Morgunblaðið - 08.05.1975, Qupperneq 1

40 SIÐUR
103. tbl. 62. árg.
FIMMTUDAGUR 8. MAÍ 1975
Prentsmiðja Morgunblaðsins.
STRlÐSLOK — I dag fyrir 30 árum lauk stríðinu í Evrópu. A myndinni staðfestir þýskur foringi
skilyrðislausa uppgjöf Þjóðverja i tjaldi Montgomerys marskálks á Luneborgarheiði. Síðan skrifuðu
aðrir þýskir fulltrúar undir svipaða skilmála í Berlín. Morgunblaðið segir frá stríðslokunum í dag á bls.
12,13 og 14.
Flóttamanna hjálpin:
Betri undirtektir
við beiðni F ords
Portúsal vill vera
stinrn pn hann sap
Soares er enn fús til samvinnu við
kommúnista með ákveðnum skilyrðum
Lissabon, Washington,
7. maí. Reuter. AP. NTB.
Upplýsingamálaráðherra
Portúgals, Jorge Correia Jesu
ino, sagði í Washington S dag
að Portúgalir hefðu í hyggju að
vera áfram í Atlantshafsbanda-
laginu og framtíðarhlutverk
landsins innan þess yrði hið sama
og hingað tii.
— Mario Soares, leiðtogi sósíai-
ista í Portúgal, sagði I dag að
kommúnistar hefu beitt hótunum
og pólitiskum klækjum til að ná
undir sfn áhrif fjölmiðlum lands-
ins og verklýðsfélögunum.
Soares sagði að við svo búið
mætti ekki lengur standa. Flokk-
ur hans væri enn fús til aó eiga
samstarf vió kommúnista í rikis-
Laos:
Hermönnum skipað
að leggja niður vopn
— fyrrv. ráðherra drepinn
Víentíane, 7. mai. AP. Reuter.
ÞAU tvö andstæðu öfl innan
stjórnar Laos, sem henni ráða,
undirrituðu f dag samning um að
binda endi á þær óeirðir, sem
hafa verið i landinu upp ásíðkast-
ið og meðal annars valdið þvf
hvað eftir annað að vopnahléið f
landinu hefur verið rofið.
Var þetta ákveðið að loknum
stjórnarfundi, sem kvaddur var
saman til að ræða atburði á Þjóð-
vegi 13, en sú leið er til keisara-
borgarinnar Luang Prabang fyrir
norðan Vientíane. Heimildir hers-
ins höfðu skýrt frá þvi aó her-
sveitir Pathet Lao ættu þar í
höggi við stjórnarhermenn og
■hefðu þeir siðarnefndu farið
mjög halloka siðustu dagana. Þá
bárust og fregnir af bardögum
umhverfis borgina Pan Pha Tang.
Aðstoðarforsætisráðherrann,
Phoumi Vongvichit, sem er
hlynntur Pathet Lao-
hreyfingunni, og Leuam Insisi-
engmay, sem er á hinum vængn-
um, samþykktu báðir að skipa
herflokkum aó hætta bardögum
tafarlaust. Rikisstjórnin sam-
þykkti einnig að banna pólitiska
mótmælafundi um rikið allt og
hætta við fyrirhugaða skrúð-
göngu hersins þann 11. mai, sem
er þjóðhátíðardagur landsins, af
Framhald á bls. 22
stjórn, en hann sagði að ákveðn-
um skilyrðum yrði að fullnægja
til að svo gæti orðið. Sagði Soares
að kommúnistar yrðu að vikja úr
mörgum þeim lykilstöðum sem
þeir hefðu tekið sér siðasta árið.
Hann sagði að leyfayrði frjálsa og
leynilega kosningu til að velja
verklýðsforystu, er rannsókn yrði
látin fara fram á stöðu frétta-
stofnana og blaða með það fyrir
augum að draga úr áhrifum
kommúnista, en nú væri ástandið
svo að fréttastofnanir og blöð
væru aðeins verkfæri til að fram-
leiða kommúniskan áróður.
