Morgunblaðið - 31.07.1975, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 31. JULl 1975
3
Víðtækar einkaviðræður þjóðarleiðtoganna í Helsinki:
Fundur Fords og Brezhnevs
miðar SALT viðræðunum áfram
Helsinki, 30. júlí. AP — Reuter — NTB.
LEIÐTOGAR Evrópulandanna 33, Kanada og Bandarikjanna,
sem saman eru komnir i Helsinki til þess a5 undirrita
samkomulagið um aukna samvinnu og öryggi Evrópu hafa
notað tímann vel til þess að ræða hver við annan og munu
halda því áfram á morgun.
Mesta athygli hefur að sjálfsögðu vakið fundur þeirra
Leonids Brezhnevs, leiðtoga sovézka kommúnistaflokksins,
og Geralds Fords, forseta Bandaríkjanna. Þeir ræddust við í
tvær klukkustundir og fimmtán minútur i morgun með þeim
afleiðingum, að setningu leiðtogafundarins í Finlandiahúsinu
seinkaði um 10 mínútur.
Þeir Ford og Brezhnev
ræddu óvænt saman við frétta-
menn að fundinum loknum og
sögðu, að hann hefði orðið til
að miða fram á veg kjarnorku-
vopnaviðræðum ríkjanna, hin-
um svonefndu SALT við-
ræðum, og mætti vænta þess
að fyrirhugaðar viðræður þeirra
nk. laugardag hefðu enn
frekari árangur í för með sér í
þvi efni. Einnig var upplýst að
deilur ísraels og Araba hefðu
komið til umræðu, — en við
því var ekki búizt fyrr en á
laugardag. Leiðtogarnir voru
léttir í bragði og sögðu viðræð-
ur sínar hafa verið vinsamlegar
— gáfu annars engar upplýs-
ingar. Dr. Henry Kissinger,
utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna, vildi heldur ekkert gefa
upp um þær, þegar hann
ræddi við fréttamenn síðdegis,
— en upplýsti, að hann hefði
átt gagnlega fundi með
sovézka utanríkisráðherranum.
Ford forseti ræddi einnig í
morgun við Harold Wilson,
forsætisráðherra Bretlands, og
hádegisverð snæddi hann með
forsætisráðherra Grikklands,
Konstantín Karamanlis.
Af öðrum fundum dagsins i
Helsinki má nefna, að Helmut
Schmidt, kanslari Vestur-
Þýzkalands, og Erich-
Honecker, leiðtogi austur-
þýzka kommúnistaflokksins,
Beittur
valdi við
bandaríska
sendiráðið
Moskvu, 30. júlf NTB
ÞAÐ BAR við í Moskvu í dag,
að sovézkir lögreglumenn réð-
ust á mann, sem var á ieið inn f
bandarfska sendiráðið f borg-
inni, slógu hann niður, tóku
hann kverkataki og fjarlægðu
hann með valdi. að þvf er
bandarískir sendiráðsstarfs-
menn upplýsa.
Sendiráðsmennirnir fylgd-
ust með því sem fram fór og
sögðu manninn hafa veitt öfl-
uga mótspyrnu. Hann mátti sín
hinsvegar lítils gegn lögreglu-
mönnunum, sem voru fjórir
saman. Þetta gerðist um há-
bjartan dag, rétt fyrir utan
innganginn að sendiráðinu. Að
sögn sendiráðsstarfsmannanna
er þetta algeng meðferð sov
ézku lögreglunnar á sovézkum
borgurum sem ætla í sendiráð-
ið einhverra erinda.
hittust þar að máli og var það
fyrsti leiðtogafundur Austur- og
Vestur-Þýzkalands í meira en
fimm ár. Síðast var slíkur fund-
urárið 1970, þegar fyrrverandi
kanslari, Willy Brandt, ræddi
við fyrrverandi forsætisráð-
herra A-Þýzkalands, Willi
Stoph. Helmut Schmidt ræddi
einnig við Broz Tito, forseta
Júgóslavíu, og Gustav Husak,
leiðtoga tékkneskra kommún-
ista.
Fjölluðu þeir meðal annars
um tilraunir Arabaríkjanna til
að bola fsrael úr Sameinuðu
þjóðunum og hafði Tito sagt
það skoðun sína, að ef það
tækist, þýddi það endalok sam-
takanna. Husak hafði ekki tekið
eins einarða afstöðu en lýst sig
sammála Schmidt um, aðslíkar
aðfarir byðu heim alvarlegum
hættum. Hann hafði hins vegar
minnt á, að ísraelar yrðu að
gefa eftir eins og andstæðingar
þeirra.
Þá ræddi Valery Giscard
d'Estaing, forseti Frakklands,
við Leonid Brezhnev og var þá
ákveðið að Giscard kæmi i op-
inbera heimsókn til Sovétríkj-
anna 14. —18. október nk.
