Morgunblaðið - 08.12.1974, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. DESEMBER 1974
fólk — fólk —
Stranda-
menn
— fólk — fólk
MIÐSVÆÐIS I byggdinni f
Hólmavfk býr Árni Jónsson úr-
smiður og orgelleikari. Við bönk-
uðum upp hjá honum eitt sfð-
kvöldið til þess að rabba við hann
um gangverkið í lífi hans sjálfs.
„Jú, það á að heita, að ég sé
orgelleikari," sagði hann, „í 25 ár
var ég með 5 kirkjur hér um
kring, kirkjurnar á Hólmavfk,
Staðarkirkju, Kaldrananeskirkju,
Kapelluna á Drangsnesi og Kolla-
fjarðarneskirkju. Nú er ég aðeins
með Kapelluna á Drangsnesi og
kirkjuna á Kaldrananesi."
Reykjavik gekk það i tvo daga og
svo var það aftur og aftur f við-
gerð og ekkert gekk. Svo kom
hann með það til mín og bað mig
að líta á það. Eftir það runaði það
á réttum tíma og gekk eins og
klukka.
Maður hefur lært mest á sjálfs-
lærinu og reynslunni, allt, sem
maður gerir svona, byggist á því,
að neyðin kennir naktri konu að
spinna. Maður fikrar sig svona
áfram. Áður renndi ég óróaása í
fín kvenúr, en nú er hægt að fá þá
tilbúna."
„ Og svo spila
ég yfir á
tóninn
prestsins.. ”
Arni er fæddur að Fitjum
þarna f sveit 11. nóv. 1896, svo
hann vantar aðeins tvö ár f 80.
„Maður er farinn að verða hálf
linur til vinnu nú orðið, er mest
við úrsmíði og dálitla verzlun,
úra- og klukkuverzlun. Hér áður
fyrr gruflaði ég um tíma í útvörp-
um líka, en ég hafði andsk . . .
ekkert til þess.
Ég hef verið griðarmörg ár að
gera við, en aldrei hef ég lært
neitt til þess nema af reynslunni.
Og þó, einu sinni fékk ég nokkra
tilsögn hjá manni, sem ég vann í
slætti hjá.
Annars verð ég að segja mér til
hróss, aó ég hef stundum gert við
úr, sem þeir fyrir sunnan hafa
ekki getað gert við. Það var til
dæmis fyrir stuttu, að ég gerði við
rússneskt úr, sem hafði verið
haldið dyntum. Maðurinn, sem á
það, fór með það í viðgerð til
Reykjavikur til að láta hreinsa
það og laga vekjarann, en úrið er
þannig gert, að ef vekjarinn er
stilltur sérstaklega runar það á
þeim tíma, en runið virkaði bara
ekki. Ég held, að maðurinn hafi
farið með úrið í viðgerð til hálf-
gerðs komma í Reykjavík og
sjálfur er hann hálfgerður
kommi, svo þetta var náttúrlega
ekki gott. Eftir viðgerðina i
Hendur orgelleikarans á
spássitúr um orgelið.
Snuddað við stálið.
„Er skemmtilegt að fást við fín-
gert úravirki?"
„Jú, það er gaman að því og það
er líka gaman að geta gert við úr,
sem hinir geta ekki gert við. Það
virðist hjá sumum í Reykjavík
þótt þeir séu lærðir, að það sé
léleg viðgerð hjá þeim. Ef til vill
mega þeir ekki vera að þessu þar.
Það var stúlka fyrir sunnan með
úr, sem vildi stanza, og það
kostaði 800 kr. að gera við það, en
ekki gekk það lengi. Hún kom
með úrið til mín fyrir þremur
árum og það var nú lítið að gera
við, en það hefur gengið siðan.“
„Hvenær byrjaðir þú að spila á
orgel?"
