Morgunblaðið - 25.02.1975, Qupperneq 7

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. FEBRUAR 1975
7
Aðhugsahið
óhugsanlega
Flestir munu nú vera sammála
um, að einokun olíuútflutnings-
ríkjanna á framleiðslu sinni
hafi verið alvarlegasti atburður
ársins 1974. Margir áhrifamikl-
ir menn hafa varað við þeirri
hættu, sem efnahagslífi verald-
ar stafi af fjórföldun olíuverðs-1
ins. Sumir tala jafnvel um að
vestrænni menningu sé ógnað.
Ef útlitið er svo slæmt,
hvernig stendur þá á þvf, að
ekki er nein ógnun nægilega
sterk til þess að breyta ástand-
inu. Þessi einfalda en þó vekj-
andi spurning er sett fram í
grein, sem sennilega mun hafa
mikil áhrif um allan heim. Hún
er skrifuð af Fobert W. Tucker
prófessor í alþjóðamálum við
John Hopkins háskólann, og
mun birtast í janúarhefti tíma-
ritsins „Commentary".
Tucker vekur máls á hugsan-
legum hernaðaraðgerðum
Bandaríkjanna við Persaflóa og
ræðir það, sem mælir með og
móti þeim af kaldri skynsemi.
Grein hans er enn athyglis-
verðari fyrir þá sök, að hann er
þekktur fyrir að mæla með því
að dregið verði úr afskiptum
Bandaríkjanna af málum ann-
arra ríkja.
Tucker skýrir hina hefð-
bundnu merkinu orðsins
,,kreppa“ í samskiptum ríkja
þannig, að þá hafi jafnan verið
um að ræða deilur vegna lífs-
hagsmuna, að sem „sífellt mátti
búast við því“, að neytt yrði
hernaðarmáttar. Hér er þó um
llfshagsmuni að ræða, en samt
sem áður hefur enginn virki-
lega hótað hernaðarátökum.
Stafar það af einhverjum tak-
tískum hindrunum eða hefur
orðið „bylting" I alþjóðamál-
um?
Ef Iitið er á málin frá hag-
nýtu sjónarmiði, kveðst Tucker
ekki sjá mikla erfiðleika á beit-
ingu vopnavals. Það svæði sem
bezt væri fallið til hertöku er
strandlengjan frá Kuwait til
Quatar, en þar eru framleidd
um 40 af hundraði allrar oliu-
framleiðslu OEPC-rikjanna.
Ríkin á þessu svæði eru nú
hernaðarlega veik. Þau eru fá-
menn og skóglítil og „þess
vegna er ekki hægt að bera þau
saman við Vietnamaðþvíleyti
hve miklu auðveldara er að
koma við raunhæfu eftirliti". Á
jafn hispurslausan hátt lýsir
Tucker því yfir, að hann telji
afskipti Sovétríkjanna af
hern;1 .araðgerðum ólíkleg.
Hann álítur, að framleiðslu-
mannvirki á svæðinu muni
verða eyðilögð, en telur að í
versta falli muni þau verða tek-
in til starfa á ný eftir þrjá eða
fjóra mánuði.
Síðan, segir Tucker, gætu
Bandarikjamenn framleitt olíu
i þeim tilgangi að rjúfa einok-
unina. Þeir ættu að sýna fram
á, að þeir hefðu ekki skorizt í
leikinn til þess að hagnast á
því, og það gætu þeir gert með
því „að selja olíuna á
kostnaðarverði". Stóru olíu-
félögin ættu ekki að fá að halda
áfram að „stórgræða". Kojna
yrði heiðarlega fram við fram-
leiðslurikin og tryggja þeim
sanngjarnt verð (augljóslega 5
til 6 dollara fyrir tunnuna, þótt
Tucker nefni það ekki beinlín-
is). Þessu verði mætti breyta í
framtíðinni í samræmi við
breytingar á heimsmarkaðs-
verði.
Fyrir þá, sem stunda realpoli-
tik og hugsa allt út frá hern-
aðarmætti er óneitanlega mikil
rökvísi í kenningu Tuckers.
Fyrst Bandarikin gátu farið I
stríð í Víetnam, þar sem við átt
um í rauninni engra hagsmuna
að gæta, hvorki pólitfskra né
efnahagslegra, hví skyldum við
þá ekkert aðhafast þegar vest-
ræn siðmenning er sögð í
hættu.
,;Raunsæismennirnir“ létu
okkur berjast í Víetnam i meira
en áratug og sögðu að það væri
til þess að sýna fram á ákveðni
okkar og trú á málstaðinn. Hið
kaldhæðnislega við það ranga
og siðlausa ævintýri var auðvit-
að, að það eyðilagði viljastyrk
I 1 % I'u /
V V sfe - 1
iNeUrJJorkStme^
jC2T^\
eftir
Anthony
Lewis
bandarisku þjóðarinnar; ekki
aðeins viljann til þess að berj-
ast, heldur einnig viljann til
þess að bregðast hraustlega við
þegar verja þurfti mikilvæga
hagsmuni, — án þess þó að
grípa til vopna.
Hið „furðulega" við afstöðu
Bandarikjanna í olíukrepp-
unni, svo notuð séu orð
Tuckers, er, að þau hafa ekkert
gert, hvorki á pólitíska né efna-
hagslega sviðinu. Heima fyrir
hafa tveir forsetar eytt heilu
ári til einskis, þar sem þeir
neita að ómaka kjósendur. Öll-
um er ljóst að skera verður
niður orkuneyzluna, en við lát-
um vaða á súðum. Erlendis
keppumst við við að selja
nýjustu og fullkomnustu vopn-
in, fyrir billjónir, til ríkjanna
við Persaflóa; við erum að
vopna þá, sem eru að tortfma
okkur.
