Morgunblaðið - 12.04.1975, Síða 3

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. APRtL 1975
3
SÆMUNDUR Á SELNUM — Myndin var tekin þegar stjórn Happdrættis Háskóla
íslands afhenti Ásmundi Sveinssyni styttuna til eignar í gær. Frá vinstri Ásmund-
ur, Guðlaugur Þorvaldsson, Björn Björnsson, Þórir Kr. Þórðarson, Páll H. Pálsson
og Ingrid, eiginkona listamannsins.
„AÐ BERJAST VIÐ VAN-
KANTANA í SKRATTANUM,
ÞAÐ ER LÍFSBARÁTTAN”
STYTTA Ásmundar Sveinssonar, Sæmundur á selnum, hefur nú verið steypt í eir eftir frummyndinni.
Gerðar voru tvær styttur, en áður hafði sem kunnugt er verið stækkuð mynd eftir frummyndinni og
stendur hún á háskólalóðinni f Vatnsmýrinni.
Það er Happdrætti Háskóla tslands, sem hefur látið gera afsteypurnar. Önnur þeirra er í
húsakynnum happdrættisins við Tjarnargötu, en forráðamenn happdrættisins afhentu listamanninum
hina til eignar í gær og stendur hún nú á stöpli f sýningarsal hans við Sigtún.
Ásmundur Sveinsson lét f ljós mikla ánægju með að höggmyndin hefði nú verið steypt f eir f sömu
stærð og frummyndin.
Sfðan Ásmundur mótaði styttuna eru nú liðin um fimmtfu ár, en þá var hann við nám í Parfs.
Listamaðurinn lét þau orð falla, að boðskapur myndarinnar væri augljós og ætti ekki hvað sfzt við
nú. Hann sagði: „Lffsbaráttan sjálf er fólgin í því sem kemur fram f myndinni. Hún er fólgin f þvf að
berjast við vankantana f skrattanum, sem sé baráttan milli góðs og ills.
Það er vel viðeigandi, að þessi mynd standi á háskólalóðinni því að bókin er það vopn f þessari
baráttu, sem helzt dugar.“
Flugvallarskatturinn:
Yfir 100 millj. króna auka-
útgjöld að mati Flugleiða
Mikil nýting
félagsheimila
FORRÁÐAMENN Flugleiða hafa
nú haft til athugunar frumvarp
til laga um ráðstafanir f efnahags-
málum og fjármálum, sem liggur
fyrir Alþingi til meðferðar og
lýsa sig í grundvallaratriðum
andvíga þeim ákvæðum þess þar
sem fjallað er um álagningu flug-
vallarskatts.
Félagið hefur þó sérstaklega
mótmælt flugvallargjaldinu í
þeirri mynd, sem i frumvarpinu
er lagt til og telur óhjákvæmilegt
miðað við fyrirvarann, sem gert
er ráð fyrir, að það verði að taka á
sig að stórum hluta þetta nýja
gjald vegna þess að ekki sé hægt
að koma þvi inn i fargjalda-
hækkun fyrr en 1. október. Breyt-
ingar á sumarfargjöldum og
sumarferðum til íslands mundu
hafa mikinn kostnað í för meö
sér, m.a. vegna þess að þegar hafa
verið gefnir út sérstakir pésar og
áætlanir fyrir Islandsferðir fyrir
a.m.k. 15 milljónir króna auk
beinna auglýsinga í fjölmiðlum
eriendis.
1 greinargerð Flugleiða um
þetta atriði segir ennfremur að
svo geti farið að félagið neyðist til
að taka á sig allt flugvallargjaldið
vegna útlendinga fram til 1.
október nk. en aukinn kostnaður
af þess völdum yrði um 103
milljónir króna. Yrði þess hins
vegar freistað að ná gjaldinu inn
við sölu erlendis þrátt fyrir þá
röskun og þá hættu, að ferða-
mönnum snerist hugur, hefur
verið áætlað að félagið yrði engu
að síður að greiða u.þ.b. 64
milljónir króna i flugvallargjald.
Einnig er þess getið að hækkun
lendingargjaldanna, sem getið sé
í greinargerð frumvarpsins,
myndi hafa í för með sér um 44,5
milljóna króna hækkun á þessu
ári. Vakin er sérstök athygli á því
að komum erlendra flugvéla hef-
ur fækkað um Keflavikurflugvöll,
og að allar hækkanir komi þvi
mjög þungt niður á innlendum
flugrekstraraðilum. Er áætlað að
80% af lendingum ársins 1975 séu
lendingar Flugfélags Islands og
Loftleiða.