Mario Soares sagði þetta á
blaðamannafundi, sem hann boð-
aði til í þvi skyni að kynna komm-
únistum sjónarmið sósialista, að
því er hann sagði.
Verkföll hafa breiðzt út i Portú-
gal í dag, m.a. gerðu matsveinar
og veitingafólk verkfall, þá var
einnig verkfall i efnaiðnaði lands-
ins og í prentsmiðjum. Soares
sagði að ástandið i landinu væri
nú svo alvarlegt, sérstaklega ef
verkföll héldu áfram að það gæti
leitt til hægribyltingar.
Soares er á förum til Frakk-
lands á næstunni og mun ræða við
Washington, 7. mai Reuter. AP. NTB.
FORD Bandarfkjaforseti hlaut f
dag verulegan stuðning frá þekkt-
um forystumönnum demókrata f
þeirri viðleitni að fá þingið til að
fallast á fjárveitingu til hjálpar
flóttafólkinu frá Suður-Víetnam.
Hefur dómsmálancfnd fulltrúa-
deildarinnar ákveðið að hefja
undirbúning að lagasetningu sem
veitti Ford að minnsta kosti nokk-
urn hluta af þeim 507 milljónum
dollara, sem hann hefur beðið um
flóttafólkinu til aðstoðar.
Mike Mansfield, leiðtogi demó-
krata í öldungadeildinni, sagði að
hann áliti að samþykkja ætti ein-
hvers konar sjóðsstofnun og enda
þótt hann hefði verið andvígur
um langa hríð ihlutun Bandaríkj-
amanna í Suður-Víetnams væri
ljóst að Bandaríkjamenn væru
skuldbundnir til að hjálpa þeim
sem þess væru helzt þurfi nú. Þá
sagði form. dómsmálanefndarinn-
NATO
forystumenn sósíalista þar, svo og
griska og italska og spánska til að
kanna möguleika á sósíalisma i
suðurhluta Evrópu.
Framhald á bls. 22
ar, Peter Rodino, sem einnig er
demókrati, að nauðsynlegt væri
að rétta hjálparhönd þessum
flóttamönnum og lofaði hann
skjótum aðgerðum og sagði að
hraðað yrði vinnu nefndarinnar
eftir þvi sem kostur væri.
Ford forseti sagði í ræðu sinni
að hann hvetti Bandarikjamenn
til að bjóða Suður-Víetnamana
jafn hjartanlega velkomna og þá
hina mörgu, sem á sinum tima
hefðu flúið til landsins frá Ung-
Framhald á bls. 22
Ford og Wil-
son hittust
Washington, 7. maí. Reuter.
FORD Bandaríkjaforseti og Har-
old Wilson, forsætisráðherra
Breta, ræddu saman f Washing-
ton f kvöld og var aðalumræðu-
efni þeirra fundur Atlantshafs-
bandalagsins f Brússel dagana 29.
og 30. maí nk., en þeir munu
báðir koma á þann fund. Þeir
munu og ræða aimenn öryggismál
og sambúð austurs og vesturs.
Aður en Ford ræddi við Wilson
hafði hann hitt að máli forsætis-
ráðherra Astralfu og Nýja Sjá-
lands, en ailir ráðherrarnir þrír
voru að koma af samveldisráð-
stefnunni f Kingston á Jamaica.
Scheel um stríðslokin:
Frelsunin kom utanfrá
Bonn, 6. mai. NTB.
WALTER Scheel, forseti Vestur-
Þýzkalands, flutti þjóð sinni ræðu
f gærkvöldi f tilefni þess að
þrjátiu ár eru liðin um þessar
mundir frá uppgjöf nasista í
síðari heimsstyrjöldinni. Scheel
lagði áherzlu á að mikilvægasta
markmið Þjóðverja væri að skapa
frið, enda þótt það hefðu vissu-
lega ekki verið Þjóðverjar sem
hefðu lagt lóð á vogarskál friðar-
ins fyrir þrjátfu árum.
