Morgunblaðið - 02.11.1975, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ. SUNNUDAGUR 2. NÓVEMBER 1975
11
(sNzkar bækur í erienöum blöðum
Ct. , -<■
Ngtt bókaforlag
íDanmörku sem
gefur aðeinsút
MORGUNBLAÐINU hefur
borizt úrklippa úr danska blað-
inu Nordsjælland, þar sem við-
tal er við þekktan barnabóka-
vörð, Rigmor Birgitte Hövring,
sem nú hefur stofnað sitt eigið
útgáfufyrirtæki og mun það
einbeita sér að útgáfu fslenzkra
bóka. Hefur sú fyrsta þegar séð
dagsins Ijós, „Islandske
drenge" eftir Ólaf Jóhann
Sigurðsson, og eiginmaður
Rigmor Hövring, Þorsteinn
Stefánsson, rithöfundur, hefur
snúið bókinni á dönsku.
Rigmor Hövring segir i við-
talinu, að hún vænti þess ekki
að auðgast mikið á útgáfunni,
en hún verði ánægð ef endar
náist saman. Blaðið segir: „Hún
er nýlega byrjuð á verki, sem
meiri kjark þarf til en flestir
búa yfir, hún hefur stofnað sitt
eigið forlag. Birgitte Hövring
er ekki kjarklftil. Áhugi hennar
á íslenzkum bókmenntum er
meiri en svo. Nýja forlagið mun
einvörðungu gefa út fslenzkar
bækur og til að byrja með verða
það barnabækur."
Aðspurð um hvers vegna hún
muni eingöngu gefa út bækur
frá íslandi segist hún jafnan
hafa verið mjög hrifin af
Islandi/ náttúru þess og list.
Það hafi heldur ekki dregið úr
áhuganum að hún er gift Is-
lendingi.
Að dómi Rigmor Hövring
eiga íslenzkar bókmenntir mjög
erfitt uppdráttar í Danmörku.
Ef frá séu taldar Islendingasög-
ur og bækur Halldórs Laxness
séu ekki aðrar bækur kunnar
þar í landi. Þeir fáu, sem hafi
vogað sér inn á danskan bóka-
markað, hafi fengið heldur bet-
ur óblíðar móttökur.
Siðar í viðtalinu segir hún:
„Það sem ér ekta virðist eiga í
vök að verjast. Það er gamla
sagan. Hafa mætti í huga H. C.
Andersen. Það var reyndar Is-
lendingur, Grimur Thomsen,
sem varð fyrstur til að viður-
Viðtalið við Rigmor Birgiette Hövring f Nordsjælland.
kenna hann. En það er ekki
haft hátt um það i Danmörku.
H. C. Andersen hafði skrifað f
heilan mannsaldur og fékk ekki
annað en bágt fyrir hjá löndum
sinum, sem litu nánast á hann
sem flón, þó að Englendingar
og Þjóðverjar hefðu fyrir löngu
skilið mikilvægi skáldverka
hans. Og enn þann dag f dag
haf£ háskólamenn tilhneigingu
til að lfta heldur vorkunnlega á
hann.“
Rigmor Birgitte Hövring seg-
ir I niðurlagi: „Min von er sú
með þessu forlagi að það geti
orðið til þess smám saman að
fólk geri sér grein fyrir þvi
hversu margar góðar bækur
koma frá íslandi. Bæði landið
og fólkið eiga það skilið.“
Umsögn um bók Jóhannesar
úr Kötlum í Danmörku
Jóhannes úr Kötlum
I DANSKA blaðinu Land og
folk birtist fyrir nokkru rit-
dómur um ljóðabók Jóhannesar
úr Kötlum, „Ulvetider“, sem
kom út á dönsku í þýðingu
Pouls P. M. Pedersens. Þar seg-
ir að jafnvel meðal áfjáðra
ljóðalesenda sé nafn Jóhannes-
ar úr Kötlum lítið þekkt. Að-
eins fáir viti að á árunum 1899
til 1972 hafi lifað og starfað
mikið og merkt skáld á tslandi
sem þessu nafni hét. „Poul P.
M. Pedersen er einn af þeim
fáu sem veit það og hann hefur
valið, þýtt og ritað formála að
safni ljóða hans undir titlinum
„Ulvetider". Þetta er ákaflega
merk bók og Poul P. M. Peder-
sen á þakkir skildar fyrir þann
áhuga sinn að kynna okkur
Jóhannes úr Kötlum." Er síðan
rakinn i stuttu máli æviferill
Jóhannesar og fjallað um hefð
Islendingasagna og uppvaxtar-
ár skáldsins, sem hafi átt sinn
þátt I mótun hans sem skálds.
Svo segir: „Jóhannes úr Kötl-
um varð ungur sósialisti, en
hann var einnig — og það kann
að vekja undrun — trúhneigð-
ur maður. Trúhneigðin kann að
hafa ákvarðazt af hinni miklu
islenzku bókmenntahefð, sem
er svo samtengd náttúrunni,
sögunni og lífi þjóðarinnar. ..“
„Er síðan vikið að ljóðasafni
Jóhannesar og farið um það
mjög jákvæðum og hlýlegum
orðum. I niðurlagi segir: „En
ljóð hans verða sjálfsagt ekki
metin i Danmörku í verulegum
mæli. Einhvern veginn er hann
of framandlegur á vettvangi
skáldskaparins hér. Hann kveð-
ur út frá menningarumhverfi
sem er ólíkt því danska. Á máli
sem við getum ekki lesið hér.
