Morgunblaðið - 11.05.1975, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR IX. MAl 1975
Sá sem ekki var hr#d & ur
hlýtur að hafa verið skrýtinn
Fyrir nokkrum dögum, eða
þann 8. maí sl„ voru 30 ár liðin
frá uppgjiif þýzku nasísla-
herjanna í Evrópu. Gffurleg
fagnaðarla'ti hrutust þá út um
heim allan og ekki hvað síst í
löndum eins og Bretlandi, sem
staðið hafði í na'iri ti ára
styrjöld og landsmenn þurft að
fa-ra óteljandi fórnir. Það var
því engin furða þótt menn
slettu aðeins úr klaufunum,
þegar uppgjöf Þjóðverja var
tilkynnt. Eftir henni höl'ðu
menn heðið lengi, já alltof
lengi, en þennan dag varð þessi
hjargfasta trú manna á sigri
yfir Hitlersherjunum að veru-
leika. Því hefur oft verið lýst
hvernig fagnaðarla'tin hrutust
út hér heima, en sjaldnar hefur
veriö minnst á hvernig Bretar
fögnuðu sigrinum, en eftir hon-
um höfðu þeir beðið lengi.
Síðari hluta strfðsáranna voru
nokkuð margir íslenzkir náms-
menn í London og kynntust
þeir vel hörmungunum, sem
dundu yl'ir og ekki síður
óbilandi kjarki og vilja hins
brezka borgara. Einn þessara
námsmanna er Þorsteinn
Hannesson, tónlistarstjóri
Kíkisútvarpsins. Hann fór lil
náms í Bretlandi árið 1943 og
dvaldi þar síöan allt frant til
1954, er hann sneri heim, þá
húinn að syngja í nokkur ár við
óperuna í London.
Fyrst spurðum við Þorstein
hver hal'ði verið ástæðan, að
hann fór til söngnáms i Bret-
landi á þessum ófriðartimum.
„Eg var orðinn 26 ára gamall og
langði til að fara utan til náms.
Það var aðeins um tvennt að
ræða, annaö hvort að fara til
Bandaríkjanna eða til Brel-
lands, en ég ætlaði méf að fara
til Bandarikjanna, allt þangað
til að Sveinhjiirn Finnsson, þá-
verandi verðlagsstjóri sent ég
vann hjá innti mig eftir þvi
hvort ég hefði ekki áhuga á að
fara til Bretlands. Eg hugsadi
málið og sneri mér sídan til
British Couneil, sem þá starfaði
af miklum krafti hér. Mér var
mjög vel tekið og útvegað skóla-
pláss við Royal College of
Music. Eg varð siðan að bíða
lengi eftir því að fá vegabréfs-
áritun, en loks kom að þvi, að
ég hélt utan með Lyru i skipa-
lest og tók land í Fleetwood. —
Stundum hel' ég reyndar
hugsað út i það hvernig hefði
farið, ef ég hefði farið til
Bandarikjanna, þvi þar voru
t.d. mjög margir frábærir
kennarar, sem þangaö hiifðu
flúið, en ég sé alls ekki eítir
Bretlandsvist minni.“
— Voru menn ekki farnir að
bíða eftir uppgjöf Þjóðverja
þegar þú komst til London?
„Jú, en enginn vissi hvað
Rœtt við Þorstein Hannesson um
London síðustu mánuði stríðsins
myndi gerast, fyrr en uppgjöfin
var orðin að veruleika. Vorið
eftir að ég kem út, hófu Þjóð-
verjar árásir á London með VI
og V2 flugskeytum sinum.
Þetta voru ntiklir vágestir og á
þessum tinta var erfilt að
dvelja í London. VI flaugin var
útbúin sem svifsprengja og
fylgdi henni skerandi hávaði.
Mér fannst hún virka verr á
mig en V2. Það var óhugguleg
stund að heyra sprengjuna
konta inn yfir borgina og hljóð-
ið nálgast sífelll, oftast fór það
svo aö maöur heyrði hljóðið
fjarlægjast á ný, sent þýddi aö
hún fór fram hjá því húsi, sem
niaður var staddur í hverju
sinni. V2 fór hins vegar meó
margföldum hraða hljódsins.
Fyrst heyrði maður þegar
sprengjan sprakk og síðan
þegar sprengjan hafði rofiö
hljóðmúrinn. Það var eðlilegt
aö verða hræddur á þessum
tima, sá sem ekki var það hlýt-
ur að haí'a veriö eitthvað
skrýtinn."
— Hvar bjóst þú í London?
„Eg bjó allan tímann, sem
styrjöldin stóð, hjá Karli
Strand lækni, í Kennsington.
