Morgunblaðið - 02.11.1975, Side 21

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. NÓVEMBER 1975
21
□ Þjóðarframleiðsla
og þjóðartekjur
Þau mál, sem fyrst og fremst
hafa sett svip á störf þingsins til
þessa, eru flest í skugga efnahags-
vandans og draga dám af þeirri
aðhaldsstefnu, er einkennir frum-
varp til fjárlaga fyrir árið 1976.
Horfur eru á því að þjóðarfram-
leiðslan skreppi saman um 3!4% á
yfirstandandi ári og þjóðartekjur
minnki um 9%. Þetta er mesti
samdráttur þjóðartekna á hvern
einstakling frá stofnun lýðveldis-
ins. I kreppu klénna viðskipta-
kjara árið 1968 rýrnuðu þjóðar-
tekjur á mann um 8%
Viðskiptakjör þjóðarinnar á yf-
irstandandi ári eru talin allt að
17% lakari en á iiðnu ári. Búizt er
við því að nettógjaldeyrisstaðan
versni um 2.500 milljónir króna,
þrátt fyrir mikla aukningu er-
lendra lána. Kaupmáttur ráðstöf-
unartekna er talin munu rýrna
um 16 til 17%.
Hallarekstur og skuldasöfnun
ríkissjóðs er verulegur og verð-
jöfnunarsjóðir atvinnuveganna
þverrandi. Þannig er frystideild
verðjöfnunarsjóðs sjávarútvegs-
ins tæmd.
1 stefnuræðu forsætisráðherra,
Geirs Hallgrímssonar, sem hann
flutti fimmtudaginn 23. október
sl., segir hann, að stefnt verði að
því að viðskiptahallinn út á við
eyðist á næstu 3 til 4 árum. Jafn-
vel þó því marki verði náð yrðu
skuldir Islendinga engu að sfður
komnar í um 50% af þjóðarfram-
leiðslunni í lok áratugarins og
greiðslubyrðin í um 20% af heild-
argjaldeyristekjum.
□ Fjárlög fyrir árið 1976
Fyrsta mál þess 97. löggjafar-
þings Islendinga var frumvarp til
fjárlaga fyrir komandi ár. Frum-
varpið ber svip þess hrikalega
efnahagsvanda, sem steðjar að
þjóðinni, sem og óhjákvæmilegra
aðhaldsaðgerða f ríkisfjármálum.
Heildarútgjöld rikissjóðs eru
áætluð, samkvæmt frumvarpinu,
57,4 milljarðir króna. Það er að-
eins 21,5% hækkun frá fjárlögum
yfirstandandi árs, þrátt fyrir
45—50% verðbólguvöxt á árinu:
Fjárlög milli áranna 1974 og 1975
hækkuðu um 60.8% og á þriggja
ára valdaferli vinstri stjórnar þre-
faldaðist útgjaldasumma ríkis-
fjárlaga.
Hér er um að ræða 4.700
milljóna króna niðurfærslu rfkis-
útgjalda, miðað við það, sem orðið
hefði, ef þegar orðnar kostnaðar-
hækkanir hefðu farið óheftár inn
í fjárlögin. Til þess að ná þessu
markmiði mun rfkisstjórnin
leggja fram frumvarp um 5%
niðurskurð allra lögburtdinna
ríkisútgjalda, lækka niður-
greiðslur á búvörum, draga veru-
lega úr útflutningsbótum land-
búnaðarafurða, koma á nýskipan í
tryggingakerfinu og fækka eilítið
vikulegum kennslustundum á
grunnskólastigi.
Minni niðurgreiðslur búvöru
hækka að sjálfsögðu verð þeirra
til alls almennings í landinu. Á
hvort tveggja er þó að líta að
niðurgreiðslur vörurverðs voru
og eru að sjálfsögðu teknar af
almenningi í formi einhvers
konar skattpenings, sem og, að á
móti verður fellt niður 12% vöru-
gjald, sem þýðir 4000 milljóna
lækkun skattheimtu á móti 1.425
milljóna króna hækkun búvöru.
Engu skal hér spáð um, hvort
samstaða fæst á Alþingi um að-
haldsaðgerðir þær, sem fjárlaga-
frumvarpið gerir ráð fyrir. Það á
eftir að fara í gegn um hefð-
bundna, þinglega meðferð. Hins
vegar verður því naumast trúað
að óreyndu, að Alþingi bregðist
ábyrgð og skyldu um meðferð
sem væntanlega leiðir til ákvarð-
anatöku, af eða á, innan mjög
skamms tima.
Frá og með nk. áramótum
kemur til framkvæmda síðari
hluti tollalækkana á hráefnum til
iðnaðar, sem þá falla niður. Jafn-
framt koma til framkvæmda
samningsbundnar tollalækkanir
vegna samnings um aðild Islands
að EFTA.
Þá eru ýmis atriði varðandi
tekjuskatt í framhaldsathugun,
en í fjárlögum 1975 var gert ráð
fyrir 700 m.kr. tekjuskattslækk-
un. Unnið er að nýjum skatt-
reglum um fyrningu og sölu-
hagnað, sem væntanlega taka
gildi frá og með ársbyrjun 1976,
og kæmu þá til framkvæmda við
álagningu árið 1977.
Gert er ráð fyrir verulega
auknum hlut • sveitarfélaga í
tekjum af söluskatti, samhliða þvi
sem stefnt er að tilfærslu verk-
efna frá ríki til þeirra.