Grein Tuckers hefur vafa-
laust náð tilgangi sínum að þvf
leyti sem hún hjálpar okkur til
skilnings á því, hvað er í raun-
inni um að ræða. Að öðru leyti
heldur hann því fram, að með
bandarískri hernaðaríhlutun
megi finna skjóta og örugga
lausn á oliukreppunni, og þar
held ég hann fara villur vegar.
Reynslan hefur kennt okkur,
að hyggilegt er að vera ekki
jafn bjartsýnn og Tucker er um
áhrifamátt bandariskra
hernaðaraðgerða. Við verðum
einnig að treysta því varlega að
Sovétríkin muni sitja hjá, og
við ættum að varast þjóðlegar
hefndaraðgerðir þeirra sem
yrðu fyrir barðinu á hernaðar-
aðgerðum okkar. Einnig hlýtur
maður að trúa varlega þeirri
hugsjón, að Bandaríkjamenn
muni skipuleggja svo olíusöl-
una, að til heilla horfði fyrir
aðrar þjóðir.
Auk þessara hagnýtu hug-
leiðinga ættum við að lfta eilítið
á siðferðislegu hliðina, eða öllu
heldur, hvað er skynsamlegt.
Væri skynsamlegt að leggja út i
styrjöld með öllum þeim afleið-
ingum, sem hún getur haft, til
þess eins að lækka verðið á
olíutunnunni úr 10 dollurum í
6? Með því er aðeins hægt að
mæla, ef allt annað leiðir til
ófarnaðar. Nú vitum við hins
vegar, að oliuframleiðslan er
takmörkuð, og að aukin eftir-
spurn myndi leiða til verð-
hækkana áður en langt um liði,
hvaða stefna sem yrði tekin.
Samtök olíuframleiðsluríkj-
anna hafa komið okkur í mjög
erfiða klemmu og þeim verður
að mæta með stjórnmálalegum
og efnahagslegum aðgerðum.
Þegar til lengdar lætur, og það
er ekki langt þangað til, mun-
um við geta aðlagazt þvi að við
höfum ekki lengur ótak-
markaða og ódýra orku. Draum-
ar um sigursæla fallbyssubáta
munu ekki verða til þess að
hjálpa okkur að aðlagast þess-
Um breyttu aðstæðum. Þeir
mundu leiða af sér hættulegar
draumsýnir um að hagvöxtur
eftirstríðsáranna, sem byggðist
á ódýrri orku, geti gengið
endalaust.
(Þýð. J. Þ. Þ.)
Brotamálmur Kaupi allan brotamálm langhæsta verði. Staðgreiðsla. Nóatún 27 Simi 25891. Kona óskast til heimilisstarfa utan Reykjavikur. Upplýsingar i sima 20074 eftir kl. 5 á kvöldin.
Salur til leigu Árshátiðir — fermingarveizlur — afmæli. Uppl. gefur Ingólfur Helgason simar 50008 og 24966. Milliveggjaplötur vorar eru nú aftur fyrirliggjandi. Athugið að nákvæmni i stærð og þykkt sparar pússningu. Steypistöðin hf., simi 33603,
Eignaskipti Vil skipta á góðri sérhæð með bílskúr i Láugarneshverfi og litlu einbýlishúsi sem næst miðborg- inni. Má þarfnast standsetningar. Upplýsingar í sima 85820 kl. 1 —5. Rennilásar og hnappar i miklu úrvali. Haraldur Arnason Heildverzlun Sími 1 5583.
Skattuppgjör Tek að mér skattuppgjör fyrir minni fyrirtæki. Til viðtals frá kl. 9 e.h. til 8 e.h. Svavar H. Jóhannsson, Klapparstig 31, Simi 1 7249. Springdýnur Tökum að okkur að gera við springdýnur samdægurs. Sækjum og sendum ef óskað er. Opið til 7 alla daga. KM springdýnur, Helluhrauni 20, Hafnarfirði. Simi 53044.
Véladeild S.Í.S.
Ármúla 3.
Höfum verið beðnir að selja Chevrolet Impala 74, sem verður í
sýningarsal okkar, að Ármúla 3 i dag og naestu daga. Bill i sérflokki.
Verðinu stillt i hóf. Sími 38900.
n®------------
HJÓLHÝSA TJÖLD
★ NOTIÐ FORTJÖLD Á HJÓLHÝSIN
★ TVÖFALDIÐ FLATARMÁLIÐ
★ PANTIÐ TÍMANLEGA FYRIR SUMARIÐ^
E. TH. MATHIESEN H.F.
^STRANDGOTU 1—3, HAFNARFIROI — SÍMI 51919 .
Þetta merki ættu
allir karlmenn
aö þekkja!!
Hvers vegna? Jú, því að KORATRON buxur þarf
aldrei að pressa,- sama hvað ó gengur, og eftir
hvað marga þvotta. KORATRON buxur eru
fyrir þó karlmenn, sem klæða sig af smekkvisi og
snyrtimennsku. KORATRON buxur eru því
kjörnar fristunda- og vinnubuxur fyrir snyrtimenni.
AUK ÞESS SPARAST GJALDEYRIR
V