Morgunblaðið - 08.12.1974, Blaðsíða 10

Tö
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. DESEMBER 1974
BÓKAHILLAN
Loftur Guðinundsson: Þrautgéðirá raunastund, 6. bindi.
Rvík 1974. Örn og Örlygur.
Ritsafnið. Þrautgóðir á raunastuná, sem Steinar J. Lúðvíksson
blaðamaður hefir skráð og samið. er þegar orðin gagnmerk heim-
ild um merkilegan þátt i baráuusögu þjóðar vorrar á þessari öld.
Þar hefir veríð rakin sjóslysasaga nokkurra áratuga, lýst hetjulegri
baráttu, hörmulegum atburðum en einnig gleðilegum sigrum. í
þessu bindi, sem Loftur Guðmundsson rithöfundur semur, er
brugðið á nýtt ráð og skýrt frá asvi og störfum þriggja raanna, sem
hæst ber í því að skipuleggja björgunarstarf og koma á fót al-
mennum slysavömum. Þeir eru: Síra Oddur Gíslason, Sigurður
Sigurðsson skáld frá Araarholti og Jón E. Bergsveinsson erind-
reki. Gerð er allnekileg grein fyrir xvi þeirra og störfum, en
einkum þó öllu því, er laut að slysavörnura. Síra Oddur er braut-
ryðjandinn, í aðra röndina ævintýramaður, en á hinn bóginn
raunsær athafnamaður, sem eygir markið og ryður brautina, svo
að því verði náð, þótt honum auðnaðist ekki að leiða þjóðina
fram til sigurs. Enda skilningur og stuðningur annarra lítill.
Sigurður skáld braust í að stofna Björgunarféiag Vestmannaeyja,
og leysti þar af hendi mikið starf og merkilegt, sem ekki mun
síður lifa en hin ágætu kvæði hans. í björgunarstarfinu samein-
aðist glöggskyggni og framsýni skáldsins við raunsæja athafnasemi.
Jón E. Bergsveinsson varð brautryðjandi á tveimur sviðum ís-
lenskrar útgerðar, hann Iærði fyrstur íslendinga meðferð síldar
og kom með því fótum undir síldveiðamar, og síðar verður hann
einn aðalstofnandi Slysavarnafélags íslands og erindreki um
mörg ár, og má fullyrða, að hann hafi mótað starf þess og stefnu
öðrum mönnum fremur. Þessir þrír menn voru harla ólíkir að
gerð, uppeldi og ævistörfum, en eitt áttu þeir sameiginlegt, óbil-
andi áhuga, framsýni og fómfýsi til að vinna allt, sem þeir máttu
fyrir hugsjón sína, sem þeim öllum var sameiginleg: að forða
slysum og bjarga, þar sem bjargað varð. Og ótalin eru mannslífin,
sem starf þeirra hefir bjargað, og mikil er þakkarskuld þjóðar-
innar við þá. Af þeim sökum er þetta þörf og góð bók, sem f
senn heldur uppi minningu þeirra mætu manna og bendir fram
á við og eggjar til dáða. Öll er bókin hin Iæsilegasta, en helst
mætti finna að því, að hún sé of stutt.
Snjólaug frá Skáldalæk: Allir ógiftir í verinu.
Rvík 1974. Öm og örlygur.
Snjólaug sendir frá sér nýja skádsögu á ári hverju við vaxandi
vinsældir, enda virðist hún hafa þann tilgang að gefa lesendum
þægilegt lesefni, án þess að um áróður eða heimspekilegar vanga-
veltur sé að ræða, og þetta tekst henni prýðilega. Sögur hennar
snúast um ástir og rómantík, en gerast þó í raunsæju umhverfi.
Hér er lýst verbúðalífi í sjávarplássi og ástarævintýri. Söguhetjan
er ung Reykjavíkurstúlka, sem tæmst hefir mikill arfur, fer í
verið á einhverjum útkjálka, til þess að leita að föður sínum,
sem hún liefir aldrei vitað hver var og kynnast um leið nýju
umhverfi og ævintýrum. Allt þetta tckst henni, hún finnur föður
sinn, eignast unnusta, enda þótt þar gangi ekki allt snurðulaust,
og snýr aftur ríkari að lífsreynslu og skilningi á mannlífinu.
Lesandanum er haldið í hæfilegri spennu frá upphafi til enda.
Þetta er ritdómur úr HEIMA ER BEZT,
sem birtist hér sem auglýsing.
GÓÐ BÓK ER GÓÐ GJÖF
Örn og Örlygur, Vesturgötu 42, Sími: 25722
Skipabókin komin út hjá AB
ALMENNA bókafélagið hefur nú
gcfið út mikla bók sem nefnist
Skipabókin. Er hún gefin út í
samvinnu við sama frumútgef-
anda og gaf út Vfkingarnir, sem
nú er gersamlega uppseld, að þvf
er segir f fréttatilkynningu frá
AB og þar segir ennfremur um
Skipabókina.*
Skipabókin er árangur sam-
starfs sérfræðinga l Svfðþjóð,
Bandarikjunum, Bretlandi, Dan-
mörku, Finnlandi, Hollandi,
Noregi og Þýzkalandi. Þetta er
einstætt rit í sinni röð, hvort sem
Iitið er til efnismeðferðar eða
óvenjulegrar fegurðar i myndum
og búningi. Hvorki meira né
minna en 1580 skýringamyndir og
teikningar prýða bókina og fræða
lesandann um hverskonar búnað
og gerð skipa og báta frá fyrri og
síðari tímum fram til kjarnorku-
báta nútimans.
