Morgunblaðið - 19.09.1975, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. SEPTEMBER 1975
27
Kynni mín og Svans
Sigurðssonar, sem við kveðjum i
dag voru ekki löng, aðeins eitt ár,
sem ekki er langur tími af æfi
manns. Þó varð ég þess láns að-
njótandi á þessu ári að kynnast
Svani all náið. Þau kynni urðu
mér ekki til vonbrigða. Þegar ég
hugsa til baka, til liðins árs eru
mér efst í huga allar þær stundir,
er við sátum saman og ræddum
um útgerðina og öll þau vanda-
mál, er við áttum við að etja.
Uppgjöf var ekki til umræðu, til
þess bar hann velferð þessa
byggðarlags of mikið fyrir
brjósti.
Minningin um þessar samveru-
stundir munu veita mér styrk til
áframhaldandi baráttu.
Litið vinalegt sjávarþorp og
fögur sveit hafa nú misst einn af
sínum beztu sonum. Fánar blakta
í hálfa stöng við hvert hús, hér
eru hugir allra sameinaðir í sorg.
Ég vil fyrir mína hönd og fjöl-
skyldu minnar þakka Svani allan
þann hlýhug og vináttu er hann
auðsýndi mér og mínum. Megi
góður Guð gefa konu hans, börn-
um og fjölskyldu allri styrk í
þeirra miklu sorg.
Sigurður Guðmundsson.
Einn mætasti maður sem ég
hefi kynnzt og eignazt að vini er
látinn. Að morgni fimmtudagsins
11. þ.m. lézt skyndilega að heimili
sinu á Breiðdalsvík, Svanur
Sigurðsson, skipstjóri og út-
gerðarmaður. Hann var aðeins 45
ára að aldri, fæddur 17. septem-
ber 1929.
Við fráfall hans hefir orðið
héraðsbrestur á Breiðdalsvík.
Forsjármaður byggðarlagsins I at-
vinnumálum og frumherji er
með honum genginn. Sagt er að
maður komi jafnan í manns stað,
en vandséð er hvernig fyllt
verður það stóra skarð sem hann
skilur eftir sig. Þó á litla þorpið I
Breiðdalsvik mest undir að sem
bezt takist til f þvi efni þótt aldrei
verði til fulls.
Svanur var fæddur á Ösi í
Breiðdal. Foreldrar hans voru
þau Jóhanna Sigurðardóttir,
ættuð frá Fossgerði á Beru-
fjarðarströnd, og Sigurður Jóns-
son frá Eyjum í Breiðdal. Svanur
ólst þar upp á fjölmennu heimili í
stórum hópi systkina og fóstur-
systkina. Eins og þá tíðkaðist Hóf
hann á æskudögum að starfa að
öllum almennum verkum er til
féllu, en faðir hans stundaði jöfn-
um höndum búskap og útræði. Að
sjósókn og útvegi beindist hugur
Svans frá upphafi og á því sviði
liggja afrek hans, sem ekki voru
meðalmanns þótt ungur falli í
valinn.
Hann Iærði fyrst til véla og varð
17 ára vélstjóri á bát frá Sand-
gerði. Árið 1947 keypti hann 14
tonna vélbát, Vin, og gerðist þá
skipstjórnarmaður svo snemma
beygðist krókur að því sem verða
vildi. Svanur lauk prófi fiski-
manna og farmanna í Sjómanna-
skólanum og gerðist um árabil
eftir 1951 farmaður á Samband-
skipum og sigldi á Jökulfelli um
hríð á fjarlægum heimshöfum.
Árið 1959 verða þáttaskil í lífs-
starfi Svans. Þá tekur hann við
skipstjórn á Hafnarey SU-110 frá
Breíðdalsvík og sezt þar að. Síðar
festir hann kaup á vélskipinu
Braga og hélt því úti um nokkur
ár og allt þar til það var ekki talið
í sjó leggjandi. Þá réðst hann í
nýsmíði fiskiskips hjá Stálvík.