190 Hjúkrunarkonur og -nemar
á Landakoti, Landspltalanum og í
Hafnarfirði hafa sent Álþingi eft-
irfarandi ályktun:
„1 júni 1973 kom út nefndarálit
og frumvarp til laga uidtóstureyð-
ingar og ófrjósemisaðgerðir. Olli
það miklum umræðum og deilum
ög eftir eina umræðu á Alþingi
fór það í nefnd. i janúar 1975 kom
frumvarpið aftur fram i breyttri
mynd. Undirritaðar hjúkrunar-
konur fagna því að grein 9.1 hef-
ur verið felld niður úr frumvarp-
inu.
Skyldustörf hjúkrunarkvenna
við fóstureyðingu fela i sér eyð-
I umræðum um notkun félags-
heimila á ráóstefnu sveitar-
stjórnarmanna um menningarmál
kom það m.a. fram að rangt er að
almennir dansleikir séu uppi-
staða i, starfi þeirra og tölulegar
upplýsingar ræðumanna um notk-
un félagsheimila bæði á Suður-
landi og Austurlandi stuðluðu að
þvi að afsanna það. Félagsheimil-
in er 160 talsins og 5 í smíðum.
T.d. kom fram í erindi Daníels
Guðmundssonar, oddvita Hruna-
mannahrepps, að á 16 árum, sem
félagsheimilið á Flúðum hefur
starfað, hafa verið haldnir þar
200 dansleikir, eða um 13,5% af
öllum samkomum þar. Og i erindi
Steinþórs Gestssonar alþingis-
manns kom fram að á 3 árum, frá
1972—1974, voru i Aratungu ár-
lega 10 dansleikir, en nýting á
heimilinu að öðru leyti frá 338
sinnum 1972 upp i 459 sinnum
1974. Og i Arnesi voru dansleikir
tvö árin sex talsins, en 12 árið
1973, þegar húsið var notað frá
194 sinnum upp i 207 sinnum á
ári. Og í erindi Sigurðar Blöndals
kom i ljós i tölum um nýtingu
allra félagsheimila á Austurlandi,
að á árinu voru dansleikir 245 i 17
félagsheimilum af þeim 2633
skiptum, sem 21 heimili voru í
notkun. I 4 heimilum með litla
nýtingu var enginn dansleikur.
En hvað er þá iðkað í þessum
heimilum. I erindi Daniels kom
fram eftirfarandi um félags-
heimilið að Flúðum. Tónleikar og
leiksýningar eru tæplega 10 sinn-
um á ári, tafl og spil 16 sinnum á
ári, fundir 36 sinnum, ýmsar sam-
komur 19 á ári eða um 80 sam-
komur á ári. Kvikmyndasýningar
eru einu sinni i viku, bókasafn er
i félagsheimilinu, sem rekur úti-
bú í barna- og unglingaskólanum,
og ótaldar eru söng- og leikæfing-
ar, iþróttakennsla i sambandi við
Flúðaskóla fyrir 160—170
nemendur o.fl. Um menningar-
gildi þessa gaf Daníel frekari
skýringu þar sem kom m.a. fram
að leiksýningar og tónleikar eru
ýmist frá heimamönnum eða leik-
flokkar og tónlistarfólk heimsæk-
ir staðinn, á fundum eru rædd
ýmis mál, sem leiða af sér aukna
menningarneyzlu, samkomur
spanna yfir margskonar efni, svo
sem körfubolta, skák, bridge og
frjálsar íþróttir innanhúss, heim-
boó milli félaga, þar sem haldnar
eru kvöldvökur með heimatil-
búnu efni, árlega er hjóna-
skemmtun og þjóðhátíðarsam-
koma 17. júní, ýmis félagsmála
námskeið eru haldin og tónlistar-
skóli Arnessýslu hafði aðstöðu i
húsinu um tíma. — Segja má að
félagsheimilið eigi rikan þátt í lifi
og starfi fólksins, sem i strjálbýl-
inu býr, sagði Daniel.
Steinþór Gestsson lagði fram
gögn um félagsheimilin Aratungu
og Árnes í 3 ár, þar sem m.a. kom
fram að leiksýningar eru i hverju
ingu á lifi, því teljum við að fyrir
fóstureyðingu þurfi að liggja gild-
ar heilsufars- og félagslegar
ástæður móður. Aó öðrum kosti
teljum vió aó vinna við þessi störf
sé brot á þeim siðareglum sem
okkur ber að virða.