Til skýringar myndunum er
tölusettur texti sem gerir hverj-
um lesanda fært að athuga og átta
sig á uppdráttum að reiðabúnaði,
seglum, seglrám, vélum, veiðar-
færum, siglingafánum, jafnvel
vopnum, sem hafa á ýmsum tím-
um verið notuð um borð f skipum.
Hver kafli bókarinnar hefst á inn-
gangi um þá þróun, sem orðið
hefur á hinum mismunandi svið-
um sæfara og skipa. Til að mynda
skýrir fyrsti kafli bókarinnar,
sem fjallar um skipsbolinn, flesta
þætti í þróun þessarar smíði, allt
frá því hún fyrst kom fram sem
kæna úr dýrahúðum eða trjáberki
til stórskipa nútímans. I öðrum
köflum bókarinnar er fjallað með
sama hætti um rár og reiðabúnað,
seglin, vélbúnað, fiskveiðar,
snekkjusiglingar, vopnabúnað,
siglingafræöi og skipstjórn.
Skipabókin er 280 bls. f stóru
broti. Hún er eitt fulikomnasta
uppsláttarrit, sem út hefur verið
gefið um skip og báta og er þvf
kjörin bók fyrir alla þá, sem sam-
skipti eiga við hafið, hvort heldur
er á stærri skipum eða smábátum
og engu sfður fyrir þá, sem aldrei
hafa á sjó konrið en hina sem
stunda eða hafa stundað sjósókn.
Þjóðvinafélagið komið með
Endimörk vaxtar á íslenzku
Ritið Endimörk vaxtar, sem
fyrst kom út i Bandaríkjunum
árið 1972 undir heitinu Limits to
Growth, hefur síðan verið mikið
umrætt og umdeilt, en það er
skýrsla Rómarsamtakanna svo-
nefndu, hóps einstaklinga úr öll-
um heimsálfum þ. á m. frá
Massachusettsháskóla sem á ár-
inu 1970 tóku að sér að kanna,
hvert horfir um nokkra þá þætti,
er ógna heimsbyggðinni, og
hversu þeir verka hver á annan.
Niðurstöðurnar og sá háski, sem
vísindamönnunum sýndist búinn
mannkyni af mörgum samslungn-
um vandamálum, vakti upp hugs
andi menn um allan heim til
umhugsunar, skoðunar og stund-
um andmæla við einstaka þætti
könnunarinnar sem kölluð var
„Endimörk vaxtarins“ — þáttur í
rannsókn Rómarsamtakanna á
ógöngum mannkyns.
Verk þetta hefur komið út á
nær tuttugu tungumálum víós
vegar um heim, í eintakafjölda, er
senn nálgast tvær milljónir, og
hvarvetna vakið mikla athygli og
umræður, enda fjallar það um
efni, er varðar alla, ískyggilegar
framtíðarhorfur mannkynsins á
Korriró, ný skáld-
r
saga eftir Asa í Bæ
KOMIN er út hjá bókaútgáfunni
Iðunni ný skáldsaga eftir Ása f
Bæ.Nefnist hún KORRIRÖ, sem
áður hefur Iðunn gefið út bókina
Sjór, öl og ástir eftir sama
höfund.
Asi f Bæ.
-Asi í Bæ er löngu þjóðkunnur
sem sjósóknari, rithöfundur,
vísnasöngvari og einstaklega
skemmtilegur maður. Með þessari
nýju bók sinni sýnir hann á sér
nýja hlið, sem kemur hressilega á
óvart, segir í frétt frá útgáfunni.
Um efni bókarinnar segir m.a. á
bókarkápu:
„Þegar hinn áður hlédrægi og
afskiptalitli trillukarl Guðmund-
ur Jórmann heldur fund í sam-
komuhúsinu og stafar frá sér yfir-
náttúrlegum krafti, taka merki-
legir hlutir að gerast í plássinu.
Fógetinn hættir að rukka skatta
og kynlíf dafnarsem aldrei fyrr.
Kýr mjólka betur en venjulega.
Elliheimilið tæmist. Rfkið opnar
kl. 7 á morgnana og menn fá
ókeypis sjúss í morgunsárið. Og
umsvifamesti útgerðarmaður
staðarins gefur sjómönnunum
alla bátana sfna. Byltingarástand
skapast."