Ennfremur ræddi Henry Kiss-
inger, við Olof Palme, forsætis-
ráðherra Svíþjóðar.
Leiðtogar aðildarríkja Efna-
hagsbandalags Evrópu
snæddu saman hádegisverð
— og ákváðu að gera sitt til að
miðla málum í Kýpurdeilunni.
Var upplýst síðar að Aldo
Moro, forsætisráðherra Ítalíu,
hefði verið falið að setja sig
sem fyrst í samband við alla
þá, er hlut ættu að Kýpurdeil-
unni og er búizt við því, að
hann geri það þegar í Helsinki.
Aldo Moro skrifar undir samn-
inginn á öryggismálaráðstefn-
unni fyrir EBE í heild, jafnframt
því að skrifa undir fyrir ftalíu.
Lýsti Moro því yfir í ræðu sinni
á fundinum í Finlandia-húsinu,
að bandalagið styddi sam-
komulag ráðstefnunnar og kom
sú yfirlýsing í kjölfar þess orð-
róms, að Sovétstjórnin og önn-
ur kommúnistaríki myndu ekki
andmæla undirskrift EBE, enda
þótt þau væru henni ekki sam-
þykk. Sovétstjórnin viðurkennir
ekki opinberlega Efnahags-
bandalagið sem heild, enda
þótt þegar hafi farið fram und-
irbúningsviðræður um sam-
vinnu milli þess og COMECON
efnahagsbandalags Austur-
Evrópuríkjanna.
f kvöld áttu leiðtogarnir í
Helsinki að sitja kvöldverðar-
boð Kekkonens í forsetahöll-
inni.
LEIÐTOGAFUNDURINN í HELSINKI — Forseti Finnlands, Uhro Kekkonen,
flytur setningarræðu sína í Finlandia-húsinu i Helsinki í gær, við upphaf leiðtoga-
fundar öryggismálaráðstefnunnar.
Símamynd AP
Mynd þessi var tekin við bandaríska sendiráðið í Helsinki í gærmorgun rétt áður en
fundur þeirra Geralds Fords, forseta Bandaríkjanna og Leonids Brezhnevs leiðtoga
sovézka kommúnistaflokksins hófst þar.
Sovétríkin hafa ekki enn
mótmœltlokuninni íKanada
Kanadamenn vilja
40% minnkun afla
við strendur landsins
„ENGIN formleg mótmæli hafa
borizt frá Sovétrfkjunum vegna
lokunar austurhafna Kanada
fyrir fiskiskipum þeirra," sagði
talsmaður utanrikisráðuneytis-
ins f Kanada I sfmtali við Mbl. f
gær. „en sendiherra okkar I
Moskvu hefur verið tjáð að
Sovétmenn séu ekki samþykkir
því að þeir hafi veitt umfram
kvóta ' þá sem Norðvestur-
Atlantshafsfiskveiðinefndin
hefur sett um veiðar undan
Kanada, og að þeir leggi ekki
trúnað á þær tölur sem við
höfum lagt fram.“
Talsmaðurinn sagðist geta
tekið undir ummæli sem höfð
hafa verið eftir Trudeau for-
sætisráðherra Kanada, þess
efnis að lokun hafnanna fyrir
sovézku fiskiskipunum gæti
verið fyrsta skrefið i átt að ein-
hliða útfærslu kanadísku fisk-
veiðilögsögunnar í 100 mflur.
Hann sagði að Kanadamenn
hefðu unnið aö þvi á vegum
ofangreindrar fiskveiðinefndar
að minnka sóknina á miðin við
austurströnd Kanada og myndu
á fundi nefndarinnar í Montr-
eal í september leggja til að
fallizt yrði á heildarminnkun
afla erlendra þjóða sem næmi
40%
Talsmaðurinn sagði að á síð-
astliðnu ári hefðu sovézk fiski-
skip komið til hafnar á austur-
strönd Kanada alls 400 sinnum
og mætti af því sjá að floti
Sovétmanna á þessum slóðum
væri mjög stór sérstaklega
þegar þess væri gætt að hluti
hans þyrfti ekki að koma til
hafnar langtímum saman.
Að sögn talsmanns utanrikis-
ráðuneytisins í Ottawa, hafa
Sovétmenn fyrst og fremst veitt
umfram loðnukvóta sína en
einnig hafa þeir veitt síld um-
fram þann kvóta sem leyfilegur
er. Trudeau, forsætisráðherra
Kanada hefur skrifað Kosygin
forsætisráðherra Sovétríkj-
anna bré^ þar sem hann leggur
áherzlu á áhyggjur Kanada-
manna af veiðum Sovétríkj-
anna undan Atlantshafsströnd
landsins.
Skv. upplýsingum ráðuneyt-
isins i Ottawa veiddu Sovét-
ríkin á siðasta ári milli
65—100% umfram leyfilegt há-
marksaflamagn á miðum við
landið.