Morgunblaðið - 23.10.1975, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. OKTÖBER 1975

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, simi 10 100.
Aðalstræti 6, sími 22 4 80.
Áskriftargjald 800,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 40,00 kr. eintakið.
Idag hefjast viðræður
á ný milli íslendinga og
Breta um landhelgismál,
og fara þær að þessu sinni
fram i Lundúnum. Frá því
að síðasti viðræðufundur
var haldinn um miðjan
septembermánuð, hefur
ekkert það gerzt, sem gef-
ur sérstakt tilefni til bjart-
sýni fyrirfram um, að já-
kvæður árangur verði af
þessum viðræðum. Því
valda fyrst og fremst harð-
orðar yfirlýsingar áhrifa-
mikilla ráðherra í brezku
ríkisstjórninni og má þar
fyrst nefna ræðu Anthony
Croslands, umhverfismála-
ráðherra Breta, í Grimsby
fyrir nokkru, en í þeirri
ræðu lýsti Crosland yfir
þvi, að Bretar mundu
halda áfram veiðum innan
gömlu 50 mílna lögsögunn-
ar, hvað sem tautaði. Þessi
yfirlýsing Croslands vakti
að vonum mikla athygli
hér, en óhætt er að full-
yrða, að afstaða brezku
samningamannanna á við-
ræðufundinum í septem-
ber var mjög í anda þessar-
ar ræðu Croslands.
1 fyrradag gerast svo þau
tíðindi, að sjálfur Harold
Wilson, forsætisráðherra
Breta, lýsti því yfir í
brezka þinginu, að Bretar
mundu veita fiskiskipum
sínum vernd til veiða á Is-
landsmiðum ef nauðsyn
krefði, og bætti því jafn-
framt við, að veiðar innan
gömlu 50 mílna markanna
væru grundvallaratriði
fyrir Breta. Slíkar yfir-
lýsingar forsætisráðherra
Breta í þann mund er nýr
viðræðufundur er að hefj-
ast, boða tæpast nokkuð
gott og er alla vega undar-
legt, að talað skuli í þessum
tón á sama tíma og islenzku
samningamennirnir eru á
leið til Lundúna.
Þegar á þetta allt er litið
virðist því ekki ýkja mikil
ástæða til bjartsýni um
árangur á þessum viðræðu-
fundi í London. Alla vega
er alveg ljóst, að grund-
vallarbreyting þarf að
verða á afstöðu Breta á við-
ræðufundinum í dag og á
morgun, ef von á að vera
um samkomulag á næst-
unni. Hafi Bretar gert sér í
hugarlund, að þess væri
einhver kostur af
íslendinga hálfu að endur-
nýja að mestu leyti óbreytt
samkomulagið frá því f
nóvember 1973, þá er það á
miklum misskilningi
byggt. Slfkt kemur að sjálf-
sögðu alls ekki til greina.
Við íslendingar höfum
þegar veitt Bretum umtals-
verðan aðlögunartíma
vegna útfærslu fiskveiði-
markanna i 50 sjómílur
1972. Nú höfum við fært
fiskveiðimörk okkar út í
200 sjómílur. Nýjustu
skýrslur fiskífræðinga okk-
ar benda til þess, að ástand
fiskstofnanna á Islands-
miðum sé mun alvarlegra
en menn hafa talið til
þessa. Fiskiskipastóll
okkar hefur aukizt mjög
verulega á undanförnum
árum og þar með afkasta-
geta hans. Þegar á allt
þetta er litið er augljóst að
þvi aðeins höfum við hags-
muni af því að gera
samninga við Breta og aðr-
ar þjóðir, sem veitt hafa á
íslandsmiðum, að takast
megi að draga stórlega úr
aflamagni hinna erlendu
togara.
En ef grundvöllur er
fyrir slíkum samningum er
jafn ljóst, að það er okkur
Islendingum hagkvæmara
að friður haldist á fiski-
miðunum við landið, ef við
getum með samningum
náð fram meiri minnkun
aflamagns en ella mundi
verða hjá hinum erlendu
fiskiskipum. Sá mælikvarði
sem við hljótum að leggja á
hugsanlega samninga við
Breta, er að þeir standist
þetta próf. Þess vegna er
forsendan fyrir árangri í
viðræðum þeim sem hefj-
ast í dag í London sú, að um
stórkostlega minnkun afla-
magns á íslandsmiðum
verði að ræða. Þetta er
alveg nauðsynlegt, að
brezku samningamennirn-
ir og brezka ríkisstjórnin
geri sér ljóst þegar í upp-
hafi.