Tryggingartakar
kosnir 1 stjórn
Lfftryggingamiðstöðin h.f. tók
upp þann hátt á þessu ári, að
kjósa einn af vátryggingartökun-
um f stjórn félagsins. Sá siður er
hafður á, að aðalfundur félagsins
kýs fjóra stjórnarmenn, en sér-
stakur kjörfundur vátryggingar-
taka kýs einn. Fulltrúar á kjör-
fundí eru valdir með þeim hætti,
að embætti yfirborgardómara
dregur út nöfn fimmtfu aðila,
sem lfftryggðir eru hjá félaginu
og varamenn þeirra. Viðkomandi
kjörfulltrúar eru valdir á þennan
hátt til f jögurra ára f senn.
1 frétt frá Líftryggingamiðstöð-
inni segir, að fyrsti kjörfundur
hafi verið haldinn 24. maí s.l., og
var Margrét Schram kosin í
stjórn. A fundinum var jafnframt
skýrt frá starfsemi félagsins. Kom
m.a. fram, að við stofnun félags-
ins f maí 1971 hefði verið reiknað
með 300—500 þús. króna tapi
fyrstu 2—3 árin vegna mikils,
kostnaðar af tryggingasöfnun og
stofnkostnaðar, en samkvæmt
uppgjöri við s.l. áramót höfðu
þessi byrjunarár komið út tap-
laus.
31. des. 1973 var tryggingastofn
félagsins kr. 1.560.510.000. Miðað
við 30. september 1974 hafa bætzt
við á þessu ári nýtryggingar að
fjárhæð kr. 523.250.000.00. Lang-
stærsti hluti stofnsins eru verð-
tryggðar áhættulíftryggingar, en
félagið selur auk þess þrjár aðrar
tegundir áhættulíftrygginga, og
viðbótartryggingar vegna varan-
legrar slysaörorku og/ eða slysa-
dauða.
Innborgað hlutafé félagsins er
kr. 10.000.000.00. Stjórn félagsins
skipa: Olafur Þórðarson formað-
ur, Sturlaugur H. Böðvarsson,
Margrét Schram, Gísli Olafsson
og Gfsli Marfnósson.
þessari jörð, eins og Finnbogi
Guðmundsson landsbókavörður
segir í eftirmála, en hann hefur
séð um útgáfu þessarar bókar,
sem komin er út á íslenzku hjá
bókaútgáfu Menningarsjóðs og
Þjóðvinafélagsins. Hefur það ver-
ið mikið verk og vandasamt að
koma þessu undirstöðuriti, sem
allur heimurinn !es nú og ræóir, á
íslenzku.
Dr. Þorsteinn Sæmundsson átti
frumkvæðið að þvi að Þjóðvina-
félagið léti þýða og gæfi út verk
þetta á íslenzku. Var að hans ráð-
um samið um það við Verkfræði-
og raunvísindadeild háskólans og
Þorstein Vilhjálmsson lektor, að
hann ynni að þýðingunni og
fylgdist dr. Þorsteinn Sæmunds-
son framan af nokkuð með
þýðingarstarfinu, en siðan kom
það æ meir i hlut Finnboga
Guðmundssonar að hafa þar hönd
í bagga. Þýddi Þorsteinn Vil-
hjálmsson meginhluta verksins,
skýrslu Massachusettshópsins,
sem er að vonum víða allfræðilegs
Framhald á bls. 47.
Margareta
Jonth hér
öðru sinni
SÆNSKA sópransöngkonan
Margareta Jonth, sem hélt tón-
leika í Norræna húsinu í október
1973, er hér i heimsókn öðru
sinni. Með henni koma nú eigin-
maður hennar Leif Lyttkens,
visnasöngvari og gítarleikari, og
píanóleikarinn Lennart Wallin,
undirleikari hennar. Þeir, sem
hlýddu á söng Margaretu Jonth í
fyrra, voru á einu máli um það, að
hún syngi frábærlega vel og tón-
leikarnir vöktu hina mestu hrifn-
ingu. Listamennirnir eru hér að
þessu sinni f boði Norræna húss-
ins og Norræna félagsins og
munu halda tónleika á nokkrum
stöðum. Þriðjudaginn 10. desem-
ber verða tónleikar í Norræna
húsinu, og verða þá m.a. á efnis-
skrá sænskir söngvar, bæði róm-
önsur og vísur með gítarundir-
leik, og eins þýskir söngvar með
píanóundirleik. Samfelldur þráð-
ur f þessari efnisskrá er barnið,
bæði jólabarnið og önnur börn, og
hefur söngkonan valið efnis-
skránni heitið „Gullkorn úr heimi
barnsins". Auk þessara tónleika í
Norræna húsinu halda þau
tvenna tónleika utan Reykjavík-
ur. Fyrri tónleikarnir verða í
Grindavík sunnudagskvöld 8.
des., og hinir siðari verða í Hvera-
gerði miðvikudaginn 11. desem-
ber. Ennfremur mun Margareta
Jonth syngja á Luciu-hátfð
islensk-sænska félagsins, sem að
vanda verður haldin í Norræna
húsinu 13. desember, og þar mun
hún syngja bæði Luciu-söngva og
sænska og þýska jólasöngva.