Lauk smíð skipsins 1967 og bar
nafn Hafdísar yngri litlu stúlk-
unnar hans. Varð það honum
enda hin mesta happafleyta.
Þá stofnaði Svanur hlutafélagið
Braga, sem þá og síðan hafði með
höndum útgerð og fiskvinnslu.
Á síldarárunum höfðu Breið-
dælir undir forystu Páls á Gilsár-
stekk reist litla síldarverksmiðju.
Er síldin hvarf af miðunum sigldi
sá rekstur í strand. Þá festi Bragi
h.f. kaup á verksmiðjunni .,j
framleiddi þar fiskmjöl og vann
síðan loðnu og hafði Svanur náð
góðum tökum á þeim rekstri.
Svanur var frumkvöðull að
stofnun hlutafélagsins Hvalbaks,
sameignarfélags Breiðdæla og
Stöðvfirðinga um skuttogaraút-
gerð. Festi félagið kaup á skuttog-
ara f Japan, Hvalbak, sem síðan
hefir verið gerður út til hráefnis-
öflunar fyrir staðina tvo. Hefir
togarinn síðan verið undirstaða
og lyftistöng atvinnulífsins í þess-
um plássum. Svanur var stjórnar-
formaður í Hraðfrystihúsi Breið-
dalsvíkur, sem bróðir hans Pétur
hefir veitt forstöðu.
Af þessu má sjá hver burðarás
atvinnulífsins á Breiðdalsvík
Svanur var.
Svanur fylgdist mjög vel með
öllum nýjungum í útgerð- og fisk-
iðnaðarmálum. Engan hefi ég
þekkt, sem vandlegar velti fyrir
sé þeim möguleikum, sem í boði
voru. Hugur hans var síleitandi
og ekkert framkvæmdi hann
nema að vel ígrunduðu máli.
Einkaframtaksmaðurinn Svan-
ur Sigurðsson fylgdi Sjálfstæðis-
flokknum eindregið að málum og
var í forystusveit hans í Austur-
landskjördæmi. Betri vin og
stuðningsmann en Svan Sigurðs-
son er ekki hægt að kjósa sér.
Svanur lét sig miklu skipta
félagsmál útvegsins, bæði á
Austurlandi og í heildarsam-
tökum útvegsmanna. Þótti hann
drjúgur liðsmaður í þeirri sveit
sökum þekkingar sinnar, góðvild-
ar og glöggskyggni.
Hinn 2. október 1948 gekk
Svanur að eiga Hjördísi Stefáns-
dóttur frá Hóli í Stöðvarfirði,
dóttur sæmdarhjónanna Nönnu
Guðmundsdóttur og Stefáns
Carlssonar. Þau Hjördís eign-
uðust fjögur börn og eru þrjú
þeirra á lífi: Rafn Svan, kvæntur
Aðalheiði Hauksdóttur, og eru
þau búsett á Breiðdalsvík, og
dæturnar Nanna og Hafdis í for-
eldrahúsum. Þau misstu dreng,
Stefán, á öðru aldursári.
Svanur var dulur um eigin hagi
en þó kom það oftsinnis í Ijós
hvað stóð hjarta hans næst að ást
og virðingu. Þar fóru glæsileg
hjón saman sem þau voru og
bjuggu sér og góðum börnum
sfnum hið myndarlegasta heimili.
Ástvinum hans bið ég blessunar
þess sem öllu ræður og huggunar
í dýpstu sorg.
í dag er útför hans gerð frá
Eydalakirkju. Hinn glæsilegi
manndómsmaóur hverfur nú til
þeirrar moldar sem hann óx af.
Farmaðurinn hefir siglt sína
hinztu för og er alkominn heim til
átthaganna sem hann vann og
unni af alhug.
Sverrir Herrmannsson.
Ferð okkar um þennan heim er
bæði mislöng og misbjört. Enginn
veit hvenær kallið kemur en oft-
ast kemur það lifandl samferða-
mönnum á óvart.