En sérstaklega vegna þess, að
hann hefur bak við sig hefð,
sem er svo staðbundin og sam-
hangandi. Veigamesta kjölfesta
hans eru sálmarnir og alþýðu-
kvæðin. Hann yfkir um um-
hverfið af innileika og hann
skrifar pólitisk ljóð með reiðum
og viðhafnarmiklum penna, lof-
gjarðir, uppreistarljóð. Hann
verður að hafa mikið rými í
kringum sig. Það verðum við að
veita honum, þegar við lesum
Ijóð hans.“
Umsagnir um bók Þorgeirs
Þorgeirssonar í Danmörku
BÖK Þorgeirs Þorgeirssonar,
sem var önnur tveggja
fslenzkra bóka sem voru lagðar
fram í samkeppni um Bók-
menntaverðlaun Norðurlanda-
ráðs, er nýkomin út á forlagi
Grevas í Danmörku. Erik
Sönderholm hefur þýtt hana úr
íslenzku. Mbl. hafa borizt úr-
klippur úr Information og
Berlingske Tidende með um-
sögnum um bókina. Þá hefur
Mbl. verið send úrklippa úr
biaðinu Nordsjælland, þar sem
vikið er að bókinni.
I Information ritar Hugo
Hörlych Karlsen itarlega um
bók Þorgeirs og rekur efni
hennar og fjallar um það and-
rúm, sem hafi rikt á Islandi í
þann tið sem bókin gerist.
Síðan segir Karlsen meðal
annars: „Þetta er söguleg
skáldsaga og sakamálasaga og
ákaflega góð frásögn af því
hvernig uppreist almúgans og
sveitarlima gegn yfirvaldinu
brýzt fram. .. Sagan er hófsam-
lega sögð. Frásögnin er oft og
tiðum knöpp. Hún kemur vel til
skila kúguninni, óréttlætinu og
uppreistarformunum og fléttað
er inni á vixl frásögnum af per
sónum i sviðsljósinu, tilvitnun-
um í réttarskjöl, samtöl og yfir-
heyrslur. Lesandi verður að
lesa sig inn í kaldhæðnina og
fláræðið sem birtist í þessari
ágætu og einföldu skáldsögu til
að fá sem mest út úr afhjúpun
þeirra þjóðfélagshátta sem eru
rætur sakaverksins."
I Berlingske Tidende skrifar
Tage Tannig um bókina og
rekur hann ágæta vel þráð
hennar. I niðurlagi segir hann.
„Islendingar eiga sér ævagamla
frásagnarhefð og Þorgeir Þor-
geirsson er góður sögumaður f
hinum klassiska stil, sem rekja
má allar götur aftur til íslend-
ingasagnanna. Frásögnin um
Yfirvaldið er skrifuð á grund-
velli beztu fáanlegra heimilda.
Höfundurinn hefur og ritað út-
varpsþætti fyrir fslenzka ríkis-
útvarpið um atburðina sem
mynda baksvið sögu-
kveikjunnar. Atburðarásinni er
lýst til skiptis í dramatiskum
tilsvörum en einkennast oft af
kaldhæðni og þjóðlegu spaugi,
en eru einnig mjög islenzk,
stolt og upphefjandi. Þorgeir
Þorgeirsson hefur gert skjöl að
lifandi sögu með ljóðrænu ivafi
Þorgeir Þorgeirsson
og var það lagt fram i Bók-
menntakeppni Norðurlanda-
ráðs en verðlaunin féllu í skaut
Finnans Salama.
I Nordsjælland er viðtal við
Rigmor Birgitte Hövring, sem
vikið er að á öðrum stað á
þessari síðu. Hún segir þar að
hún treysti sér ekki til að gera
sér of glæstar vonir um þær
viðtökur, sem nýtt bókaforlag
hennar fái hjá gagnrýnendum
blaðanna og segir siðan: „Þær
vonir geta ekki verið háleitar
þegar haft er i huga hverja
útreið hið frábæra verk Þor-
geirs Þorgeirssonar fær í
Ekstrabladet og það hjá Poul
Borum. Þar er verið að skrifa
um bók sem iögð var fram í
Bókmenntasamkeppni Norður-
landaráðs af Islands hálfu
einmitt vegna stils rit-
höfundarins. En Poul Borum
fær aðeins séð að bókin „sé
öhemju klaufalega skrifuð". Er
ritdómurinn allur svo
illgirnislegur og ómálefnalegur
að sjaldan hefur sézt annað
eins. Á sömu síðu getur síðan
að Iýsa upphafin lofgerðarskrif
um eina af þeim mörgu ofbeld
is- og kynlífsbókum, sem tröll-
ríða danska bókamarkaðnum í
íslenzkar bœkur