Hann sagði að hálfur heimur-
inn hefði orðið að tortímast áður
en Hitlersríkið hefði fallið. — Við
skulum ekki gleyma því að frels-
unin kom utanfrá og við Þjóð-
verjar vorum sjálfir ekki færir
um að losa okkur undan okinu,
sagði Scheel. Hann bætti vió að 8.
maí 1945 hefði ekki aðeins mark-
að endalok Hitlerstímabilsins
heldur einnig þýzka ríkisins og
það væri orsök þess að Þjóðverjar
litu ekki á þennan dag sem friðar-
dag heldur uppgjafardag. —
Hitler skóp ekki það riki, en það
var land sem við elskuðum eins og
aórar þjóðir unna löndum sínum.
Því minntust Þjóðverjar dagsins
með sorg í huga.
Hann sagði, að Þjóðverjar gætu
ekki látið við það eitt sitja að tala
um frið, heldur yrðu þeir einnig
að leggja aó sér og færa fórnir í
þágu friðarins. Meðal þessara
fórna væri samningurinn um eðli-
legri samskipti við Austur-
Þýzkaland og önnur riki í Austur-
Evrópu, sagði forsetinn.
Frá hafréttar-
ráðstefnunni:
Öruggur meirihluti fyrir 200
mílna mengunarlögsögu strandríkis
Genf, 7. maí 1975,
frá Matthiasi Johannessen ritstjóra.
NU HAFA fyrsta og önnur nefnd
á hafréttarráðstefnunni hér f
Genf skilað skýrslum um störf sfn
og af þvf tilefni sneri Mbl. sér til
dr. Gunnar G. Schram prófessors,
sem setið hefur ráðstefnuna síð-
ustu vikurnar, og spurði hann um
niðurstöður af störfum þriðju
nefndar. Hann sagði: „Sú nefnd
fjaliar um samningu alþjóða-
reglna um varnir gegn mengun
hafsins og reglur um rannsóknir
erlendra rfkja í efnahagslögsögu
strandríkisins. Nú er orðið full-
Ijóst, að 200 mflna mengunarlög-
saga á yfirgnæfandi fylgi að
fagna á hafréttarráðstefnunni. Er
það mikill og góður áfangi, ekki
sfzt fyrir ríki sem byggja afkomu
sfna svo mjög á fiskveiðum sem
við lslendingar. 1 umræðum
nefndarinnar kom fram almenn-
ur og ótvfræður stuðningur rfkja
við 200 mílna mengunarlögsög-
una. Hins vegar standa enn deilur
um hve vfðtækt þetta nýja vald
strandrfkisins megi vera f fram-
kvæmd. Ýmis ríki, t.a.m. Kanada,
Island og mörg þróunarrfki, telja
sjálfsagt að vald strandrfkisins til
þess að vernda hafið undan
ströndum sfnum sé víðtækt og
taki m.a. til töku skipa, sem brot-
leg teljast innan lögsögunnar.
Jafnframt skuli strandrfkinu
heimilt að setja sfn eigin meng-
unarlög á þessu svæði sem þó
verði að taka mið af alþjóðlegum
réttarreglum. Önnur ríki, t.a.m.
helztu siglingarikin. vilja hins
vegar lakmarka sem mest þetta
vald strandríkisins, heimila því
einungis að framkvæma alþjóða-
samninga f mengunarlögsögunni
og banna strandríkinu að taka
skip sem brotlegt gerist. Þetta
verður tvfmælalaust megindeilu-
efni f mengunarmálum á næsta
fundi ráðstefnunnar.** .
Þess má að lokum geta, að í
fyrstu nefnd var fjallað itarlega
um hvaða reglur skuli gilda um
starfsemi hinnar nýju hafsbotns-
stofnunar S.Þ., eftir hvaða regl-
um skuli farið við vinnslu auð-
linda á hafsbotni á alþjóðlega
svæðinu og hvaða gjald skuli
greiða fyrir einkaleyfi til námu-
vinnslu þar. Miklar deilur eru
enn i nefndinni um öll þessi
atriði, en áður hafa hin ýmsu
sjónarmið verið rakin hér i
blaðinu.