Stundum er talað um, að
menn séu með samningum
eða á móti. Fáránlegt er að
tala á þann veg. Afstaða til
samninga hlýtur að byggj-
ast á efni þeirra. Fyrirfram
er því ekki hægt að taka
afstöðu með eða á móti.
I umræðum á Alþingi
fyrir nokkrum dögum
gerði Geir Hallgrímsson,
forsætisráðherra grein
fyrir þeim atriðum, sem
hugsanlegir samningar
yrðu að byggjast á. I því
sambandi nefndi forsætis-
ráðherra umtalsverðan
samdrátt í sókn útlendinga
á Islandsmið, bæði að því
er varðar skipafjölda og
aflamagn, takmörkuð
veiðisvæði færð fjær landi
en núgildandi samningar
við Breta gera ráð fyrir,
með það fyrst og fremst í
huga að ná sem víðtækastri
og raunhæfastri friðun að
50 mílna mörkum og loks
að engar undanþágur yrðu
veittar nema til mjög
skamms tfma.
Samningafundir
í London
Arni Tryggvason sendiherra:
„Vil engu spá
Bonn 22. okt. — frá Ingva Hrafni
Jónssyni, bim. Mbl.
um málalok”
BLAÐAMAÐUR Mbl. hitti
Árna Tryggvason sendiherra
Islands í Bonn, að máii á
heimiii hans í dag og spurði
hann hvað honum fyndist um
horfurnar f sambandi við vænt-
aniegar viðræður og hvort und-
anfarin ár hefðu ekki verið
erfið á stundum.
Sendiherrann sagði: „Fram
að landhelgismálinu var hér
alltaf hið sama, gamla, góða og
vinsamlega andrúmsloft, en
eftir að landhelgismálið kom
upp varð allt óneitanlega
þyngra undir fæti. Það er auð-
vitað ákaflega margt og merki-
legt, sem hefur gerzt hér á und-
anförnum árum, en ég er nú
búinn að vera hér í sex ár og
það yrði of langt mál að telja
það upp hér. Það byrjaði að
skerast verulega í odda með
Arnold
Toynbee
lézt í gær
York 22. okt. — Reuter
HINN vfðkunni sagnfræðing-
ur og heimspekingur Arnold
Toynbee lézt I York f gær, 86
ára að aldri. Hann fékk hjarta-
áfall í fyrrahaust og lézt af
afleiðingum þess.
Eftir Toynbee liggja yfir 50
bækur um sagnfræði, stjórn-
mál, alþjóðamál og heimspeki.
Þekktasta verk hans er A
Study of History. Sfðasta bók
hans, „Mannkynið og móðir
jörð“, kemur út næsta vor.
töku Acturusar í fyrrahaust og
svo með svari Þjóðverja um
löndunarbann varð andrúms-
loftið mjög þungt. Hins vegar
urðu samtöl utanríkisráðherr-
anna, Einars Ágústssonar og
Hans Dietrich Genschers, í
Briissel f desember til þess að
byrjað var að kanna með
ýmsum viðræðum möguleikana
— Hversu mikilvægar eru
veiðar þýzkra togar við Island
fyrir V-Þjóðverja og ykkar fisk-
iðnað?
— Þær eru mjög mikilvægar
fyrir bolfiskmarkað okkar.
Lauslegar tölur sýna að um
60% af okkar bolfiski koma af
Islandsmiðum. íslandsmið eru
einstæð að því leyti, að hægt er
að stunda þar veiðar nær allt
árið um kring og þar finnum
við fisk, setji okkur vantar fyrir
okkar markað. Þar kemur einn-
ig til ein sérstaða, sem okkur
finnst við hafa og hún er að við
á því að minnka spennuna.
I því sambandi hef ég að
sjálfsögðu í fullu samráði við
ráðuneytið heima, átt marga
viðræðufundi með ýmsum
aðilum og í því sambandi hefur
hvað eftir annað verið skorað á
þýzk stjórnvöld að aflétta lönd-
unarbanninu og láta af and-
stöðu við gildistöku greinar sex
sækjumst aðeins eftir stórum
fiski, því að okkar markaður er
fyrir flök. Einnig höfum við
sérstöðu að því leyti að við
sækjumst eir.kum eftir ufsa,
karfa og ýsu, en mjög litlu af
þorski, þannig að það er raun-
verulega rangt, að tala um
þorskastríð við V-Þjóðverja. Ég
hef heldur aldrei heyrt
kvartanir frá íslenzkum fiski-
mönnum um að við séum að
taka þorskinn frá þeim.
