Morgunblaðið - 11.09.1974, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. SEPTEMBER 1974
Sjö efstu hestar í keppni alhliða gæðinga á Landsmót-
inu. Frá vinstri: Kóngur, Eyrar-Rauður, Logi, Hvinur,
Reynir, Sindri og Núpur, sem var efstur. Ljósm. Mbl. Sv.
Þorm.
• Leggja ber áherzlu á fjölhæfni íslenzka hestsins
• Undrast framfarirnar frá 1950
• Hálsbyggingin erfitt viðfangsefni
• Hross eru orðin ljúflyndari
• Getum ekki bara ræktað tölt
• Fólk verður að treysta dómurunum
• Reiðkunnáttu hefur farið geysilega fram
EKKl
LANÍ
ÍHIN
FULLKC
ÍSLENZK
HEST
Eins og kunnugt er var Landsmót
hestamanna haldið á Vindheimamel-
um í Skagafirði i júli i sumar. Lands-
mót er haldið fjórða hvert ár, og gefa
þau góða mynd af stöðu íslenzkrar
hrossaræktar á hverjum tíma.
Morgunblaðið fékk Boga Eggertsson
og ráðunautana Gunnar Bjarnason
og Þorkel Bjarnason til að ræða
saman um Landsmótið og stöðu
hrossargektarinnar eins og hún birt-
ist þeim á mótinu. Þessir menn hafa
um árabil haft mikil afskipti af
hrossarækt. Ráðunautarnir í sinu
starfi og Bogi sem áhugamaður og
dómari. Spyrjendur voru Tryggvi
Gunnarsson og Ragnar Tómasson og
beindu þeir fyrst þeirri spurningu til
Þorkels, hvað honum hefði fundizt
athyglisverðast við Landsmótið.
Þorkell: Já, þáð er náttúrulega
ekki gott fyrir mig sem forystumann
i ræktun islenzka hestsins að ræða
um þetta frá hrifnæmu sjónarmiði,
en ég neita því alls ekki, að undir
niðri finnst mér, að framfarir hafi
orðið. Það hefur verið sjónarmið hjá
góðum reiðmönnum og ræktunar-
mönnum alla tið, eins og reyndar
fyrirrennari minn i þessu starfi lagði
áherzlu á líka, að íslenzki hesturinn
er fjölhæfur ganghestur og þannig á
hann að vera. Við eigum ekki bara
að gera hann að flottum tölthesti
eins og margir vilja. heldur leggja
áherzlu á fjölhæfni hans og að allir
hans kostir verði ávallt i heiðri hafðir
og framkallaðir og ræktaðir í hestin-
um. Sem reiðmaður met ég skeið
geysilega mikils, sumir segja um of
en ég segi. að það sé ekkert um of,
sem lýtur að fjölbreytni hestsins.
Sp. En hvað segir þú Bogi, um
mótið7
Bogi: Það var mitt fyrsta verk,
þegar ég kom norður að skoða kyn-
bótahestana. Þar finnst mér alveg
tvimælalaust vera mikil framför. Og
hún felst í, að hestarnir eru komnir
með gangafturbyggingu. Þeir eru
margir með heldur stífan krosslið,
öftustu liðir baksins voru heldur stif-
ir, en undantekningalitið voru þetta
allt saman ganghestar og viljalegir.
Auk þes sá ég þeim riðið og kom þá i
Ijós, að þetta eru frá þvi að vera
þægilegir viljahestar og upp i það að
vera miklir viljahestar. Ég hef ekki
séð svona marga stóðhesta saman-
komna, sem ég er eins ánægður
með. En þeir eru ekki eins stórir og
miklir eins og þeir voru á fyrstu
sýningunum.
Hvað segir þú um það. Gunnar?
Gunnar: Það er margt likt með
þessari sýningu á Vindheimamelum
og landsmótinu 1950. í fyrsta lagi
var veðrið það sama. I öðru lagi var
mannfjöldinn svipaður, 8—10 þús.
manns voru á Þingvöllum 1950.
Hrossin eru mjög mikið betri nú. Ég
undrast þær framfarir, sem hafa orð-
ið frá 1950, og ég hefði þá ekki spáð
þvi að þetta starf sýningarkerfið og
val stóðhestanna og hryssanna á
þessum 25 árum, mundi bera eins
mikinn árangur og raun ber vitni.
Bæði stóðhestar og hryssur eru bet-
ur gerð, þau eru betur sköpuð.
