Morgunblaðið - 02.11.1975, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. NÖVEMBER 1975
[ Petta gerðist líka.TT
Morðaðferðir böðlanna í Chile
Herforingjastjórnin F Chile, sem einna helzt hefur unnið sér það til
frægðar að drepa andstæðinga slna unnvörpum, hefur nú slegið eigið
met I útsmognum og viðbjóðslegum morðaðferðum, að því er fram
kemur í fréttum fyrir helgina. Læknar f Santiago hafa launað þeim
upplýsingum úr landi að stjórnin sé byrjuð að gefa föngum inn lyf eitt
gegn krabbameini I stórum skömmtum. Lyf þetta, cyclofosamfd, er að
sögn læknis í Santiago sem nú hefur til meðferðar tvo fyrrverandi
fanga stjórnarinnar, gefið f miklu magni gegnum pfpu inn f þvag-
blöðru fanganna. Þetta veldur áköfum sársauka, blóðláti og veldur
þvf að blaðran skreppur saman á nokkrum árum með þeim afleiðing
um að viðkomandi deyr að lokum er hann á æ erfiðara með þvaglát.
Frá sjónarmiði herforingjanna er það stór plds við þessa aðferð að
unnt er að láta fangana lausa. Sfðan deyja þeir heima hjá sér eftir
nokkur ár án þess að stjórnin sé þar nokkuð við riðin.
Gömlu góðu einkaspæjurunum fœkkar
Nú fer að verða fátt um ffna drætti meðal hinna gömlu, góðu
einkaspæjara, sem glatt hafa unnendur glæpasagnabókmennta sfð-
ustu áratugi með lausnum sfnum á flóknustu morðgátum. Hercule
Poirot er látinn samkvæmt sfðustu bók Agöthu Christie, móður hans,
(„Curtein",) Maigret er setztur f helgan stein með pabba sfnum
Simenon, Martin Beck mun ekki leysa fleiri mál eftir að annað
foreldrið, Per Wahlöö lézt nýlega. Einn hinna fáu af þeim einka-
spæjurum sem eru á hærra plani en færibandatfaúnur sakamálaiðn
aðarins, og enn gladdi lesendur
var Nero Wolfe, hinn sérkennilegi
spæjari bandarfska rithöfundarins
Rex Stout (myndin). En nú er hann
einnig farinn með skapara sfnum.
Rex Stout lézt s.l. mánudag,
aðeins fáum dögum eftir að nýjasta bókin um Nero Woffe, „A Famiiy
Affair", kom út við góðar viðtökur. Rex Stout var 88 ára, — einn af
fremstu höfundum þessarar tegundar bókmennta. Nero Wolfe varð
einkaspæjari New Yorkborgar númer eitt, alveg eins og Sherlock
Holmes varð hinn dæmigerði Lundúnaspæjari. Hið kunnuglega brúna
músteinshús Wolfes f West 35, stræti varð jafn raunverulegt og hús
Holmes við Bakerstræti. Þar rfktu hinar sérstæðu venjur Wolfes, ást
hans á orkfdeum, bjór og góðum mat, ásamt aðstoðarmanninum
Archie Goodwin. Rex Stout var kominn af kvekurum. Áður en hann
hóf ritstörf var hann m.a. laganemi, skipverji um borð í einkasnekkju
Theodore Roosevelts, Bandarfkjaforseta, kokkur, skrifstofublók, vika-
piltur, pfpulagningamaður, vindlasali, hestasveinn, leiðsögumaður og
hótelstjóri. Hann hóf ritstörf sfn með greinaskrifum, en fyrstu bók
sfna skrifaði hann í París árið 1 929. Það var svo árið 1934 sem fyrsta
sagan um Wolfe og Goodwin kom út („Fer-de-Lance") og upp úr þvf
var orðstfr hans tryggður. Bestu bækurnar um Wolfe þykja hin
prýðilegustu bóknfðnntaverk (t.d. „Too Many Cooks", „Some Buried
Caesar" og „Plot it Yourself"). Stout var maður vinstri sinnaður, en
um áhugamál sfn sagði hann eitt sinn: „Ég elska bækur, mat, tónlist,
svefn, fólk sem vinnur, heitar rökræður, Bandarfkin, konu mfna og
börn. Mér Ifkar hins vegar ekki við pólitfkusa, prédikara, viðkvæmt
fólk, fólk sem vinnur ekki eða er f frfi, fólk með meinlokur,
kvikmyndir og sjónvarp, hávaða og slepju." Og sömu ást hafði hann á
garðyrkju- og okrideum og frægasta afkvæmi hans, Nero Wolfe.