Q Stjórnarfrumvörp
Auk fjárlagafrumvarps hafa
ýmis stjórnarfrumvörp verið lögð
fram í mánuðinum. Má í því sam-
bandi nefna: 1) frumvarp til laga
um breytingar á lögum um veiðar
með botnvörpu o.fl., 2) frumvarp
til byggingarlaga, frumvarp til
laga um breytingar á skipulags-
lögum, frumvarp til laga um al-
menningsbókasöfn, um náms-
gagnastofnun, um skylduskil til
safna, um breytingu á almennum
hegningarlögum (reynslunáðun
o.fl.), um breytingu á umferðar-
lögum (nýtt númerakerfi bif-
reiða), um breytingu á tekju-
stofnalögum sveitarfélaga (mán-
aðarl. gr. Jöfnunarsj. til sveitar-
félaga og lánasjóðs þeirra), frum-
varp til laga um kafarastörf.
Frumvörp þessi hafa áður verið
rædd á þingsíðu Mbl. og eru hér
aðeins nefnd til upprifjunar.
□ Þingmannafrumvörp
Hér verður ekki minnst á til-
Iögur til þingsályktunar né fyrir-
ríkisfjármála, á örlagatimum; þ.e.
aðhaldsaðgerðum, sem virðast al-
gjör forsenda þess að skapa jafn-
vægi i efnahagslífinu og ná tökum
á verðbólguvandanum. Með á-
framhaldandi 50% verðbólgu-
vexti er stefnt í fyrirsjáanlegan
þjóðarvoða.
□ Endurskoðun
skattkerfis
1 ræðu fjármálaráðherra,
Matthíasar A. Mathiesen, er hann
mælti fyrir fjárlagafrumvarpinu,
gat hann þess m.a., að ýmsir
þættir skattkerfis þjóðarinnar
væru nú í úttekt og endurskoðun
og stefnt væri að ýmiss konar
breytingum og leiðréttingum.
Erfitt er að fjalla um þau atriði á
þessu stigi, þar sem endanlegar
niðurstöður og áform liggja ekki
fyrir. Þó er ljóst, að fyrir liggja
ákveðnar tillögur ríkisskattstjóra
um staðgreiðslukerfi, að v-þýzkri
og bandarískri fyrirmynd, sem nú
er í athugun þingmanna og aðila
vinnumarkaðarins. Stefnt mun að
því að taka ákvörðun í þessu efni
fyrir nk. áramót.
Virðisaukaskattur, í stað sölu-
skatts, er á lokastigi athugunar,
spurnir einstakra þingmanna,
enda yrði slikt of fyrirferðar-
mikið i frásögn. Þingmannafrum-
vörp eru fá en hafa sum hver
vakið alþjóðarathygli.
Þau þingmannafrumvörp, sem
tvímælalaust hafa mesta athygli
vakið eru frumvörp Gylfa Þ.
Gíslasonar o.fl. um breytta skipan
framkvæmdastjórnar Fram-
kvæmdastofnunar ríkisins (frá-
hvarf frá kommissarakerfi) og
frumvörp Eyjólfs Konráðs Jóns-
sonar um bókhalds- og framtals-
skyldu stjórnmálaflokka. Þau
verða ekki efnislega rakin hér,
enda hefur það áður verið itar-
lega gert hér í blaðinu.
Nefna má frumvarp Gylfa Þ.
Gislasonar um skákleiðsögn i
skólum, Sighvats Björgvinssonar
um breytingar á flugvallagjaldi,
Helga F. Seljan o.fl. um breytingu
á grunnskólalögum, þ.e. skiptingu
rekstrarkostnaðar, frv. Gils Guð-
mundssonar o.fl. um breytingu á
orkulögum, þ.e. um háhita og lág-
hitasvæði (háhitasvæði rikis-
eign).
□ Fiskveiðilögsagan
Ótalið er enn eitt stærsta við-
fangsefni Alþingis. 15. september
dSin
Geir Hallgrfmsson forsætisráðherra 1 ræðustól neðri deildar Al-
þingis. Ingvar Gíslason f sæti deildarforseta. Tómas Árnason annast
þingritun.
sl. kom til framkvæmda reglugerð
um 200 sjómflna fiskveiðiland-
helgi, sem Matthías Bjarnason
sjávarútvegsráðherra gaf út
tveimur mánuðum áður. Jafn-
framt er nú kappsamlega unnið
að gerð lagafrumvarps um skyn-
samlega nýtingu hinnar nýju fisk-
veiðilandhelgi. Hvort tveggja, út-
færslan og nýting landhelginnar,
eru liðir í stærsta framtíðarhags-
munamáli þjóðarinnar. Viðræður
standa nú yfir við aðrar þjóðir,
sem þess hafa óskað, um hugsan-
lega skammtima samninga. Öll
þessi mál koma til kasta þingsins,
áður en nokkur endanleg afstaða
verður tekin. Efnahagsvandinn
og fiskveiðilögsagan verða ótví-
rætt langstærstu mál Alþingis.
Megi þingmenn bera gæfu til
samstöðu og samstarfs í þeim við-
fangsefnum, sem þjóðarheildina
varðar svo miklu, að leyst verði á
viðunandi og farsælan hátt.
sf.
efnahagsvandans
Alþingi í skugga