Margs er að minnast frá löngu
samstarfi, það verður þ > ekki rak-
ð hér heldur þakkaðar ótaldar
samverustundir þar sem ég var
ævinlega þiggjandinn.
Hann var maður þeirrar gerðar,
sem gott er að vera samvistum
við.
Aðstandendum votta ég samúð.
Baldur Pálsson .
„Svanur þú máttir ekki fara
svona snemma" — þessi orð sagði
Hadda við mig, er við krupum við
hvílu Svans og kvöddum hann
sofandi.
Ég vil fá að gera þessi orð einn-
ig að mínum — ég get ekki sætt
mig við, að Svanur skuli fara
svona snemma og nú — ef þetta
er sjálfselska min eða eigin með-
aumkun þá verður svo að vera.
„Ég þekki þennan mann“ —
það eru mörg ár síðan við kynnt-
umst en árin eru ekki eins mörg
síðan ég kynntist manninum
Svani. örfáum dögum áður en
Svanur kvaddi okkur um sinn,
kom hann brosandi mér til hjálp-
ar og frænku sinni minni konu —
hann kom með snærishönk frá
sér. Ég vildi tengja saman snæris-
enda með fljótlegum réttahnút,
hann brosti og sagði, ég splæsi
þetta saman — það var sutt-
splæs.
Þræðir okkar hafa splæsts sam-
an seinustu árin, hver því hefur
ráðið veit ég ekki, nema það sé sá,
er öllu stýrir.
Menn lýsa ekki vináttu, menn
finna hana — þvi finn ég sárt til.
Það „blæðir í hjarta" og hvarmar
vökna, er ég í dag kveð Svan í
Heydalakirkju, en hvað eru mín
sár hjá því harmsári, sem Hadda,
falleg börn, tengdamóðir og mág-
kona eru lostin.
Fágætur er góður vinur — menn
halda sig eiga vin, en þegar ekki
er þörf á manni lengur þá vill
vináttan stundum feykjast á haf
út með austanvindinum. Svanur
gat ekki orðið slíkur vinur það
vitum við, sem hann þekktum,
hann var æfinlega þakklátur fyrir
það, sem fyrir hann var gert og
hann lét það í ljós og sýndi i verki
— hann var vinur vina sinna.
Svanur axlaði hin síðari ár
byrðar, sem öðrum bar að bera
með honum, en gerðu ekki —
meðan hann lifði fékk hann ekki
þakklæti fyrir slíkt, nú er það
orðið of seint.
Þessar byrðar urðu Svani dýrar
á fleiri en einn máta. Einn af
aðalbankastjórum stærstu banka
landsins sagði i mín og Svans
eyru fyrr á þessu ári, að það væri
rétt, að viðskiptabanki Hvalbaks
SU 300 hefði ekki staðið undir
rekstri togarans, heldur Svanur
Sigurðsson, þótt eigendur væru
fjórir. Ber ekki að meta slíkar
hreinskilnislegar yfirlýsingar?
Hefði Svans ekki notið við legði
greindur togari ekki upp fisk á
Breiðdalsvík og Stöðvarfirði í dag
það veit ég, og hvar stæði fólkið 1
þessum sjávarþorpum þá, vænt-
anlega innan „50 km segulmiðj-
unnar“.
Til eru menn sem sinna stund-
um fyrst öðrum, já byggðarlagi
sínu og jafnvel öðrum byggðarlög-
um, síðan sjálfum sér og heimil-
um sínum. Þetta gerði Svanur
stundum of oft — þetta er kostur
fyrir suma, en galli í senn fyrir
aðra — þannig var Svanur.
Heimili er f sárum, heilt byggð-
arlag er í sorg — ég syrgi hann.
Öll viljum við þvf trúa að til-
gangur sé með hérvist okkar og
gerðum.
Svanur hefur skilað góðu dags-
verki — sæbarinn hornsteinn
hans á Breiðdalsvík geymist og
gleymist ei — ávaxtanna naut
hann ekki sjálfur.
Það er oft erfitt að vera sjómað-
ur, verkamaður og útgerðarmað-
ur í senn, það hefur Svanur reynt.