Ofurást Sovétmanna á tjóðum
Sovétmenn eru sagðir mestu Ijóðaelskendur f heimi. Þetta þótti
koma berlega f Ijós nýlega er haldið var upp á það að 80 ár voru liðin
frá fæðingu Ijóðskáldsins Sergei Yesenins, en hann svipti sig Iffi
ungur aS aldri, ári8 1925. Svo mikill mannfjöldi streymdi a8 gröf
skáldsins a8 vi8 öngþveiti lá. Nýjar útgáfur af verkum Yesenins
Aleksander Pushkms. Vladimir Mayakovskys og Mikhail Lermontovs,
vinsælustu eldri IjóSaskáld Rússa
seljast upp á nokkrum klukku-
stundum eftir a8 þær koma I hillur
bókaverzlana. Og vinsælustu
ungu IjóSskáldin, t.d. Yevgeni
Yevtushenko (myndin) og Andrei
Voznesensky fá svipaðar móttökur
og poppstjörnur. Um þetta ein-
kenni á sovézku þjóSinni segir
Vasity Betaki, Ijó8skáld frá Lenin-
grad sem fluttist til Vesturlanda
áriS 1973: „Fyrir sovézku þjóSina eru Ijóð ekki skemmtun heldur
HfsnauSsyn." Og þetta vlsar til orða skáldsins fræga Osip
Mandelstams: „Rússland er eina landiS ( heiminum þar sem Ijóð
skipta verulegu máli. Fólk er drepið fyrir þau". Mandelstam sjálfur
lézt I vinnubúðum Stalins á fjórða áratugnum.
Hvers eiga aHdraðir einkaritarar að gjatda?
Mönnum finnst alltaf gaman að heyra ályktanir rannsókna á
ýmsum félagslegum fyrirbærum. Til að fullnægja þessari þörf segir
dálkurinn hér frá niðurstöðum könnunar á þvl félagslega fyrirbæri
„einkaritari forstjóra". Ein stærsta atvinnumiðlunarskrifstofa Bret-
lands. Alfred Marks Agency lét kanna frammistöðu fjölda einkaritara
á ýmsum aldri og var skýrt frá niðurstöðunum nú fyrir helgina. Meðal
athyglisverðra upplýsinga sem þar koma fram er að þótt bosmamiklir
og fagurleggjaðir ungir englakroppar séu augnayndi sem einkaritarar
þá eru þær ekki eins ábyggilegur vinnukraftur og kynsystur þeirra
sem komnar eru á miðjan aldur og kannski farnar að láta eitthvað á
sjá Einkaritarar og skrifstofukonur yfir fertugt eru með færri veik-
indadaga en þær sem yngri eru, og þær eiga auðveldara með að axia
eril og ábyrgð starfsins, segir f niðurstoðum könnunarinnar. Er þvf
mælt með þvf að atvinnuveitendur veiti eldri konum f auknum mæli
tækifæri til að sýna getu sfna I þessu starfi, en „allt of oft er erfitt aS
útvega konu 45 ára að aldri vinnu, þó hún hafi góða hæfileika og
reynslu, einungis vegna aldursins."
EF ÞAÐ ER FRÉTT-
NÆMTÞÁERÞAÐÍ
MORGUNBLAÐENU

AlííI.YSINGA-
SÍMINN FR:
22480
Birgir G. Þorvalds-
son — Fimmtugur
Birgir er þegar oróinn svo
þekktur borgari og athafnasamur
iðnrekandi að óþarfi er að kynna
hann með löngum skýrslugerðum,
ættartölu eða afrekaskrám. Þó
þykir mér rétt að geta þess, að
hann er innfæddur vesturbæing-
ur, sem ennþá er notað í mæltu og
rituðu máli, enda þótt Reykjavik
sé löngu orðin borg en ekki bær
— og þykir frekar meðmæli.
Hann er sonur Þorvalds R.
Helgasonar, sem alla sína ævi bjó
á Vesturgötu 51b, vel þekktur,
vandvirkur og vinsæll skósmiður,
knattspyrnumaður og KR-
unnandi til hinzta dags (dáinn 26.
nóvember 1974) og konu hans
Súsönnu Elíasdóttur. Læt ég
þetta nægja, en bendi á að ná-
kvæmari, lengri og ýtarlegri lýs-
ingu á lífsferli hans fram til sið-
ustu ára er að finna í hinni vel
heppnuðu og glæsilegu bók VÉL-
STJÖRATALI, sem kom út á sið-
asta ári.
Birgir hefur aldrei látið smá-
agnúa tefja sig á sinni vegferð.
Þannig lét hann ekki nauðsynleg
gleraugu i æsku sinni hamla ein-
huga þátttöku sinni í knattspyrnu
og öðrum ærslaleikjum æsku-
mannsins, sem hann stundaði af
Ef hnefaleikar hefðu ekki verið
bannaðir með lögum hérlendis
fyrir mörgum árum, eins og flest
skemmtilegt, má láta sér detta í
hug, að sjálfur heimsmeistarinn,
Cassíus Clay, lægi einhversstaðar
afvelta og steindauður eins og
fluga með brotið nef, klesstan
kjaft, og bólgin blómkálseyru af
völdum þrumuhögga og óvæntra
sendinga frá Bigga Box. Birgir
Þorvaldsson, iðjuhöldur, eða
Biggi Box er fimmtugur í dag, og
kostgæfni og dugnaði, að boxi
ekki undanskildu, og verður
sennilega ennþá um áratugi
áhugamaður og stoð þessara
leikja.