„Ég byrjaði að spila 25 ára
gamall. Ég var þá tímakorn í
Kollafjarðarnesi hjá séra Jóni
heitnum Brandssyni. Þá var þar
lítið einradda orgel, sem ég fór að
leika mér við. Oft gekk það illa
fyrst og ekki gat ég fundið út til
hvers svörtu nóturnar voru, en
svo kom þarna konatog sagði mér
það og þannig fikraðist þetta
áfram. Ég var í 6 tima undir
kennarahendi hjá Tómasi Brands-
syni og er það mín skólaganga i
orgelleik. Mest hef ég lært með
því að fikra mig áfram og sjá hjá
öðrum, en í mínu ungdæmi var
. ekki mikið um kennslu. Þá var
Árni býr einn í húsi sinu og
þegar ég spurði hann hvort hann
hefði ekki kvænzt svaraði hann:
„Ég hef alltaf hætt við að gifta
mig, hef ekki átt við það og hef
ekki átt barn með neinni, enda
hefði mér leiðzt það úr því að ég
kvæntist ekki.
Það er gott að vissu leyti að
hafa kvenmann ef maður hefði
vanið sig við það. Það er skemmti-
legt að haldið sé hreinu og eld-
aður góður matur, en mér líkar
þetta vel. Það er rólegt og frjálst á
margan hátt. Ég malla sjálfur, þá
get ég etið þegar ég vill.“
1 lofti stofunnar hangir jóla-
skraut, glitfléttur og mislitar
perur. Ég spurði Árna hvort þetta
væri fyrir næstu jól eða siðan um
siðustu jól.
„Ég hef jólaskrautið uppi allt
árið,“ svaraði hann, „nenni
ekkert að vera að taka þetta
niður.“
„Hvernig finnst þér bæjar-
bragurinn hér á Hólmavik,"
spurði ég.
„Ég hef nú í sjálfu sér lítið
saman við hann að sælda og lítið
að segja. Hér eru engar róstur,
allt gengur rólega fyrir sig. Það er
hressilegt fólk hér og vinnusamt.
Sumir strákarnir sletta i sig
brennivíni og venja sig á þennan
andskota. Ég hef einu sinni á
ævinni orðið fullur og ekki ætlað
mér það aftur.“
Spjallað við
Arna úrsmið og
orgelleikara
á Hólmavík
Árni sagði, „ja, þaó er nú allt eftir
því hvað það er stórt. Þú getur
reynt að koma, það getur vel verið
að ég eigi það.“
Þannig gengur það fyrir sig á
þessum slóðum, allt tekur yfir-
leitt skamman tíma i rólegheit-
unum, því það eru alltaf ein-
hverjir klárir til að bjarga hlutun-
um.
Svo settist Arni við orgelið og
tók eina preludiu, þá rauluðum
við nokkra sálma og svo spilaði
hann með tilþrifum Ö þá náð að
eiga Jesúm og um leið og hann
tók aukarós i lokin sagði hann:
„Og svo spila ég hér yfir á háa
tóninn prestsins, G-hljóminn, þar
sem Séra Andrés syngur Drottinn
sé meðyður.“
aðeins heimakennsla í skrift,
reikningi og lestri.“
„Þú áttir á sínum tíma við
smíðar og gerir reyndar enn m.a. í
sambandi við viðgeróir á
orgelum."
,,Já, ég var alltaf hneigður fyrir
smiðar, smíðaði m.a. skápa og
dívana, en nú er það allt hætt, nú
gilda plastdýnurnar og þessir
svampar. Ég hef hins vegar gert
við hljóðfæri, hamonium og
fleira. Núna er ég að gera við tvö
hér niðri hjá mér, annað á frúin
hans Halldórs á Hrófbergi, en
hún spilar danslög á orgelið. Mér
líkar vel við þessi litlu harmoni-
um. Stóru hljóðfærin gefa náttúr
lega mikla möguleika í hljómum,
en mér finnast þau litlu ekki
siðri."
Það var bankað léttilega og
Árni fór til dyra. Það var sælað og
síðan sagði komumaður: „Ætli ég
eigi ekki úr hjá þér?“
„Jú, ætli það ekki,“ svaraði
Arni.
„Já, ég hef alltaf trassað að
sækja það.“
Og svo var úrið dregið upp úr
pússi og þar með var komumaður
horfinn.
„Þú dregur nú úr þessu helvítis
bulli í mér,“ sagði Árni þegar
hann kom aftur inn í stofu, „en
það er ekki nein lygi.“
Þá hringdi siminn.
„Vantar þig tex,“ heyrði ég að
Preludia leikin á orgelið.
Það þarf nettleika við úraviðgerðir.