Hann var við verkstjórn í saltfisk-
húsi sínu daginn áður en hann
féll f valinn vinnupeysan hans
brúna var saiti slegin er hann
lagðist til hinstu hvílu, líka þurfti
hann að sinna símanum á skrif-
stofunni og hann sagði við mig
þá: „Jón nú fer ég til Seyðisfjarð-
ar á morgun“, sú ferð verður ekki
farin af Svani — sonurinn verður
að fara í þá ferð, styrki hann
góðir vættir.
Ég veit Svan verða með fyrstu
mönnum, sem tekur upp þráðinn
—snærishönkina — þegar kall
mitt kemur og splæsir hann þá
brosandi öðru sinni saman nýjum
þráðum, sem ekki munu rofna
millum okkar sem nú
Haustlauf fellur fyrr en skyldi
— en það vorar á ný — vinir
Svans biðja almáttugan Guð vera
nálægan honum og fjölskyldu
hans nú og er sól hækkar að nýju.
Jón Magnússon.
Þóra Guðmundsdótt-
ir — Minningarorð
Fædd 16. júlf 1930
Dáin 14. ágúst 1975
Hún fæddist f Stykkishólmi,
elzt þriggja barna Guðmundar
Jónssonar frá Narfeyri og sfðari
konu hans, Kristínar Vigfúsdótt-
ur, úr Brokey á Breiðafirði,
Kristfn var Ijósmóðir á staðnum f
33 ár, og með eindæmum farsæl í
starfi, komin af rammíslenzkum
bændahöfðingjum við Breiða-
fjörðinn og ber með sér brag þess
enn á efri árum. Guðmundur fað-
ir Þóru var trésmíðameistari að
mennt. Síðar á ævinni hóf hann
rekstur Flóabáísins Baldurs á
Breiðafirði og stýrði jafnframt
Samvinnuútgerðinni í Stykk-
ishólmi. Var hann, vestur þar,
einn svipmesti persónuleiki
þeirra tíma.
Þóra lauk unglinganámi f
Stykkishólmi, en fór síðan til
náms að Reykjaskóla í Hrútafirði.
Fáum árum eftir lát föður síns, þá
16 ára gömul, hélt Þóra til
Reykjavíkur f atvinnuleit. Hend-
ing réð því að hún hóf störf á
veitingahúsi. Lagði hún sig alla
fram, enda tamast að gera fyrst og
fremst kröfur til sjálfrar sfn. Á
skömmum tíma varð hún snjöll
matreiðslukona, sérhæfði sig í að
smyrja brauð og naut þá sinna
högu handa og listfengi. Ekki er
vafi á því, að samvizkusemi Þóru
og ódrepandi skyldurækni, ásamt
góðum gáfum, hefðu gert hana
frábæra á fleiri sviðum, ef tæki-
færi hefðu gefizt.
Síðar fluttist Kristín móðir
Þóru til Reykjavíkur ásamt börn-
um sínum tveim, Guðrúnu og
Atla. Guðrún er gift Gunnari
Jóhannessyni bakarameistara f
Reykjavík. Atli lézt fyrir fáeinum
árum úr langvinnum og erfiðum
sjúkdómi (lömun). 1 rauninni er
það afrek, hvernig Kristin annað-
ist son sinn í heimahúsum af eig-
in rammleik. En Þóra lét ekki
sinn hlut eftir liggja. Hún lifði
kyrrlátu lífi hjá móðir sinni og
sjúkum bróður og reyndi að létta
honum Iífið á allan hátt. Hinu
skeytti hún Iítt, þótt sjálf nyti hún
engra lífsins gæða. En var hún
ekki gæfumanneskja þrátt fyrir
það?
Þegar erill veitingahúsanna tók
að þreyta Þóru, fór hún inn á
aðrar brautir. Hún vann hjá
Prjónastofu Önnu Þórðardóttur
síðustu æviárin. Þóra átti sex
hálfsystkini af fyrra hjónabandi
föður síns. Tvö þeirra eru á lífi,
Nanna og Magni.