Ég hef fylgzt með þessum unga
manni frá fæðingu hans á Vestur-
götunni 2. nóvember 1925, en haft
afskipti af honum persónulega
frá því að hann kom 1 mína þjón-
ustu, ungur drengur 1940, sem
starfsmanni. nemanda, samstarfs-
manni, vinnuveitanda, félaga og
vini.
A þessum 35 árum, sem er lang-
ur tími af hans ævi en að vísu
nokkuð minni hluti af minni, hef-
ur að sjálfsögðu gengið á ýmsu,
skin og skúrir skipzt á eins og
gengur, en á þessum merku tima-
mótum í ævi hans minnist ég hans
sem eins míns tryggasta sam-
ferðamanns og vinar.
Við hjónin sendum Birgi okkar
beztu kveðjur í tilefni afmælisins
með óskum um áframhaldandi og
langt og vaxandi gengi.
„Táp og fjör og
frískir menn
finnast hér á
landi enn“.
Guðfinnur Þorbjörnsson.
gæti ennþá hæglega boðið sér
mun yngri bardagaköppum birg-
inn. Það hlýtur að vera ritvilla
forlaganna að stafa ekki nafnið
hans með ypsflon. A fornu
berserkjamáli merkir b.vrgir =
hnefi. Hann er einn síðasti
íslenzki fulltrúinn þeirrar
„göfugu listar sjálfsvarnar", eins
og Bretar nefna hnefaleikafþrótt-
ina, og þá gjarna með hátfðlegri
og breyttri tóntegund: „The noble
art of selfdefense". Menn hafa
löngum látið hnúa og hnefa skipta
til að útkljá deilumál. Éátt bendir
til stórbreytinga i því tilliti. Sem
banvæn íþrótt hófust hnefaleikar
með Éorn-Grikkjum ár og öldum
fyrir fæðingu Érelsarans, þar sem
dauðinn einn var dómarinn f
þeim hildarleik. Ótal öldum sfðar
var íþróttin endurvakin af hinum
sportvæddu og leikglöðu grönn-
um vorum, Bretum, sem settu
henni strangar leikreglur og
kenndar eru við markgreifann af
Queensberry. Síðar komu belg-
hanzkarnir til sögunnar. Bretar
eru frægir fyrir meðfædda og
áunna þrautseigju og þolinmæði.
I þvfsa landi getur vart meiri
þolinmæðiraun en tína upp flat-
lýs með boxhönzkum. Þá eru
undanskildar samningaumræður
við Islendinga um landhelgismál.
Þolinmæðin né fyrrgetin þrek-
raun var aldrei að skapi Birgis.
Þegar út í sjálfan bardagann var
komið tvfnónaði Bibbi sjaldnast
við hlutina og barði jafnan
andstæðingana flata í „hringn-
um“ með leiftursnöggum hramm-
hamrinum og gaf margfaldan
þunga í hnefahöggin með út-
hugsaðri fótspyrnu f fjalirnar,
eins og „Gentleman Jim“ Cor-
bett, sem þótti snöggur og
liðugur eins og köttur. Hinir
blóðheitu og bardagaglöðu frænd-
ur vorir, írar í Ameríku, sýndu
fyrstir manna mesta leikni og
slagkraft þegar fþróttin barst til
Vesturheims. Nægir að nefna
heimsmeistarana John Sullivan,
Bob Fitzsimmons, Jaek Dempsey
og Gene Tunney auk fleiri. Marg-
an gullaldarbardagann vestra
teiknaði og málaði sá frægi
amrfski listmálari, George
Bellows, á fyrstu áratugum aldar-
innar. Sjaldan lét þá Nóbelskáld-
ið Hemingway sig vanta meðal
áhorfenda. Vegna kynþáttafor-
dóma komust ekki blökkumenn í
hinn viðurkennda keppnihring
fyrr en löngu sfðar. Þá sýndu þeir
heldur betur hvað f þeim bjó á
þessu sviði. Sfðustu áratugina
hafa þeir verið þar allsráðandi
með algerum yfirburðum og hafa
engir fyrr né síðar látið eins að
sér kveða sem heimsmeistararnir
ósigrandi, þeir Joe Louis og
meistari meistaranna, Mohamed
Ali „alias“ Cassius Glay, „king of
the ring“.
Biggi hitaði mörgum í hamsi f
Síðasti hnefaleika-
kappinn fimmtugur
PARKET
á gólfið

FALLEGT — NÍÐSTERKT
OG AUÐVELDAST AÐ ÞRÍFA
EGILL ÁRNASON H.F
SKEIFUNNI 3. SÍMI 82111
o