um 20, sem er
talsvert atriði iþeim skorti á lang-
dvalarrúmum, sem fyrir hendi er
á þessu sviði.
Vandamál geðsjúkra að öðru
leyti munu þó vonandi leysast að
verulegu leyti með ákvörðuninni
um byggingu geðdeildar Land-
spítalans. Þó verður eftir að full-
nægja vistunarþörf drykkju-
sjúkra og ■ einnig geðvilltra af-
brotamanna. Loks þarf að koma
upp við elliheimilin sérstökum
deildum fyrir elliær gamalmenni,
að sjálfsögðu með fjármagni beint
eða óbeint frá hinu opinbera.
Heimilislækna-
skorturinn
Umbætur á læknisþjónustunni
utan sjúkrahúsa var annað
atriðið, sem borgarlæknir kvað
þurfa að leggja mesta áherzlu á í
heilbrigðismálum höfuðstaðarins.
— Heimilislæknar eru allt of
fáir. Læknar sækjast ekki eftir
þessu starfi. Þó er það einn mikil-
vægasti hlekkurinn í heilbriðis-
þjónustunni og sést það bezt úti í
héruðunum.
— Hverjar eru að þínu áliti
helztu ástæður þessa litla að-
dráttarafls heimilislæknisstarfs-
ins?
— Þær eru margvíslegar.
Starfið er erfitt og erilssamt. Til
þess er ekki krafizt sérnáms, en
borgararnir bera sérstakt traust
til sérfræðinganna. Heimilis-
læknar eiga ekki sömu framavon
og t.d. spftalalæknar. Þeir eru
yfirleitt einangraðir í starfi og án
aðstoðar. Og loks þurfa þeir,
félitlir í upphafi starfs, að leggja í
verulegan stofnkostnað til að ráða
yfir nauðsynlegasta tækjabúnaði
á lækningastofu.
Af hálfu opinberra aðila hefur
þessum þætti heilbrigðisþjónust-
unnar ekki verið sinnt sem skyldi,
hvorki ervarðaruppbyggingu eða
rekstur, og heldur ekki er varðar
viðhorfsmyndun læknanema og
ungra lækna til heimilislækninga.
Þeir kynnast ekki í námi störfum
heimilislæknisins á lækninga-
stofu eða við sjúkrabeð í heima-
húsum. Mörg nágrannalönd okkar
eiga við saina vanda að stríða og
eru sum þeirra farin að gera ráð-
stafanir til Urbóta. Og viðleitni til
þess er einnig hafin hér hjá
okkur.
— I hverju er hún fólgin?
— Stofnað hefur vérið prófess-
orsembætti í almennum lækning-
um, þ.e. heimilislækningum, við
Háskóla tslands, þótt ekki sé búið
að skipa í það. Árið 1968 náðist
einnig samkomulag milli Reykja-
víkurborgar, Læknafélags
Reykjavíkur og Sjúkrasamlags
Reykjavíkur um leiðir sem farnar
skyldu í því skyni að bæta heimil-
islæknaþjónustuna í borginni.
Vitað var að það myndi taka mörg
ár, að koma þeim í framkvæmd,
a.m.k. að öllu leyti, og víst er að
enn er langt í land.
Bygging heilsugæzlu-
stöðva
— Hverjar eru þessar leiðir?
— Þær byggjast á því aðallega
að laða lækna að starfinu með því
m.a. að fá bætta undirbúnings-
menntun þeirra í þessu skyni og
veita sérmenntuðum heimilis-
læknum sérfræðingsviðurkenn-
ingu, a'ð koma á samvinnu smá-
hópa lækna, þriggja til sex tals-
ins, um heimilislækningar, að
skipta borginni niður í lækna-
svæði, og annist ákveðinn hópur
lækna heimilislækninga hvers
svæðis fyrir sig að langmestu
leyti. Heimilislæknar verði hvatt-
ir til að annast um sjúklinga sína
sem mest sjálfir, og í þeim til-
gangi að gera þeím þetta
kleift, verði gerðar ákveðnar lág-
markskröfur um tilhögun, búnað
og tæki 1 lækningastofum þeirra
og ennfremur um aðstoðarfólk.
Sjúklingum verði og gert það
mun auðveldara en nú tíðkast að
Framhald á bls. 40