Hestarnir eru jafnari að gæðinga-
sköpulagi, t.d. Hreinn frá Þverá
hafði ákaflega mikið gæðingasköpu-
lag hann hafði mýkt og var kannski
sá eini, sem hafði mýktina á Þing-
völlum. En nú er að verða svo mikið
um mýkt í sköpunarlagi og hreyfing-
um hesta, að það er að mínu viti ekki
langt i það að við fáum hinn full-
komna islenzka hest. Þeir eru betri
og fjölhæfari i gangi, þeir hafa jafn-
betra fjör.
Og eitt vil ég taka fram, sem er
þessu skylt,. Hestamennskan er
betri, það er betur tamið, það er
miklu betur sýnt. Þessi 25 ára
sýningarstarfsemi hefurkennt mönn-
Þorkell Bjarnason og Bogi Eggertsson.
um að sýna, og tamningakennsla og
margs konar leiðsögn sem hefur átt
sér stað frá 1950 á vegum hesta-
mannafélaga og Búnaðarfélagsins,
hefur borið mikinn árangur, og ég vil
vitna í orð orð Þorgeirs í Gufunesi,
þegar hann sagði við mig I vor:
„Nú er fyrst orðið reglulega
gaman að keppa við ungu strákana",
maður á áttræðisaldri, „vegna þess
að það eru svo margir, sem raun-
verulega ríða skeið, það er ekki bara
talað um skeið og þar eru miklar
framfarir."
Eitt má benda á í þessu sambandi
sem er svolítill mínus. Það eru sýndir
meiri ættblendingar núna en áður.
Áður voru hestarnir meira
einangraðir og stofnarnir ræktaðir
meira sér. Núna í gegnum starfsemi
hrossaræktarsambandanna er búið
að blanda saman stofna, og sú sam-
blöndun stofna verkar alltaf með
blendingsþrótti, svokölluðum
hetorois, þannig að hann verður
jafnari, þeir stækka og þeir ná jafnari
gerð, en kynbótagildi þeirra, slag-
kraftur í kynbótunum er ekki alltaf
eins sterkur. Hins vegar hefur það
sýnt sig, að það eru gömlu stofnarnir
skagfirzki Svaðastaðastofninn og
hornfirzki stofninn sem halda sínum
erfðaþrótti. Þetta allt gefur okkur
tryggingu fyrir þvf, að gömlu
stofnarnir haldi áfram að flytja fram-
farir inn i gamla kynið. Svo vil ég
segja annað til varnaðar, en þar hef-
ur Þorkell Bjarnason fullkomið vald
og kunnáttu til að vera á annarrri
skoðun. Mér finnst hann gera of
mikiar kröfur til skeiðs hjá ungum
trippum. Ég finn til, þegar 4 til 5
vetra trippi er þvengriðið á skeiði. Ég
er hræddur um, að það komi niður á
kjarkinum.
Þorkell: Ég get fallizt á, að það
kunni að orka tvfmælis. hvaða kröfur
á að gera um skeið ! ungum trippum,
en það þarf þá Ifka að byrja á þvf að
breyta einkunnarstiganum til að svo
geti orðið.
Um það hvort við erum að nálgast
hinn fullkomna fslenzka hest held ég
að það sé rétt, að honum hafi farið
töluvert fram, bæði að byggingu og
kostum. Ég vil þó banda á. að háls-
byggingin á islenzka hestinum hefur
verið ákaflega erfitt viðfangsefni.
Hesturinn er mótaður á þessum
1100 árum mikið meira af náttúr-
unni og þröngum kostum heldur en
af manna völdum. Til að vera t.d.
harðgerður burðarhestur hefur hann
ekkert með að gera að vera með
langan og fallegan háls. Hann getur
haft mjúkan háls og hann ber sig vel
og fer ekki ilia undir manni. en
hálsinn er alltof þykkur og vöðva-
mikill og djúpur. Við höfum ekkert
Bogi Eggertsson,
Gunnar Bjarnason
og Þorkell Bjarna-
son ræða saman
um Landsmót hesta-
manna og stöðu
íslenzkrar
hrossaræktar
Fyrri hluti
við þennan orkumikla háls að gera á
reiðhesti. Bogi gat um krossbeinið,
og mér finnst reyndar hross vera
orðið bakstífari en þau voru. Þetta
má hafa komið að einhverju leyti út
af þvf vali, sem við höfum stundað,
ráðunautarnir, en þetta virðist ekki
hafa komið niður á ganghæfni hests-
ins, og jafnvel þetta stffa bak, sem
maður hefur haft ótrú á og haldið, að
skapaði stirðleika, virðist ekki koma
niður á getu hestanna ! það minnsta,
eða rými þeirra. En þetta er hlutur,
sem ber að hafa auga með.