Þar var mikil Islendinganý-
lenda, meðal annars kom náms-
íólkiö mikið þangað, konurgiít-
ar brezkum mönnum og
islenzka sendiráðsfólkið. Þetta
var gott fólk, sem undi sér
sæmilega, enda þótti það ekki
efnilegt að fara til náms i Bret-
landi i miðju stríðinu. Eftir að
innrásin var gerð i Normandi
var augljóst hver úrslitin yrðu
og i því sambandi kemur upp í
huga mér, að áður en innrásin
var gerð, var Bretland algjör-
lega lokað um nokkurt skeið.
T.d. fékk danski sendiherrann
á Islandi, sem staddur var i
London ekki að fara úr landi."
En hvernig var að vera í
London á þessum tíma?
„Að vera þar í stríðinu, er
ekki neitt ánægjulegur hlutur.
En ég á mjög góðar endur-
minningar frá London, þó ekki
væri nema það að hafa sloppið i
gegn. Eg fór ekki nema einu
sinni i loftvarnabyrgi þann
tíma, sem ég var þar og það var
á sjálfan lýðveldisdaginn 17.
júni 1944. Brezka útvarpið
B.B.C. hafði boðið öllum Is-
lendingum í London að koma i
útvarpshúsið og hlusta á útvarp
frá Islandi, en þeir höfðu mjög
sterk móttökutæki. A meðan
við vorum að hlusta byrjuðu
loftvarnaflauturnar að væla og
allir voru reknir niður i loft-
varnabyrgið í húsinu, en það
var konsertsalurinn á neðstu
hæð. Ekki var það nú lengi, sem
við þurítum að dvelja þarna og
gátum haldið áfram að fylgjast
með dagskránni að heiman,
þótt ekki heyrðist nú hvert orð.
En þessi stund okkar i B.B.C.
húsinu var einstök.
Eftir á hugsa ég með ánægju
til þess anda sem rikti i brezku
þjóðlífi á þessum tíma og i
sjálfu sér er ég þakklátur íyrir
að hafa kynnst því og fengið að
upplifa það. Það er t.d. viður-
kennt að vegna skipulagningar
á matarskömmtuninni, hafi
brezka þjóðin komið hraustari
út úr styrjöldinni en hún fór i
hana. Sömu sögur er aö segja af
listum, þær blómguðust mikið á
þessum þjáningatimum. Settar
voru á laggirnar tvær stofnanir,
sem fluttu skemmtanir og listir
til almennings og hermanna og
segja má að brezkar listir búi
énn að þvi sem þá var gert. Já,
það var mjög athyglisvert hve
stjórnvöld landsins höfðu mik-
inn áhuga á þessu, sem var eðli-
lega gert til að byggja upp
móralinn.
Menn lögðu líka á sig gifur-
lega mikið. Eg get nefnt dæmi
urn skólafélaga minn. Sjálfur
var hann lærður gufukatla-
smiður og því það mikilvægur
að ekki mátti missa hann í her-
inn. Hann hafði gífurlegan
áhuga á söngnámi og til aö geta
sótt tima tók hann það til
bragðs að vinna alla sunnu-
daga, en fékk svo fri á þriðju-
dögum til að geta sótt tima i
skólanum, það stóðst á endum
að hann var þvi sem næst búinn
með skólann, þegar striðinu
lauk og varð þekktur söngvari."
„En hvernig var svo lífið f
London á sjálfan friðardaginn?
„Eftir að friðaryfirlýsingin
hafði verið birt hópaðist fólk út
á göturnar, byrjaði að dansa og
var með allskonar fírverkeri —.
Hér kom í Ijós, sem margir
höfðu sagt ,,1'm going to litt up
when the lights go up in Lond-
on" („þegar ljósin kvikna á ný,
fæ ég mér neðan i þvi.“) Að
þessum mikla degi var langur
aðdragandi, ekki aðeins mánuð-
ir heldur ár. Mér virtist sem
brezkum almenningi hefði
aldrei komið til hugar annaó en
sigur, — tap var eitthvað fjar-
lægt. í þvi sambandi má segja
frá því, að nokkru eftir að stríð-
ið byrjaði var girðingin kring-
um Hyde Fark rifin niður og
notuð í málmbræðsluna, en
hliðin sjálf skilin eftir. Maður
nokkur gekk þarna til verka-
mannanna og spurði. Hvi takið
þið ekki hliðin niður líka? Ekki
stóð á svarinu: Þau þurfum við
að nota i sigurgönguna. Nú
þarna á friðardaginn töluðu
fyrirmenn i útvarpið og ræddu
mest um það, hve fegnir þeir
væru að styrjöldin væri búin.
Fólkið lét sem vitlaust væri á
götum úti, enda skiljanlegt. All-
ir voru svo fegnir að þessu
skyldi vera loksins lokið. En
fögnuðurinn stóð ekki i margar
vikur. Þegar býður þjóðarsómi
á Bretlandi eina sál, — en svo
risu upp afskaplega pólitiskar
deilur og mér fannst eins og
goð félli af stalli þegar þjóðar-
leiðtoginn varð flokksleiðtogi.