i Alþjóða sigðareglum hjúkrun-
arkvenna segir: „Hjúkrunarkon-
an skal nota þekkingu sina og
þjálfun til þess að vernda líf, lina
þjáningar og efla heilbrigói" og
einnig „að taka ábyrgan þátt í
störfum annarra þjóðfélagsþegna
til eflingar heilbrigðismála og
annarra velferðamála“. Verði
árinu 1974. 1 hvorugu húsinu eru
kvikmyndasýningar, en hin mikla
nýting á þeim, 459 skipti i Ara-
tungu á árinu 1974 og 207 skipti í
Arnesi, er fógin í almennum
fundum, venjulega um 20 á ári,
nefnda- og stjórnafundum, upp i
39 á ári, samkomum félaga, sem
er misjöfn, upp i 15 talsins i Ara-
tungu og 7 í Arnesi sl. ár, söng-
skemmtanir og tónleikar, leik- og
söngæfingar, sem skipta mörgum
tugum árlega, tómstundakvöld,
sem voru 18 og 13 sinnum i
í húsunum, 53 íþróttaæfingar i
Aratungu og 28 i Arnesi, tónlist-
arskóli 39 sinnum i Aratungu og
þar er líka leikfimiskennsla i
skóla 135 sinnum. — Af þessum
gögnum má nokkuð ráða, sagði
Steinþór, hversu verðmæt félags-
heimilin eru til þess að byggja
upp félagslif i hinum ýmsu byggð-
arlögum. 1 krafti þess félagsstarfs
getur þróast, ef rétt er á haldið,
menning, sem manninum er holl
og nauðsynleg til lífsfyllingar.
Sigurður Blöndal, sveitar-
stjórnarmaður í Vallahreppi,
hafði með sinni ræðu prentað
yfirlit um notkun félagsheimila í
Austurlandskjördæmi 1974. Eru
félagsheimilin 21 talsins, en vant-
ar á 6 stöðum, og nýting þeirra að
vonum mjög misjöfn, enda stað-
irnir misstórir. Mesta nýtingu
hafði Egilsbúð i Neskaupstað þar
voru 252 kvikmyndasýningar, 19
dansleikir, 18 listsýningar og 92
aðrar samkomur, alls 311. Næst
kom Lindarbær í Hafnahreppi,
sem nýtt var 332 sirinum, þ.e.
fyrir 266 kvikmyndasýningar, 39
dansleiki, 6 listsýningar og 21
aðrar samkomur. Valhöll á Eski-
firði var nýtt 311 sinnum, þar af
124 sinnum til kvikmynda-
sýninga, 7 dansleikja, 5 list-
sýninga og 175 annarra samkoma.
Valaskjálf á Egilsstöðum var nýtt
285 sinnum, þar af með 144 kvik-
myndasýningum, 32 dansleikjum,
9 listsýningum og 100 öðrum sam-
komum, Herðubreið á Seyðisfirði
var nýtt 254 sinnum, þar af 224
sinnum fyrir kvikmyndasýningar,
20 sinnum fyrir dansleiki og 10
sinnum fyrir aðrar samkomur, en
ekki fyrir listsýningar. Skrúður í
Búðahreppi, sem nýtt var 249
sinnum, hafði 12 sinnum list-
sýningar, 12 dansleiki, 170 kvik-
myndasýningar og 55 aðrar sam-
komur. Félagslundur i Reyóar-
firði er þó með flestar listsýning-
arnar eða 15 talsins, 108 kvik-
myndasýningar, 20 dansleiki og
109 aðrar samkomur. Og í Mikla-
garði i Vopnafirði voru 4 list-
sýningar, 96 kvikmyndasýningar
og 78 aðrar samkomur eða alls 203
sinnum notað húsið. Önnur
félagsheimili hafa minni nýtingu
en 200 sinnum á árinu. En
Fjarðarborg i Borgarfjarðar-
hreppi, sem aðeins er nýtt 56
sinnum á árinu, hafði 4 listsýning-
ar, 16 dansleiki og 36 aðrar sam-
komur.
frumvarpið samþykkt i sinni upp-
runalegu mynd munum við mæl-
ast til þess að inn i frumvarpið
verði felld ákvæói um að hjúkrun-
arkonan þurfi ekki að vinna við
framkvæmd umræddra aðgerða."
Forgöngu um undirskriftirnar
höfðu Vigdis Magnúsdóttir, for-
stöðukona, Landspítalanum,
Bjarney Tryggvadóttir, aðstoóar-
forstöðukona, Landspitalanum,
Guðrún Árnadóttir, deildarhjúkr-
unarkona, Fæðingardeild Land-
spítalans, Dóra Hansen, skurð-
stofuhjúkrunarkona, Fæðingar-
deild Landspítalans, og Maria
Finnsdóttir hjúkrunarkona.
Sýningu Stein-
unnar lýkur á morgun
Sýningu Steinunnar Marteinsdóttur á listmunum úr leir lýkur á
Kjarvalsstöðum annað kvöld. A sýningunni eru um 400 munir og hefur
meirihluti þess, sem falt var, selzt. Áðsókn að sýningunni hefur verið
með ágætum og hafa sýningargestir verið um átta þúsund það sem af
er. Nokkuð hefur verið um það að hópar skólafólks hafi skoðað
sýninguna, svo og hópar úr stofnunum.
húsi frá 2 á ári upp i 11, fæstar á
190 hjúkrunarkonur telja
eyðingu lífs brot á siðareglum