— Nú hefur verið talað um
það í samningaviðræðum und-
anfarin ár, að Islendingar
tryggðu V-Þjóðverjum ákveðið
hjá EBE, svo og að reyna að
stuðla að því að friður héldist á
miðunum. Þetta hefur svo verið
að mjakast í rétta átt. hægt og
sígandi, með batnandi and-
rúmslofti. Hins vegar skal haft
í huga að ýmis ljón eru á vegin-
um, og vil ég að svo stöddu
engu spá um málalok," sagði
Árni Tryggvason að lokum.
magn af ísfiski á ári hyerju.
Hvað teljið þér að magnið
þyrfti að vera mikið?
— Miðað við landanir ís-
lenzkra togara undanfarin ár,
meðan allt var með eðlilegum
hætti, myndi ég gizka á um 20
þús. tonn.
— Ef V-Þjóðverjar gætu
tryggt sér verulegt magn af ís-
fiski frá öðrum þjóðum myndu
þéir þá draga úr sínum eigin
veiðum?
— Ég tel það ekkert óliklegt.
Okkar útgerð miðast aðeins við
það að geta tryggt okkur það
magn af fiski, sem markaður-
inn vill fá og það var um 900
þúsund lestir á s.l. ári. Um
helmingurinn af því magni var
keyptur af öðrum þjóðum. Ef
við getum fengið þetta inn-
flutningshlutfall aukið tel ég
grundvöll fyrir því að minnka
okkar útgerð. Úthafsfloti okkar
hefur eins og floti annarra
þjóða farið illa út úr olíuverð-
hækkuninni, en þó hefur ekki
enn komið til beinna ríkis-
styrkja, en slíkir styrkir hafa
þó verið veittir í litlum mæli til
bátaflotans. Við vitum ekki enn
Askorun frá
Sakharov
Bonn 22. október Reuter
Friðarverðlaunahafinn Andrei
Sakharov hefur sagt f sjónvarps-
viðtali að vestræn rlki verði að
sameinast um að leggja fast að
Sovétrfkjunum að framfylgja
Helsinki-samningnum.
Sakharov sagði fréttamönnum f
dag, að ef Allsherjarþingið sam-
þykkti ályktunartillögu þar sem
zionismi væri stimplaður kyn-
þáttamisrétti fengi Gyðingahatur
nokkurs konar löggildingu.
hvernig Hafréttarráðstefnu
S.Þ. mun lykta, en ef 200 míl-
urnar verða samþykktar má
búast við að við þurfum að
endurskipuleggja okkar veiðar
að verulegu márki, líklega með
því að draga úr þeim og byggja
stærri skip til veiða á fjarlæg-
um miðum, þar sem við hefðum
heimild til eða gætum fengið
leyfi til að veiða á.
— Hefur fiskneyzla aukizt í
V-Þýzkalandi á undanförnum
árum?
— Hún hefur verið fremur
stöðug, en við erum þeirrar trú-
ar að hægt sé að auka hana til
muna, ef nægilegt framboð
verður af góðum fiski.
— Eru þeir bjartsýnir um að
samkomulag náist nú?
— Við erum vongóðir og höf-
um alltaf verið það og förum
vissulega til Reykjavíkur með
það í huga að gera sanngjarna
samninga, sem geti þjónað
hagsmunum beggja. Því er ekki
að neita að við urðum vonsvikn-
ir í október í fyrra, er samn-
ingsuppkastið hlaut ekki sam-
þykkt á tslandi, en vonum að
málin fari öðru vísi nú.
Dr. Moecklinghoff ráðuneytisstjóri:
Vongóðir um sanngjarna samninga
Bonn, 22. október. — frá Ingva Ilrafni Jónssyni blm. Mbl.
„VIÐ erum vongóðir eins og við höfum alltaf verið, að okkur takist
að komast að sanngjörnu samkomulagi,“ sagði dr. Moecklinghoff,
ráðuneytisstjóri f v-þýzka matvælaráðuneytinu f samtali við blaða-
mann Morgunblaðsins f dag f skrifstofu hans. Dr. Moecklinghoff
kemur til tslands f v-þýzku sendinefndinni n.k. mánudag. „Við
teljum að hugmyndir fslenzku rfkisstjórnarinnar muni ráða úrslit-
um viðræðnanna en um þær hugmyndir vitum við ekki annað en
það að við verðum að ræða um miklu stærra svæði, nú eftir 200
mflna útfærsluna. Við höfum alltaf sagt að við værum tilbúnir til að
koma til móts við kröfur íslendinga um verndun fiskstofnanna og
við erum tilbúnir til að draga úr okkar veiðum með ýmsum ráðum,
það eina sem við færum fram á, er að samningurinn yrði sanngjarn
og að okkar fiskimönnum yrðu gefnir einhverjir möguleikar til að
veiða undan tslandsströndum."