Það var nánast hræðilegt. Eg
man eftir ræðu, sem hann hélt í
byrjun kosningarbaráttunnar. 1
upphafi fór hann fögrum orð-
um um þjóðareininguna, en
skyndilega i miöri ræðu sneri
hann við blaðinu og byrjaði að
tala sem flokksleiðtogi, sem
maður hafði ekki áður kynnst.
Því er svo ekki að neita að
pólitikin var spennandi i Bret-
landi eftir striðið."
— En hvað fannst þér svo
eftirminnilegast á fyrstu
mánuðunum eftir að þessari
miklu baráttu var lokið?
„Fyrst og fremst að þegar bú-
ið var að berjast gegn fasisma í
5 ár skyldu tvö lönd í Evrópu fá
að halda sinum fasisma. — ÞO.
Stofnað Foreldra- og
styrktarfélag blindra
FORELDRA- og styrktar-
félag blinda og sjónskertra
var stofnað miðvikudaginn
7. maí. Daníel Jónasson var
kjörinn íormaður.
Markmið félagsins er að styðja
og styrkja blind og sjónskert börn
og unglinga. Stuðla að fræðslu og
atvinnumálum, fylgjast með nýj-
ungum og kynna þær.
Allir sem áhuga hafa á málefn-
Hreinn Líndal syngur á
tónleikum Karlakórsins
NÆSTKOMANDI mánudag,
þriðjudag og miðvikudag heldur
Karlakór Reykjavíkur hljómleika
í Háskólabíói fyrir styrktarmeð-
limi sína og gesti, og hefjast þeir
klukkan sjö alla dagana.
Stjórnandi er Páll Pampichler
Pálsson, en undirleik annast blás-
arakvintett og Kristín Olafsdótlir
á píanó.
Einsöngvari með kórnum er
Hreinn Líndal óperusöngvari,
sem hefur undanfarin átta ár
starfað við óperuhús á Italíu,
Sviss, Þýzkalandi og í Austurríki,
þar sem hann hefur síðastliðin
tvö og hálft ár verið fastráðinn
við Þjóðaróperuna í Vínarborg.
Eftir að hann útskrifaðist frá
Akademíunni St. Cecilia í Róma-
borg, 1968, hefur hann og sungið í
fjölmörgum borgum þessara
landa á hljómleikum, í útvarp og
sjónvarp.
Hann syngur nú í fyrsta sinn á
opinberum hljómleikum á Islandi
eftir margra ára fjarveru. —
Hreinn er tenór-söngvari.
inu geta gerst styrktarfélagar.
Upplýsingar í sima: 72684 og
73145.
FEF ræðir með-
lags- og barna-
lífeyrismál
FÉLAG einstæðra foreldra boðar
til almenns félagsfundar að Hótel
Esju mánudagskvöldið 12. maf kl.
21. Rætt verður um barnalífeyris-
og meðlagsmál barna einstæðra
foreldra, en F'EF hefur barizt
mjög fyrir þvf, eins og kynnt hef-
ur verið, að sanngjörn hækkun
fáist á framfærslueyri þessara
barna.
Til fundarins hefur verið boðið
formönnum allra þingflokkanna
þeim, Gunnari Thoroddsen, Þór-
arni Þórarinssyni, Itagnari Arn-
alds, Gylfa Þ. Gíslasyni og Karvel
Pálmasyni. F'undarstjóri verður
Egill R. Friðleifsson kennari.
Nýir félagar eru velkomnir á
fundinn og eru gestir beðnir að
mæta stundvíslega.
Frá sýningunni í Gallerf SÚM.
„SÚM 75”
1 FYRRADAG var opnuð í Gallerf
SUM samsýning 19 myndlistar-
manna. A sýningunni eru um 60
verk, — graffkmyndir, teikning-
ar, Ijósritanir, höggmyndir, ofnar
myndir o.fl.
framt sýningarskrá. Menntamála-
ráðuneytið hefur styrkt útgáfuna.
Sýningin í Gallerii SUM er opin
kl. 16—22 daglega, en henni lýkur
24. maí.
Hér er um að ræða fimmtu
SÚM-sýninguna í Galleríi SÚM,
en frá þvi að þessi sýningarstaður
hóf starfsemi sína fyrir rúmum
sex árum hafa verið þar 59 mynd-
listarsýningar, auk þess sem SÚM
hefur staðið fyrir myndlistarsýn-
ingum á erlendri grund.
SÚM hefur gefið út bók í tilefni
af sýningunni og er hún jafn-
Lokadagskaffi
KVENFÉLAGIÐ Heimaey í
Reykjavík efnir til hinnar árlegu
lokadagskaffisölu sinnar í Súlna-
sal Hótel Sögu f dag, sunnudag,
11. maf. kl. 2—5. Lokadagskaffið
hefur ávalft verið fjölsótt og bú-
ast Heimaeyjarkonur við fjölda
gesta að vanda.