Lendarbyggingin er töluvert vanda-
söm Ifka, þvf að það eru tvenns
konar lendar á hestunum hérna. Það
er þessi klárgenga lend arabans,
þessi beina áslend, sem oft er ein-
kennandi ! Hornafirði, og svo löng og
jöfn og hallandi lend, sem er langt-
um fallegri, að mér finnst, reiðhesta-
lend, sem hlýtur að geta gefið meiri
möguleika. Hesturinn getur teygt sig
betur innundir sig með afturfæturnar
og náð lengri skrefum og meiri
spyrnu með slikri sveigjanlegri og
langri og mjúkri lend. Ég tel þetta
vera í svona þokkalegu ástandi, en
ég tel, að fendin sé alls ekki nógu
falleg, svona almennt séð, þó að
margir séu með nokkuð góða lend.
Um fótabygginguna vil ég segja,
að ég tel, að maður sjái miklu minna
núna illa snúin hross i fótum heldur
en t.d. þegar ég var unglingur. Samt
er það varla nokkur einasti kynbóta-
hestur, sem við eigum nú i dag, sem
er með alveg laukrétta fætur. Ég er
ekki hundrað prósent ánægður með
fæturna á einum einasta hesti, sem
ég man eftir. En ég býst við, að það
séu ekki teljandi skekkjur f mörgum
þeirra, þó að vottur sé f hverju
einasta hrossi. Þetta hefur samt lag-
azt töluvert, þvf það hefur alltaf
verið strangt mat á fótum hjá okkur.
Þó að fætur hafi verið skakkir, hafa
hross orðið fjörgömul og ekki bilað f
fótum, heldur getað skilað mikilli
ferð á hvaða gangi sem er. En bara
byggingarlega séð og vegna
fegurðarskynsins, þá er útilokað að
hafa hrossin á skökkum fótum.
Gunnar minntist á skapgerðina.
Við munum eftir fjölda af svo skap-
vondum og óþægum hrossum, sem
var varla nokkur leið að temja.
Þetta voru slægar og meinhrekkj-
óttar skepnur, sem aldrei lögðu
þetta niður og voru svo rammfælnar
f þokkabót. Ég segi, að það sé tiltölu-
lega mjög Iftið af þvflfkum skepnum
nú til dags. Þarna höfum við náð
árangri. Hross eru orðin Ijúflyndari,
eitthvað spakari og miklu auðtamd-
ari en áður var.
Þetta er mikið atriði, því að nú
höfum við svo Iftinn tfma fyrir hest-
inn, hann er orðinn okkar tóm-
stundagaman. Þess vegna er það
ákaflega mikið fyrirtæki fyrir mann
sem ekki er hestamaður, að senda
hest sinn f tamningu, borga hátt
verð fyrir einn vetur og sfðan verður
hesturinn ómögulegur f höndunum á
honum, vegna þess að hann er svo
illa lyntur. Þess vegna er það mjög
hagrænt atriði að bæta skapgerðina.
Sp.: Það er ekki nýtt, að menn
greini á um samband mismunandi
byggingar og einstakra ganghæfi-
leika. Þekkjum við islenzka hestinn
nógu vel?
Bogi: Þarna eru algjörlega hreinar
línur. Það, sem er skilyrði þess, að
hesturinn sé ganghestur, er, að lend-
in sé nokkuð löng, en skeiðbeinið
mikið lægra en hnútan, krossbeinið
ekki hátt og krossliðurinn mjúkur.
Þessi hestur er alltaf ganghestur. Sé
setbeinið mjög hátt eins og á mörg-
um útlendum hestum og hann
áslendaður, þá getur hann ekki,
nema hann sé sérstaklega geðgóður,
orðið góður ganghestur. Þetta er
min reynsla.
En svo er það annað, sem þarf að
fylgja þessari byggingu, sem er
mýkri og miklu veikari en sú, sem
útlendingarnir rækta, að við þurfum
að passa, að hækilriðurinn sé sterk-
ur. Hestar með þessa afturbyggingu
og góðan hækilrið hafa undir öllum
kringumstæðum verið ákaflega dug-
legir hestar. Afturbyggingin er svo
mjúk, að hann þarf ekki að nota
kraftana, mýktin er svo mikil. En
aftur á móti með hina hestana, að
þegar maður er að ferðast á þeim og
þeir fara að lýjast. þá fara þeir að
böðlast áfram á kröftunum. Enginn
fþróttamaður getur böðlast áfram á