Aðeins eru örfá ár síðan ég
kynntist Þóru, og harma ég, að
þau urðu ekki fleiri. Mér þótti
hún strax athyglisverð persóna,
sem enga eiginleika átti aðra en
góða. Hún var fríð kona og
gjörvuleg, hafði stillilega og fág-
aða framkomu, sem andaði hlýju.
Þóra var enn ung, er dauða
hennar bar skyndilega að. Mu.n
hún lengi hafa kennt Iasleika, en
ekki látið uppi við neinn. Skap-
lyndi hennar bauð henni að þjást
í hljóði og segja engum hug sinn.
LífiA er skjótt
lfkt er það clding.
sem giampar um nótt,
Ijósi, sem tindrar á tárum,
titrar á bárum.
M. Joch.
Ilallfríður Kolbeinsdóttir.
Kristján Söebeck
Jónsson -Minning
Fæddur: árið 1906
Dáinn: árið 1975.
30. ágúst sl. var til moldar bor-
inn Kristján Söebeck frá Akra-
nesi. Mig langar til að votta minn-
ingu hans virðingu mina I nokkr-
um orðum. Þeir eru víst margir
sem hugsa til hans þessa dagana
og rifja upp minningar, minnast
glaðværðar hans og létta skapsins
og sakna þess, að hann hringi
eitthvert kvöldið til að vita hvern-
ig líði. Og margir munu sakna
hlýlegu orðanna í jólakortunum
frá honum.
Kristján var fæddur að Gröf I
Bitru. Foreldrar hans voru
Hjálmfríður Árnadóttir og Jón
Þórðarson og var hann yngstur
sex systkina. Þau eru Þorvaldur,
búsettur á Hólmavík, Steinþór,
var kennari á Isafirði, en er nú
látinn, Arnfríður, bjó á ísafirði,
látin, Lýður, sem var yfirfisk-
matsmaður á Akranesi, látinn,
Ágústa, húsfreyja að Vatnsleysu í
Biskupstugnum, ekkja Þorsteins
Sigurðssonar.
Vegna fátæktar ólst Kristján
upp hjá vandalausum að Miðhús-
um i Hrútafirði. Þar dvaldist
hann fram yfir fermingaraldur,
er hann hélt til ísafjarðar, sem
varð dvalarstaður hans næstu ára-
tugi og sá staður, er honum æ
síðan var hjartfólgnastur, þó að
atvikin höguðu þó svo til síðar að
hann fluttist þaðan.
Árið 1926 kvæntist hann Sigríði
Ingibjörgu Tryggvadóttur frá
Kirkjubóli i Skutulsfirði, dóttur
Tryggva Pálssonar og konu hans,
Kristjönu, og hafði hann þá verið
vinnumaður hjá Tryggva um
skeið. Kristján og Sigríður hófu
búskap að Kirkjubæ i Skutuls-
firði og hafði Kristján þá dvalizt
einn vetur á Bændaskólanum á
Hvanneyri, Kristján missti konu
sína 1942. Þau áttu 5 börn, eitt dó
i frumbernsku, en hin eru Sigurð-
ur, Kári og Tryggvi, allir kvæntir
og búsettir í Reykjavík, og Nanna,
gift og búsett í Hnifsdal. Eftir lát
Sigríðar tók við heimilinu Kristj-
ana Ágústsdóttir frá Látrum i Að-
alvík og hafði hún verið vinnu-
stúlka á Kirkjubóli um tíma. Þau
bjuggu enn 2—3 ár að Kirkjubæ.
en fluttust til Isafjarðar og
bjuggu þar um 5 ára skeið, fóru
þá til Akraness úrið 1951, og þar
áttu þau heima siðan. Á Akranesi
vann Kristján alltaf hjá Haraldi
A. Böðvarsyni, að undanteknu
einu ári er hann var hjá syni
sínum, Þresti.
I febrúar sl. varð hann fyrir
Franihald á bls. 35